- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
شيلين باستاعان 32 ادام ايروپىلانمەن جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ بەسىگى، قىزىل ارميانىڭ مەكەنى-جيڭگاڭشانعا ءبىر اپتالىق ۋاقىتپەن ساباق تىڭداۋعا اتتاندى
2014.11.25 15:07 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ حالىق راديو ستانسياسى تورابى
2014-جىلى19-قازان تۇستەن كەيىن،اۆتونوميالى رايوندىق اقپارات باسپا ءسوز، راديو-كينو-تەلەۆيزيا مەكەسىنەن ۇيىمداسقان مەكەمە پارتگرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى،مەكەمە ءتارتىپ تەكسەرۋ گرۋپپاسىنىڭ باستىعى شيلين باستاعان 32 ادام ارناۋلى ايروپىلانمەن جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ بەسىگى، قىزىل ارميانىڭ مەكەنى-جيڭگاڭشانعا ءبىر اپتالىق ۋاقىتپەن قىزىل ارميانىڭ توڭكەرىستىك داستۇرىمەن تانىسۋعا جانە بازادان توڭكەرستىك ساباق تىڭداۋعا اتتاندىق.
ءبىز وتىرعان اق سۇڭقار بىردە شەتسىزدە شەكسىز كوك اسپانعا شارىقتاسا، بىردە قويۋ تۇمان مەن اق مامىق بۇلتتىڭ اراسىمەن ۇلى شىعىستى بەتكە الىپ سامعاپ كەلەدى. ايروپىلاننىڭ ىشىندەگى ەكىراننان ءدال قازىر ءسىز وتىرعان ايروپىلان 10 مىڭ 27 مەتر بيىكتىكتە،ساعاتىنا 840 كيلومەترلىك قارقىنمەن ۇشۋدا، ايروپىلان كوتەرىلگەن كەڭىستىك ءدال قازىر نولدەن تومەن 40 گرادۋس كەلەتىن سىناپ باعاناسىن كورسەتۋدە دەگەن ينفورماتسيالار كورسەتىلىپ كەلەدى. وسىلايشا، جول ورتادا شي-ءان اۋەجايىندا جارىم ساعات ايالداپ،7 جارىم ساعاتتا گومينداڭ كەرتارتپاشىلارىنا قارسى تۇڭعىش وق اتىلىپ، جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ الاۋى جاعىلعان جياڭشي ولكەسىنىڭ نانچاڭ قالاسىنا كەلىپ قوندى.
ەرتەسى تاڭەرتەڭ تاعى دا نانچاڭ قالاسىنان 400 كيلومەتر شالعايداعى جيڭگاڭشان قالاسىنا اۆتوموبيلمەن جول الدىق. جوعارى قارقىندى جولدا ۇيىرمەمىز وتىرعان اۆتوبوز وڭتۇستىكتى بەتكە الىپ زىمىراپ كەلەدى، جولدىڭ بويىنداعى جاسىل جامىلعىلار جۇرگەن سايىن قويۋلاپ، بىرتىندەپ الىستاعى كوك پۇلىسپەن ورانعان الىپ جاسىل تاۋعا قاراي جەتەلەپ كەلەدى. جول بويىنداعى جارناما تاقتايلارىنا جازىلعان «قىزىل ارميانىڭ اتا مەكەنى، توڭكەرىستىڭ بەسىگى» دەگەن ايشىقتى جازۋلار ءبىزدى وسى ءبىر كيەلى مەكەنگە تەز جەتۋگە اسىقتىردى. سونىمەن 6 ساعات جول باسىپ، «قىزىل ارميانىڭ مەكەنى، جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ بەسىگى »-جياڭشيدىڭ جيڭگاڭشان قالاسىنا جەتتىك.
جياڭشي ولكەسىندە 100 اۋدان-قالا، 45 ميلليون حالىق سانى بار، ەجەلدەن بەرى كوركەم تابيعاتىمەن داڭقى شىققان كوركەم ولكە. جياڭشيدىڭ %63.1ءى ورمان-توعايلى كەلەدى، ورمانمەن كومكەرىلۋ جاعىندا ەلىمىزدىڭ الدىنعى قاتارىندا. لۋشان، جيڭگاڭشان، سانچيڭشان، لۇڭحۋشان سياقتى مەملەكەت دارەجەلى 9 كورنىس رايونى، نانچاڭ، جيڭدىجىن، گانجوۋ سياقتى مەملەكەت دارەجەلى 3 تاريحي مادەنيەتتى قالاسى بار. مۇندا لۋشان كورنىس رايونى دۇنيە جۇزىلىك مۇراعاتتار تىزىمدىگىنە كىرگىزىلگەن. بۇدان قالسا، جياڭشيدىڭ كەن ونىمدەرى بايلىعى مول، قازىرگە دەيىن كەننىڭ 171 ءتۇرى انىقتالعان.
