بەتتى ساقتاۋ | باس بەت قىلۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار

حالىق تورابى>>مادەنيەت

ناۋرىز اتاۋى تۋرالى تىڭ دەرەك

بولات قاڭتارباي ۇلى

2013.03.18 13:59     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

  ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى دەپ اتالعان ناۋرىز مەرەكەسى قازاق حالقىنىڭ ەرتەدەن كەلە جاتقان جاڭا جىلىن تويلاۋ مەيرامى ەسەپتەلەدى. كالەندارلىق ءبىلىم بويىنشا ،ءار حالىقتىڭ جاڭا جىل مەرەكەسى ءار الۋان بولىپ، جاڭا جىلدىڭ باستالار ءبىرىنشى كۇنى وزدەرى قولدانعان ۋاقىت ەسەپتەۋ جۇيەسى بويىنشا بەلگىلەنەدى. قازاق حالقى جاڭا جىلدىڭ باستالار كۇنىن گريگوريان كالەندارى بويىنشا 21-ناۋرىز دەپ بەلگىلەگەن. باسقا ۇلتتارعا قاراعاندا، جاڭا جىلدىڭ وسى باستالۋ نۇكتەسى وتە عىلمي الىنعان. ويتكەنى، بۇل نۇكتە كۇن مەن ءتۇننىڭ كوكتەمگى تەڭەلۋ نۇكتەسىنە ءدال كەلىپ، جەردىڭ كۇندى اينالا قوزعالىس جاساعانداعى ءتورت ەرەكشە استرونوميالىق نۇكتەسىنىڭ بىرىنە تۋرا كەلگەن. جەردىڭ ءوز وسىنەن تاۋلىكتىك اينالۋى مەن كۇندى جىلدىق اينالۋىنان قالىپتاسقان بۇل ەرەكشە ءتورت نۇكتەنىڭ ۋاقىتى بىلاي:

  (1) كۇن مەن ءتۇننىڭ كوكتەمگى تەڭەلۋى: 21-ناۋرىز؛ (2) كۇننىڭ جازعى شارىقتاۋى: 22-ماۋسىم؛ (3) ءتۇن مەن كۇننىڭ كۇزگى تەڭەلۋى: 23- قىركۇيەك؛ (4) كۇننىڭ قىسقى توقىراۋى: 22-جەلتوقسان. بۇندا، 1-نۇكتەدە قىس اياقتاپ، كوكتەم باستالادى؛ 2-نۇكتەدە كوكتەم اياقتاپ، جاز باستالادى؛ 3-نۇكتەدە جاز اياقتاپ، كۇز باستالادى؛ 4-نۇكتەدە كۇز اياقتاپ، قىس باستالادى. وسىلايشا ءتورت ماۋسىم الما-كەزەك اۋىسىپ وتىرادى.

  ءاسىلى، بۇرىن توعىس ەسەبىنەن قالىپتاسقان قازاق كالەندارى مەن ومار حاييام تاپقىرلاعان تۇرىك كالەندارى جاڭا جىل باستالاتىن كۇن مەن ءتۇننىڭ كوكتەمگى تەڭەلۋ نۇكتەسىن ناۋرىزدىڭ 1-جۇلدىزى، ياعني، 1-ايدىڭ 1-كۇنى ەتىپ، «ناۋرىز» اتاۋىن جاڭا جىلدىڭ جاڭا ايى ءارى ونىڭ جاڭا كۇنى دەپ الۋشى ەدى. ءبىراق، كەيىن ەل بويىنشا ءبىرتۇتاس گريگوريان كالەندارىن ورتاق قولداناتىن بولعاندىقتان، ونىڭ اي اتتارىن قازاقشا اي اتتارىمەن سايكەستىرىپ اتاۋعا تۋرا كەلدى. سونىمەن قازاقشا ايلاردىڭ ورنى ىعىسقاندى قويىپ، ءبىر اي ىشىندەگى كۇندەردىڭ دە ورنى ىعىسىپ، ەكى ايعا ءبولىنىپ كەتتى. وسىلايشا، اتى قازاقشا، زاتى جاڭاشا بولىپ ءمانى وزگەرگەن دۇرەگەي ايلار بارلىققا كەلىپ، ادامداردى ابدەن الجاستىردى. دەگەنمەن، قازاقشا جاڭا جىلدىڭ باستالۋى استرونوميالىق ەرەكشە نۇكتەدە بولعاندىقتان، اللانىڭ نۇرى العاش جاۋا باستاعان وسى كۇن مەن ءتۇننىڭ كوكتەمگى تەڭەلۋ نۇكتەسى ءوز ورنىن وزگەرتپەي-اق ساقتاپ قالدى. ەندەشە، ناۋرىز مەرەكەسىنىڭ قازىر 1-قاڭتار نەمەسە 1-ناۋرىز كۇنى بولماي، 21-ناۋرىز بولىپ تۇراقتانىپ قالعاندىعىنىڭ سەبەبىن، ايتەۋ، وسىلايشا تۇسىنگەندەي بولدىق.

