- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
جۇڭگونىڭ دامۋداعى جاڭا باستاماسى، عالامدىق ارتۋدىڭ تىڭ جوباسى
− 20 ەل توبى ونەركاسىپ - ساۋدا باس قوسۋىنىڭ باستالۋ سالتىندا سويلەنگەن ارقاۋ ءسوز
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ
2016.09.08 11:19 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
حانىمدار، مىرزالار، دوستار:
سالەمەتسىزدەر مە! سىزدەرمەن حاڭجوۋدا باس قوسقانىما وتە قۋانىشتىمىن. ەرتەڭ 20 ەل توبىنا مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ باس قوسۋى باستالادى. حالىقارالىق قوعام وسى رەتكى باس قوسۋعا كوز تىگىپ وتىر، ونەركاسىپ - ساۋدا، پاراسات قويماسى، ەڭبەك، ايەلدەر، جاستار سياقتى قوعامدىق سالالار دا وسى رەتكى باس قوسۋعا كوز تىگىپ وتىر. بارلىعىمىزدىڭ نىسانامىز مەيلىنشە بىردەي، اتاپ ايتساق، حاڭجوۋداعى باس قوسۋدىڭ سۇبەلى تابىسقا جەتۋىن ىلگەرىلەتۋ بولماق.
حاڭجوۋ − جۇڭگوداعى ماڭىزدى تاريحي - مادەني قالا جانە ساۋدا ورتالىعى. باي جۇي - يدان سۋ دۇڭپوعا، شيحۋدان ۇلى كانالعا دەيىنگى عاسىرلار كەرۋەنىندە، حاڭجوۋدىڭ ۇزاق تاريحى مەن مادەنيەتى جونىندەگى اڭىز - اڭگىمەلەر جۇرتتى ءتانتى ەتىپ كەلەدى. حاڭجوۋ − جاسامپازدىق پەن ومىرشەڭدىككە تولى قالا، ەلەكتروندىق ساۋدا قارىشتاپ دامىعان حاڭجوۋدا، تىنتۋىرمەن تۇرتسەڭىز، بۇكىل الەمنىڭ ەسىگى اشىلادى. حاڭجوۋ − ەكولوگيالىق وركەنيەتتى قالا، وزەن - تاۋى كوركەم، اسپانى اشىق، جاڭبىرى قۇتتى، جياڭناننىڭ سىرباز سۇلۋلىعى ەسىپ، قانشاما بۋىن ۇستازداردىڭ جۇرەك ءىزى قالعان.
مەن كەزىندە جىجياڭدا 6 جىل جۇمىس اتقاردىم، وسى جەردىڭ تابيعاتىنا، سالت - ساناسىنا بەس ساۋساعىمداي قانىقپىن، وسى جەردىڭ دامۋىنا ات سالىسىپ، كۋاگەر بولدىم. جۇڭگودا حاڭجوۋ سياقتى قالا وتە كوپ، وتكەن نەشە 10 جىلدا ولار ۇلكەن دامۋشىلىقتارعا جەتىپ، ۇلى وزگەرىستەردى باستان وتكەردى، كوپتەگەن قاتارداعى وتباسىلار ەڭبەكشىل قولدارىمەن ءوز تۇرمىسىن وزگەرتتى. وسى تينامداي وزگەرىستەر جينالا كەلە قۋاتتى كۇش بولىپ قۇيىلىپ، جۇڭگونىڭ دامۋى مەن العا باسۋىن ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ ىستەرىنىڭ ۇلى ۇدەرىسىن جاريا ەتتى.
− بۇل ىزدەنۋ، العا باسۋ ۇدەرىسى بولدى. ءبىر ميلليارد 300 ميلليون حالقى بار الىپ ەلدە وسىزاماندانۋدى ىسكە اسىرۋدىڭ ادامزات تاريحىندا بۇعان دەيىن دايىن تاجىريبەسى بولعان جوق. جۇڭگو دامۋدا اۋەل باستان - اق ءوز جولىمەن جۇرگەندىگى داۋسىز. ءبىز «جولسىزدان جول اشىپ»، رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، توقتاۋسىز ىزدەنىپ جانە العا باسىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزمدى نەگىزدەدىك جانە دامىتتىق.
− بۇل شىن يگەرىپ، شىنايى ىستەۋ ۇدەرىسى بولدى. ءبىز ەكونوميكالىق قۇرىلىس دەگەن وزەكتى بۇلجىتپاي مىقتى يگەرىپ، داۋىرمەن بىرگە العا باسىپ، ءورىس اشا جاڭالىق جاساپ، قايسارلىق، تاۋەكەلشىلدىك جانە ىسكەرلىك تانىتىپ، شەگە قاعۋ رۋحىنا سۇيەنىپ، جۇڭگونى دۇنيە جۇزىندەگى 2 - ۇلكەن ەكونوميكالىق تۇلعا، تاۋار ساۋداسى بويىنشا ەڭ ءىرى مەملەكەت، شەتەلدەرگە تىكە قارجى سالۋ بويىنشا 3 - ۇلكەن مەملەكەت ساناتىنا جەتكىزىپ، ورتاشا ىشكى جالپى ءونىمدى 8000 دوللارعا تاياتتىق.
− بۇل بىرگە اۋقاتتانۋ ۇدەرىسى بولدى. دامۋدىڭ ماقساتى − حالىق، حالىق − دامۋدىڭ تىرەگى، دامۋدىڭ جەمىسى − حالىقتىڭ ورتاق يگىلىگى، بۇل جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ ىستەرى مەن سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدەگى ءتۇپ ماقساتى. رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاننان بەرى، جۇڭگودا 700 ميلليوننان اسا ادام كەدەيلىكتەن قۇتىلدى، ءبىر ميلليارد 300 ميلليون حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسى مەن تۇرمىس دەڭگەيى ايتارلىقتاي كوتەرىلدى، باسقا مەملەكەتتەر نەشە ءجۇز جىلدا باسىپ وتكەن دامۋ بارىسى نەشە ون جىل ۋاقىتپەن ورىندالدى.
− بۇل جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىنە، دۇنيە ءجۇزىنىڭ جۇڭگوعا بەت الۋ ۇدەرىسى بولدى. ءبىز دەربەس، ءوز - وزىنە قوجا بولۋ بەيبىت ديپلوماتيالىق ساياسات اتقارىپ، سىرتقا ەسىك اشۋدى مەملەكەتتىڭ نەگىزگى ساياساتى ەتۋدەن جازباي، ايقارا ەسىك اشا قۇرىلىس جۇرگىزىپ، كەڭ كولەمدە ەنگىزۋدەن نىق قاداممەن سىرتقا شىعۋعا بۇرىلىس جاساپ، ءتىپتى ءادىل، ۇيلەسىمدى حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ ورناۋىن بەلسەندى تۇردە ىلگەرىلەتتىك، جۇڭگونىڭ سىرتقى دۇنيەمەن ءوزارا ىقپالداستىعى ۇزدىكسىز تەرەڭدەدى، جۇڭگو دۇنيەنىڭ ءتورت بۇرىشىنان دوس تاپتى.حانىمدار، مىرزالار، دوستار!
رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاننان بەرى 38 جىل كوزدى اشىپ - جۇمعانداي وتە شىقتى. بۇگىنگى تاڭدا، جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق شاماسىنىڭ وسۋىنە جانە دۇنيە جۇزىمەن سەلبەستىگىنىڭ ۇزدىكسىز تەرەڭدەۋىنە وراي، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ بەتالىسى سىرتقى دۇنيەنىڭ نازارىن اۋدارىپ وتىر. جۇڭگو ەكونوميكاسى ۇزدىكسىز، ورنىقتى تۇردە ءوسۋدى ىسكە اسىرا الا ما، جوق پا؟ جۇڭگو رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتە الا ما، جوق پا؟ جۇڭگو «ورتاشا كىرىس تۇزاعىنان» ساقتانا الا ما، جوق پا؟ بۇعان كوڭىل قويىپ وتىرعان ادام كوپ.
سوزدەن گورى ءىس ۇتىمدى. جۇڭگو وسى سۇراۋلارعا ناقتى ارەكەتپەن جاۋاپ قايتاردى. بيىلعى جىلدىڭ باسىندا، جۇڭگو حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعامدىق دامۋدىڭ «13 - بەسجىلدىق» جوبا باعدارلاماسىن شىعارىپ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋ نىساناسىن ارقاۋ ەتىپ، دامۋدىڭ تەڭ، ۇيلەسىمدى، باياندى بولماۋى سياقتى ەلەۋلى ماسەلەلەرگە سايكەس، جاڭالىق اشا دامۋ، سايكەستى دامۋ، جاسىل دامۋ، اشىق دامۋ، تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن دامۋ سىندى دامۋ يدەياسىن بەرىك ورناتۋدى جانە باتىل دايەكتىلەندىرۋدى دارىپتەدى.
بۇگىنگى جۇڭگو جاڭا تاريحي باستامادا تۇر. بۇل جاڭا باستاما، اتاپ ايتار بولساق، جۇڭگونىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن نىعايتۋىنىڭ جاڭا باستاماسى، جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جاڭا قالىبىنا ۇيلەسىپ، ەكونوميكالىق دامۋ تاسىلىنە بۇرىلىس جاساۋىنىڭ جاڭا باستاماسى، جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىمەن ءوزارا ىقپالداستىقتى تەرەڭدەتىپ، دۇنيە جۇزىنە ىشكەرىلەي ەسىك اشۋىنىڭ جاڭا باستاماسى. ەكونوميكانىڭ ورتا جوعارى جىلدامدىقپەن ءوسۋىن ساقتاپ، وزىندىك دامۋدى ىسكە اسىرۋمەن قاتار دۇنيە جۇزىنە ءتىپتى مول دامۋ مۇمكىندىگىن ازىرلەۋگە سەنىمىمىز بار جانە قابىلەتىمىز دە جەتەدى.
− جاڭا باستامادا ءبىز رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە بۇلجىماستان تاباندى بولىپ، دامۋدىڭ ءتىپتى جاقسى بولاشاعىن اشامىز. جۇڭگونىڭ دامۋى جاڭا قالىپقا قادام تاستادى، بۇل جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ فورماتسياسى ءتىپتى جوعارى، جۇمىس ءبولىسى ءتىپتى ساپالى، قۇرىلىمى ءتىپتى ۇيلەسىمدى كەزەڭگە بىرتىندەپ ىلگەرىلەۋىندەگى قاجەتتى بارىس. جاڭا قالىپتا ەكونوميكانىڭ ورتا جوعارى جىلدامدىقپەن ءوسۋىن ساقتاۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، رەفورماعا سۇيەنۋ قاجەت. ەسكى سۇردەكپەن جۇرسەك، شىعار جول تابا المايمىز، قورعالاقتاپ، ىلگەرى جۇرمەسەك، تاماشا ورايدى ۇتتىرىپ الامىز. جۇڭگو رەفورماسىنىڭ باعىت - باعدارى ايقىندالدى، ونان اۋىتقۋعا بولمايدى؛ جۇڭگو رەفورماسى نىق قاداممەن العا باسادى، باياۋلاپ قالمايدى.
جۇڭگو رەفورماسى قامال الۋ كەزەڭى مەن تەرەڭ سۋلى ايدىنعا قادام تاستادى، ءبىز بۇلتارماس باتىلدىق، بۇلجىماس بەكىممەن، ۇزاق جىلدار قوردالانىپ قالعان ىندەتتەردىڭ تامىرىنا بالتا شابۋعا، تەرەڭ قاتپارلى مۇددە قاتىناستارى مەن مۇددە قاقتىعىستارىنا قول سالۋعا جۇرەكتى بولىپ، رەفورمانى تۇبەگەيلى جۇرگىزەمىز. ءبىز قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، قازىرگى ەكونوميكالىق دامۋداعى نەگىزگى قايشىلىقتاردى ويداعىداي شەشىپ، فاكتورلاردى ۇيلەستىرۋ جانە كاسىپ قۇرىلىمىن رەتتەۋ ارقىلى قامداۋ جۇيەسىنىڭ ساپاسى مەن تيىمدىلىگىن كوتەرىپ، بازاردىڭ ومىرشەڭدىگىنە دەم بەرىپ، سايكەستى دامۋدى جەدەلدەتەمىز. ءبىز ءتۇزىلىس پەن مەحانيزمدى ۇزدىكسىز جاڭالاپ، مۇددەنىڭ قاساڭ قۇرساۋىن بۇزىپ، مەملەكەتتى زاڭمەن جونگە سالۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، بازاردىڭ بايلىقتى ۇلەستىرۋدەگى شەشۋشى رولىن جانە ۇكىمەتتىڭ رولىن ءتىپتى جاقسى ساۋلەلەندىرەمىز.
− جاڭا باستامادا، ءبىز جاڭالىق اشۋدى تۇرتكى ەتكەن دامۋ ستراتەگياسىن بۇلجىماستان اتقارىپ، ارتۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشىن نىعايتا تۇسەمىز. عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى مىقتى يگەرۋ دامۋدىڭ مۇرىندىعىن مىقتى ۇستاعانمەن تەڭ. جۇڭگونىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ ءبىرتالاي سالاسى كولەمدى، ءبىراق، قۋاتتى، ساپالى ەمەس ەكەنىنە، ۇزاقتان بەرى جالعاسقان بايلىق، كاپيتال، ەڭبەككۇش سياقتى فاكتورلار ۇسىنىلىمىن ەكونوميكالىق ءوسۋ مەن كولەمنىڭ ۇلعايۋىنا تىرەك ەتۋ ءتاسىلىنىڭ باياندى بولمايتىنىنا، جۇڭگو دامۋىنىڭ قوزعاۋشى كۇشتى اۋىستىرۋ، تاسىلگە بۇرىلىس جاساۋ، قۇرىلىمدى رەتتەۋدىڭ قات - قابات مىندەتتەرىنە ءدوپ كەلىپ وتىرعانىنا سەرگەكتىكپەن كوز جەتكىزىپ وتىرمىز. جاڭاشىل مەملەكەت پەن عىلىم - تەحنيكادا دۇنيە جۇزىلىك قۋاتتى مەملەكەت قۇرۋ − جۇڭگو دامۋىنىڭ كوكەي تەستى تالابى مەن قاجەتتى جولى.
