- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
اق قايىڭنىڭ «كوز جاسى» جونىندە نە بىلەمىز
تورەعالي تاشەنوۆ
2016.07.20 13:42 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
سىلانعان سۇلۋ اق قايىڭ قازاقتىڭ تالاي - تالاي ءانى مەن جىرىنا ارقاۋ بولعان. بۇل جونىندە اق قايىڭمەن ەشقانداي اعاش يىق تالاستىرا المايدى. اق قايىڭنىڭ قارا داقتارى بار سۇلۋ ءبىتىمىنىڭ ءوزى وزگەشە. ءتىپتى، بالا ەكەش بالا دا نۋ ورماننىڭ ىشىنەن اق قايىڭدى بىردەن اجىراتادى ءارى نازىك، ءارى سۇلۋ اق قايىڭ − كىرشىكسىز تازالىقتىڭ، عاشىقتىقتىڭ سيمۆولى. كوكتەمدە اق قايىڭنىڭ ءدىڭى كۇن كوزىندە جىلتىلداعان ءىنجۋ - مارجان ىسپەتتەنىپ تۇرادى. مۇنى كورىپ، اق قايىڭ جىلاپ تۇر ەكەن دەپ ويلاۋىڭىز ابدەن مۇمكىن. بۇل جىلتىر كۇمىس تامشىلار − اق قايىڭنان الىناتىن شيپالى شىرىن جونىندە نە بىلەمىز؟
ناۋرىز جانە ءساۋىر ايلارىندا، كەي جەرلەردە مامىر ايىندا، اق قايىڭنىڭ قابىعىن پىشاقپەن تىلسە شىرىنى اعادى. بار - جوعى ءبىر جارىم، 2 ايعا سوزىلاتىن وسى ءشارباتتى شاقتىڭ قىزىعىن كورگەندەر بۇل كاۋسار مەزگىلدى جىل بويى كۇتەدى. قايىڭنىڭ شىرىنىن الۋ ءۇشىن، الدىمەن وعان شەگە قاعادى. سول شەگە تەسكەن جەردەن ءمولدىر تامشىلار قاققان شەگەڭىزدى بويلاپ جايىمەن تاما باستايدى. ول ءۇشىن، اۋەلى، اليۋمين نەمەسە پلاستماسسا ىدىستى، بولماسا كادىمگى 3 ليترلىك بانكىنى الدىن الا دايىنداپ الۋ كەرەك. ىدىسىڭىزدى اعاشقا بايلاپ قوياسىز. شەگە بويلاپ اققان شىرىن ءبىر تاۋلىك ىشىندە ىدىسىڭىزدى قايىڭنىڭ كاۋسار سولىنە تولتىرادى. ال ونى سىمىرگەن ادامنىڭ تاڭدايىنان بال شىرىن كەتپەيدى. قازاق مۇنى «قايىڭ ساۋۋ» دەيدى. اتاقتى كۇيشى بايجىگىت «قايىڭ ساۋعان» اتتى كۇي شىعارعان. «ەل باسىنا كۇن تۋىپ، جۇرت جاپپاي اۋىر ىندەتكە ۇشىراعاندا، ءبىر بالگەر حالىقتى جيناپ، قايىڭنىڭ شىرىنىن جيناۋدى، ول شىرىندى دەرتكە داۋا رەتىندە ءىشۋدى ۇيرەتەدى. ءسويتىپ، ءبۇتىن ءبىر اۋىل حالقىن قايىڭنىڭ ءسولى اجالدان امان الىپ قالعان ەكەن» دەگەن اڭىز بار. اق قايىڭنىڭ كوكتەمگى شىرىن قۇرامىندا ％02كە جۋىق قانت بولادى، ودان ءتاتتى سۋسىن دايىندالادى. اق قايىڭنان ادەتتە تاۋلىگىنە 2 - 3 ليتر شىرىن جيناۋعا بولادى. اسا ءىرى قايىڭدار تاۋلىگىنە 7 ليترگە دەيىن شىرىن بەرە الادى ەكەن. قايىڭ «ساۋعاندا» كارى نەمەسە جاس قايىڭدارعا تيسۋگە بولمايدى. حالىق ەمشىلەرىنىڭ ايتۋىنشا، بۇرىندارى وكپە قابىنعان، جوتەلدىڭ العاش پايدا بولعان كەزىندە سىرقات ادامدار قايىڭ شىرىنىن ءىشىپ جازىلاتىن بولعان. شىرىن تەك وكپەنى عانا ەمەس، جازىلماي جۇرگەن جارانى دا جازادى جانە ونىمەن بۋىن اۋرۋلارىن دا ەمدەپ، ءزار ايداۋشى ءدارى رەتىندە دە شىرىندى قولدانۋعا بولادى، سونداي - اق قايىڭ شىرىنى مەديتسينادا قان ازدىققا، سۋلى ىسىككە، قىشىما، بۋىن اۋرۋلارىنا، بۇيرەككە