- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
شينجياڭ ءدىن سالاسى بويىنشا شەتەلدەرمەن جان - جاقتى، كوپ ساتىلى اۋىس - كۇيىس جاسادى
2016.06.13 10:57 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
«شينجياڭداعى ءدىني سەنىم ەركىندىگى جاعدايى» اتتى اق تىستى كىتاپتا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتىلگەن: ءدىننىڭ دەربەس، ءوزىن - ءوزى باسقارۋ، ءوز جۇمىسىن ءوزى ىستەۋ پرينسيبىنە تاباندى بولۋمەن بىرگە، شينجياڭ تاعى ءوزارا قۇرمەت ەتۋ، تەڭدىك، دوستىق نەگىزىندە دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەردىڭ ءدىني ۇيىمدارىمەن بەلسەنە اۋىس - كۇيىس جاساپ، پىكىر اۋىستىردى. جۇڭگونىڭ يەلىك ۇقىعىنا، جۇڭگونىڭ ءدىن جونىندەگى دەربەس، ءوزىن - ءوزى باسقارۋ، ءوز جۇمىسىن ءوزى ىستەۋ پرينسيبىنە قۇرمەت ەتكەن شەتەلدەگى ءدىني ۇيىمدار مەن جەكەلەرگە شينجياڭنىڭ ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەرى جانە حالقى قاشاندا قۇشاق جايۋ جانە قارسى الۋ پوزيتسياسىن ۇستاندى. اۆتونوميالى رايوندىق ۇلت ىستەرى كوميتەتىنەن (ءدىني ىستەرى مەكەمەسى) چىن جانفاڭ بۇنى ەگجەي - تەگجەيلى پايىمدادى.
ءىسلام ءدىنى جۇڭگونىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ قۇرامداس بولەگى، اقيدالارى مەن شاريعاتتارىندا بەيبىتشىلىكتى، بيازىلىقتى، تۋراشىلدىقتى، كەشىرىمشىلدىكتى، قاراپايىمدىلىقتى دارىپتەۋ يدەياسى قامتىلعان، ونداعى اقيقاتتار تۋرالى تىنباي ىزدەنىس جاساۋ − شينجياڭداعى، ءتىپتى، دۇنيە جۇزىندەگى ءدىني وقىمىستىلاردىڭ، ءدىني قىزمەتكەرلەردىڭ، دىنگە سەنەتىن قاۋىمنىڭ تىلەگى. ۇزاق ۋاقىتتان بەرى، شينجياڭنىڭ ءدىن سالاسىنداعىلار حالىقارالىق قوعامدا ورىستەتىلگەن عىلمي اۋىس - كۇيىس قيمىلدارىنا بەلسەنە ات سالىسىپ، ءدىني ۇشقارىلىققا قارسى تۇرۋ، قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋىن وڭاۋ، ءدىندى قايتكەندە سوتسياليستىك قوعاممەن سايكەستىرۋگە بولادى دەگەن سياقتى ورتاق ءدوپ كەلگەن ماسەلەلەر جونىندە تالقى ورىستەتتى. چىن جانفاڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: 1988 - جىلدان بەرى، جۇڭگو ءىسلام ءدىنى قوعامىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن، شينجياڭنان نەشە ونداعان ءدىني قىزمەتكەر ەگيپەت، يران، اراب بىرىككەن امىرلىگى سياقتى مەملەكەتتەرگە بارىپ، «قۇران وقۋ» جارىسىنا قاتىناسىپ، نەشە دۇركىن سيلىق الىپ، شينجياڭنىڭ ءدىن سالاسىنىڭ تەرەڭ مادەنيەتى مەن عىلمي نەگىزىن ايگىلەدى. بۇددا ءدىنى سالاسىنداعىلاردا كوپ رەت ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىن جاپونيا، سينگاپۋر سياقتى ەلدەرگە ۇيىمداستىرىپ جىبەرىپ، مادەنيەت اۋىس - كۇيىسى قيمىلدارىن ورىستەتتى، اۆتونوميالى رايوندىق بۇددا ءدىنى قوعامى دا كوپ رەت قىزمەتكەر ۇيىمداستىرىپ، «جۇڭگو، وڭتۇستىك كورەيا، جاپونيا ەلدەرىنىڭ دوستىق بارىس - كەلىس قيمىلى» سياقتى قيمىلدار ورىستەتتى.