جياڭشي ولكەسى-تاعى جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبىليكاسىنىڭ بەسىگى، جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ بەسىگى، جۇڭگو جۇمىسشىلار قوزعالىسىنىڭ باستالعان جەرى. 2-رەتكى ىشكى سوعىس داۋىرىندە جياڭشي ولكەسىندەگى قۇربان بولعان توڭكەرىستىك قاھارمانداردىڭ سانى 250 مىڭ ادامنان اسادى.
ەندى،وسى رەتكى ۇيىرمەنىڭ قۇرامىندا ۇيرەنۋ-زەرتتەۋدە بولىپ قايتقان ءتىلشىمىز مەيران تۇردان ۇلىنىڭ «قىزىل ارميانىڭ مەكەنى، جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ بەسىگى-جيڭگاڭشان» دەگەن جەلىلەس حابارىنىڭ «اسپان استىنداعى ەڭ ۇلى تاۋ جانە جيڭگاڭشان قالاسى» دەگەن ءبىرىنشى بولىمىنە قۇلاق تۇرىڭىزدەر.
جيڭگاڭشان قالاسى-جياڭشي ولكەسىنىڭ باتىس وڭتۇستىگىنە ورنالاسقان. جازى قوڭىر سالقىن، قىسى دىمقىل، سۋىقتاۋ كەلەدى. ءتۇنى مەن كۇندىزىنىڭ پارقى وتە زور. جىلدىق جاۋىن-شاشىندى مەزگىلى 213 كۇنگە جەتەدى. جازى ناجاعايلى جاڭبىرلى، شىعىستان كۇن شىققاندا باتىسىندا جاۋىن جاۋىپ تۇرادى. بۇكىل قالاعا 19 اۋىل، قالاشىق قارايدى. مەملەكەت دارەجەلىءبىر قورىق رايونى، 106 تۇرعىندار كوميتەتى، 162 مىڭ حالىق سانى بار. قازىر، قالادا قورعاۋعا الىنعان توڭكەرىستىك كونە جۇرت 100 نەشەدەن اسادى. مەملەكەت دارەجەلى قورعالاتىن ءتۇيىندى ورىن سانالعان جيڭگاڭشان الدە قاشان سىرتى قورعانى جوق توڭكەرىستىك تاريحي مۇراجايعا اينالعان. سونىمەن بىرگە جيڭگاڭشان «جاراتىلىستىق حايۋاناتتار مەن وسىمدىكتەر باقشاسى» جانە «جاسىل بايلىق قامباسى» دەگەن داڭىقتى اتقا دا يە ەكەن. 1982-جىلى مەملەكەتتك كەڭەس تۇڭعىش رەت العاشقى توپتاعى مەملەكەت دەرەجەلى ءتۇيىندى ساياحات ورنى ەتىپ بەكىتكەن. 1991-جانە 2002-جىلدارى جەكە-جەكە «جۇڭگوداعى ۇزدىك ساياحات قالاسى»، «مەملەكەت دارەجەلى تازا قالا»، «مەملەكەتتىكA5 دارەجەلى كورنىس ساياحات رايونى» اتاعىن العان.
1927-جىلدان بۇرىن جيڭگاڭشان اتتى تاۋدىڭ بارىن كوپ ادام بىلە بەرمەيتىن، ماۋ زىدۇڭ جۇمىسشى-ديحان توڭكەرىستىك ارمياسىن باستاپ، وسى اراعا كەلگەننەن كەيىن، جيڭگاڭشاننىڭ اتى الەمگە تانىلعان.
1962-جىلدان 1965-جىلعا دەيىن، ءتوراعا ماۋزىدۇڭ مەن جۋدى ارت-ارتىنان جيڭگاڭشانعا كەلدى. سول كەزدە جۋدى جيڭگاڭشانعا «اسپان استىنداعى ۇلى تاۋ» دەپ ارناۋ ءسوز جازدى. ءتوراعا ماۋزىدۇڭ سول كەزدە توتەنشە تەبىرەنىپ،« جيڭگاڭشانعا قايتا شىققاندا» دەگەن ارناۋ ولەڭ جازدى. وسى جولى «جيڭگاڭشان بولماسا، جيڭگاڭشانداعى حالىقتىڭ قولداۋى بولماسا، بۇگىنگى كۇنىمىز دە بولماس ەدى»-دەپ اتاپ كورسەتتى.
بۇل كۇندەرى جيڭگاڭشان «اسپان استىنداعى ۇلى تاۋ»، «جۇڭگوداعى ۇلى تاۋ» سياقتى اتتارمەن دە اتالادى. مۇنداعى اسپان استىنداعى ۇلى تاۋ دەلىنىپ وتىرعانى جيڭگاڭشاننىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىك نەمەسە الاسالىعىنا قاراتىلماعان. ويتكەنى جيڭگاڭشان تەڭىز دەڭگەيىنەن 1597 مەتر عانا بيىك،ونى زاڭعار تاۋلارمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى. تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى شيزاڭنىڭ لىحاسا قالاسى تۇرعان 3700 مەترلىك تەڭىز دەڭگەيىنىڭ جارىمىنداي عانا. ەندەشە، بۇل نە ءۇشىن «اسپان استىنداعى1-تاۋ» دەپ اتالادى؟ بۇل جيڭگاڭشاننىڭ جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ تاريحتاعى ورنى مەن رولىنا قاراتىلعان.«اسپان استى» دەگەن ءسوز بۇكىل جۇڭگونى مەڭزەگەندىك.
مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى باستىعى پىڭ جىن كەزىندە «جيڭگاڭشان-جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبىليكاسى مەن مەملەكەتتىڭ ىرگە تاسى» دەپ جاقسى ايتقان. بۇدان تىس، جيڭگاڭشان مەملەكەتتىك A5 دارەجەلى قۇت ۇيىعان كوركەم جەر بولعاندىقتان دۇنيە جۇزىنەن كەلەتىن ساياحاتشىلاردىڭ اياعى ۇزىلمەيدى. ولاردىڭ اراسىندا ماركسيزىم-لەنينيزىمدى قولداۋشىلار دا، ءدىن مۇريتتەرى دە بار.
جيڭگاڭشان تۋرالى شەتەلدىك زەرتتەۋشىلەر دە كوپتەگەن زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزگەن. جيڭگاڭشاندى ەڭ العاش سىرت دۇنيەگە تانىستىرعان امەريكالىق ءتىلشى-ەدىگار سىنو.1936-جىلى امەريكانىڭ ايگىلى ءتىلشىسى ەدىگار سىنو يان-ءانداعى جەر كەپەدە جۇڭگونىڭ ەڭ الدىڭعى بۋىن باسشىلارىنىڭ ءبىرى ماۋزىدۇڭعا تىلشىلىك ىستەپ، جۇڭگو قىزىل ارمياسىن تانىستىرعان «قىزىل جۇلدىز جۇڭگونى نۇرلاندىردى» دەگەن ايگىلى شىعارماسىن جاريالاعان. ول بۇل كىتابىندا جيڭگاڭشان دەگەنىمىز-بازا. وندا كوپتەگەن جاراتىلىستىق جامىلعىلار بار، وندا ەگىلەتىن ەگىس داقىلدارى شاعىن اسكەري ءبولىمدى قامداي الادى. ونىڭ اينالاسى 500 شاقىرىم، جەرگىلىكتى تۇرعىندار «ۇلكەن-كىشى 5 جين »دەپ اتايدى. ناقتىلى جيڭگاڭشان تاۋى-ماڭىنداعى ورمانمەن كومكەرىلگەن تاۋدى كورسەتەدى-دەپ جازعان، مىنە بۇل قازىرگە ادامدار قانىق بىلەتىن جيڭگاڭشاننىڭ ەڭ بيىك شىڭى.ەدىگار سىنونىڭ بۇل كىتابى دۇنيەگە ايگىلى. كىتاپ ءار ەل تىلىندە باسىلۋىمەن حانزۋ تىلىنە اۋدارىلىپ، ەل ىشىندە كەڭىنەن تارالدى. سونىمەن ەدىگار سىنو جۇڭگو قىزىل ارمياسىن تانىستىرعان تۇڭعىش تىلشىگە اينالدى. ەدىگار سىنودان كەيىن ۇلى بريتانيا جازۋشىسى حانسۋين جيڭگاڭشان تۋرالى قالام تەربەدى.ماۋزىدۇڭنىڭ جيڭگاڭشانعا شىعۋى ءبىر مەزەتتىك تاسالانۋدىڭ ءادىس-امالى ەمەس، قايتا ستىراتەگيالىق شابۋىل بولاتىن. ول كەزدەگى مەمىلەكەتتىك توڭكەرىس جونىنەن العاندا، ارينە، ستىراتەگيالىق جاقتان شەگىنۋگە تۋرا كەلەتىن. ال اۋىل-قىستاق توڭكەرىسى بازاسى جونىنەن ايتقاندا، ستىراتەگيالىق شابۋىل جاساۋ-ەدى.سوندىقتان جيڭگاڭشان توڭكەرىستىك بازاسىنىڭ قۇرىلۋى-جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ۇلى جاسامپازدىعى سانالدى، ول تۇتاس جۇڭگو توڭكەرىسىنىڭ جەڭىسكە جەتۋىندە شەشۋشى مانگە يە بولدى. جيڭگاڭشانداعى كۇرەس امالياتى جۇڭگو توڭكەرىسىن جۇڭگونىڭ مەملەكەت جاعدايى بەلگىلەگەندىگىن، ونىڭ استە باسقالاردىڭ قاتىپ-سەنگەن تاجىريبەسىن كوشىرىپ قولدانۋ ەمەس ەكەندىگىن تۇسىندىرەدى. ءتوراعا ماۋزىدۇڭنىڭ سوزىمەن ايتقاندا، «شىندىقتى ىسجۇزىنەن ىزدەۋ» دەگەن اقيقاتتى كورسەتەدى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
