بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار

حالىق تورابى>>مادەنيەت

مادەنيەت عانا ماڭگى وشپەيدى

باي يانسۇڭ

2016.03.01 16:50     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  جىجياڭنىڭ بايىرعى قالاشىعى نانشۇنعا بارعانىمىزدا، جەرگىلىكتى ادامدار ءبىزدى كىتاپ ساقتاۋ عيماراتىنا باستاپ باردى. كىتاپ ساقتاۋ عيماراتىنىڭ ءتۇسىندىرۋشىسى بىلاي دەپ تانىستىردى: «جۇڭگولىقتار بايلىق ءۇشىنشى ۇرپاقتان ارى اسپايدى» دەگەندى ۇنەمى ايتادى. ەندەشە، وسى شاڭىراقتىڭ ءۇشىنشى ۇرپاعىنان مادەنيەت قايراتكەرى شىقتى دەگەنىن ەستىگەندە تاڭ قالدىم.

  ءۇشىنشى ۇرپاق بولعان بۇل مادەنيەت قايراتكەرىنىڭ شارۋاشىلىعى كۇيرەي باستاپتى. ول كىتاپ قۇمارلىقتان ەسالاڭعا اينالىپ، الدىڭعى ەكى ۇرپاق جيناعان قىراۋ بايلىقتىڭ بارلىعىنا كىتاپ ساتىپ الىپ، وسى كىتاپ ساقتاۋ عيماراتىن سالىپتى. جيىنى 170مىڭ كىتاپ، ءبارىنىڭ ءتۇپ نۇسقاسى دەرلىك. قازىر وسى كىتاپ ساقتاۋ عيماراتى نانشۇنداعى ەڭ ايگىلى ەجەلگى ەسكەرتكىشتىڭ بىرەۋى ءارى جىجياڭ كىتاپحاناسىنىڭ بولىمشەسى. جوۋ ىنلاي زۇڭلي نانشۇندى ازات ەتۋدىڭ الدىندا ازاتتىق ارمياعا ارنايى نۇسقاۋ بەرىپ، وسى اراداعى كىتاپ ساقتاۋ عيماراتىن زەڭبىرەكپەن اتقىلاماي، قورعاۋ كەرەكتىگىن قاتاڭ ەسكەرتىپتى.

  كىتاپ ساقتاۋ عيماراتىنان شىققانىمىزدا، ءبىز «داۋلەتىن شاشقان» مىنا ءۇشىنشى ۇرپاق جەتى اتاسى تىرناشتاپ جيناعان اقشاسىنىڭ بارلىعىن «ۇتتىرسادا»، باقىتقا جاراي مادەنيەتكە اينالدىرىپتى. سوندىقتان وسى اۋلەت ماڭگى وشپەيدى ەكەن دەستىك.

  «تاۋدى مەكەندەپ قۇت كوكتەم سۋرەتىن» سىزعان سۋرەتشىنى جۇرتتىڭ بارلىعى بىلەدى. گاپ، قايتكەندە كادەگە جاراتۋدا؟

  100 نەشە جىلدىڭ الدىندا، فۋياڭ قالاماڭى رايونىنداعى يەن تاۋداعى ءيت تۇمسىعى وتپەيتىن ورماندا 70تى جەلكەلەگەن قاريا «تاۋدى مەكەندەپ قۇت كوكتەم سۋرەتىن» سىزعان. سول زامانداعى «جامبىلدىقتاردىڭ» بارلىعى وزدەرىنە «پايدالى» ىستەرمەن شۇعىلدانىپ، اتاق پەن مۇددە ءۇشىن ولجا تاۋىپ، ءانىن اسقاقتاتىپ، بيگە ۇيىرىلگەن جۇرت بولعاندىعىنا سەنەمىن. ال قاريا جاپادان - جالعىز تاۋلى، ورماندى جەردە قۇلازۋمەن سۋرەت سالعان.