شينجياڭ ءدىني قىزمەتكەرلەر قوسىنىن باۋلۋدى ءدىننىڭ سوتسياليستىك قوعاممەن سايكەسۋىنە جەتەكشىلىك ەتۋدەگى ماڭىزدى بۋىن ساناپ كەلدى، قىسقا مەرزىمدىك كۋرسقا قاتىناستىرۋ، مەدرەسەلەردە تاربيەلەۋدەن سىرت، قىزمەتكەرلەردى شەتەلدەردەگى ءىسلام ۋنيۆەرسيتەتتەرىنەن ءبىلىم اسىرۋعا جىبەردى. 1982 - جىلى ناۋرىزدا، شينجياڭ 3 ءدىني قىزمەتكەردى ەگيپەتتەگى ازحار ۋنيۆەرسيتەتىنەن وقۋعا جىبەردى. مىنە بۇل، رەسپۋبليكامىز قۇرىلعاننان بەرى، ەلىمىزدەن شەتەلدەگى ءدىني مەكتەپتەرگە وقۋعا بارعان تۇڭعىش وقۋشىلار. چىن جانفاڭ بىلاي دەدى: وسى رەتكى قىزمەتكەر جىبەرۋ ءىسلام ءدىنى سالاسىندا ءبىرشاما زور اڭىس قوزعادى، ەگيپەتتەگى اقپارات قۇرالدارى دا وسى تۋرالى بىرنەشە رەت سۇحبات وتكىزىپ، ارناۋلى حابارلادى. ەلىمىزدە ءدىني سەنىم ەركىندىگى ساياساتىنىڭ اناعۇرلىم دايەكتى تياناقتاندىرىلۋىنا ساي، 2001 - جىلدان باستاپ، شەتەلدەن وقۋعا جىبەرۋ قىزمەتى شينجياڭدا بىرتىندەپ ارناعا ءتۇستى، ءىسلام ءدىنى ۋنيۆەرسيتەتىن تاۋىسقان وقۋشىلار اراسىنان ءار جىلى بىرنەشە وقۋشىنى ەگيپەتتىڭ ازحار ۋنيۆەرسيتەتىنە ۇيرەنۋگە تاڭداپ جىبەرىپ وتىردى. قازىر شينجياڭ ءىسلام ءدىنى ينستيتۋتىنان وقۋ تاۋىسقانداردىڭ اراسىنان 70 نەشە ادام ەگيپەت، پاكيستان، ومان سياقتى ەلدەردەگى ءىسلام ءدىنى مەكتەپتەرىنەن ءبىلىم الۋعا باردى، بۇل ءدىني مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلاردىڭ %10ىنەن اسادى. شەتەلدە وقىپ جاتقان وقۋشىلاردىڭ الاڭسىز ۇيرەنۋىنە، ۇيرەنۋدەن ناتيجە شىعارۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ ءۇشىن، 2006 - جىلدان بەرى شينجياڭ جۇڭگونىڭ ەگيپەتتەگى ەلشىحاناسىمەن بىرلەسىپ، شەتەلدە وقىپ جاتقان شينجياڭدىق وقۋشىلارعا ارناپ «شينجياڭدى ءسۇيۋ وقۋ سيلىق اقشاسىن» ورنالاستىردى، سونداي - اق بۇرىن ءار جىلى بەرىلەتىن 200 مىڭ يۋاندى 400 مىڭ يۋانعا كوتەرىپ، وقۋعا كومەك بەرۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىردى. قىزمەتكەر جىبەرىپ، مالايزيا، ەگيپەت، ساۋد ارابياسى، تۇركيا سياقتى ەلدەردە وقىپ جاتقان وقۋشىلاردان حال سۇراپ تۇردى. شينجياڭنىڭ جەر - جەرىندەگى ءدىني قىزمەتكەرلەر مەن ءدىني مەكتەپتەردەگى جاس وقىتۋشىلاردى سان رەت شەتەلدەرگە قىسقا مەرزىمدىك ۇيرەنۋگە جىبەردى.
شەتەلدەردەن ءبىلىم اسىرىپ كەلگەن ءدىني قىزمەتكەرلەردىڭ كوز اياسى كەڭىپ، ءبىلىمى ارتىپ، رايونىمىزداعى ءدىني قىزمەتكەرلەردىڭ جالپىلىق ساپاسى جوعارىلادى، ولار ەلىمىزدىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ساياساتى مەن سوتسياليستىك ءتۇزىمدى بەلسەنە ۇگىتتەپ، ەلىمىزدىڭ ءىسلام ەلدەرىمەن ءدىن، مادەنيەت جاعىنداعى اۋىس - كۇيىسى تەرەڭدەتىپ، مەكتەپ قۇرۋ جاعىندا مول تاجىريبەگە يە بولىپ، كورنەكتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزدى. چىن جانفاڭ بىلاي دەدى: قازىر شينجياڭنىڭ ءىسلام ەلدەرىنە وقۋعا جىبەرگەن وقۋشىلاردىڭ ءبىر ءبولىمى وقۋىن تاۋىسىپ ەلىمىزگە قايتىپ كەلدى. ولار ءوز قىزمەت ورىندارىندا ۇيرەنگەن بىلىمدەرىمەن رولدارىن ساۋلەلەندىرۋدە. ولاردىڭ اراسىندا جۇڭگو ءىسلام ءدىنى قوعامىندا ىستەپ، كاسىپتىك جاقتان تىرەكتى كۇشكە اينالعاندارى دا؛ ءىسلام ءدىنى ينستيتۋتىندا وقىتۋشىلىق كاسىبىمەن شۇعىلدانىپ جاتقاندارى دا بار. ەندى ءبىر ءبولىمى ماگيسترلىق وقۋىن جالعاستىرۋدا، باسىم كوپ ساندىسى ءدىني ورىنداردا ءدىني قيمىلدارمەن شۇعىلدانۋدا.