ءبىز جاڭالىق اشۋدى تۇرتكى ەتكەن دامۋ ستراتەگياسىن اتقارىپ، جاڭالىق اشۋدىڭ ءبىرىنشى قوزعاۋشى كۇش رەتىندەگى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ساننىڭ وسۋىنەن ساپانىڭ وسۋىنە بۇرىلىس جاساۋدى قۇلشىنا ىسكە اسىرىپ وتىرمىز. ءبىز دامۋ يدەياسى، ءتۇزىلىس پەن مەحانيزم، ساۋدا ۇلگىسى سياقتى جان - جاقتى، كوپ ساتىلى، كەڭ اۋقىمدى سالالاردا جاڭالىق اشۋدى جالپىلاستىرىپ، دامۋدىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشى مەن ومىرشەڭدىگىن ىلگەرىلەتۋدە تۇبەگەيلى بۇرىلىس جاسايمىز. ءبىز ماڭىزدى نىسان، ماڭىزدى باعىتتار بويىنشا الدىمەن قامال الۋعا كۇش سالىپ، حالىقارالىق ۇلكەن عىلىم جوسپارى مەن ۇلكەن عىلىم ينجەنەرياسىن بەلسەندىلىكپەن باس بولىپ اتقارامىز. ءبىز ەكونوميكا مەن ونەركاسىپتىڭ دامۋى شۇعىل قاجەت ەتكەن عىلىم - تەحنيكا ماسەلەلەرىن تەرەڭ زەرتتەپ جانە شەشىپ، تاسىلگە بۇرىلىس جاساۋ مەن قۇرىلىمدى رەتتەۋدى، وسىزاماندانعان كاسىپ قۇرىلىمىن ورناتۋ، ستراتەگيالىق جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپتەردى باۋلۋ، وسىزاماندانعان قىزمەت كورسەتۋ سالاسىن دامىتۋ سياقتى جاقتارداعى قاجەتتەردى ارقاۋ ەتىپ، عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرىنىڭ اۋىسۋى مەن تۇرلەنۋىن جەدەلدەتىپ، كاسىپتەر مەن ونىمدەردىڭ قۇن تىزبەگىنىڭ ورتا جوعارى دەڭگەيىنە كوتەرىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، جاڭالىق اشۋدى كوبىرەك تىرەك ەتكەن، باستاماشى ارتىقشىلىقتى كوبىرەك ساۋلەلەندىرەتىن جەتەكشى سيپاتقا يە دامۋدى تۇلعالايمىز.
− جاڭا باستامادا، ءبىز جاسىل دامۋدى بۇلجىماستان ىلگەرىلەتىپ، ءتىپتى تاماشا ساپا تيىمدىلىگىنە دەن قويامىز. جاسىل تاۋ − التىن تاۋ، قورشاعان ورتانى قورعاۋ −− وندىرگىش كۇشتى قورعاۋ، قورشاعان ورتانى جاقسارتۋ − وندىرگىش كۇشتى دامىتۋ دەپ كوپ مارتە ايتقانمىن. وسى قاراپايىم قاعيدانى قۇپتايتىن ادامداردىڭ قاتارى قازىر كوبەيىپ كەلەدى.
ءبىز باياندى دامۋ ستراتەگياسىن بۇلجىتپاي اتقارىپ، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى، اينالمالى دامۋعا، بايلىقتى ۇنەمدەۋ جانە قورشاعان ورتانى قورعاۋ سىندى مەملەكەتتىڭ نەگىزگى ساياساتىنا تاباندى بولامىز. جاسىل دامۋ كليمات وزگەرىسى مەن ءوندىرىس قابىلەتىنىڭ قاجەتتەن اسىپ قالۋى ماسەلەسىنە توتەپ بەرۋ ءۇشىن العا ىلگەرىلەتىلەدى. بۇدان بىلايعى 5 جىلدا جۇڭگونىڭ بىرلىك ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى ءونىم قۇنىنا جۇمسايتىن سۋ مولشەرى، ەنەرگيانى سارىپ ەتۋ مولشەرى، كومىرتەگى قوس توتىعىن ىعىستىرىپ شىعارۋ مولشەرى جەكە - جەكە %23، %15، %18 تومەندەيدى. ءبىز اسپانى اشىق، ورتاسى جاسىل، سۋى تۇنىق كورىكتى جۇڭگو قۇرىلىسىن العا ىلگەرىلەتىپ، بۇقارانى جانعا جايلى ورتادا تۇرمىستىڭ يگىلىگىنە كەنەلتىپ، ولاردىڭ ەكونوميكالىق دامۋ الا كەلگەن ەكولوگيالىق ونىمدىلىكتى شىن مانىندە سەزىنۋىنە مۇمكىندىك جاسايمىز.
ءبىز 2016 - جىلدان باستاپ، قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورمانى زور كۇشپەن العا ىلگەرىلەتىپ، قامداۋ - قاجەتسىنۋ قاتىناسىن ىرىقتىلىقپەن رەتكە سالىپ، 5 جىل ۋاقىتتا قۇيما بولات ءوندىرىس قۋاتىن تاعى دا 100 ميلليون دا 150 ميلليون توننا ازايتىپ، 3 - 5 جىلدا كومىر ءوندىرىسى قۋاتىن تاعى دا 500 ميلليون توننا مولشەرىندە قولدانىستان شىعارىپ، 500 ميلليون توننا مولشەرىندە ازايتىپ قايتادان ۇيىمداستىرامىز. بۇل ءبىزدىڭ ۇزاق بولاشاقتىق دامۋىمىزدى نەگىز ەتىپ، ءوندىرىس قۋاتىن ازايتۋدى، قۇرىلىمدى رەتكە سالۋدى، ورنىقتى ارتتىرۋدى شىعار ءتۇيىن ەتىپ، وزدىگىمىزدەن قولدانعان ارەكەتىمىز سانالادى. جۇڭگونىڭ قاجەتتەن اسىپ قالعان ءوندىرىس قۋاتىن ازايتۋ جاعىنداعى سەرپىنى كۇشتى، شارالارى ناقتى، ايتقان ەكەنبىز، ورىندايمىز.
− جاڭا باستامادا، ءبىز ادىلدىكپەن تەڭ يگىلىكتەنۋدى بۇلجىتپاي العا ىلگەرىلەتىپ، اناعۇرلىم كوپ حالىقتى باقىت - بايلىققا كەنەلتەمىز. حالىق مەملەكەتتىڭ ىرگە تاسى، ىرگە تاس بەرىك بولسا مەملەكەت تىنىش بولادى. حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولۋدى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ ءارقايسى جاقتارىندا تىڭعىلىقتى ايگىلەۋ كەرەك.
ءبىز حالىقتىڭ باقىتتى تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىنا بەيىمدەلىپ، حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسى مەن ورەسىن تىنباي جوعارىلاتىپ، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، ورتاشا كىرىستىلەردىڭ سالىستىرماسىن ارتتىرامىز. وتە - موتە، تۇرمىسىندا قيىنشىلىعى بار بۇقارانى دالمە - ءدال سۇيەمەلدەۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، 2200 - جىلدان بۇرىن قازىرگى اتقارىلىپ وتىرعان ولشەم بويىنشا اۋىل - قىستاقتاعى 75 ميلليوننان استام كەدەيدى كەدەيلىكتەن بۇكىلدەي قۇتقارىپ، بارلىق كەدەي اۋدانداردىڭ كەدەيلىك قالپاعىن الىپ تاستايمىز. رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاننان بەرى، جۇڭگو 700 ميلليوننان استام ادامدى كەدەيلىكتەن قۇتقاردى، بۇل بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى كەدەيلىكتەن قۇتىلعان ادام سانىنىڭ %70تەن استامىن ۇستايدى، بۇل دۇنيە ءجۇزىنىڭ كەدەيلەر سانىن ازايتۋ ىستەرىنە قوسىلعان كەلەلى ۇلەس. جۇڭگو دۇنيە ءجۇزىنىڭ كەدەيلىكپەن كۇرەسۋ ىستەرىنە ۇزدىكسىز ۇلەس قوسادى. ءبىز ادىلدىككە، ادىلەتتىلىككە بارىنشا دەن قويىپ، دامۋدىڭ بالكۇلشەسىن ۇلكەيتۋمەن بىرگە، بالكۇلشەنى ويداعىداي ۇلەستىرىپ، حالىق ەڭ كوڭىل ءبولىپ وتىرعان، ەڭ تىكە، ەڭ رەال مۇددە ماسەلەسىن شىعار ءتۇيىن ەتىپ، بۇقارانى اناعۇرلىم كوپ تابىس سەزىمىنە جانە يگىلىك سەزىمىنە بولەيمىز.
