- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
«قۇربان ايت جىلدان − جىلعا جاقسى وتۋدە»
2016.09.14 15:06 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
12 - قىركۇيەك − مۇسىلمان جۇرتشىلىعىنىڭ ءداستۇرلى قۇربان ايت مەرەكەسى. وتانىمىزدىڭ باتىس تەرىستىك بۇرىشىنداعى قابا اۋدانىندا تىلشىلىك بابىمەن جۇرگەن گازەتىمىزدىڭ «شەكاراعا ساپار» اتىنداعى تىلشىلەر گرۋپپاسى سارتام اۋىلىندا قۇربان ايتتىڭ قىزىعىن ءبولىستى.
سەيىلقان وتباسى شاتتىققا شومدى
تۇستەن بۇرىن ءبىز اۋدان ورتالىعىنان جولعا شىعىپ، اۆتوكولىكپەن 20 كيلومەتردەن ارتىق جول ءجۇرىپ، قوڭىر كۇزدىڭ شۋاعىنا مالىنعان شىعانشي قىستاعىنا جەتتىك، قىستاق الدەقاشان مەرەكەنىڭ شاتتىعى مەن دۋمانىنا بولەنگەن ەكەن.
«ايت قابىل بولسىن!». ءبىز قىستاق تۇرعىنى سەيىلقان نۇرتازا ۇلىنىڭ ۇيىنە ايتشىلاي باردىق، رەتتى، تازا اۋلاعا جەمىس اعاشتارىنىڭ ءتۇر - ءتۇرى ەگىلگەن. 76 جاستاعى سەيىلقان ءبىزدى ەمەن - جارقىن قارسى الىپ، 3 ايدىڭ الدىندا كوشىپ كىرگەن بەيقۇت ۇيىنە باستادى. «ءوز قالتامىزدان ازىراق اقشا شىعارىپ، ءۇيدى كەڭىرەك سالدىق، پاردى ەدەننەن وتكىزدىك، ءۇيدى اشەكەيلەۋگە 60 مىڭ يۋاننىڭ ۇستىندە اقشا جۇمسادىق». قاريانىڭ ءۇيى، راسىندا، قالانىڭ ۇيلەرىنەن ارتىق بولماسا، كەم ەمەس. «قىستاقتاعى كىسىلەر ءبىزدىڭ ءۇيىمىزدى ۇلگى ەتىپ ءجۇر»، - دەدى وسى وتباسىنىڭ كەلىنى انار قايروللا قىزى ءماز - مايرام بولىپ.
قوناق ۇيدەگى ەۆروپا ۇلگىسىندەگى ديۆانعا جايعاستىق، قارسى الدىمىزدا 60 ديۋمدىق سۇيىق كريستالدى تەلەۆيزور تۇر، سەيىلقان قاريانىڭ 3 جاستاعى شوبەرەسى شۇعىلا مەڭگەرگىشتى الىپ، ارنالاردى توقتاماي الماستىرۋدا. نەمەرەسى ايمىرزا دومبىرانى تىڭقىلداتىپ وتىر، ۇستەلدەگى كريستال ىدىستارعا مۇقيات ازىرلەنگەن ازىقتار − ساڭزى، كامپيت، قۇرت - ىرىمشىك، پراندىكتەر، باۋىرساق، سونداي - اق قۇرعاق جانە جاس جەمىستەر قويىلعان. انە - مىنە دەگەنشە انار اق شاي ازىرلەپ ۇلگىردى، قاريانىڭ ۇلى ەرلان تاباق تارتىپ، وشارلى جان ءماز - مايرام، القا - قوتان وتىرىستى. «قۇربان ايت قابىل بولسىن، جىلدا وسىنداي مەرەكە بولىپ، ۇرپاعىمىزدىڭ قىزىعىن كورەيىك، بارلىقتارىڭنىڭ دەندەرىڭ ساۋ، ىستەرىڭ ىلگەرى، وتباسىلارىڭ امان بولسىن!». قاريانىڭ ىقىلاستى باتاسىنان كەيىن، ءبىز وتباسى مۇشەلەرىمەن بىرگە اسقا وتىردىق. شاتتىققا بولەنگەن شاڭىراق بىزگە ءوز ۇيىمىزدەن كەم بىلىنبەدى.
سەيىلقان − شىعانشي قىستاعىنداعى بەدەلدى قارت كوممۋنيست، قىستاق كادرى دا بولعان. كەزىندە اۋقاتتانۋدىڭ شەبەرى دەپ ماراپاتتالعان جۇبايى اسيا يبىرايىم قىزى 6 جىل ىلگەرى قايتىس بولىپتى.
