- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتى دامىتۋدىڭ ماڭىزى زور
2016.06.15 15:15 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
پارتيا 18 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسى جاساعان «ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدەگى ءبىرقانشا كەلەلى ماسەلە جونىندەگى قارارىندا» (تومەندە «قارار» دەلىنەدى) مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: رەفورمانى جالپى بەتتىك تەرەڭدەتۋدە ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسىنىڭ باستاماشىلدىق رولىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەك. ال ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسىن ورنالاستىرۋ بارىسىندا، الدىمەن نەگىزگى ەكونوميكا تۇزىمىندە تاباندى بولىپ جانە ونى كەمەلدەندىرۋىمىز كەرەك. ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق ءتۇزىمى نەگىزگى ەكونوميكالىق ءتۇزىمنىڭ ماڭىزدى جۇزەگە اسۋ فورماسى، ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتى بەلسەندى دامىتۋ مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىن رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، نەگىزگى ەكونوميكالىق ءتۇزىمدى كەمەلدەندىرۋدىڭ تالابى.
جالپىلىق مەنشىكتى نەگىز ەتەتىن، كوپ ءتۇرلى مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق قاتار داميتىن نەگىزگى ەكونوميكالىق ءتۇزىم جۇڭگوشا سوتسياليستىك ءتۇزىمنىڭ ماڭىزدى تىرەگى ءارى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىنىڭ ىرگە تاسى. 1997 - جىلى پارتيانىڭ 15- قۇرىلتايى جالپىلىق مەنشىكتى نەگىز ەتكەن، الۋان ءتۇرلى مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق قاتار داميتىن نەگىزگى ەكونوميكالىق ءتۇزىمىن تۇراقتاندىرعاننان بەرى، ەلىمىزدىڭ جالپىلىق مەنشىكتەگى شارۋاشىلىعى، اسىرەسە، مەملەكەت مەنشىگىندەگى شارۋاشىلىق پەن جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىعىندا زور دامۋشىلىق بولدى. 1998 - جىلى مەملەكەت مەنشىگىندەگى ونەركاسىپ - ساۋدا كاسىپورىننىڭ تازا مال - مۇلىك جالپى سوماسى 5 تريلليون 30 ميلليارد يۋان بولسا، 2013 - جىلى 30 تريلليون 400 ميلليارد يۋانعا جەتتى. جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىقتىڭ دامۋى دا تەز بولدى. 1995 - جىلى ونەركاسىپ - ساۋدامەن اينالىساتىن جەكەلەر وتباسى 25 ميلليون 290 مىڭ، بۇل سالادا جۇمىس ىستەگەن ادامداردىڭ سانى 46 ميلليون 140 مىڭ ادام بولسا، 2012 - جىلدىڭ سوڭىنا جەتكەندە، 40 ميلليون 590 مىڭنان اسىپ، بۇل سالادا جۇمىس ىستەگەندەردىڭ سانى 80 ميلليون ادامنان استى. قارجى جالپى سوماسى ءبىر تريلليون 980 ميلليارد يۋانعا جەتتى. 1995 - جىلى جەكەلىك مەنشىكتەگى كاسىپورىنداردىڭ سانى 655 مىڭ، قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانى 9 ميلليون 065560سانى 10 ميلليون 860 مىڭعا جەتىپ، قىزمەتكەرلەرىنىڭ سانى 120 ميلليون ادامنان اسىپ، تىزىمگە الدىرعان قارجى سوماسى 31 تريلليون يۋاننان استى. وسى ناقتى ىستەردىڭ بارلىعى ەلىمىزدىڭ نەگىزگى ەكونوميكالىق ءتۇزىمى قوعامدىق وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋ تالابىنا ۇيلەسەتىندىگىن، بۇل ءتۇزىمنىڭ ءتۇرلى مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى مەن جاسامپازدىق كۇشىن جانداندىرۋعا ءتيىمدى بولىپ، ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ باياندى، اقاۋسىز دامۋىنا تاماشا ورتا جاراتقاندىعىن تولىق تۇسىندىرەدى.
