بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار

حالىق تورابى>>مادەنيەت

تونىڭ قالاي، اعايىن، تويىڭ قالاي

مەيرانبەك قالياسقار

2015.12.07 16:33     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  − بۇگىن اۋدانىمىزدا ۇلكەندى - كىشىلى 30توي بار ەكەن، - دەپ جاعاسىن ۇستادى ءبىر اعامىز.− سول تويدىڭ از دەگەندە التاۋىنا بارىپ تيتىقتاپ مەن وتىرمىن، كەشتە باراتىن 2 توي تاعى بار، - دەدىم مەن كەيىستى بەينەمەن.− قايتا سەن توي جۇرگىزىپ تويدى تويمەن جاباسىڭ، ۇكىمەتتىڭ ازىن - اۋلاق ەڭبەكاقىسىنا قاراعان ءبىزدىڭ كۇنىمىز تىپتەن قيىنداسىپ كەتتى، - دەدى اعامىز قاجىعان الپەتپەن.− ءبىر توي جۇرگىزىپ 500 يۋان العانىمەن، باراتىن قالىڭ تويىڭا قالاي تارتساڭ دا جەتپەيدى عوي، - دەدىم مەن دە ىشتەي توپىرلاعان تويدان جالىققانىمدى جاسىرماي.ءيا، «تويدىڭ بولعانىنان بولادىسى قىزىق» دەگەندەي، قاپتاعان قالىڭ تويدان كۇزدە ەس جيا الماي جاتقان ءبىز نە ۇتتىق؟ تۋىلعان كۇن، بالانىڭ وقۋعا اتتانۋى، تۇساۋ كەسەر، قالجا توي، بەسىك توي دەگەندەردىڭ بۇل كۇندەرى كولەمى ۇلعايىپ اسحانا، رەستورانداردا جاسالاتىن بولدى. ونى بىلاي قويعاندا، باجالار باس قوسۋى، ابىسىندار وتىرىسى، تۋىستاردىڭ باس قوسۋى قاتارلىلارمەن قوسا سوعىم باسى دەيتىندەردىڭ ءوزىن رەستورانداردا كىشى - گىرىم توي ەتىپ وتكىزەتىن بولدىق.«كورپەڭە قاراي كوسىل» دەگەن ءسوز تەگىن ايتىلماسا كەرەك. جالبىر تونىن تورىنە ءىلىپ قويىپ «اياز ءالىڭدى ءبىل، قۇمىرىسقا جولىڭدى ءبىل» دەيتىن اياز ءبيدىڭ ءتالىماتىن ءبىز نەگە ءبىر ەسكەرمەيمىز وسى. قاشان كورسەڭ ورىنسىز ساندالعا ءتۇسىپ جۇرگەن ءوزىمىز، بايقاساق، ءبىز بايىعان سايىن ەمەس، قايتا كەدەيلەسكەن سايىن جومارتتىققا باساتىن