  قانشالاعان جىل وتكەندە تۋىندىسىن سىزىپ تا بولىپتى. ول وزىنە «پايداسى تيمەيتىندىگىن» سەزىپ، سالعان سۋرەتىن «جارامسىز» اتتى سوپىعا بەرىپتى. اتالعان سۋرەت سودان باستاپ «جارامسىز ءپىرىمنىڭ شيىرشىقتامالى سۋرەتى» اتانىپتى.

  نەشە ءجۇز جىل وتسەدە، سول ءبىر بەدەلدى باي - ماناپتار ەل ەسىنەن عايىپ بولسادا، «جارامسىز» اتتى سۋرەت وسى بايىرعى قالا ءۇشىن داڭق پەن يگىلىك اپەردى. مىنە بۇل مادەنيەتتىڭ «جارامسىزدىقتان كادەگە اينالۋى».

  ەكى ۇرپاق جۇڭگولىقتار «اتا مەكەن»، «ەجەلگى تۇراق» بولماعاندىقتان، تالاي بوسقانبىز.

  1994 - جىلى فىڭ جيساي ۇستاز تيانجيندە بۇزىلاتىن كوشەلەردى قورعاپ قالۋ ءۇشىن فوتوگراپشىلاردى ۇيىمداستىرىپ سۋرەتكە تۇسىرگەن. ەڭ سوڭعى ءۇيدى بۇزعاندا، كوركەمونەرپازدار ونى ءۇنسىز تۋىندىنىڭ ىشىندە عانا ساقتاپ قالدى.

  حان ميلين ۇستاز بەن باسقا دا كوپتەگەن كوركەمونەرپازدار ءبىز ءۇشىن اتا مەكەنىمىزدى قاز - قالپىندا ساقتاپ، بولاشاق اتا مەكەندى جارىققا شىعاردى.ۇزاق جىلداردان كەيىن دۇنيەنىڭ تۇپكىر - تۇپكىرىندە وسى كىتاپتى نە سول سۋرەتتى كورگەن كەزدە، ونىڭ جۇڭگو ەكەنىن، جۇڭگودان ايرىلماعاندىعىڭدى بىلەسىڭ. مىنە بۇل اقيقات.

  تالاي زاماننىڭ الدىندا، جۇڭگولىق وقىمىستى وتانعا قوش ايتىپ اتتاناردا تامىرسىز اعاش بولاتىن بولدىم دەپ ويلاعان. دەسەدە، بىرنەشە اي اۋناعان سوڭ، ول شەتەلدىڭ ءبىر كىتاپحاناسىنا كىرگەندە، كىتاپحانادا ساقتالعان بۇرىنعى زامان كىتاپتارىنان «قىزىل ساراي ءتۇسى»، «سۋ بويىندا»، «ءۇش پاتشالىق قيساسىن» كورىپتى... سارعىش تارتقان، لىقساعان ەرتە زامانعى كىتاپتاردىڭ ورتاسىندا تۇرىپ اعىل - تەگىل جىلاپ، ءوزىن سونشاما حاۋىپسىز، سونشاما ەركىن سەزىنىپ، جۇڭگو دەگەن وسى ەمەس پە؟ قۇشاعىندا ءجۇر ەكەمىن - عوي دەپتى.

  سوندىقتان اتا مەكەننەن كوز جازىپ قالعاندا، نە كىر جۋىپ، كىندىك كەسكەن جەردەن جىراقتا جۇرگەندە، كوركەمونەرپازداردىڭ تۋىندىسىنان جۇڭگونى تەرەڭ تۇسىنەمىز.

  مادەنيەتكە وسىدان بىلاي بارىنشا ءمان بەرىلمەسە، كەلەشەكتە بۇرىنعىنى نەمەنە ارقىلى ەسكە تۇسىرەمىز، نەمەنەگە سۇيەنىپ اتا مەكەنىمىزدى تابامىز.

  اتا مەكەنىڭ دە، ەجەلگى تۇراعىڭ دا جوق مىنا داۋىردە ەگەر ەسكە تۇسىرۋگە تاتيتىن نارسەڭ بولماسا، بولاشاقتىڭ نەندەي ءمانى بولسىن.

  اۋدارعان: ساعىنبەك شامە ۇلى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.