- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
جاسىل جەلەك جامىلعان شۇرايلى ولكە
2015.10.27 17:46 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ حالىق راديو ستانسياسى تورابى
ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنىڭ جەبەۋىمەن، تيانشاننىڭ تۇستىگى مەن تەرىستىگىندە «تاۋى جاسىل، سۋى ءمولدىر، اسپانى كوك، ادامدارى بەرەكەلى» اسا تاماشا كورىنىس جارىققا شىقتى؛ «بەس قۇرىلىستان»، «كوك اسپان ينجەنەرياسىنا»، «قورشاعان ورتانى قورعاۋدى الدىمەن ەسكەرۋ، ەكولوگيالىق رايون قۇرۋدان» «ەكى باياندىلىققا» دەيىن بارلىعىندا دامۋ ارقاۋ ەتىلدى.
2015-جىلى شينجياڭ دامۋىنىڭ «جارتى جىلدىق مالىمەتىندە» بۇكىل رايونىمىزدا GDPنىڭ ارتۋ جىلدامدىعىنىڭ %8.2كە جەتىپ، بۇكىل ەلدىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن 1.2 پايىز جوعارى بولعانى، سونىمەن بىرگە، «لاستانۋ قيسىق سىزىعىنىڭ» ۇزدىكسىز ىلديلاپ، PM2.5 قويۋلىعىندا، 5-توپتاعى سۋ ساپاسىنىڭ قيما بەت سالىستىرماسىندا تومەندەۋ جاعدايى جارىققا شىققانىن كورسەتتى.
اۆتونوميالى رايون مەن قالا − ەكى دارەجەلى ورىن 5 جىلدا ءۇرىمجى اتموسفەراسىنىڭ لاستانۋىن وڭاۋعا جالپى 45 ميلليارد400 ميلليون يۋان قارجى قوستى.رەفورما جاسالىپ، ەسىك اشىلعاننان بەرى شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنداعى جەتىستىكتەر جالپى جۇرتتى جالت قاراتتى.ءبىراق ءىشىنارا وڭىرلەر قورشاعان ورتانىڭ كوتەرۋ قابىلەتىمەن ساناسپاي، تابيعاتتى تويىمسىزدىقپەن پايدالانۋدىڭ اۋىر زاردابىن تارتپاي قالعان جوق.ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى اڭگىمە ماجىلىسىندە شينجياڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىك بەلدەۋىن تەز قۇرىپ، تاۋ-وزەندەردىڭ كوركەم تابيعاتىنىڭ، سۇراتتاردىڭ ساقتالىپ قالۋىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەكتىگى العا قويىلدى.
2011-جىلى قازان ايىندا، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ 8-رەتكى جالپى ماجىلىسىندە بىلاي دەپ العا قويىلدى: قورشاعان ورتانى قورعاۋدى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ ماڭداي الدى ورنىنا قويىپ، بارلىق اشۋ قۇرىلىسىندا «قورشاعان ورتانى قورعاۋدى الدىمەن ەسكەرۋگە، ەكولوگيالىق رايون قۇرۋعا»، ءسوز جوق، تاباندى بولىپ، «بايلىقتى باياندى اشۋ، ەكولوگيالىق ورتانى باياندى قورعاۋدى» باسشىلىققا الىپ، تاريحقا، حالىق بۇقاراسىنا، ۇرپاقتارعا، ءسوز جوق، جاۋاپتى بولۋ كەرەك.
2011-جىلدىڭ اياعىندا شينجياڭ جاسىل GDP بويىنشا تەكسەرۋ سىناق ءتۇيىنىن بۇكىل ەل بويىنشا ەڭ الدىمەن العا قويىپ، تەكەس اۋدانى مەن موڭعۇلكۇرە اۋدانىندا ونەركاسىپتىڭ ارتۋ قۇنى جونىندەگى تەكسەرۋدى كۇشىنەن قالدىرىپ، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جانە گۇلدەندىرۋ كورسەتكىشى جونىندەگى تەكسەرۋدى كورنەكتىلەندىردى.2012-جىلى پارتيا-18 قۇرىلتايىندا ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى «بەستى ءبىر تۇلعالاندىرۋ» ورنالاستىرۋىنا ەنگىزىلىپ، شينجياڭنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنا جول نۇسقالدى.