ەندەشە، ءتۇرلى مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى مەن جاسامپازدىق قۋاتىن قايتكەندە ءتىپتى دە جانداندىرۋعا بولادى؟ ءبىرىنشى، ءتۇرلى مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتىڭ مال - مۇلىك ۇقىعىن تەڭ دارەجەدە قورعاۋ كەرەك، جالپىلىق مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتىڭ مال - مۇلىك ۇقىعىنا سۇعاناقتىق جاساۋعا بولمايدى، جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىقتىڭ مال - مۇلىك ۇقىعىنا دا ۇقساس سۇعاناقتىق جاساۋعا استە بولمايدى. ەكىنشى، ءتۇرلى مەنشىكتەگى شارۋاشىلىققا ءتۇرلى ءوندىرىس فاكتورلارىن پايدالانۋ ۇقىعىن بەرۋ كەرەك. ءۇشىنشى، بازار باسەكەسىنە اشىق، ءادىل، ادىلەتتى قاتىناسۋ ورتاسىن جاراتۋ كەرەك.
«قاراردا» ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتى بەلسەنە دامىتۋ ورتاعا قويىلىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالدىڭ، كوللەكتيۆتىك كاپيتالدىڭ، جالپىلىققا جاتپايتىن كاپيتالدىڭ، ت.ب جارنا، اكتسيا فورماسىندا ءبىر - بىرىمەن توعىسىپ، ءوزارا بىرىگەتىن ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق نەگىزگى شارۋاشىلىق ءتۇزىمنىڭ جۇزەگە اسۋىنىڭ ماڭىزدى فورماسى ەكەنى دارىپتەلدى. بۇل پارتيامىزدىڭ رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 53 جىلدان بەرگى تاجىريبە - ساباقتاردى مۇقيات قورىتىندىلاۋدان سوڭ جاساعان كەلەلى شەشىمى، سوتسياليزمنىڭ العاشقى ساتىسىنداعى نەگىزگى شارۋاشىلىق ءتۇزىمىنىڭ مازمۇنىن بايتۋى جانە دامىتۋى. بۇل شەشىم سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن كەمەلدەندىرۋدە توتەنشە ماڭىزدى ءمان الادى.جوعارىداعى شەشىم پارتيامىزدىڭ مەنشىك ءتۇزىمى جونىندەگى تۇجىرىمى مەن نەگىزگى ەكونوميكالىق ءتۇزىم جونىندەگى تانىمىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتۋىنىڭ جەمىسى. جوسپارلى ءتۇزىلىس جاعدايىندا قوردى ۇيىمداستىرۋ جاعىندا شەكتەن تىس كىلەڭ، ءبىرسىدىرعى جالپىلىق مەنشىككە عانا جابىسىپ الدىق. رەفورما جاساپ، سىرتقا ەسىك اشقاننان كەيىن، جەكەشە، جەكەلەر باسقارۋىنداعى شارۋاشىلىق سىندى جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىق جوقتان بار بولىپ، ءومىر ءسۇرۋ رۇقساتىن الۋدان «پايدالى تولىقتاۋشى» جانە «ماڭىزدى قۇرامداس بولەك» دەگەن تۇراقتى اتاققا يە بولدى. پارتيا 15 - قۇرىلتايى سوتسياليزمنىڭ العاشقى ساتىسىنداعى نەگىزگى شارۋاشىلىق ءتۇزىمىن تۇراقتاندىرىپ، ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق دەگەن ۇعىمدى تۇڭعىش رەت ورتاعا قويىپ، جالپىلىق مەنشىك پەن ارالاسپا مەنشىكتىڭ قاتىناسىن بايىمدادى. پارتيا 15 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءتورتىنشى جالپى ماجىلىسىندە «مەملەكەت مەنشىگىندەگى ءىرى، ورتاشا كاسىپورىنداردىڭ، اسىرەسە، ابزالدىلىعى كۇشتى كاسىپورىنداردىڭ جارنا ءتۇزىمىن اتقارۋعا قولايلىلارى بازارعا جۇيەلى قاتىناسۋ، جۇڭگو مەن شەتەل بىرىگىپ قارجى قوسۋ جانە كاسىپورىندار ءبىر - بىرىنە قارجى قوسۋ سەكىلدى فورمالارمەن