  ەندى «ناۋرىز» دەگەن ءسوزدىڭ كەلىپ شىعۋ توركىنىنە توقتالىپ كورەيىك. قازىرگى كەزدە كوپتەگەن زەرتتەرمەندەر «ناۋرىز» دەگەن اتاۋ پارىسشا «نو»-جاڭا، «رۇز»-كۇن دەگەن سوزدەن دىبىستىق وزگەرىسكە ۇشىراۋ ارقىلى كەلىپ شىققان «جاڭا كۇن» دەگەن ءسوز دەپ تۇجىرىمدايدى دا، ونىڭ نە سەبەپتەن پارىسشادان الىنعانىنا باس اۋىرتىپ جاتپايدى. ەگەر ونى ءبىلۋ قاجەت بولسا، مەن ونىڭ سەبەبىن، ازىرشە، بىلاي ايتا تۇرار ەدىم:

  ەرتەدەگى قازاقتار وزدەرى جاساعان توعىس كالەندارىن قولدانۋمەن بىرگە، 11-عاسىردان كەيىن اتاقتى استرونوميك، ماتەماتيك، اقىن ومار حاييام جاساعان تۇرىك كالەندارىن دا جارىستىرا قولداندى. ەكى كالەنداردىڭ دا جىل باسى ۇقساس، ياعني، كوكتەمگى كۇن مەن ءتۇننىڭ تەڭەلگەن شاعىنان باستالادى؛ ونىڭ ۇستىنە ەكى كالەنداردىڭ دا ايلاردىڭ قۇرامىنا كىرمەي ارتىپ قالعان 5 تە 6 كۇنى جىل سوڭىنا قوسىلىپ، استرونوميالىق جىلعا تولىقتىرىلاتىن بولعاندىقتان، بۇل ەكى كالەندار ۇزاق ۋاقىت قولدانىلۋ بارىسىندا ءوزارا جىمداسىپ، پارىسشا اي اتتارى مەن قازاقشا اي اتتارى ءبىر- بىرىمەن توعىسىپ كەتكەن. سونىمەن جىل باسىنداعى اي ناۋرىز ايى دەلىنىپ، جاڭا جىل مەرەكەسىن ناۋرىز مەرەكەسى دەپ اتاپ كەتكەن. دەگەنمەن، بۇل بايىمداۋدان ناۋرىز اتاۋىنىڭ قالىپتاسۋ سەبەبىن اڭعارعانداي بولعانىمىزبەن، وعان وسىلايشا كەسىم جاساۋعا ءالى ەرتەرەك، ول جالعاستى زەرتتەۋدى قاجەت ەتەدى دەپ قارايمىن. ويتكەنى، مەن «ناۋرىز» اتاۋى جونىندە بۇرىن ەل ويلاپ تا كورمەگەن تىڭ ءبىر كوزقاراستى ورتاعا قويىپ، ونى دا وقىرمانداردىڭ تالقىسىنا قاتار ۇسىنباقپىن.

  مەنىڭ اتام قاڭتارباي اقساقال ازاتتىقتان بۇرىنعى جاۋگەرشىلىك زاماندا، جان باعۋدىڭ ءوزى قيىن بولعاندىعى سەبەپتى ارناۋلى مەكتەپ وقي الماعانىمەن، ەستە ساقتاۋ قۋاتى ەرەكشە جوعارى، وتە زەرەك ادام ەدى. ول كىسى قازاقتىڭ توعىس ەسەبى مەن مۇشەل ەسەبىنە، اسپان شىراقتارىن باقىلاۋعا وتە قانىق ءارى شەجىرەشى، شەشەن، ءانشى، اعاشتان ءتۇيىن تۇيەتىن كوپ ونەردىڭ يەسى بولاتىن. بالا كۇنىمدە اتامنىڭ ۇلكەن ءبىر كيىز كىتاپتى اقتارىستىرىپ وتىراتىنىن كوپ رەت كورگەنىم بار. ءبىر جولى مەن:

  - اتا، بۇل نە نارسە؟-دەپ سۇراعانىمدا، ول كىسى:

  -بالام، بۇل قاسيەتتى اتامۇرا، اتامىز جەك ماكى ۇلىنان قالعان جۇلدىزناما. ول كىسىگە بەس اتادان بەرى جالعاسىپ كەلىپ، مەنىڭ قولىما جەتكەن ەكەن. وندا جىل قايىرۋ، اۋا رايىن بولجاۋ، اي ساناۋ، اپتانى ەسەپتەۋ، بال اشۋ، تامىر ۇستاۋ، شەجىرە شەرتۋ سياقتى ادامدى قۇنىقتىراتىن كوپتەگەن بىلىمدەر بار. كەيىن ازامات بولعانىڭدا، بۇل امانات مۇرانى ساعان وتكىزىپ بەرەمىن. سەن ونى جات كوزگە كورسەتپەي جاقسى ساقتاپ، ىشىندەگى تاريحي قازىنالاردى ءوز يگىلىگىڭە جاراتا الساڭ بولعانى،-دەگەن ەدى.

  مەن كىتاپتى اقتارىستىرىپ كورىپ ەدىم، بارلىق بەتتەرى قولمەن جازىلعان ارابشا جازۋلار، ساندى مالىمەتتەر، ءتۇرلى كەستەلەر، تۇسىندىرمە سىزبالار جانە فورمۋلا سياقتى كۇردەلى ورنەكتەرگە تولى ەكەن. اتامنىڭ بۇل كىتاپتى جاسىرىن پايدالانعاندىعىن بىلەمىن. ءبىراق، كەيىنىرەك «ءتورت كونەنى قيراتۋ» زامانى كەلگەندە، بۇل كىتاپتى مىقتاپ تىعىپ تاستاعان سياقتى. مەن ونى تابا الماي-اق قويدىم. بۇلاردى ايتۋداعى ماقساتىم، اتامنىڭ «ناۋرىز» اتاۋىنىڭ كەلىپ شىعۋى تۋرالى كىتاپتا بىلاي باياندالعان دەپ، باسقا شالدارمەن ءسوز تالاستىرىپ جاتقانىن كوپ رەت كەزىكتىرگەن ەدىم. ناۋرىز جونىندەگى جاڭا كوزقاراستىڭ سونى ءجىپ ۇشى وسىدان سۋىرتپاقتالاتىندىقتان، اتامنىڭ ايتقاندارىن تولەۋ سوزگە اينالدىرىپ جانە وعان ءوز تالداۋلارىمدى قوسىپ، ەسىمە كەلگەنىنشە بايانداپ كورەيىن، تورەلىك كوپشىلىكتەن.

  «ناۋرىز» دەگەن اتاۋ استە باسقا جاقتان كەلگەن جوق. ول- قازاقتىڭ ءتول ءسوزى. قازاقتا ءنار، ءنارلى دەگەن سوزدەر بار. استىڭ ءنارى، ءشوپتىڭ ءنارى، ءسوزدىڭ ءنارى دەگەندە، ولاردىڭ قۋاتى، جۇعىمى، ءتۇيىنى دەگەن ماعىنالار بەرەدى. ەندەشە، كۇن جىلىنىپ، قار ەرىگەندە، جەر بۋسانىپ، تىرشىلىك جاندانعاندا، ءار نارسەنىڭ ءنارى شىعادى دا، قىستايعى سۋىقتىڭ ءزارى كەتەدى. ءتورت تۇلىك تولدەپ، اۋزىڭ اققا جاريدى. اقتىڭ العاشقى ءتۇرى ۋىز بولىپ، ول وتە ءنارلى بولادى. ياعني، ءنار ۋىز كوبەيگەندىكتەن، ادامدار مەن تولدەردىڭ قارنى تويىپ جىرعاپ قالادى. سونىمەن كوكتەم باسىندا كوپ ايتىلاتىن وسى «ءنار ۋىز» ءسوزى بىرتە-بىرتە دىبىستىق ىقپالعا ۇشىراپ، «ناۋرىز» بولىپ ايتىلاتىن بولعان. ەندەشە، كوكتەمنىڭ باستالاتىن، قۋانىشتان شاتتاناتىن وسى قۇتتى كۇن تابيعي تۇردە «ناۋرىز» دەپ اتالىپ، بىرتە-بىرتە جاڭا جىلدىڭ باسى بولىپ قالىپتاسقان. مىنە بۇل اتامنىڭ كىتاپتان ايتقاندارى.