  سياقتانامىز. سول استا - توك توي جاساپ جاتقانداردىڭ ءبارىنىڭ اسىپ - تاسىپ جاتقان بايلىعى جوق. باي بولسا توي جاساپ نەسى بار؟ قازىرگى تويلارىمىزدىڭ كوبى «وزگەگە كەتكەن ازىن - اۋلاق اقشاسىن قايتارىپ الۋ» نەگىزىندە جاسالىپ جاتقان باسەكە تويلار بولۋدا.بالاسىن سۇندەتتەمەي تۇرىپ، سۇندەت تويىن جاساعانداردى، انا مەكتەپ ەسىگىن اشپاي جاتىپ «ءتىلاشار» تىلەۋىن وتكىزگەندەردى، جەتپىستەن اسقان اكەسىنىڭ نە شەشەسىنىڭ 80 جاسقا تولعان مەرەي تويىن، شاقىرتۋى كەلدى بولدى، وقۋعا اتتانۋىن توسپاي «وقۋعا اتتاندىرۋ» تىلەۋىن جاساعان تالايلاردى ءوز كوزىمىزبەن كوردىك. قالاي ەكەن، تويعا اسىعىپ تۇرامىز؟ ارينە، حالقىمىز «اسىقساڭ قۋانىشقا اسىق» دەگەن عوي. ءبىراق ءسىزدىڭ قۋانىشىڭىز باسقالارعا شاتتىق سيلاپ تۇرعان جوق، قايتا ۋاقسىز ۋاقىتتا باسقالاردى قيناپ جاتىر.قازىرگى تويلارىمىزدىڭ بۇرىنعى تويلاردان پارقى استا - توك ىسىراپشىلدىق ءبىرشاما ءونىمدى تەجەلدى، ءبىراق التىنعا بەرگىسىز ۋاقىت ىسىراپشىلدىعى شەكتەن تىس ەكەندىگىن جاسىرا المايمىز. ايتالىق، اۋدانىمىزداعى تويلار كۇندىز ءۇرىمجى ۋاقىتى 9دان باستاپ تۇستەن كەيىن ءۇرىمجى ۋاقىتى 3تە ارەڭ اياقتايدى. ويلاڭىزشى، مەيلى تويدىڭ كۇتۋشىلەرى، توي يەلەرى، تۋىس - تۋعاندار تاباندارىنان تاۋسىلىپ، تاناۋلارىنان شانشىلىپ تۇسەدى. ءبىراق، قۋانارلىعى سول كۇندىز وتەتىن تويلارىمىزعا حالقىمىزدىڭ الال اسى شۇبات، قىمىز، قىمىران قۇيىلاتىن بولدى دا تويىمىز مادەنيەتتى، ءتارتىپتى وتەۋگە قاراي بەت العانى كوڭىلىمىزدى توعايتاتىن قۋانىش ەكەنىن جاسىرا المايمىز. ال كەشكى تويلارىمىزدا تاعى ۋاقىتقا بولعان قۇرمەتسىزدىگىمىزدەن ءۇرىمجى ۋاقىتى كەشكى ساعات 6دا دەپ شاقىرىلعان تويلارىمىز سارىلىپ 3 ساعات توسىپ 9دا ارەڭ باستالادى. ءار توي سايىن اسابالار قانشالىق ايعايلاپ تاماعى جىرتىلعانشا ايتسادا بۇل ادەتىمىز وزگەرمەي - اق قويدى. تومەندە توي تۋرالى كوڭىلدە جۇرگەن ءبىرقانشا ماسەلەلەرگە توقتالا كەتۋدى ءجون كوردىم:ءبىرىنشى، توي ۋاقىتى كۇزگى 9 -، 10-، 11 - ايلارعا توپتالىپ، وسى 3 اي تويدان كوز اشا الماي قالامىز. بۇعان ايتار سەبەپ قالاداعىلاردان سۇراساڭ «تاۋداعى تۋىستاردى توستىق» دەسە، تاۋعا شىعاتىن مالشىلار «اۋىل - اۋدانداعى تۋىستار بار، كۇزدە مال ساتىپ قولعا اقشا تۇسكەننەن كەيىن...» دەپ ءسوز اياعىن جىلماقتايدى. وسى تابانى كۇرەكتەي 3 ايدا مەيلى مالشى - ەگىنشى بولسىن، كادر، قىزمەتكەر بولسىن، تاپقان - تايانعانىن اۋزىنان جىرىپ تويعا شاشادى. ال جازدا نەمەسە كوكتەمدە توي سايابىر. سوندىقتان وتىرىقتى ەل بولعان قالا حالقى تويلارىن كوكتەم مەن جازدا جاساي بەرسە، مالشىلار دا كەيبىر كىشى - گىرىم تويلارىن سول جاننات جايلاۋىندا وتكىزە بەرسە جاراسىپ تۇر عوي. ەكىنشى، باس ارتىق تويلار شاعىن كولەمدە وتكىزىلسە. ماسەلەن، قالجا، تۋىلعان كۇن، تۇساۋ كەسەر، وقۋعا اتتانۋ، ت. ب سىندى تويلار. سونىمەن بىرگە تويدىڭ الدىنداعى كۇتۋشىلەر شايى (كەي ورىنداردا اقىلداسۋ شايى دەلىنەدى ەكەن) مۇنىڭ ءوزى ءبىر توي بولدى. ءوز كوزىمىزبەن كورگەندە اقىلداسۋ شايىنا كەلگەن قوناقتاردىڭ 16 ۇستەل بولعانىن ناق كوردىم. شىنىن ايتقاندا، بۇل دا ارتىق شىعىن. ال توي يەسىنەن سۇراساڭ «كۇتۋشى كوپ بولسا، توي قىزعىندى بولادى» دەپ سىلتاۋ ايتادى. سونىمەن توي ءتوراعالارى، ورنالاستىرۋشىلار، قوناق قابىلداۋشىلار، داستارقان بوساتاتىندار، تاباق تاسيتىندار، سۋىق تاعام دايىنداۋشىلار، قۇدالاردىڭ الدىنان شىعاتىندار، قۇدالاردى ارنايى كۇتەتىندەر، ەت اسۋشىلار، مال سويۋشىلار، شاي قايناتۋشىلار، ىدىس - اياق جۋۋشىلار، توي ساۋعاسىن تىزىمدەۋشىلەر، ءار ۇستەلگە جاۋاپتىلار سىندى قالىڭ ورنالاستىرۋلار مەن توي جۇرگىزىلەدى. ءۇشىنشى، كەلىن ءتۇسىرۋ تويلارىمىزداعى بەتاشاردىڭ ءمانى وزگەردى. بۇرىن بەتاشار اشقان ادامعا جول - جورالعى بويىنشا شاپان نەمەسە جەيدە بەرىلەتىن. كەيىن كەلە اقشالاي كورىمدىك بەرەتىن بولدى. ال كەيبىر اسابالارىمىز وسى بەتاشاردى اقشا تابۋدىڭ جولىنا اينالدىرىپ العان، توي جاساعان جىگىت پەن قىزدىڭ تۋىس - تۋعاندارىنىڭ ءبارىنىڭ اتىن اتاپ كورىمدىك سۇراپ ءبىر بەتاشاردان نەشە مىڭ يۋان اقشا جيناپ الاتىن ساناتتى سالتىمىزدا جوق ىندەت پايدا بولدى. بۇل، اسىرەسە، وركەنيەتتى قالا ۇرىمجىدەن بەرى قاراي باستاۋ الىپ، ءازىر اۋىل - قىستاقتارعا دەيىن جالپىلاسىپ بولدى. قازاقتا «ءبىر تويدا ەكى جار جوق» دەيتىن ءتامسىل بار، توي جاساعان جىگىتتىڭ

