بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار

حالىق تورابى>>مادەنيەت

«باكەي باتىر» اتتى كىتاپ جۇرتپەن جۇزدەستى

2015.12.21 13:31    

  بايسۇلتان نۇپتەبەك ۇلى حابارلايدى. ورتالىق ۇلتتار باسپاسى مەن «قازاق تاريحىنداعى ايگىلى ادامدار» اتتى جەلىلەس كىتاپتاردى شىعارۋ القاسىنىڭ ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋىمەن شاپشال اۋداندىق 3– ورتا مەكتەپتىڭ وقىتۋشىسى، جازۋشى، زەرتتەرمەن ماحمۇت پاتىق ۇلى جازعان، ەلىمىزدەگى ايگىلى تاريح عالىمدارى مەن وقىمىستى، مامانداردىڭ رەداكسيالاپ، كوللەكتيۆ تالقىدان وتكىزۋىمەن ورتالىق ۇلتتار باسپاسى باسپادان شىعارعان حالىقتى وتانشىلدىققا تاربيەلەۋدى نەگىزگى مازمۇن ەتكەن «باكەي باتىر» اتتى كىتاپتىڭ تاراتىلۋ سالتى جەلتوقساننىڭ 13 – كۇنى تۇستەن بۇرىن شاپشال اۋداندىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن اۋداندىق 3– ورتا مەكتەپتە دۋماندى وتكىزىلدى.

  ورتالىق ۇلتتار باسپاسى مەن «قازاق تاريحىنداعى ايگىلى ادامدار» اتتى جەلىلەس كىتاپتاردى شىعارۋ القاسى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ شىعارعان بۇل كىتاپتا پاتشالىق رەسەيدىڭ وتارشىلدىق ەزگىسىنە قارسى تۇرىپ، ەلىمىز ۇكىمەتىن باستان- اياق قولداپ، وتاننىڭ تۇتاستىعىن، شەكارا رايوننىڭ تىنىشتىعىن قورعاپ وتكەن وتانشىل ارداگەر باكەي باتىردىڭ ءومىرى ءسوز بولعان.

  باكەي وتەگەن ۇلى 1824 – جىلى تارباعاتاي وڭىرىندە دۇنيەگە كەلىپ، 1897 – جىلى 73 جاسىندا ءۇيسىن تاۋىنىڭ سولتۇستىك باۋرايىنداعى قىزىلتاس دەگەن جەردە قايتىس بولعان. ارعى تەگى نايمان- ماتاي اۋلەتى، قىزاي ەلىن ىلەگە قونىستاندىرۋشى ايگىلى ەل باسىلارىنىڭ ءبىرى. قىزايلار بۇراتالا وڭىرىنە ورنالاسقان سوڭ، ول ىلە گەنەرال مەكەمەسى جاعىنان مەملەكەتتىڭ باتىسءوڭىر شەكاراسىن قورعايتىن باتىر شەرىكتەردىڭ باستىعى بولىپ بەلگىلەنىپ، شەكارا القابىن كۇزەتكەن، وتاننىڭ تۇتاستىعىن قورعاعان. 1871 – جىلى پاتشالىق رەسەي وتارشىلدارى شاپقىنشىلىق جاساپ ىلەنى باسىپ العاندا قولعا ءتۇسىپ، الماتى تۇرمەسىندە 6 جىلدان استام ۋاقىت جاتىپ، الۋان ءتۇرلى قيناۋ كورسە دە جاۋعا باس يمەي، ەرلىك كورسەتكەن، ەلدىڭ ار- نامىسىن ساقتاعان. ەلگە امان ورالعاننان كەيىن جەمەڭگەر الپاۋىتتارمەن جان اياماي الىسىپ، ەل- جۇرتىن قورعاعان، ەرلىگى مەن ەڭبەگى ەلدىڭ ماقتانىشىنا اينالعان.

  شاپشال قازاقتارى تاريحىنان جازىلعان العاشقى تاريحي ەسسە كىتاپتىڭ شىعۋىنا وراي حالىقتى وتانشىلدىققا تاربيەلەۋ ءۇشىن شاپشال اۋداندىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمىنىڭ باس بولۋىمەن باكەي ۇرپاقتارى جانە قالىڭ شارۋا قاۋىمى باتىرعا، سونداي- اق كىتاپ اۆتورىنا قۇرمەت ءبىلدىرىپ، كىتاپتىڭ تۇساۋ كەسەر سالتىن وتكىزدى. قيمىلعا باتىردىڭ ۇرپاقتارىنان، حالىق ۋاكىلدەرىنەن، ادەبيەت -كوركەمونەر قايراتكەرلەرىنەن 150 دەن استام ادام قاتىناستى. شاپشال اۋداندىق پارتكومنىڭ تۇراقتى مۇشەسى، بىرلىكساپ ءبولىمىنىڭ باستىعى سەرجان داۋلەتباي ۇلى كىتاپتىڭ باسپادان شىعىپ، رەسىمي تاراتىلعاندىعىن قۇتتىقتاپ ءسوز سويلەدى. بايداۋلەت ءابىلاحان ۇلى، نۇراحمەت اۋەتوۆ، ءابىلماجىن ورىسباي ۇلى قاتارلى اقىن، جازۋشى، زەرتتەۋشى، اۋدارماشىلار اتالعان كىتاپ تۋرالى باعالارى مەن زەرتتەۋ ماقالالارىن وقىدى.

  باكەي باتىردىڭ شوبەرەسى، ساقا اعارتۋشى ەرتاي ءنۇسىپباي ۇلى ءسوز كەزەگىندە قيمىلدى قولداپ- قۋاتتاعان ورىندار مەن جەكەلەرگە جانە كىتاپ اۆتورىنا اعىنان جارىلىپ العىس ايتتى، ال، كىتاپ اۆتورى ماحمۇت پاتىق ۇلى مەن باتىردىڭ ۇرپاقتارى كىتاپ تاراتۋ سالتىنا قاتىناسقان سيلى قوناقتارعا كىتاپ تارتۋ ەتتى. قيمىل ءانشى-كۇيشى، ونەرپازدار مەن اقىن-جىرشىلاردىڭ ارناۋ ولەڭ، ءان- كۇي شاشۋلارىمەن اياقتالدى.

  كەلۋ قاينارى: «ىلە كەشى» - ىلە اقپارات تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.