  مەن بۇل كوزقاراستىڭ عىلمي نەگىزى بار دەپ قارايمىن. ويتكەنى، ايتىلۋ بارىسىندا دىبىستىق وزگەرىسكە ۇشىراعان ارىپتەردەن جاڭا سوزدەر جاسالاتىندىعىن بىلەمىز. ونىڭ ۇستىنە دىبىستىق وزگەرىسكە ۇشىراماعان ارىپتەردىڭ ورنى اۋىسۋ ارقىلى دا جاڭا ءسوز جاسالاتىندىعى انىق. ونى لەكسيكاداعى جاڭا ءسوز جاساۋدىڭ قاعيدالارىنان دا كورۋگە بولادى. ەندەشە، جوعارىداعى «ءنار ۋىز» سوزىندەگى «ر» مەن«ۋ» ارىپتەرىنىڭ ورنى الماسسا عانا بولعانى، «ناۋرىز» ءسوزى شىعا كەلەتىندىگى كورىنىپ تۇر. بۇل ءتىل عىلىمىنىڭ ءسوز جاساۋ ەرەجەسىنە دە ۇيلەسە بەرەدى. سوندىقتان، ورتاعا قويىلعان وسى كوزقاراستان قايشىلىق شىقپايدى دەپ ويلايمىن. وسى كوزقاراسىمىزدى ونان ارى بەكەمدەي ءتۇسۋ ءۇشىن، كەزىندە اتام ايتىپ بەرگەن بايىرعى اتا-بابالارىمىزدىڭ «ناۋرىز مەيرامى» جونىندەگى ەجەلگى جول-جوسىندارىنا دا توقتالىپ وتەيىك.

  كوشپەلى ءومىر سالتىن، كوشپەلى مال شارۋاشىلىعىن، كوشپەلى ونەر تۋىندىسىن، كوشپەلى مەزگىل مىنەزدەمەسىن وزدەرى تاپقىرلاعان كوشپەلى كيىز ۇيىندە وتىرىپ-اق، ميفولوگيالىق مولتەك تۋىندىسىنا اينالدىرىپ الا قوياتىن تىم ەرتەدەگى اتا-بابالارىمىز، جانعا جايلى جادىراعان جازدى جاعىمدى دەپ، جاقسىلىققا؛ جانعا جايسىز، زاردەن سۋىق قىستى جاعىمسىز دەپ، جاماندىققا بالاعان. ميفولوگيالىق ەجەلگى نانىم بويىنشا، جاقسىلىق پەن جاماندىققا جان بىتىرگەن ولار، جاقسىلىقتى-كيە، جاماندىقتى- كەسىر، جاز يەسىن-تابىستان، قىس يەسىن-زىمىستان دەپ اتاعان. قازاق ەسەپشىلەرى كالەندارلىق ءبىلىم بويىنشا اي ساناتىنا قوسىلماي، جىل سوڭىندا اسىپ قالعان 5 نە 6 كۇندى جاقسىلىق پەن جاماندىقتىڭ جان الىسىپ، جان بەرىسەتىن شايقاس مەزگىلى دەپ ۇعىپ، جاقسىلىقتىڭ تىلەگىن تىلەگەن.