− جاڭا باستامادا، ءبىز سىرتقا ەسىك اشۋ اياسىن بۇلجىتپاي كەڭەيتىپ، اناعۇرلىم كەڭ كولەمدە ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى جۇزەگە اسىرامىز. ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ سىندى اشىق ستراتەگيانى ۇستانىپ، سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ اناعۇرلىم كەمەلدى، اناعۇرلىم تەرەڭ، اناعۇرلىم كوپ نەگىزدى جاعدايىن تىنباي تۇلعالاۋ جۇڭگونىڭ ستراتەگيالىق تالعامى. جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ ىستەرى توقىراپ، توقتاپ قالمايدى، كونە سۇردەككە ءتىپتى دە تۇسپەيدى.
ءبىز ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋ اياق الىسىنا ۇزدىكسىز، ىشكەرىلەي ات سالىسىپ، كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن قولدايمىز. ءبىز شەتەل ساۋداگەرلەرىنىڭ قارجى قوسۋىنا رۇقسات ەتۋ سەرپىنىن ارتتىرىپ، شارتتارىن جەڭىلدەتىپ، قولايلىلاندىرۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، ءادىل، اشىق باسەكەنى جەبەپ، تاماشا تيجارات - ساۋدا ورتاسىن بار كۇشپەن سومدايمىز. سونىمەن بىرگە، قاتىستى مەملەكەتتەرمەن ەركىن ساۋدا كەلىسىمى مەن قارجى قوسۋ كەلىسىمىنە اقىلداسا وتىرىپ قول قويىسۋ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، ەل ىشىندەگى جوعارى ولشەمدەگى ەركىن ساۋدا سىناق رايونى قۇرىلىسىن العا ىلگەرىلەتەمىز. حالىق اقشاسىنىڭ سىندىرىلىمىن بازارعا بەيىمدەۋ رەفورماسىن ءتارتىپتى قانات جايدىرىپ، ەل ىشىندەگى كاپيتال بازارىن بىرتىندەپ اشىق ۇستاۋمەن بىرگە، حالىق اقشاسىن سىرتقا بەت الدىرۋدى ۇزدىكسىز جەبەپ، فينانس كاسىبىنىڭ حالىقارالانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتامىز.
جۇڭگونىڭ دامۋىندا حالىقارالىق قوعامنىڭ ۇلەسى بار، سونىمەن بىرگە، جۇڭگو حالىقارالىق قوعامدى اناعۇرلىم كوپ الەۋمەتتىك ونىممەن قامداعىسى كەلەدى. مەن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» دارىپتەمەسىن العا قويعاندا جۇڭگونىڭ دامۋ ورايىنان جەلى بويىنداعى ەلدەرمەن بىرگە يگىلىككە كەنەلىپ، بىرگە گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن ماقسات ەتكەم. جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندەگى ءبىرسىپىرا ءتۇيىندى نىساندار مەن ەكونوميكالىق كاريدور قۇرىلىسى ماڭىزدى ىلگەرىلەۋشىلىكتەرگە قول جەتكىزدى، 21 - عاسىرداعى تەڭىزدەگى جىبەك جولى قۇرىلىسى دا بىرگە ىلگەرىلەتىلۋدە. ءبىزدىڭ دارىپتەۋىمىزبەن قۇرىلعان ازيا نەگىزدىك قۇرىلعىلارعا قارجى قوسۋ بانكەسى وڭىرلىك نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىسى جاعىندا بەلسەندى رول اتقاردى.
وسى ورايدا مىنانى ەرەكشە اتاپ كورسەتپەكشىمىن: جۇڭگو العا قويعان جاڭا مەحانيزم، جاڭا دارىپتەمە بارلىعىن تىڭنان باستاۋ ءۇشىن ەمەس، ول ءمالىم بىرەۋگە ءتىپتى دە باعىتتالماعان، قايتا قازىرگى بار حالىقارالىق مەحانيزمدى پايدالى تولىقتىرۋ جانە كەمەلدەندىرۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى، نىسانامىز −− سەلبەسە وتىرىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ، بىرگە دامۋ. جۇڭگو سىرتقا ەسىك اشقاندا بارلىعىن جالعىز ءوزى باۋراپ المايدى، قايتا قاتىستى جاقتاردىڭ ورتاق ات سالىسۋىن قارسى الادى؛ ىقپال كۇش كولەمىن قالىپتاستىرۋعا قارمانبايدى، قايتا ءار ەلدىڭ بىرگە دامۋىن قولدايدى؛ وزىنە ءتان ارتقى اۋلاسىن تۇلعالامايدى، قايتا ءار ەل يگىلىگىن بىرگە كورەتىن گۇل باقشا قۇرادى.
ءبىزدىڭ جوعارىدا اتالعان رەفورما، دامۋ شارالارىن تياناقتاندىرۋ بەكىمىمىز بەرىك. بۇل شارالار العاشقى ادىمداعى ونىمدىلىگىن ايگىلەپ تە ۇلگىردى. بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا جۇڭگو ەكونوميكاسى %6.7 ارتىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دەڭگەيىن ءوسىرۋ مەن قۇرىلىمدى رەتكە سالۋ اياق الىسىمىز جەدەلدەپ، ەڭ سوڭعى تۇتىنۋ شىعىسىنىڭ ەل ىشىندەگى ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنىنا بولعان ۇلەس سالىستىرماسى %73.4كە جەتىپ، 3 - كاسىپ سالاسىنىڭ ارتقان قۇنى ەل ءىشى ءوندىرىسى جالپى ءونىم قۇنىنىڭ %54.1ىن ۇستاپ، تۇرعىنداردىڭ كىرىسى ورنىقتى ارتىپ، قالا - قالاشىقتاردا تىڭنان 7 ميلليون 170 مىڭ ادام كاسىپتەندى. جۇڭگونىڭ دامۋ بولاشاعىنىڭ، ءسوز جوق، بارعان سايىن شۇعىلالى بولاتىندىعىنا، دۇنيە جۇزىنە، ءسوز جوق، ۇزبەي ۇلەس قوساتىندىعىنا كامىل سەنىمدەمىز!
حانىمدار، مىرزالار، دوستار!
قازىر دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى تەرەڭ رەتتەۋ بارىسىندا قيىن - قىستاۋ جولدارمەن قالپىنا كەلۋدە، جاڭا، كونە ارتۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشتەرىنىڭ اۋىسۋىنداعى شەشۋشى كەزەڭدە تۇر. الدىڭعى رەتكى عىلىم - تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ سالاسى توڭكەرىسىنەن تۋىنداعان قوزعاۋشى كۇش جويىلۋعا ءدوپ كەلۋدە. ارتۋدىڭ جاڭا كەزەكتى قوزعاۋشى كۇشى جەتىلىپ كەلەدى. قازىر قورعانىمپازدىق بەلەڭ بەرە باستادى، حالىقارالىق ساۋدا مەن قارجى قوسۋ تۇرالادى، كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىنىڭ دامۋى قىسپاققا ءدوپ كەلدى، وڭىرلىك ساۋدا ورنالاستىرۋى قوسانجارلادى، سونىڭ سالدارىنان قاعيدانىڭ قيقىمدالۋ جاعدايى جارىققا شىقتى. گەو ساياسي فاكتورلار شىم - شىتىرىق بولىپ، ساياسي حاۋىپسىزدىك جاعىنداعى قاقتىعىستار مەن الاساپىراندىقتار، بوسقىندار داعدارىسى، كليمات وزگەرىسى، لاڭكەستىك سياقتى وڭىرلىك قولامتالى تۇيىندەر مەن الەمدىك سيپات العان سىن - سايىستاردىڭ دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكونوميكاسىنا كورسەتەتىن ىقپالىنا نەمقۇرايدى قاراۋعا بولمايدى.