چىن جانفاڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: شينجياڭ ۇلت، ءدىن، سىرتقى ۇگىت قىزمەتىنە باسا ءمان بەرىپ، ءدىن سالاسىنداعىلاردىڭ «سىرتقا شىعىپ» كورۋىنە شابىت بەرىپ كەلەدى. ۇلت، ءدىن سالاسىنداعى ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىن ساۋد ارابياسى، يران، تۇركيا، پاكيستان، دانيا، پولشا، رەسەي سياقتى ەلدەرگە كوپ رەت ۇيىمداستىرىپ جىبەرىپ، ەلىمىزدىڭ ۇلت، ءدىن ساياساتىن، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ جاعدايىن، ءار ۇلت مۇسىلمان قاۋىمىنىڭ جاراسىمدى بىرگە تۇرۋ جاعدايىن، سىرتپەن دوستىق بارىس - كەلىس جاعدايىن تانىستىرىپ، ءار ەلمەن ۇلت، ءدىن سالاسى بويىنشا قارىم - قاتىناستى اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، ىشكەرىلەي ءتۇسىنىسۋدى، دوستىقتى تەرەڭدەتۋدى ءۇمىت ەتتى. سوڭعى جىلدارى ۇيىرمە ۇيىمداستىرىپ، «2010 - جىلعى جۇڭگو - يندونەزيا ءىسلام مادەنيەتى كورمە قيمىلى»، «2012 - جىلعى جۇڭگو - تۇركيا ءىسلام مادەنيەتى كورمە قيمىلى»، «2014 - جىلعى جۇڭگو - مالايزيا ءىسلام مادەنيەتى اۋىس - كۇيىس جانە جۇڭگو ءىسلام مادەنيەتى كورمەسى» سياقتى قيمىلدارعا قاتىناستىرىپ، شينجياڭداعى كوپ ۇلت مادەنيەتىنىڭ كەرمەتىن ايگىلەدى. 2012 - جىلدىڭ وزىندە، شينجياڭ دوستىق ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىن ۇيىمداستىرىپ، 8 توپتا 120 ادامدى رەسەي، فرانسيا، ا ق ش، كانادا، گرۋزيا سياقتى ەلدەرگە ساپاردا بولۋعا جىبەردى.«ۇسىنىس ەتۋگە» تاباندى بولدى. 20 - عاسىردىڭ 90 - جىلدارىنان بەرى، شينجياڭداعى ءار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ءدىني ىستەردى باسقارۋ تاراۋلارى، ءدىني ۇيىرمەلەر ءار جىلى ءىشىنارا ەلدەردەگى، رايوندارداعى ءدىن ىستەرى تاراۋلارىن، اقپارات قۇرالدارىن، سونداي - اق قوعامدىق توپتار مەن ءدىني توپتاردى، ءدىني قىزمەتكەرلەردى شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولۋعا ۇسىنىس ەتتى. بارىس - كەلىس، قارىم - قاتىناس جاساۋ، ءدىني قايراتكەرلەرمەن كەڭەسۋ، ءدىني ورىنداردا قىزمەت تەكسەرۋ ارقىلى وزگەلەرگە شينجياڭنىڭ ناقتى جاعدايىن ۇعىندىرىپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ءوندىرىس، تۇرمىس جاعدايىن ءتۇسىندىرىپ، ەلىمىزدىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ساياساتىن ءبىرشاما جاقسى ۇگىتتەدى ءارى شينجياڭنىڭ ءدىني ىستەردى باسقارۋ قىزمەتىن ۇگىتتەپ، ساپارلاي كەلگەندەردىڭ شينجياڭنىڭ قازىرگى ءدىني جاعدايى جونىندە تولىق تۇسىنىككە يە بولۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
سىرتقا ۇگىتتەۋ ارقىلى شينجياڭ حالىقارالىق قوعامعا، اسىرەسە، ءىسلام ەلدەرىنە شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ جاعدايىن ۇگىتتەپ، شينجياڭنىڭ ۇلتتارى ىنتىماقتى، ءدىنى، قوعامى جاراسىمدى تاماشا جاعدايىن ايگىلەپ، شەتەلدەردەگى جاۋ كۇشتەردىڭ شينجياڭ جونىندە قاۋەسەت تاراتۋىنا پارمەندى سوققى بەرىپ، جاماعات پىكىرى جاعىنداعى نازار ىقپالىن الاستاپ، شينجياڭنىڭ قارىشتاپ دامۋى مەن باياندى تىنىشتىعىنا تاماشا سىرتقى ورتا جاراتتى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