  قازىرگى كالەندار ەسەبى بويىنشا، بۇل ۋاقىت ناۋرىزدىڭ 15-20-كۇندەرى ارالىعىنا ءدال كەلگەن. بايىرعى بابالارىمىز «جۋاننىڭ جىڭىشكەرىپ، جىڭىشكەنىڭ ۇزىلەر»، «ءولىنىڭ ارى تارتار، ءتىرىنىڭ بەرى تارتار»، «قارا قاتقاق، اش وزەك» جىل مەزگىلىن «ءولارا» دەپ اتاعان. باسىپ قالساڭ بۋراشا باقىراتىن، ءتۇرتىپ قالساڭ جىلانشا جيىرىلاتىن مىنەزى شارگەز، «تۇسكە دەيىن ءمۇيىز، تۇستەن كەيىن كيىز» بولىپ جاتاتىن وسىنداي بەيۋاق مەزگىلدەن قاتتى قورىققان اۋىل ادامدارى جولاۋشى جۇرمەگەن، قوناق شاقىرماعان، ءتىپتى، اۋىل يتتەرىن دە ۇرگىزبەۋگە تىرىسقان. سوندىقتان «ءولارا» دەپ اتالعان بۇل امالدى حالىق: ەگەر وڭىنا باسسا وت العانشا، وڭىنا باسپاسا ويىلعان جۇت بولادى دەپ، ءار جاقتىلى باعالاعان. بۇل امالدى شامداندىرىپ الماۋ ءۇشىن، تاڭىردەن تىلەك تىلەگەن. ەندەشە، بۇل امالدى ونان ارى انىقتاي تۇسەتىن بولساق، ءولارا دەگەنىمىز ەسكى مەن جاڭانىڭ، قىس پەن جازدىڭ، كونە جىل مەن جاڭا جىلدىڭ، وتكەن ءومىر مەن كەلەر ءومىردىڭ جىك-جاپسارىنداعى باس اياعى التى-اق كۇنگە سوزىلعان اۋمالى-توكپەلى مەزگىل، اۋىسپالى-وتپەلى مەرزىم، بەيبەرەكەت-بىلىققان مەزەت، الاساپىران-قالايماقان ۋاق، قاراقۇلا-ءولارا شاق. مالعا دا، جانعا دا جايسىز، بىردە ولاي، بىردە بۇلاي، كۇڭگىرت، كومەسكى، بۇلىڭعىر، بۇزىلمالى، وتكەلەك كەزدى حالقىمىز دا ەش جاقتىرماعان. ونىڭ جولاۋشى قوناقتاي تەز ءوتىپ كەتۋىن تىلەپ، وعان «بەس قوناق» دەپ تە ات قويعان ەكەن بايىرعى اتا-بابالارىمىز.

  «جامان قاتىن قىز بولام دەپ قىلىمسيدى، جامان قىس جاز بولام دەپ جىلىمسيدى» دەمەكشى، وسى قۇبىلمالى ءسات-ءولارا ءوتىپ كەتكەن سوڭ، جاڭا جىل تۋىپ، كوكتەم باستالادى؛ ءتورت تۇلىك تولدەپ، قازانعا اق تولادى؛ ناۋرىز مەرەكەسى بولىپ، بارلىق اۋىل شاتتانادى. سونىمەن اڭساعان كۇنگە جەتىپ، بويىن قۋانىش بيلەگەن جۇرت: «جەر بەتىنە ءنار جاۋدى، قارا تەر بوپ ءزار اۋدى؛ ەل اڭساعان ءنار جەتتى، قۇتى قاشىپ ءزار كەتتى؛ ۋىزدىڭ ءنارى بويعا جۇقتى، ءشوپتىڭ ءنارى قويعا جۇقتى»،-دەگەن تاقپاقتار ايتىپ، جاڭا جىل باستالعان وسى ۇلىستىڭ ۇلى كۇنىن «ءنارۋىز» كۇنى دەپ اتاعان. ەندەشە، ەسكى جىل مەن جاڭا جىلدىڭ، كونە عۇمىر مەن جاڭا عۇمىردىڭ، توزعان الەم مەن وزعان الەمنىڭ، ءولىم مەن ءومىردىڭ، و دۇنيە مەن بۇ دۇنيەنىڭ، جارىق پەن قاراڭعىنىڭ اراسىن قيامەتتىڭ قىل كوپىرىندەي جالعاعان ءولارا قىسپاعىنان وتكەنىنە جۇرت نەگە شاتتانباسقا! شاتتانعان جۇرت، ارينە، توي جاسايدى دا. سونىمەن «ءنارۋىز» كۇنىنەن «ناۋرىز» مەرەكەسى وسىلاي قالىپتاسقان ەكەن. مىنە وسىلايشا تاڭىرلىك تاعىلىم بيلەگەن سوناۋ ىقىلىم زامانداردان تارتىپ، ەجەلگى اتا-بابالارىمىز ناۋرىز تويىن جالعاستىرعان. توي كۇنى ەڭ الدىمەن وزەن جاعاسىنا جينالعان جۇرت، قوس قولىن كوككە سوزىپ: «كەۋدەسى جارىق كوك اتا قاق جارىلىپ كۇن شىقسىن، كەۋدەسى تۇكتى جەر انا قاق جارىلىپ كوك شىقسىن، كەۋدەسى كورىك جەل مايا قاق جارىلىپ جەل شىقسىن، كەۋدەسى بەرىش قارا تاس قاق جارىلىپ سۋ شىقسىن، بويعا بىتكەن تاس ەمشەك قاق جارىلىپ ءسۇت شىقسىن، تولعاعى پىسقان قان جاتىر قاق جارىلىپ ءتول شىقسىن! بۇل تىلەگىمىز قابىل بولعاي!»-دەپ، وزدەرىن جارىلقايتىن كوك تاڭىرىنە تابىنىپ، وعان ارناپ اقسارباسىن شالاتىن بولعان. ونان سوڭ: «ۇلىس وڭ بولسىن، اق مول بولسىن، ۋىز ءنار بولسىن»-دەپ، ناۋرىز تويىن جالعاستىرا بەرگەن.