2013-جىلى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن شينجياڭداعى ماڭىزدى جۇمىس رەتىندە ورتاعا قويىپ، ەكى باياندىلىققا تاباندى بولىپ، جاسىل دامۋ، اينالمالى دامۋ جولىمەن ءجۇرىپ، ەكونوميكالىق دامۋ مەن ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى بىردەي اتقارىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى جۇزەگە اسىرۋعا قۇلشىنۋعا جاڭا باعىت بەلگىلەدى.قابا اۋدانىنداعى اشىلى مىس-نيكەل كەنى قورشاعان ورتانى قورعاۋ قۇرىلعىلارىنا بار كۇشپەن قارجى سالىپ، ونەركاسىپتە جاراقسىز سۋدىڭ شىعارىلماۋىن جۇزەگە اسىرىپ، جاراقسىز سۋدى جيناپ تازارتقان سوڭ گۇل-شوپتەردى سۋارىپ، بەتباق دالانى اۋدان قالاشىعىنىڭ ونەركاسىپ ساياحاتىنىڭ كورىنىس تۇيىنىنە اينالدىردى.اشىلى مىس-نيكەل كەنىندە ەكولوگيالىق ورتانىڭ قالپىنا كەلۋى شينجياڭدا ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ جۇمىسىنىڭ ءبىر كورىنىسى ەسەپتەلەدى.سوڭعى جىلدارى شينجياڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت كوزقاراسىن باستان-اياق عىلمي دامۋمەن ساباقتاستىرىپ، ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىنىڭ ارەكەتىنە ءسىڭىردى، سونىڭ ناتيجەسىندە ەكولوگيانى وڭاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ ينجەنەرياسى ارقىلى قالىڭ بۇقارا وزگەرىستەردى كورىپ، يگىلىككە كەنەلدى.
شينجياڭ ەلىمىزدەگى تەڭىز-مۇحيتتان ەڭ شالعاي ىشكى قۇرلىقتىق رايون، ونىڭ ۇستىنە وزگەشە جاعراپيالىق شارت-جاعدايى سەبەبىنەن سۋ بايلىعى ەرەكشە تاپشى.دۇنيەدەگى 2-ۇلكەن ءشولدى كەسىپ اعاتىن تارىم وزەنى − جۇڭگوداعى ەڭ ۇزىن ىشكى قۇرلىقتىق وزەن ءارى شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ انا وزەنى.ءبىراق وسى وزەن كەزىندە تارتىلىپ قالۋ حاۋپىنە ءدوپ كەلگەن ەدى.كليمات وزگەرىسىن قوسپاعاندا، تارىم الابىندا ەكولوگيانىڭ بۇزىلۋىنىڭ باستى سەبەبى تابيعاتتى قالاعانىنشا اياق استى ەتىپ، تابيعاتتان تويىمسىزدىقپەن نەسىبە الۋ.بەتالدى اشۋ ارەكەتىن دوعارعاندا عانا، انا وزەندى قۇتقارۋعا بولادى.
2000-جىلى ساۋىردە اۆتونوميالى رايون تارىم وزەنىنىڭ اياققى اعارىنداعى ءوندىرىس پەن تۇرمىسقا كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، تۇڭعىش رەت باعراش كولىنەن تارىم وزەنىنىڭ اياققى اعارىنا سۋ جەتكىزدى.
2001-جىلى پارتيا ورتالىق كوميتەتى، مەملەكەتتىك كەڭەس تارىم الابىن جان-جاقتى وڭاۋ جوباسىن بەكىتىپ، تارىم وزەنى جاسىل ءدالىزىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن 10 ميلليارد 700 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، ەكولوگيالىق ورتاسىن جاپپاي وڭاۋدى ۇيعاردى.
ءبىر توپ سۋ يگىلىگى قۇرىلعىلارىنىڭ بىرتىندەپ كەمەلدەنە تۇسۋىنە وراي، 2000-جىلدان بەرى شينجياڭدا ىلگەرىندى-كەيىندى 9 رەت تارىم وزەنىنىڭ اياققى اعارىنا 2 ميلليارد 259 ميلليون تەكشەمەتر سۋ جەتكىزىلىپ، تارىم وزەنىنىڭ اياققى اعارىنىڭ جانە تەتىما كولىنىڭ ءۇرتىس 30 جىل بويى تارتىلىپ قالۋ تاريحىنا نۇكتە قويىلدى.تارىم الابىندا ءبىر مىڭ 333 شارشى كيلومەتر جەردىڭ جامىلعى وسىمدىكتەرى قالپىنا كەلتىرىلىپ، وسىمدىك ءتۇرى 17دەن 46 عا كوبەيدى.
2014-جىلى قاراشادا جاڭادان وزگەرىس ەنگىزىلگەن «اۆتونوميالى رايوننىڭ تارىم وزەنىنىڭ سۋ بايلىعىن باسقارۋ ەرەجەسى» تارىم وزەنىن اشۋ، قورعاۋ ىستەرىن كۇشەيتتى، ءتىپتى، قاتاڭ زاڭ-ەرەجەمەن قامتاماسىز ەتتى.
