- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ناۋرىز تۋرالى حيكايا
2013.03.14 16:19 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
ەرتە زاماندا، قازاق ەلىن ءالسىن-ءالى جاۋ شاۋىپ، ەل بىردە ولاي، بىردە بۇلاي اۋىپ، مال-جاندارى قىرىلىپ، ەل باسىنا اۋىر كۇن تۋىپتى. سونداي قيعىلى دا قاسىرەتتى جىلدىڭ بىرىندە، ناۋرىز دەگەن قاريا وزىنە قاراستى ەلىن باستاپ جاۋدان قورعانۋعا ىڭعايلى، مال-جانعا ءجايلى ءبىر قورىس قوپالى ايماقتى قىستاپتى. قۇداي وڭداپ، سول جىلى ازاماتتارى شابۋىل جاساعان جاۋدى جەڭىپ، مال-جاندارى قىستان امان-ەسەن شىعىپ، ەل-جۇرتى مارە-سارە بولىپتى.
ناۋرىز قاريا ۇلكەن ەسەپشى، استىرونوم ەكەن. ول كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلگەن، جەر بەتىنىڭ بۋسانعان ءدال 22-ناۋرىز كۇنى ەرتە تۇرىپ ەلىن ارالاپ: «بۇگىن-ۇلىستىڭ باستالار كۇنى، كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلگەن، بوتا بوزداپ، قوي قوزىلايتىن قاسيەتتى كۇن. جان-جانۋار، وسىمدىكتەردىڭ ءوسىپ-ونەتىن، جەر انادان قۋات الىپ، ەرەكشە كۇيگە ەنەتىن كۇن. سوندىقتان بارلىق ءۇي توي جاساڭدار! بۇدان بىلايعى اتار تاڭ، كورەر جىلدارىمىز بۇگىنگىدەي قۋانىش مەرەكەمەن باستالار بولسىن! ۇرپاقتارىمىزدىڭ كوڭىلىن قايعى-قاسىرەت تورلاماسىن!»،-دەپ ءامىر بەرىپتى.
سوندا قارياعا كەمپىرى: اۋ، شال! ەلىڭە ارىقشىلىق ۋاقىتتا توي جاسا دەدىڭ، قىسىلىپ ارەڭ شىققان جۇرت تويدى نەسىمەن جاسايدى؟،-دەگەن ەكەن.
وعان قارت كۇلىپ: توي قىزىعى بايلىقپەن قارىن تويدىرۋدا ەمەس، قايتا كوڭىل كوتەرىپ، رۋحاني ازىق الۋدا. كوپپەن بىرگە كوڭىلدى وتىرىپ ىشكەن ءبىر ۇرتتام قاراسۋ مەن ءبىر اياق كوجەنىڭ نارقى ەسەرلىكپەن وتكىزگەن 40كۇندىك ساۋىقپەن 40 جىل جيعان بايلىقتان ارتىق. ال ەندى كەمپىر، وتىرماي سەندە قابىڭنىڭ ءتۇبىن قاق،-دەپتى. قاپتان ءبىر كارى جىلىك پەن بىرنەشە كەسەك ەت شىعىپتى. ونى كورگەن قاريا كەمپىرىن ماقتاپ: «جارايسىڭ، كەمپىرىم! تۇپ-تۋرا ءبىر تويدىڭ ەتىن ساقتاپسىڭ، دەرەۋ قازانعا سال! قازاننىڭ ءتورت قۇلاعىنا ءتورت جاپىراق ماي قوي، ونىڭ بىرەۋىن پىسقاندا ءوزىڭ جە، بىرەۋىن ۇلكەن بالاڭا، بىرەۋىن كۇيەۋ بالاڭا، بىرەۋىن نەمەرەڭە بەر، كارى جىلىكتى قايالارعا تارت. قالعان ەتتەردى تۋراپ كوجەگە سالىپ جىبەر جانە كوجەگە ارپا، ءبيداي، تۇز، قۇرت (ايران-قاتىق) سياقتى