  تۋىستارىنان ۋاكىل اتىنان ءبىر ادام اناسى نەمەسە جەڭگەسى، اتاسى نەمەسە اعاسى بولسىن، تەك ءبىر ادام عانا كورىمدىك بەرسە بولدى. ءبىز ساناتتى سالتىمىزدى قادىرلەۋگە، بەتاشاردىڭ بەدەلىن تۇسىرمەۋگە ءتيىسپىز. حالقىمىزدىڭ ءداستۇرلى بەتاشارىن اقشا تابۋدىڭ، ورايى كەلگەندە وپىرىپ قالۋدىڭ جولى دەپ ويلاۋىمىز بارىپ تۇرعان پاسىقتىق سانالادى.ءتورتىنشى، ارتىق شىعىندى ازايتىپ، قاراپايىم توي سالتىن دارىپتەسەك. جوعارىدا ايتقانداي، ءبىزدىڭ اۋداندا كۇندىزگى تويلار، شىنىندا، قاراپايىم وتكىزىلىپ جاتىر. ءبىراق كەشكى تويلار مەن كەلىن ءتۇسىرۋ تويلارىندا ءىشىنارا ساقتالىپ

  وتىرعان ماسەلەلەر دە جوق ەمەس. كەلىن اكەلۋگە ارنالاتىن كوبەدەي كوپ اۆتوكولىكتەردى ازايتساق. سولاردىڭ كوبى قارا كورسەتىپ، تەك شوفەرى عانا بار بوس جۇرەتىن كولىكتەردى كوپ كورەمىز. سوعان شاشىلعان اقشاعا دا ءىشىڭ اشيدى. ءوز باسىم 30اۆتوكولىكپەن كەلگەن كەلىندى كوردىم. ءتىپتى، ودان دا كوپ اۆتوكولىك ىستەتكەندەردى ەستىدىم. مەيلى قالاي بولماسىن، ءارقانداي نارسەنىڭ ءوز شەگى مەن كولەمى بولعانى جاقسى.

  ورىنسىز باسەكە مەن باق تالاستىق ءبىزدى ۇشپاققا شىعارمايتىنىن جاستارىمىز ەسكەرسە ەكەن.توي تۋرالى جازىلعان ماقالالار شىنىندا كوپ. مەنىكى دە قايتالاۋ. ءبىر دانىشپان «ەڭ وڭاي نارسە اقىل ايتۋ» دەگەن عوي، مەن دە سول وڭايىنا وراي اقىل ايتىپ، توي تۋرالى قىسقاشا ءوز ويلارىمدى ورتاعا سالدىم. تورەلىگى وقىرماندا.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.