- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ويىن شايدى ورنىمەن ىشەيىك
2014.11.24 14:18 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ حالىق راديو ستانسياسى تورابى
«ويىن شاي» __ قازىرگى تۇستا ايەلدەر ورتاسىندا كەڭىنەن جالپىلاسقان لايىقتى اقشا قوسىپ كەزەكتەسىپ وتكىزەتىن باس قوسۋ. وسىنداي ويمەن باس قوسقاندار شاي ۇستىندە كوڭىل كوتەرىپ ويناپ-كۇلىپ وتىراتىندىقتان «ويىن شاي» اتانىپ، ءمان مەن مازمۇنى تۇگەلدەنىپ تولىق اتاۋعا يە بولعان.
ەڭ اۋەلدە اقشا اپاراتىن ەرەكشەلىگىنە قاراي كەي جەرلەردە «بانكە شاي» دەپ اتالعان. قازىر دە وسى اتىنان باسقا، قاتار شاي، اينالما شاي سياقتى قوسالقى اتاۋلار دا جارىسىپ ايتىلىپ كەلەدى. مەيلى قالاي اتالسا دا «شايدى» قازاق ۇلتىمىزدىڭ باسقا جۇرتتان جاقسى بىلەتىنى، ونى ەڭ كادەلى اس قاتارىندا ءسۇيىپ ىشەتىنى انىق. الىس-جۋىقتى ءبىر شاۋگىم شاي ىشۋگە شاقىرىپ، داستارقاندا الدىمەن شاي قۇيادى. قىسقاسى، شاي تۇرمىسىمىزدا كەم بولسا بولمايتىن اسقا اينالىپ، «ءبىر شاۋگىم شاي قازاقتىڭ بولىنبەيتىن ەنشىسى» دەيتىن اتالى ۇعىم قالىپتاستىرعان. ۇلتىمىزدىڭ كوشپەندى تۇرمىس تىرشىلىگىندە اۋىل ايەلدەرىنىڭ نەمەسە ابىسىن-اجىنداردىڭ ءبىرىن-ءبىرى شاقىرىپ، بولماسا وزدىكتەرىنەن قىدىرىپ كەلىپ ىشەتىن ەشقانداي ات-اتاقسىز شايلارى بولعان. ونىڭ دا كەسىمدى كۇنى بولماسا دا ءساتى تۇسكەندە ءىشىلىپ، وزدىگىنەن كەزەكتەسىپ اينالىپ وتىرعان. ال وسى شايعا كەلگەن ايەلدەر «ءۇي يەسى دامەتىپ قالادى» دەپ، بولماسا قۇر قول ءجۇرۋدى ورەسكەل ساناپ، ءوزى قايناتقان قۇرت-ىرىمشىكتەن، ەڭ بولماعاندا، قانت-كامپيت سياقتى تاڭسىق تاعامداردان سالەم-ساۋقىت الا كەلۋدى ۇمىتپاعان، مۇنداي ءدامدى سول وتباسى «سارقىت» دەپ قاستەرلەپ، ۇلكەن-كىشى اۋىز ءتيىپ تالاسىپ جەۋدى داعدىعا اينالدىرعان. سول زامانعى وسى ءبىر شاۋگىم شايدى ءبولىپ ىشكەن انالارىمىز بىرىنە-ءبىرى مەيىرىمدى، قايىرىمدى بولىپ، اي كورمەسە ساعىنىپ، كورىسكەندە ءىشى-باۋىرى ەلجىرەپ تاتۋ-ءتاتتى وتكەن. قىسقاسى، بەرەكەمەن ىشكەن ءبىر شاۋگىم شاي ەكى اۋىلدىڭ اراسىن جاقىنداتىپ، اعايىن-تۋىستىڭ اراسىنا دانەكەر بولعان. «ابىسىن تاتۋ بولسا اس كوپ» دەيتىن اتالى ءسوز دە وسىدان شىققان بولۋى مۇمكىن. ەگەر سونداي بەرەكەلى ورتادا اي-جىل بويى اۋىل ادامدارىنا ءبىر شاۋگىم شاي بەرمەيتىن كەلىن-كەپشىكتەر بولسا، وندا ونى «ەشكىمگە شىنى شەتىن تىستەتپەيتىن قىتىمىر سىعان، شىق بەرمەس شىعايباي» دەپ سوگىپ، ودان ىرگەلەرىن اۋلاققا سالعان. ءبىز وسى شاعىن مازمۇننان ەجەلگى سالت-داستۇرىمىزدەگى ابىسىن-اجىندار ىشەتىن ادەتتەگى ءبىر شاۋگىم شايدىڭ ماڭىزى مەن ورنىن تولىق بايقايمىز.
ءاسىلى حالقىمىزدا دالا تىرشىلىگىنە ۇيلەسىپ قالىپتاسىپ دامىعان شايدىڭ ءبىر نەشە ءتۇرى بولعانى ءمالىم. ولاردىڭ باستىلارى «ەرۋلىك شاي»، «ايىرىلىس قازان شاي» سياقتىلاردى قامتيدى. ءبىز ايتىپ وتىرعان ابىسىن-اجىندار شايى بۇلاردان ءمان جاعىنان مۇلدە باسقاشا ەكەنى انىق. «ەرۋلىك شاي» مەن «ايىرىلىس قازان شايىنىڭ» ءمانى كوشەتىندەر مەن قالعان ەل جانە كوشىپ كەلگەن اۋىلدار ورتاسىندا بەرىلەتىن بەرەكە اس. «ەرۋلىك» __ ەرۋ ەلدىڭ ماڭىنا ىرگەلەس قونعان ەلگە كورسەتەتىن سيى. ەڭ عاجابى بۇل شاي كوشىپ كەلگەن اۋىل كىم بولسا ول بولسىن، تانىعان-تانىماعانىنا قاراماي اپاراتىن پارىزعا اينالعان مىندەتتى اس.