تاس بايلانۋ، كوز اۋرۋلارىنا قارسى پايدالانىلادى، سونىمەن بىرگە اسقازان، باۋىر، برونحيت، جوتەل، رەۆماتيزم، راديكۋليت، تەرى اۋرۋلارى مەن باس اۋرۋىنا دا ەم رەتىندە قولدانىلادى. باسقا اعزالارعا ەشقانداي زيانى جوق، سونداي - اق اق قايىڭنىڭ شىرىنى ايەلدەردىڭ كەكسەلىك مەزگىلىندە كوپ كومەكتەسەتىن بولىپ شىقتى. قايىڭ شىرىنىنىڭ ءبىر ستاكانىن ءىشىپ السا، كۇيزەلىس ۇستىندەگى ايەلدىڭ ۇيقىسىزدىعى جويىلىپ، شارشاعانى باسىلىپ، كەكسەلىك كەزىندە بولاتىن جۇيكەنىڭ قاتتى شيرىعۋىنان ارىلاتىن كورىنەدى. فينلانديالىق دارىگەرلەر اق قايىڭنىڭ شىرىنىنان دايىندالعان ءتاتتى سۋسىنداردىڭ بالالاردىڭ ءتىس اۋرۋىن بولدىرماۋعا تاپتىرماس ەم ەكەنىن دالەلدەپ شىققان، سونداي - اق شىرىننان قۇندى كوسمەتيكالىق زات تا الىنادى. قايىڭ سۇيىقتىعىنىڭ قۇرامىندا كالتسي، ماگني، ناتري، كالي، فوسفور، مىرىش جانە تەمىردىڭ كوپتەگەن قاتارلارى بار.
بىلەتىندەر اق قايىڭ شىرىنى جاقسى ساقتالۋ ءۇشىن ونى بوتەلكەگە قۇيىپ، وعان 2 شاي قاسىق قانت قوسىپ، قاراڭعى جانە مۇزداي جەرتولەدە ساقتاۋ كەرەك ەكەنىن ايتادى. شامامەن ءبىر ليتر قايىڭ شىرىنىنا 125 گرام قانت جانە 5.5 گرام ليمون قىشقىلىن قوسىپ، بانكىگە ءسۇزىپ قۇيۋ كەرەك تە، ءبىر قايناتىپ الىپ، قاقپاعىن جاۋىپ تاستاۋ كەرەك. ەمدىك شيپاسى بولۋ ءۇشىن مۇزداتقىشتا 2 كۇننەن ارتىق ساقتاۋعا بولمايدى. دارىگەرلەر قايىڭ شىرىنىن كۇنىنە ءبىر ستاكاننان 3 رەت اس الدىندا ىشۋگە كەڭەس بەرەدى.
جالپى، قايىڭ بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى. اق قايىڭ، قوتىر قايىڭ، قىزىل قايىڭ، سۇيەلدى قايىڭ دەگەندەي. مۇنىڭ ءبارى قايىڭ تۇقىمداسىنا جاتاتىن اعاشتار. اق قايىڭ 250 جىلداي جاسايدى، بيىكتىگى 25 مەترگە، ءدىڭىنىڭ جۋاندىعى 80 سانتيمەترگە جەتەدى. بۇتاعى تومەن سالبىراپ وسەدى، جاس بۇتاعى كوبىنە شايىرلى سۇيەلدى بولىپ كەلەدى. قابىعى اق ءتۇستى، تەگىس، جىلتىر بولادى. جاپىراعى ساباققا كەزەك ورنالاسىپ، ساعاقتى جيەگى تىسشەلەنىپ بىتەدى. گۇلى سىرعا ءتارىزدى كۇردەلى گۇل شوعىرىنا توپتاسادى. مامىردا گۇلدەيدى، تامىز، قىركۇيەك ايلارىندا جەمىسى پىسەدى. جەمىسى جالپاقتاۋ، ءبىر تۇقىمدى جاڭعاق تارىزدەس. تۇقىمى سوپاقتاۋ، ۇزىندىعى 2.5 ميلليمەتر. جاس جاپىراقتارى مەن بۇرىنەن ءدارى - دارمەك، ءتۇرلى بوياۋىش زاتتار الىنادى.
تالاي - تالاي اقىنداردىڭ شابىتىنا شابىت قوسقان اق قايىڭنىڭ شىرىنىندا عىلىم ءالى اشپاعان نەبىر شيپالى قاسيەتتەر بولاشاقتا دا تابىلۋى مۇمكىن. قازاقتىڭ اتاقتى اقىنى مۇقاعالي ماقاتايەۆ بەكەردەن − بەكەر اق قايىڭ بولىپ ءومىر سۇرگىسى كەلدى دەيسىڭ بە. اقىنداردىڭ قالامىنا جەلىك بەرۋىنىڭ ءوزى قايىڭنىڭ تەرەڭ سىرلى قاتپارىندا، ءنارلى تامىرىندا، ءماندى قۇنارىندا جاتقان جوق پا؟
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