الەمدىك ەكونوميكا ءدوپ كەلگەن كۇردەلى جاعداي مەن حاۋىپ - قاتەر سىن ساعاتى الدىندا حالىقارالىق قوعام 20 ەل توبىنان، حاڭجوۋداعى باس قوسۋدان ەرەكشە ءۇمىت كۇتىپ وتىر. بىلتىر 20 ەل توبىنا مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ انتالياداعى باس قوسۋى ساتىندە مەن دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ تامىرىن ءداپ باسىپ، باعىتىن دۇرىس بەلگىلەۋ كەرەگىن ورتاعا قويعان ەدىم. جۇڭگو جاق ءار جاقپەن بىرگە حاڭجوۋداعى باس قوسۋدا تۇبىرىنەن وڭاۋ مەن ۇستىنەن وڭاۋ، كەشەندى شارا قولدانۋدى ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قۋاتتى، باياندى، تەپە - تەڭ، قامتىمالى دامۋ جولىن ىلگەرىلەتۋدى ءۇمىت ەتەدى.
ءبىرىنشى، جاڭالىق اشۋ سيپاتتى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرىپ، ارتۋ قاينارىن اشۋ. جاڭالىق اشۋ ارتۋدىڭ قۇپيا قۇلىبىن ءداپ باسىپ اشاتىن كىلت. ينتەرنەتتى وزەك ەتكەن جاڭا عىلىم - تەحنيكا مەن كاسىپ توڭكەرىسى ءدۇر بەرىپ العا وزار شاقتا تۇر، جاساندى ينتەللەكت، ۆيرتۋال رەالدىق سياقتى جاڭا تەحنيكالار ساعات - مينۋت سايىن جاڭالانۋدا، ۆيرتۋال ەكونوميكا مەن تۇلعالىق ەكونوميكانىڭ بىرىگۋى ادامداردىڭ ءوندىرىس ءتاسىلى مەن تۇرمىس فورماسىنا توڭكەرىستىك وزگەرىس اكەلەدى. مۇنداي وزگەرىس ءبىر جولدا جارىققا شىعا قويمايدى، ونىڭ ۇستىنە بىردەن ءساتتى بولا بەرمەيدى، ءار ەلدىڭ تىزە قوسا العا ىلگەرىلەتۋىن، ونىڭ وڭ اسەرىن تولىق كەڭەيتۋمەن، جەدەلدەتۋمەن بىرگە، جارىققا شىعۋى مۇمكىن بولعان كەرى ىقپالىن ەڭ تومەنگى شەككە ءتۇسىرۋىن قاجەت ەتەدى.
جۇڭگو جاق ەكونوميكالىق ارتۋدىڭ جاڭا ءتاسىلىن حاڭجوۋداعى باس قوسۋدىڭ ءتۇيىندى كەڭەستىك تاقىرىبى ەتىپ بەلگىلەپ، «20 ەل توبىنىڭ جاڭالىق اشۋ، ارتۋ جوسپارىن» بەلگىلەۋدى ىلگەرىلەتتى. مۇنداعى ماقساتى جاڭالىق اشۋ بارىسىندا قوزعاۋشى كۇشكە قول جەتكىزۋ، رەفورما بارىسىندا ومىرشەڭدىككە يە بولۋ، جاڭالىق اشۋدىڭ، جاڭا عىلىم - تەحنيكا توڭكەرىسىنىڭ جانە كاسىپ سالاسىنداعى وزگەرىستىڭ، سيفرلى ەكونوميكانىڭ تاريحي ورايىن يگەرىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ ورتا، ۇزاق مەزگىلدىك ارتۋداعى كومەسكى كۇشىن نىعايتۋ. بۇل 20 ەل توبىنىڭ تۇڭعىش رەت جاڭالىق اشۋ توڭىرەگىندە ارەكەت قولدانۋى، ءبىز ءار ەلدىڭ جاڭالىق اشۋ ساياساتىن اتقارۋداعى كۇش - قۋاتىن ءبىر اراعا شوعىرلاندىرىپ، يدەيا جاعىندا ورتاق تانىمعا كەلۋىمىز، قيمىل جاعىندا جوسپار جاساۋىمىز، مەحانيزم جاعىندا قامتاماسىزداندىرۋىمىز كەرەك. ءبىز الەمدىك ەكونوميكالىق ارتۋدىڭ قۇلدىراۋى سىندى ەلەۋلى ماسەلەلەرگە باعىتتاي وتىرىپ، ماكرولىق ەكونوميكالىق ساياساتقا جاڭالىق ەنگىزىپ، قازىنا اقشا ساياساتى مەن قۇرىلىمدىق رەفورما ساياساتىن ۇتىمدى ۇشتاستىرۋىمىز كەرەك.
ەكىنشى، الەمدىك اشىق ەكونوميكا تۇلعالاپ، دامۋ ءورىسىن كەڭەيتۋ. الەمدىك ەكونوميكانىڭ دامۋ تاريحى اشىقتىقتىڭ العاباستىراتىندىعىن، تۇيىقتىقتىڭ مەشەۋلىككە دۋشار ەتەتىندىگىن دالەلدەدى. ءبىز اۋىرتپالىقتى باسقاعا تۇسىرەتىن ەسكى سۇردەككە قايتاتىن بولساق، ءوز باسىمىزداعى داعدارىس پەن قۇلدىراۋدان قۇتىلعاندى بىلاي قويىپ، الەمدىك ەكونوميكانىڭ ورتاق كەڭىستىگىن تارايتىپ الامىز دا «ەكى جاقتى ۇتىلۋ» جاعدايىنا ءدوپ كەلەمىز.
«كەدەن باجىسىن جەڭىلدەتىپ، راسمياتتى قاراپايىمداستىرىپ، ساۋداعا، اۋىل شارۋاشىلىعىنا كەڭ، ءتيىمدى ساياساتتىق ورتا ازىرلەۋ». بۇل ەسىگىن ايقارا اشقان الەمدىك ەكونوميكادا بولۋعا ءتيىستى مازمۇن. جۇڭگو جاق ساۋدا مەن قارجى قوسۋدى 20 ەل توبىنىڭ ماڭىزدى جۇمىس كۇن تارتىبىنە ەنگىزدى. ءبىز 20 ەل توبىنىڭ ساۋدا جانە قارجى قوسۋ مەحانيزمى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋىن، الەمدىك ساۋدانى ارتتىرۋ ستراتەگياسىن جانە الەمدىك قارجى قوسۋعا جەتەكشىلىك ەتۋ پرينسيبىن بەلگىلەۋىن، كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن بەكەمدەۋىن، قورعانىمپازدىققا قارسى تۇرۋ ۋادەسىن قايتالاي باسا دارىپتەۋىن ىلگەرى باستىرامىز. ءبىز وسى شارالار ارقىلى ءار ەلدىڭ دامۋىنا اناعۇرلىم كەڭ بازار جانە كەڭىستىك ازىرلەپ، ساۋدا مەن قارجى قوسۋ سىندى ەكى ۇلكەن قوزعاۋشى كۇشتى قايتا سەرپىلتۋدى ءۇمىت ەتەمىز.