جارنا تۇزىمىندەگى كاسىپورىنعا اينالىپ، ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتى دامىتۋ، ماڭىزدى كاسىپورىنداردىڭ جارناسىن مەملەكەت مەڭگەرۋى كەرەك» دەپ ىشكەرىلەي ورتاعا قويدى. پارتيا 16 - قۇرىلتايىندا «ءسوزسىز مەملەكەت دەربەس قارجى قوسىپ باسقاراتىن از ساندى كاسىپورىنداردان باسقاسى جارنا ءتۇزىمىن بەلسەندى اتقارىپ، ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتى دامىتۋ قاجەت» دەپ ايقىن اتاپ كورسەتتى. پارتيا 17 - قۇرىلتايىندا وسى زامانعى مال - مۇلىك ۇقىعى ءتۇزىمىن نەگىز ەتىپ، ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتى دامىتۋ ورتاعا قويىلدى. وسى جولعى «قاراردا» ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتى بەلسەنە دامىتۋ ايقىن ورتاعا قويىلۋمەن بىرگە، «مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتال، كوللەكتيۆتىك كاپيتال جانە جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن كاپيتال سەكىلدى ءبىر - ءبىرىنىڭ جارناسىن مەڭگەرگەن، ءوزارا توعىسقان ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق نەگىزگى شارۋاشىلىق ءتۇزىمىنىڭ جۇزەگە اسۋىنداعى ماڭىزدى فورماسى بولىپ تابىلادى» دەپ دارىپتەلدى. بۇل جاڭا جاعدايدا جالپىلىق مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق پەن بازار شارۋاشىلىعىن ءوزارا ۇشتاستىرۋدىڭ ءونىمدى ءتاسىلىن ىزدەستىرۋدىڭ ناقتى ناتيجەسى بولىپ تابىلادى. ول بۇرىنعى بايىمداۋلارمەن ۇشتاسىپ، تىڭ جاڭالىق جاساپ، شارۋاشىلىقتىڭ بازارعا بەيىمدەلىپ ىشكەرىلەي دامىعاندىعىنىڭ وبيەكتيۆ تالابىن بەينەلەدى.
ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق سوتسياليستىك وندىرگىش كۇشتى دامىتاتىن كاپيتالدىڭ قۇرالۋ فورماسىنا ءتيىمدى. نەگىزگى شارۋاشىلىق ءتۇزىمى سوتسياليزمنىڭ العاشقى ساتىسىنداعى نەگىزگى شارۋاشىلىق ءتۇزىمى، العاشقى ساتىداعى باستى ەرەكشەلىك وندىرگەش كۇشتىڭ دامىماۋى، قوعامنىڭ باستى قايشىلىعى ءالى دە حالىقتىڭ كۇننەن - كۇنگە ارتىپ وتىرعان زاتتىق، مادەنيەت قاجەتى مەن مەشەۋ قوعامدىق ءوندىرىس اراسىنداعى قايشىلىق. ەلىمىزدىڭ دۇنيە جۇزىندەگى ورنى ءالى دە دامۋ ۇستىندەگى ەڭ ءىرى مەملەكەت بولىپ تابىلادى. نەگىزگى ەكونوميكالىق تۇزىمدە تاباندى بولۋدا جانە ونى دامىتۋدا الۋان ءتۇرلى مەنشىك ءتۇزىمىنىڭ ابزالدىلىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، الۋان ءتۇرلى مەنشىك ءتۇزىمىنىڭ ومىرشەڭدىك قۋاتى مەن جاسامپازدىق قۋاتىن تاسقىنداتىپ، قوعامدىق وندىرگىش كۇشتىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. سوندىقتان وندىرگىش كۇشتىڭ دامۋىن بارىنشا ىلگەرىلەتۋگە ۇلگى بولاتىن تيپتەردى كۇش سالا قاراستىرۋ قاجەت. ارالاسپا مەنشىك ءتۇزىمى دەگەنىمىز جارنا تۇزىمىندەگى شارۋاشىلىق، ومىرشەڭدىك قۋاتقا جانە ونىمدىلىككە باي كاپيتال قۇراۋ فورماسى. ەلىمىزدىڭ جارنا ءتۇزىمىنىڭ ەرەكشەلىگى تۇرلىشە سيپاتتاعى كاپيتال توعىسقان ارالاسپا مەنشىكتەگى جارنا تۇزىمىندەگى شارۋاشىلىق. مىنە وسىنداي ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتى بەلسەنە دامىتۋ − مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ، كوللەكتيۆتىك كاسىپورىنداردىڭ جانە جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىقتىڭ مال - مۇلىك ۇقىعى قۇرىلىمىن جاقسارتىپ، كاسىپورىنداردىڭ بازار شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىنا ۇيلەسەتىن وسى زامانعى كاسىپورىن ءتۇزىمىن ورناتۋىنا ؛ مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالدىڭ فونكتسياسىن زورايتىپ، قۇنىن ساقتاۋىنا، ارتتىرۋىنا، باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋىنا؛ الۋان ءتۇرلى مەنشىكتەگى كاسىپورىندار مال - مۇلىك ۇقىعىنىڭ اينالىمعا ءتۇسىپ جانە قايتا قۇرىلىپ، كاپيتالدىڭ ورنالاسۋىن ساپالىلاندىرىپ، ونىمدىلىگىن بارىنشا ارتتىرۋىنا؛ جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىقتىڭ نەگىزدىك قۇرىلعى، الەۋمەتتىك ىستەر سەكىلدى اناعۇرلىم كوپ سالالارعا كىرىپ، دامۋ ورتاسىن كەڭەيتۋىنە پايدالى. قورىتىپ ايتقاندا، الۋان ءتۇرلى مەنشىكتەگى كاپيتالدىڭ ءبىر - ءبىرىنىڭ ولقىلىعىن تولىقتاپ، ءبىرىن - ءبىرى ىلگەرىلەتىپ، بىرگە دامىپ، وندىرگىش كۇشتى بارىنشا ازات ەتۋگە جانە دامىتۋعا پايدالى.
جاقىنعى جىلداردان بەرى مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتال، كوللەكتيۆتىك كاپيتال، جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن كاپيتال ءبىر - ءبىرىنىڭ جارناسىن مەڭگەرىپ، ءوزارا توعىسقان ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق قاۋىرت دامىپ، ەكونوميكالىق ومىردە بارعان سايىن ماڭىزدى رول اتقارۋدا. قازىر ەلىمىزدەگى مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ %90تەن استامى سەرىكتەستىك تۇزىمىندەگى جارنالىق ءتۇزىم رەفورماسىن جۇرگىزدى، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ كولەمى جىلدام ۇلعايدى، مەملەكەت مەنشىگىندەگى جانە جارناسىن مەملەكەت مەڭگەرگەن كاسىپورىنداردىڭ 2011 - جىلعى قازىنا مال - مۇلكى 2007 - جىلداعىدان ءبىر ەسەدەن ارتىق ارتىپ، ىقپال كۇشى مەن تىزگىندەۋ قۋاتى بارىنشا كۇشەيدى. جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىق تەز دامىپ، شارۋاشىلىق پەن قوعامنىڭ دامۋىنا بارعان سايىن زور ۇلەس قوسىپ، ماڭىزدى رول اتقاردى. جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن كاسىپورىندار بۇرىنعى جەڭىل ونەركاسىپ − توقىما، ادەتتەگى مەحانيكا، ءۇي قۇرىلىسى، تاسىمال، ساۋدا، قىزمەت وتەۋ سەكىلدى سالالاردى نەگىز ەتۋدەن، ەڭبەككۇش شوعىرلى بولۋدان كاپيتال، تەحنيكا شوعىرلانعان كاسىپتەرگە قاراي ويىسىپ، ەكونوميكانىڭ ارتۋىن قولداۋ، جۇمىسقا ورنالاساتىن ورىنداردى كوبەيتۋ، باجى كىرىسىن ارتتىرۋ جاقتارىندا ماڭىزدى رول اتقاردى. قازىر جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىق ىشكى ءوندىرىستىڭ جالپى ءونىم قۇنىنىڭ %60ىن يەلەدى، بولاشاقتا ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق ەلىمىز دامۋىندا كەلەلى رول اتقارادى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