جەتى ءتۇرلى ءدام قوسىلسىن! كارى جىلىك-بابالار ءداستۇرىن جالعاسىن. ءدان، ءوسىپ-وركەندەۋمىزدىڭ بەلگىسى بولسىن. سۋ مەن تۇز، ۇرپاقتارمىزدىڭ ءدام-تۇزدارى جاراسىپ، ماڭگى تاتۋ-ءتاتتى وتۋىنە دانەكەر بولسىن. ايران-قاتىق ايرانداي ۇيىپ، باسىمىزدىڭ ومىرلىك ءبىر بولىپ اق كوڭىل، ادال نيەتتە بولاتىندىعىمىزدىڭ كۋاسى بولسىن. ال قازان قۇلاعىنا قويىپ پىسىرىلعان ءتورىت جاپىراق ماي-ءتورت تۇلىگىمىز ساي، باي-باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋىمىزدىڭ ومىرلىك باستاماسى بولسىن. بۇگىنگى وسى توي تاماعىنان ءدام تاتقان ۇلكەن-كىشى، كارى جاسقا تۇگەل ءبىر-ءبىر جاس قوسىپ، وسى توي ءار جىلى، ءدال وسى كۇنى ءاربىر وتباسىنا مىندەتتى تۇردە وتكىزىلىپ وتىرسىن!»،-دەگەن ەكەن.ءسۇيتىپ ناۋرىز قارتتىڭ ەلى قاپ تۇبىندە قالعان ەتتەرىن تۇگەل قازانعا سالىپ ۇلان-اسىر توي جاساپ، جاداپ-جۇدەگەن كوڭىلدەرىن كوتەرىپتى. ەل قارياعا العىستارىن جاۋدىرىپ، توي قىزىعىن الدە نەشە كۇنگە جالعاستىرىپتى...
انە-مىنە دەگەنشە جاز شىعىپ، كۇز كەلىپ، كوزدى اشىپ جۇمعانشا قىس ءوتىپ، تاعى ءبىر كوكتەم كەلىپتى. ەل-جۇرت ناۋرىز قاريانىڭ ۇيعارىمى بويىنشا، كوكتەم تويىنا ەرەكشە ازىرلەنىپتى. قاريا بۇل رەت جان-جاققا ات شاپتىرىپ، تويعا ماڭايىنداعى الس-جاقىن ەلدىڭ ءبارىن شاقىرىپتى. تويعا شاقىرۋشىنىڭ ءبىرى الاشا حانعا بارىپ: «تاقسىر، ءسىزدى اۋىلىمىزدا وتەتىن تويعا شاقىرىپ كەلدىم»،-دەپتى.
حان ودان: «اۋ، بۇل قاي ۋاقىتتا جاسالعان توي؟ توي دەگەن جازبەن كۇزدە جاسالماۋشى ما ەدى؟ ول كىمنىڭ تويى؟»،-دەپ تاڭدانا سۇراپتى.تويعا شاقىرعان جىگىت نە دەرىن بىلمەي، ساسقالاقتاپ: «ناۋرىز دەگەن قاريانىڭ تويى، ناۋرىزدىڭ تويى»،-دەگەن ەكەن.
سول كۇنى اۋرايى اسا ءجايلى بولسا كەرەك، حان شاپانىن جامىلىپ دالاعا شىققان ەكەن، توبەسىنەن قيقۋلاپ قازدار ۇشىپ ءوتىپتى. كوزىنە دالا توسىندە تەبىندەپ كەلە جاتقان جاسىل وركەندەر شوقتاي باسىلىپتى.
سوندا حان كوكىرەگىن كەرە دەم الىپ: «بۇل ءبىر ومىرشەڭ ولمەس توي بولىپ، عاسىردان-عاسىرعا جالعاسقالى تۇر ەكەن»،-دەپ سۇيىنە ءتىل قاتىپتى. ءسۇيتىپ، سول توي: «ناۋرىز تويى»، جەتى ءدامدى بىرىكتىرىپ جاساعان كوجە «ناۋرىز كوجە»، توي وتكەن اي «ناۋرىز ايى»اتالىپ كەتىپتى.
حالىق ىشىنەن جيناپ بەرگەن: جەڭىسحان اسقار ۇلى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