5 جىلدان بەرى باعراش كولىنىڭ، سايرام كولىنىڭ، قاناس كولىنىڭ، ۇلىڭگىر كولىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ سىناق تۇيىندەرىنە جالپى 418 ميلليون يۋان قارجى قوسىلدى.ءىشىنارا ءتۇيىندى الاپتاردا سۋدىڭ لاستانۋىنان ساقتانۋ جانە ونى وڭاۋ جوباسى ىستەلدى.ياركەن وزەنىندە تاسقىننان ساقتانۋ جانە تاسقىندى تىزگىندەۋ ينجەنەرياسى اتقارىلدى.شينجياڭ بويىنشا 78 ماڭىزدى وزەندە سۋ ساپاسىنىڭ جوعارى دەڭگەيلىك سالىستىرماسى 2009-جىلعى %88.3 تەن %94كە كوتەرىلدى؛ كول، سۋ قويمالارىنداعى سۋ ساپاسىنىڭ جوعارى دەڭگەيلىك سالىستىرماسى %43.3 تەن %67.8 كە كوتەرىلىپ، بۇكىل ەلدىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن الدەقايدا جوعارى بولدى.سونىمەن، وزەن-كولدەردە تىرشىلىك تىنىسى جالىن اتتى، تاماشا ەكولوگيالىق بايلىق بولعاندا عانا، باياندى باسەكەلىك قۋات بولادى.بۇل − بيلىك ۇستاۋشىلاردىڭ ساياسي پاراساتىنىڭ بەينەسى.
ەلىمىزدىڭ جەر اۋدانىنىڭ التىدان ءبىر بولىگىن يەلەيدى دەگەن كۇندە دە، شينجياڭ جەرىنىڭ نەبارى ون ەكىدەن ءبىر بولىگى عانا ادامداردىڭ تىرشىلىك ەتۋىنە ۇيلەسەدى، قالعان جەرلەرىنىڭ كوبى ءشول نەمەسە جارتىلاي ءشولدى وڭىرلەر. سوندىقتان، قۇمدى بوراندى تىزگىندەۋ − ۇزاق ۋاقىتتىق كۇرەس.بيڭتۋان 8-شى 150-تۋان الاڭى تيانشاننىڭ سولتۇستىك بوكتەرىنە، قۇبىنىڭ قۇمىنىڭ وڭتۇستىك جيەگىنە ورنالاسقان، شىعىس، باتىس، سولتۇستىك ءۇش جاقتان قۇمنىڭ قورشاۋىندا جاتقاندىقتان، «قۇم تەڭىزىندەگى ارال» دەپ اتالعان.قۇمنىڭ اراسىندا بولعاندىقتان، ارينە، قۇمدى بوران مازالاپ تۇراتىنى تابيعي.1963-جىلى شىلدەدە اۆتونوميالى رايون «قۇنارلى اتىز، جايقالعان ورمان بەلدەۋى، داڭعىل جول، ىركىلىسسىز توعان، جايلى تۇراقتى» نەگىزگى مازمۇن ەتكەن «بەس قۇرىلىستى» العا قويدى.150-تۋان الاڭى وسى ۇندەۋگە ءۇن قوسىپ، ونداعان جىلدار بويىنداعى قاجىرلى شارۋاشىلىق جۇمىسىن باستادى.بۇگىن دە 150-تۋان الاڭى بوراننان ساقتانىپ، قۇمدى بوگەيتىن نەگىزگى ورمان مەن اتىز-ارىق ىقتاسىن ورمانىنەگىپ، قۇنارلى ەگىس اتىزدارى قات-قابات تال-تەرەكتەرمەن قورشالعان.
كەڭ دە مايدا ماي جولدا كولىكتەر قايشالىسىپ، توعاندا ءمولدىر سۋ اعىپ جاتىر، بويشاڭ اق تەرەكتەر جەلمەن تەربەلەدى.مىنە بۇل ۋىنسۋ اۋدانى ۋىنسۋ قالاشىعىنىڭ كوكيار الەۋمەتتىك اۋماعى ءارى ب م ۇ-نىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ كوميتەتى جاعىنان «جەر شارىنداعى 500 تاماشا كورىنىستىڭ» ءبىرى قاتارىنا ەنگىزىلگەن «اقسۋ كوكيار جاسىلداندىرۋ ەكولوگيالىق ينجەنەرياسى» اتقارىلعان جەر.
الايدا ونداعان جىلدىڭ الدىندا وسى ارانىڭ بەتباق دالا، اقسۋ قالاسىندا، ۋىنسۋ اۋدانىندا سوعاتىن قۇمدى بوراننىڭ قاينارى ەكەنىن كوپ ادام بىلە بەرمەيدى.
1986-جىلدان باستاپ كوكيار جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسى اتقارىلدى، ونداعان جىلدار بويىنداعى تالماي قۇلشىنىپ قۇمدى تىزگىندەپ جاسىلداندىرۋدىڭ ناتيجەسىندە، وسى ارادا 200 كيلومەترلىك جاسىل بەلدەۋ قالىپتاسىپ، اقسۋ قالاسىن، ۋىنسۋ اۋدانىن قۇمدى بوراننان قورعايتىن جاسىل قورعانعا اينالىپ، وراسان زور ەكولوگيالىق ءونىم، ەكونوميكالىق ءونىم، قوعامدىق ءونىم جارىققا شىقتى.
بۇگىنگى تاڭدا شينجياڭدا ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسى تەك ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ ستراتەگياسى عانا ەمەس، ساياسي، ەكونوميكالىق، قوعامدىق، مادەني دامۋمەن ساباقتاسقان جان-جاقتى جۇيەلى وركەنيەتتىك دامۋ فورماتسياسى بولىپ وتىر.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