ءۇشىنشى، الەمدىك ىقپالداستىق ەكونوميكا قۇرىپ، ءوزارا دەمەۋ بىرىككەن كۇشىن شوعىرلاندىرۋ. ەكونوميكا جاھاندانعان داۋىردە ءار ەلدىڭ دامۋى ءبىر - بىرىمەن بىتە قايناسقان، بىرەۋى گۇلدەنسە باسقالارى دا گۇلدەنەدى، بىرەۋى قيراسا باسقالارى قوسا قيرايدى. ءوز الدىنا دارا ءومىر سۇرەتىن بىردە - ءبىر مەملەكەت جوق، سەلبەسۋ، ىنتىماقتاسۋ − تابيعي تالعام. ءبىز الەمدىك ەكونوميكانىڭ ورتاق كوركەيۋى بارىسىندا ىقپالداسا دامۋدى ىسكە اسىرۋىمىز كەرەك.
ءبىز ساياساتتىق قاعيدالاردىڭ ىقپالداستىعىن كۇشەيتۋىمىز، ءبىر جاعىنان، ماكرولىق ەكونوميكالىق ساياساتتىڭ وڭ اۋقىمداعى سىرتقى اسەرىن سايكەستىرۋ، كەڭەيتۋ ارقىلى ونىڭ سىرتقى كەرى ىقپالىن ازايتۋىمىز، تاعى ءبىر جاعىنان، قارىم - قاتىناس جاساۋدى، ءبىرىن - ءبىرى اينا ەتۋدى دارىپتەپ، ءتۇزىمنىڭ، ساياساتتىڭ، ولشەمنىڭ سايكەسپەۋ ماسەلەسىن شەشۋىمىز كەرەك. ءبىز نەگىزدىك قۇرىلعىلارداعى ىقپالداستىقتى بەكەمدەۋىمىز كەرەك، جۇڭگو جاق بۇكىل دۇنيە جۇزىندە نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى ۇلاستىرۋ، تۇتاستىرۋ وداعىن قۇرۋ دارىپتەمەسىن العا قويىپ، كوپ جاقتى وركەندەتۋ بانكەسىنىڭ بىرلەسكەن تىلەكنامالىق مالىمدەمەسىن جاريالاۋىن، نەگىزدىك قۇرىلعى نىساندارىنا قارجىلىق ۇسىنىلىمدى مولايتۋىن جانە اقىل - پاراسات جاعىنان قولداۋدى كۇشەيتۋىن، سول ارقىلى دۇنيە جۇزىندە نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ ءوزارا ۇلاسۋ، تۇتاسۋ اياق الىسىن جەدەلدەتۋىن ىلگەرىلەتەدى. ءبىز مۇددەدەن ورتاق يگىلىكتەنۋ ىقپالداستىعىن كۇشەيتىپ، كۇللى جەر شارىنىڭ قۇن تىزبەگىن قۇرۋدى جانە ونى ساپالىلاندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ءار جاقتىڭ قاتىناسۋىن كەڭەيتىپ، كۇللى جەر شارىنىڭ ەكونوميكالىق ارتۋدان ورتاق پايداعا كەنەلۋ جەلىسىن قۇرۋىمىز كەرەك.
ءتورتىنشى، الەمدىك قامتىمالى ەكونوميكانى قۇرىپ، ورتاق پايداعا كەنەلۋ نەگىزىن بەكەمدەۋ. كەدەيلىك پەن اشتىقتى جويىپ، كەڭ قامتۋ مەن باياندى دامۋدى ىلگەرىلەتۋ حالىقارالىق قوعامنىڭ ادامگەرشىلىك جاۋاپكەرشىلىگى عانا ەمەس، سول ارقىلى مەجەلەۋگە كەلمەيتىن ءونىمدى قاجەتسىنۋ جارىققا شىعادى. قاتىستى ساناققا نەگىزدەلگەندە، قازىر دۇنيە جۇزىلىك گيني كوەففيتسەنتى الدەقاشان 0.7 اينالاسىنا جەتىپ، جالپى بىلەتىن 0.6 «حاۋىپتى سىزىعىنان» اسىپ كەتكەن، بۇعان ەرەكشە نازار اۋدارۋىمىز كەرەك. سونىمەن بىرگە الەمدىك كاسىپ قۇرىلىمىن رەتتەۋ تۇرلىشە كاسىپ سالالارى مەن توپتارعا زور ىقپال جاسادى. ءبىز بۇل ماسەلەگە دۇرىس مامىلە جاساۋىمىز جانە ونى ۇيلەسىمدى ءبىر جايلى ەتۋىمىز، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋ بارىسىنداعى قامتىمالىلىعىن كەڭەيتۋگە قۇلشىنۋىمىز كەرەك.
جوعارىدا اتالعان نىسانانى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن بيىل 20 ەل توبى تۇڭعىش رەت دامۋ ماسەلەسىن الەمدىك ماكرولىق ساياسات جۇلگەسىنىڭ ۇيتقىلىق ورنىنا قويىپ، 2030 - جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كەڭەستىك ءتارتىبىن تياناقتاندىرۋدىڭ قيمىل جوسپارىن تۇڭعىش رەت بەلگىلەدى، افريكا ەلدەرى مەن ەڭ دامىماعان ەلدەردىڭ ونەركاسىپتەنۋىن قولداۋ جاعىندا تۇڭعىش سەلبەستىك ورىستەتتى. بۇلاردىڭ ءبارى جاسامپازدىق ماڭىز الادى. ءار جاق كليمات وزگەرىسى جونىندەگى «پاريج كەلىسىمىنىڭ» تەز ارادا كۇشكە ەنۋىن ىلگەرىلەتۋ جونىندە ءبىر اۋىزدى ۋادەگە كەلدى. ءبىز تاعى ەنەرگياعا قول جەتىمدىلىك، ەنەرگيا ونىمدىلىگى، تۋىندامالى ەنەرگيا، شارۋاشىلىق قۇرۋ جونىندە ورتاق قيمىل جوسپارىن جاساپ، استىق حاۋىپسىزدىگى مەن اۋىل شارۋاشىلىعى سەلبەستىگىن كۇشەيتەمىز. ءبىز تۇرلىشە جىكتەردىڭ جانە توپتاردىڭ، اسىرەسە، قيىنشىلىعى بار بۇقارانىڭ قاجەتىنە كوڭىل ءبولىپ، ءار ەلدىڭ الەۋمەتتىك باسقارۋ مەن قايتا ءبولىس ساياساتىن رەتتەۋ جونىندە تالقى جۇرگىزۋىن ىلگەرىلەتەمىز.
ءبىز حالىقارالىق قوعامعا مىناداي سيگنال بەرسەك دەگەن ۇمىتتەمىز: 20 ەل توبى وسى 20 مۇشەگە عانا ءتان بولىپ قالماستان، بۇكىل دۇنيە جۇزىنە ءتان. ءبىزدىڭ نىسانامىز − بارلىق مەملەكەت پەن حالىقتى ەكونوميكالىق ارتۋ مەن دامۋدان يگىلىكتەندىرۋ، ءار ەل حالقىن، اسىرەسە، دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردەگى حالىقتىڭ كۇن كورىسىن كۇننەن - كۇنگە جاقسارتۋ.