ەندى ابىسىندار ارا ىشەتىن شاي، نەگىزىنەن، ايەلدەردىڭ اۋىر جۇمىستان قولدارى بوساعان ارەدىكتە ىشەتىن، ۋاقىتقا باعىنبايتىن اتى انىق، مازمۇنى جوق شاي. ەرەكشەلىگى داستارقانعا تەك ايەلدەر وزدەرى عانا وتىرىپ ەرلەردەن وڭاشا ىشەدى. ەگەر وسىندايدا وتاعاسىلار شاي ۇستىنە كىرىپ اڭگىمەلەرىن بۇزسا، وتىرعاندار رەنجىپ قالاتىنى بار. دەگەنمەن ايەلدەردىڭ توپتاسىپ ءبىرىڭعاي وتىرعان جەرىنە ەر ازاماتتار دا باسا كوكتەپ كىرمەيدى. مۇنداعى سەبەپ: ونى ادەپسىزدىك سانايدى. ەندى ءبىر جاقتان، باس قوسىپ وتىرعان ابىسىنداردىڭ ءوزارا ايتىلاتىن ىشكى سىرلارى، ويىن-كۇلكىلەرى بولادى. سولارىن وڭاشا ايتىپ، كوڭىلدەرىن كوتەرىپ سەرگۋلەرىنە جول بەرۋ ءارى قولداۋ ءۇشىن ولاردىڭ تىنىشتىعىن بۇزبايدى. جيىپ كەلگەندە، اجەلەرىمىز بەن انالارىمىز ىشكەن بۇل شاي ءوز زامانىنىڭ داۋىرلىك ەرەكشەلىگىنە قاراي پايدا بولعان ءارى سول ورتانىڭ قاجەتىنە ۇيلەسىپ بىرتىندەپ دامىپ، كورشىلەر بەرەكەسىنىڭ بولىنبەيتىن ەنشىسى بولىپ قالىپتاسقان سيلاستىق، شىعىسىمدىلىق مادەنيەتى دەۋگە بولادى.
وسى تاريحي جۇلگەگە قاراعاندا، «ويىن شايدىڭ» ءتۇپ تەگى ەنەدەن كەلىنگە جالعاسىپ كەلە جاتقان تۇرمىستىق سالتىمىزدا بۇرىننان بار جول-جوسىنمەن تۇبىرلەس ەكەنىن بىلەمىز. ولاي بولسا، قازىرگى «ويىن شايدى» جاتىرقاپ جاتسىنۋ ورىنسىز دەپ قارايمىن. ويتكەنى ول قالاي بولسا دا ۇلتىمىز ايەلدەرىنىڭ ءداستۇرلى شاي ءىشۋ مادەنيەتىمەن تۇبىرلەس. تەك عانا «ويىن شاي» دەپ اتالاتىن تاۋەلدى اتى مەن قوساتىن اقشاسى سەكىلدى زامانعا قاراي پايدا بولىپ قالىپتاسىپ دامىعان ءىشىنارا وزگەشەلىكتەرى بولىپ وتىر.
ەندەشە، قازىرگى نەگىزگى ءتۇيىن بۇل شايدى ورنىن تاۋىپ ىشۋدە بولماق. ەندەشە، ءبىز وسى ءداستۇردى جاڭعىرتىپ جالعاستىرىپ وتىرعان كەلىندەرمىز. سوندىقتان، ەڭ اۋەلى، شاي داستارقانىمىزدا سالت-سانامىزعا جات جاڭا زامان ىشىمدىكتەرىن، اتاپ ايتقاندا، اراق-شاراپ سياقتى ناشار، زياندى الاپاتتاردان اۋلاق بولۋىمىز، مۇراتتى-ءمورالدى، تازا، كوڭىلدى، شىعىسىمدى مادەني ورتا ازىرلەۋىمىز كەرەك. ءىشىنارا جەرلەردە وسىنداي باس قوسۋلاردا، اسىرەسە، قىزبالىقتىڭ كەسىرىنەن كەيبىر كوڭىلسىزدىكتەر تۋىلعان. مۇنداي جايتتەر مۇلدە از ساندى بولعانىمەن، «ءبىر قارىن مايدى ءبىر قۇمالاق شىرىتكەندەي» تۇتاس ايەلدەر قاۋىمىن شارپىپ، جالپاق الەمگە ويىن شايدى كەرى جاقتان تۇسىندىرگەنى كىسىنى اشىندىرادى. ءبىز وسى سياقتى كوڭىلگە قاياۋ سالاتىن ىستەردەن ساباق الىپ، «ويىن شايدى» ورنىمەن ىشۋگە ءمان بەرۋىمىز كەرەك.ەندى قازىرگى كەزدە ەتەك الىپ بارا جاتقان ساباقتاستاردىڭ، اۋىلداستاردىڭ، باجالاردىڭ باس قوسۋى، ت. ب دەيتىن كوبەدەي كوپ جيىن-تويدىڭ قاجەتى از. ونىڭ ورنىنا بالا-شاعامەن بىرگە ساياحاتتاۋ، ەل كورۋ، جەر كورۋ، كىتاپ وقۋ سەكىلدى جاقسى ادەتتەرگە ۋاقىت شىعارساق راۋا.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
