- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
سوعىمعا بايلانىستى ءداستۇرلى اتاۋلار
2016.02.14 16:06 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
قازاقتا سوعىم دەپ قىستىگۇنى جاتا-جاستانىپ جەۋ ءۇشىن الدىن-الا سويىلعان مالدى ايتادى. سوعىمدى كوبىندە قاراشا، جەلتوقسان ايلارىندا سويعان. وعان ءار ٴءۇيدىڭ ٴال-اۋقاتىنا قاراي ءٴىرى قارادان تۇيە، جىلقى، سيىر، ۇساق مالدان قوي، ەشكى سويىلعان. ەرتە كۇزدە سويىلعان مالدى «كۇزدىك» دەپ تە اتاعان.
قازاق ٴءۇشىن سوعىم دەسە «قازى»، «قازى» دەسە سوعىم ەسكە تۇسەتىنى شىندىق. سەمىرتىلگەن جىلقىنىڭ مايى كوبىنەسە قابىرعانىڭ ەتەك جاعىنا جىينالادى، ول سۇبە قابىرعانىڭ مايىمەن تۇتاسادى، وسى مۇشەنى قازاق قازى دەپ اتايدى.
قول ۇزىك – سوعىمدا، مال سويىپ قوناعاسى بەرگەندە، توي جاساعاندا توپقا، تويعا تىلەۋگە ارنالعان مال ەتىنەن مال سويىسقان ادامنىڭ ۇيىندەگىلەرگە كادەلى جىلىك بەرىپ جىبەرەدى.
مال سويعاندا عانا ەمەس، قوي قىرىققاندا،ٴءجۇن ساباعاندا، قاپ توقىعاندا، كىيىز باسقاندا ۇيدە قالعاندارعا شوپتەن، جۇننەن وزىندىك سيلىق جىبەرەدى. مۇنى دا «قول ۇزىك» دەپ اتايدى.
ۇلپەرشەك – قازاق سوعىم سويعان كەزدە سوعىمنىڭ ۇساق ەتتەرى مەن قالعان-قۇتقاندارىن تۇزداپ، دامدەپ ۇساق مالدىڭ قارنىنا سالىپ ساقتايدى. ونىڭ اۋىزىن اۋا وتپەستەي تۇيرەپ، بەلگىلى جەرگە اسىپ قويادى. ونى قىستاي جەمەي ساقتايدى، ابدەن سوعىم ەتى تاۋسىلىپ، قارا وزەك شاق باستالعاندا، «ۇزىن سارى» كەلگەندە اۋىل ابىسىندارى ءبىرىن-ءبىرى قوناققا شاقىرىپ، قارىنداعى ەتتى شاۋگىمگە سالىپ قايناتادى، قارا قۇرىم شاي ىشەدى. ونى قازاق ايەلدەرى «ۇلپەرشەك» دەپ اتايدى.
ۇلپەرشەككە كادەلى جىلىك بولماعان سوڭ، ونى جىگىتتەرگە، ەرلەرگە بەرمەيدى. ونى ەركەكتەر جەسە وسەكشى بولىپ كەتەدى، قاتىنى قىز تۋادى دەپ ىرىمدايدى، ازىلدەيدى.
قاپ قاعار – قازاق ايەلدەرى جازدا ەت تاۋسىلعاندا، قىستا سوعىم ەتىن سالىپ ساقتاعان قاپتىڭ ٴءتۇبىن قاعىپ، ونداعى سىرگە جيار ەتتى اسادى. كورشىلەرىن شاقىرىپ، «قاپتىڭ ٴءتۇبىن قاقتىق، قالعان ەتتى استىق، بولىسە جەيىك» دەپ ويناپ-كۇلىپ وتىرىپ داستارقان كادەسىن جاسايدى. ونى «قاپتىڭ ٴءتۇبىن قاعۋ» نەمەسە «قاپ قاعۋ» دەپ اتايدى.
قازاق كادەسىندەگى قاپ ءٴتۇبىن قاعۋدىڭ وزىندىك ىرىمى بار: سوعىمدى ٴاۋ باستان ٴبولىسىپ جەدىك، ەندى قالعانىن دا ٴبولىسىپ جەيىك، باسىندا بىرگە بولساق، اياعىندا دا ٴبىر جۇرەيىك، كەلەر جىلعى سوعىم دا شۇيگىن بولادى، كوپكە بۇيىرادى دەپ استى جالعىز جەۋدى، جەكە ٴجۇرۋدى جەك كورەدى. جاماعاتپەن تاتۋ بولۋدى وسىنداي كادە جولىنا سىيدىرىپ كەلگەن.
ارسا جيار – قىستاعى سوعىمنان قالعان ەتتەردى جازعىتۇرىم ارسادان الادى، قاپقا سالادى. ءٴبىراز ەتتى تاڭداپ قازانعا سالىپ اسادى، كورشىلەرىمەن بىرگە جەيدى. وسىنى «ارسا جيار» دەيدى. ارشا ءيسى سىڭگەن ءٴسۇرىنى جەپ وتىرعاندار داستارقان باتاسىن بەرەدى، «كەلەر جىلى دا ارسا جيار جەگىزسىن» دەپ جاقسى تىلەك، دۇرىس نيەت ءبىلدىرەدى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