حانىمدار، مىرزالار، دوستار!
ارەكەت باعدارلامادان دا ماڭىزدى. 20 ەل توبىنا مۇشە ەلدەر حالىقارالىق قوعاممەن بىرگە سەنىمدى بەكەمدەپ، جەدەل ارەكەتتەنىپ، مىناداي جاقتاردا قۇلشىنۋى كەرەك.
ءبىرىنشى، بەيبىت، ورنىقتى حالىقارالىق ورتانى بىرگە قورعاۋ. تاريح بەيبىتشىلىك بولماسا دامۋدىڭ بولمايتىنىن، ورنىقتىلىق بولماسا گۇلدەنۋ دە بولمايتىنىن تولاسسىز دالەلدەپ كەلەدى. ءار ەلدىڭ حاۋىپسىزدىگى تىعىز بايلانىستى، ءارقانداي ءبىر ەلدىڭ ءوزىنىڭ عانا قامىن جەۋىنە بولمايدى، ءارقانداي ءبىر ەلدىڭ الەمدى جالعىز بيلەپ - توستەۋىنە بولمايدى، داۋرەنى وتكەن قىرعي قاباق سوعىس وي جەلىسىنەن ارىلىپ، ورتاق، جالپىلىق، سەلبەستىك، باياندى جاڭا حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىن ورناتۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن ءىس. ءار ەلدى اسا قۇندى بەيبىتشىلىك پەن تىنىشتىقتى قاستەرلەپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ورنىقتىلىعى مەن وڭىرلىك ورنىقتىلىقتى قورعاۋعا سىندارلى ۇلەس قوسۋعا ۇندەيمىز. ءار ەل ب م ۇ ەرەجەسىنىڭ ءتۇپ ماقساتى مەن پرينسيبىنە، كوپ جاقتىلىققا تاباندى بولىپ، الاۋىزدىقتار مەن تالاس - تارتىستاردى كەڭەسۋ ارقىلى شەشۋى، ورتاق تانىمدى بۇلدىرمەي، قايتا ورتاق تانىمعا ۇمتىلىپ، قايشىلىقتاردى تۋدىرماي، قايتا ونى باسەڭدەتىپ، حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ ءتىپتى دە ءادىل، ۇيلەسىمدى بەتالىسپەن دامۋىن جەبەۋى كەرەك.
تىزە قوسا سەلبەسۋ، جاراسىمدىلىقپەن بىرگە ءومىر ءسۇرۋ − جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ تاريحي تەگى ءارى شىعىس مادەنيەتىنىڭ مايەگى. جۇڭگو بەيبىت دامۋ جولىمەن بۇلجىماي جۇرەدى. مەملەكەت كۇشەيسە، ءسوز جوق، زورەكەر بولادى دەگەن لوگيكا ۇيلەسىمسىز، سوعىسقۇمارلىق جولمەن جۇرۋگە بولمايدى. جۇڭگو ب م ۇ حاۋىپسىزدىك القالار كەڭەسىنىڭ تۇراقتى القا ەلدەرى اراسىندا بەيبىتشىلىكتى قورعاۋ قىزمەتكەرلەرىن ەڭ كوپ جىبەرگەن مەملەكەت. جۋىقتا مالي مەن وڭتۇستىك سۋداندا قۇربان بولعان ب م ۇ - نىڭ بەيبىتشىلىكتى قورعاۋ قىزمەتكەرلەرى اراسىندا جۇڭگو حالقىنىڭ تاڭداۋلى ۇلاندارى بار. حالىقارالىق مىندەتتى ۇزبەي اتقارىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن قۇرۋشىلاردان، قورعاۋشىلاردان بولامىز.
ەكىنشى، سەلبەسىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن الەمدىك سەرىكتەستىك قاتىناستى بىرگە ورناتۋ. ەكونوميكا جاھاندانعان بۇگىنگى كۇندە، ەشكىم دە مىنا دۇنيەدەن وقشاۋ قالا المايدى. بارلىعى دا جەر شارى قىستاعىنىڭ تۇرعىندارى. ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى تانىمىن ورناتۋىمىز كەرەك. سەرىكتەستىك رۋح 20 ەل توبىنىڭ ەڭ قۇندى بايلىعى ءارى ءار ەلدىڭ الەمدىك سىن - سايىستارعا توتەپ بەرۋىندەگى تالعامى.
پارىقتاردى ساقتاپ، ورتاقتىققا ۇمتىلىپ، ورتاقتىقتاردى كوبەيتىپ، پارىقتاردى ازايتىپ، سەلبەسىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن حالىقارالىق جاڭاشا قاتىناستى بىرگە ورناتۋىمىز كەرەك. مەملەكەتتەر مەيلى ءىرى - شاعىن، كۇشتى - ءالسىز، باي - كەدەي بولسىن، بارلىعى دا ءبىر - بىرىنە تەڭ تۇرعىدا مامىلە جاساپ، ءوز ەلىن جاقسى دامىتۋمەن بىرگە، باسقا ەلدەردىڭ ويداعىداي دامۋىنا كومەكتەسۋى قاجەت. كوپشىلىكتىڭ بارلىعى جاقسى بولعاندا عانا دۇنيە ءجۇزى ءتىپتى دە تاماشا بولادى.
الەمدىك كەلەلى ماسەلەلەردە ءتىل تابىسۋ مەن سايكەسۋدى كۇشەيتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن، ورنىقتىلىعىن، گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرۋدى ءتىپتى دە كوپ الەۋمەتتىك ونىمدەرمەن قامداۋىمىز كەرەك. ماكرولىق ەكونوميكالىق ساياساتتى سايكەستىرۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، كەمەلدەندىرىپ، ىشكى ساياساتتىڭ ىقپالداستىق اسەرى مەن جالعاسۋ ىقپالىن ويلاستىرىپ، كەرى جاعىنان ەمەس، قايتا ۇنامدى جاعىنان اسەر تۋىنداتۋدى جەبەۋىمىز قاجەت. سەرىكتەستىك قاتىناسقا سۇيەنىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ يدەياسىن قولداپ، ءار سالانىڭ ناقتى سەلبەستىگىن كۇشەيتىپ، سەلبەستىك مازمۇنى مەن اۋقىمىن ۇزبەي كەڭەيتىپ، حالىقتىڭ ارمان - تىلەگىنە ۇيلەسەتىن سەلبەستىك ناتيجەسىنە قول جەتكىزۋىمىز ءتيىس. ۇقساماعان ەلدەردەگى، تۇرلىشە مادەنيەتتەگى جانە تۇرلىشە تاريحي استارداعى حالىقتىڭ ىشكەرىلەي اۋىس - كۇيىس جاساسىپ، ءتۇسىنىسۋدى نىعايتۋىن جەبەۋىمىز، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قول ۇستاسا قۇرۋىمىز كەرەك.
ءۇشىنشى، الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋدى بىرگە كەمەلدەندىرۋ. «جاي ادامداردىڭ قولىنان جاي ءىس عانا كەلەدى، اقىلمانداردىڭ قولىنان ۇلكەن ءىس كەلەدى» دەگەن ءسوز بار. الەمدىك ەكونوميكالىق جاعدايدىڭ دامۋىنا، وزگەرىسىنە قاراتا الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋدا داۋىرمەن بىرگە العا باسىپ، جاعدايعا قاراي وزگەرۋ كەرەك. الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋدا تەڭدىك تۇرعىنى نەگىز ەتىپ، الەمدىك ەكونوميكالىق ارنانىڭ جاڭا بولمىسىن اناعۇرلىم جاقسى ايگىلەپ، بازارى جاڭادان گۇلدەنگەن ەلدەر مەن دامۋ ۇستىندەگى ەلدەردىڭ ۋاكىلدىك سيپاتى مەن ءسوز بيلىگىن كۇشەيتىپ، ءار ەلدىڭ حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىكتە ۇقىعىنىڭ تەپە - تەڭ، ورايىنىڭ تەپە - تەڭ، قاعيدانىڭ تەپە - تەڭ بولۋىنا كەپىلدىك ەتۋ قاجەت.
الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋدا اشىق ۇستاۋدى جەتەكشى ەتىپ، يدەيانى، ساياساتتى، مەحانيزمدى اشىق ۇستاۋعا تاباندى بولىپ، جاعدايداعى وزگەرىستەرگە سايكەسىپ، سىندارلى كەلەلى كەڭەستەردى قابىلداپ، قوعامنىڭ ءار سالاسىنداعىلاردىڭ ۇسىنىسى مەن ءوتىنىش - تالابىن تولىق تىڭداپ، ءار جاقتى ات سالىسۋعا جانە توعىسۋعا ىنتالاندىرىپ، قاقپايلاۋ سيپاتىن العان ورنالاستىرۋ جاساماي، باسقارۋ مەحانيزمىنىڭ توماعا - تۇيىقتانۋى مەن ەرەجەلەرىنىڭ قيقىمدانۋىنان ساقتانۋ كەرەك. الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋ سەلبەستىكتى قوزعاۋشى كۇش ەتۋى كەرەك، الەمدىك سىن - سايىسقا كۇللى الەم جابال توتەپ بەرۋى قاجەت، مۇندا سەلبەستىك تابيعي تالعام. ءار ەل تىلدەسۋ مەن سايكەسۋدى كۇشەيتىپ، ءبىر - ءبىرىنىڭ مۇددەسىنە نازار اۋدارۋعا كوڭىل ءبولىپ، قاعيدانى بىرگە اقىلداسىپ، مەحانيزمدى بىرگە قۇرىپ، سىن - سايىستاردى بىرگە قارسى الۋى كەرەك. الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋدا تەڭ يگىلىكتەنۋدى نىسانا ەتىپ، بارلىق ادامنىڭ ات سالىسۋىن، بارلىق ادامنىڭ يگىلىككە كەنەلۋىن دارىپتەۋى، بىرەۋدىڭ جالعىز بيلەپ توستەۋىنە، ياكي جەڭگەننىڭ بارلىعىن قيداي سىپىرۋىنا جول قويماي، قايتا مۇددەدەن ورتاق يگىلىكتەنۋگە ۇمتىلىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ قاجەت.
قازىرگى جاعدايدا الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋدا مىناداي تۇيىندەردى ەرەكشە يگەرۋ كەرەك: الەمدىك فينانستى جونگە سالۋدىڭ ءادىل، جوعارى ءونىمدى جۇيەسىن بىرگە ورناتىپ، الەمدىك ەكونوميكانىڭ ورنىقتى جالپى جاعدايىن قورعاۋ؛ الەمدىك ساۋدا مەن قارجى قوسۋدى جونگە سالۋدىڭ اشىق، جاريا جۇيەسىن بىرگە ورناتىپ، كوپ جاقتى ساۋدا ءتۇزىلىسىن بەكەمدەپ، الەمدىك ەكونوميكا - ساۋدا قارجى قوسۋ سەلبەستىگىنىڭ كومەسكى كۇشىن تۋىنداتۋ؛ الەم ەنەرگياسىن جونگە سالۋدىڭ جاسىل، تومەن كومىرتەكتى جۇيەسىن بىرگە ورناتىپ، الەمدىك جاسىل دامۋ سەلبەستىگىن جەبەۋ؛ الەمدىك دامۋدى جونگە سالۋدىڭ قامتىمدى، ىقپالداسقان جۇيەسىن بىرگە ورناتىپ، ب م ۇ - نىڭ 0320 - جىلعى باياندى دامۋ كەڭەس ءتارتىبىن تياناقتاندىرۋدى نىسانا ەتىپ، ادامزاتتى ورتاق يگىلىككە كەنەلتۋ كەرەك!
10 كەزەك وتكىزىلگەن 20 ەل توبىنا مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ باس قوسۋى ەندى دامۋدىڭ شەشۋشى تۇيىنىندە تۇر. جۇڭگونىڭ حاڭجوۋداعى باس قوسۋدى وتكىزۋدەگى نىساناسىنىڭ ءبىرى − 20 ەل توبىنىڭ قىسقا مەرزىمدىك ساياساتتان ورتا، ۇزاق مەرزىمدىك ساياساتقا، داعدارىسقا توتەپ بەرۋدەن ۇزاق ۋاقىتتىق ءونىمدى جونگە سالۋ مەحانيزمىنە بۇرىلىس جاساۋدى جەبەپ، ونىڭ الەمدىك ەكونوميكانى جونگە سالۋ ماڭىزدى تۇعىرىنداعى ورنىن بەكەمدەۋ.
حانىمدار، مىرزالار، دوستار!
ونەركاسىپ - ساۋدا سالاسى ارتۋدى جەبەيتىن ارىندى كۇش. جۇڭگونىڭ ونەركاسىپ - ساۋدا باس قوسۋىن باسشىلار باس قوسۋى قارساڭىندا وتكىزۋى ونەركاسىپ - ساۋدا سالاسىنداعىلاردىڭ يدەياسى مەن اقىل - پاراساتىن تولىق توپتاۋ ءۇشىن بولىپ تابىلادى. 20 ەل توبىنىڭ ونەركاسىپ - ساۋدا سالاسىنداعى قايراتكەرلەردىڭ جىلدىق ءماجىلىس بارىسىنا بەلسەنە ات سالىسىپ، باسقا سالالارداعى قايراتكەرلەرمەن بىرگە 20 ەل توبى نازار اۋدارعان تۇيىندەرگە مەڭزەس فينانس ارقىلى ارتۋدى جەبەۋ، ساۋدا جانە قارجى قوسۋ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى، ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ دامۋى، كاسىپتەندىرۋ، جەمقورلىققا قارسى تۇرۋ سياقتى كەڭەستىڭ تاقىرىپتاردى ارقاۋ ەتىپ، ۇسىنىس - پىكىرلەر بەرىپ، 20 ەل توبىنىڭ ساياسات بەلگىلەۋىن ماڭىزدى ماتەريالدارمەن قامداپ، حاڭجوۋداعى باس قوسۋعا بەلسەنە ۇلەس قوسقانىن قۋانا كورىپ وتىرمىن.
حانىمدار، مىرزالار، دوستار!
سوڭعى كۇندەرى چيانتاڭجياڭ وزەنىندە تولقىن كوتەرىلدى. «تاۋ تولقىنمەن تايتالاسىپ تالابىم، جەلبىرەيدى قولىمداعى قىزىل تۋىم − جالاۋىم». مەن دە سىزدەرگە ۇقساس 20 ەل توبىنىڭ الەمدىك ەكونوميكانىڭ تولقىنى بولۋىن تىلەيمىن. ءار جاقتىڭ بىرگە قۇلشىنۋىندا حاڭجوۋداعى باس قوسۋدىڭ تابىستى بولاتىنىنا سەنەمىن.
سوڭىندا، بۇل جولعى ونەركاسىپ - ساۋدا باس قوسۋىنىڭ تابىستى بولۋىن تىلەيمىن!
كوپشىلىككە راقىمەت.
كەلۋ قاينارى: شينجياڭ گازەتى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