  ەندى ءبىز ەكى ءارىپتىڭ ورنى اۋىسۋ ارقىلى «ءنارۋىز» سوزىنەن «ناۋرىز» ءسوزىنىڭ قالاي كەلىپ شىققاندىعىنىڭ سەبەبىن دە انىقتاپ كورەيىك. جوعارىداعى ۇلى ءدۇبىر تويدى جۇرت العاشىندا ناۋقان دەپ اتاعان. كەيىن ونى باسقا ناۋقاندىق قيمىلداردان پارىقتاۋ ءۇشىن، جىل باسىنداعى وسى الەۋمەتتىك باس قوسۋدى ءنار ۋىز ىشەتىن ىرىس ناۋقان مەرەكەسى دەپ اتاعان. وعان قالماي قاتىناسىپ، شىنايى تىلەك تىلەگەن ادامعا ناۋقاننىڭ ىرىسى قونىپ، باقىتتى بولادى دەپ بىلگەن. «ناۋقان ىرىسى» دەپ كوپ ايتىلاتىن وسى ءبىر ءسوز كەيىن قىسقارا كەلىپ، «ناۋىرىس» بولىپ وزگەرگەن. ەندەشە، جۇرتتىڭ «ءنارۋىز» كۇنى «ناۋىرىس» قيمىلىن وزدىرعانى، ياعني، «ناۋىرىس» كۇنى «ءنارۋىز» تويىن وتكىزگەنى انىق قوي. سونىمەن جاڭا جىلدى قۇتتىقتاۋدا كوپ ايتىلاتىن وسى «ءنارۋىز» بەن «ناۋىرىس» دەگەن ەكى ءسوز ءوزارا بولىنبەستەي كىرىگىپ، ءبىر ۇعىمدى ءبىلدىرىپ كەتكەندىكتەن، ولار ءبىر-بىرىنە تابيعي ىقپال جاساپ، ارالارىنان جاڭا ءسوز تۋىنداتقان. مىنە بۇل «ءنارۋىز» ءسوزىنىڭ باسى مەن «ناۋىرىس» ءسوزىنىڭ اياعىنىڭ دىبىستىق ىقپالعا ۇشىراۋىنان قالىپتاسقان جاڭا ءسوز-«ناۋرىز» ەدى. ءوزارا بىتە قايناسىپ كەتكەن بۇل ەكى اقتىلەك ءسوزدىڭ ءبىرىن-ءبىرى شەتكە قاقپاي، مازمۇن جاقتان قابىسىپ، جاڭا ءسوز جاساۋعا نەگىز قالاپ تۇرعانى انىق. سوندىقتان، جوعارىداعى دالەلدەۋلەر قالايدا كوڭىلگە قونىمدى، عىلىمعا سيىمدى، لوگيكاعا ۇيلەسىمدى دەپ قارايمىز. ەندى ءسوزىمىزدى تۇيىندەر بولساق، «ناۋرىز» دەگەن ءسوز، استە، سىرتتان قابىلدانعان كىرمە ءسوز ەمەس، قايتا ءوز انا تىلىمىزدەن تۋىنداعان، جۇرەكتى جارىپ شىققان ءتول ءسوزىمىز ەكەندىگىن تۇراقتاندىرۋعا بولادى.

  مەن اتامنىڭ كەزىندە جات كوزگە شالدىرماي، حالىقتىڭ يگىلىگىنە جاراتقان اسىل مۇراسىنىڭ قادىرىن ەندى بىلگەنىممەن، ونى ىزدەپ تابا الماي ءجۇرمىن. ءبىراق، اتامنىڭ وسى التىن كەننەن كوكىرەك قويماسىنا قوتارىپ العان تەلەگەي تەڭىز قازىناسى مەن 90 جىلدىق عۇمىرىندا ومىردەن قورتقان ونەگەلىك تالىمدەرى قۇلاعىما قۇيىلىپ، ساناما سىڭگەن ەدى. سوندىقتان، ەسىمە ورالعاندارىن قاعازعا ءتۇسىرىپ وتىرمىن. اللا قالاسا، كەيىن ونى جالعاستىرا بەرمەكپىن.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.