ءار جىلى جازدا ۇلى ايدىن نارىن قابا جايلاۋىنا شىعىپ دۇكەن اشقاندا، اقساقال دا بىرگە شىعىپ، وعان كومەكتەسەدى. «بۇرىن قولىڭدا مىنەتىن اتىڭ بولماعاننان كەيىن، مالدى جاياۋ ايداپ ءجۇرىپ باعاتىنبىز، ال قازىر قول تەلەفونمەن باعا بەرەتىن بولدىق»، - دەيدى اقساقال تولقىپ. «قول تەلەفونمەن قالاي باعاسىزدار»؟ - دەپ سۇراعانىمىزدا، سەيىلقان: ءبىر مالشى ۇيىندە وتىرىپ، ەندى ءبىر مالشىعا «مەنىڭ مالدارىم سەنىڭ ءۇيىڭنىڭ ماڭايىندا ءجۇر ەكەن، بەرى قاراي ايداپ جىبەر» دەپ تەلەفون شالادى، قازىر مىنە وسىنداي قولايلى بولىپ كەتتى، - دەپ ازىلدەي جاۋاپ بەردى. اقساقالدىڭ ازىلىنە كۇلىپ قارىق بولدىق.
سەيىلقان اقساقال بىزگە ءوز وتباسىنىڭ عانا ەمەس، قىستاقتاعى تۇرعىنداردىڭ دا تۇرمىسىنىڭ جاپپاي جاقسارعاندىعىن، وتباسى سايىن ەكىدەن، ۇشتەن تەلەۆيزور، مۇزداتقىش بار ەكەندىگىن، قىستاقتاعى وتباسىلارىنىڭ بارىندە موتوتسيكل، ۆەلوسيپەد نەمەسە اۆتوكولىك، تراكتور بارلىعىن، وسىنىڭ بارلىعى مەملەكەتتىڭ ابزال ساياساتىنىڭ ارقاسى ەكەندىگىن ايتتى.
ءتۇس بولىپ تا قالعان ەكەن، اتتانباقشى بولىپ دايىندالىپ جاتقانىمىزدا، ەرلانعا شاندۇڭ ولكەسىنىڭ جينان قالاسىندا وقىپ جاتقان نەمەرە قىزى ايجاننىڭ ءۇنحات ارقىلى جولداعان مەرەكەلىك سالەمى كەلدى.
«شينجياڭنىڭ دامۋى قانداي تەز، بالالاردىڭ بولاشاقتا ءتىپتى دە باقىتتى بولاتىندىعىنا سەنىمىم كامىل»، - دەدى ەرلان كوتەرىڭكى كوڭىلمەن. بەيجيڭگە بارىپ ماراپاتتالعان مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى نۇرلان سۇلەيمەن ۇلىمەن بىلتىر مامىردا ۇرىمجىدە سۇحبات وتكىزگەنىمىز ەسىمىزگە ورالا كەتتى، ول دا وسى سارتام اۋىلىنىڭ تۇرعىنى بولاتىن، ايت بايلانىسىمەن ەڭبەك ەرىنە سالەم بەرە كەتۋدى ءجون كوردىك.
نۇرلاننىڭ جۇبايى سارا جاپار قىزى ءبىزدى ىستىق ىقىلاسپەن قارسى الدى. قوناق ءۇيدىڭ ءبىر قابىرعاسىنا نۇرلاننىڭ مەملەكەتتىك، اۆتونوميالى رايوندىق، ايماقتىق، اۋداندىق جينالىستارعا قاتىناسقان كەزدەگى ەستەلىك سۋرەتتەرى، ءتۇرلى ماجىلىستەرگە قاتىناسقان كەزدەگى ۋاكىل كۋالىكتەرى، ەندى ءبىر قابىرعاعا نۇرلاننىڭ العان ءار ءتۇرلى كۋالىكتەرى ءىلىنىپتى، كوپتىگى كوز سۇرىندىرەدى.
كوپ وتپەي اۋلاعا ءبىر كولىك كەلىپ توقتادى. نۇرلان مەن ۇلى باۋىرجان ەكەۋى اۋىلدىڭ قۇرمەتتى كاريالارى ورازقان قالي ۇلى مەن كۇليقان سۇيەن قىزىن ۇيگە ايتشىلاتقالى ەرتىپ كەلىپتى. «قۇربانعا شالعان مالدىڭ باسىن اۋىلداعى قارتتارعا تارتاتىن سالت - ءداستۇرىمىز بار».
«نۇرلان ءبىزدىڭ ماقتانىشىمىز، باسىنا وتاۋ تىككەن كەزىندە تۇگى دە جوق بالاڭ جىگىت بۇگىنگى كۇندەرى مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرىنە اينالدى، بۇل داڭقتىڭ وڭايلىقتا قولعا كەلمەگەنىن جاقسى بىلەمىز»، - دەيدى ورازقان قارت.
مەملەكەت 2002 - جىلى ەگىستىك جەرلەرگە قايتا ورمان ءوسىرۋ ساياساتىن شىعاردى، نۇرلان ەڭ الدىمەن ءوزىنىڭ 44 مۋ جەردەگى قۇنارلى ەگىس اتىزىن 233 مۋ جەردەگى تاستاندى ەگىس اتىزىنا اۋىستىرىپ تۇگەلدەي اعاش وتىرعىزدى ءارى وعان جوڭىشقا ارالاستىرىپ ەكتى، سول جىلى ەگىستىك جەرگە قايتا ورمان وتىرعىزۋ ساياساتى بويىنشا 30 مىڭ يۋاننان اسا قوسىمشا قاراجاتتى قولىنا تيگىزدى. سونىمەن نۇرلاننىڭ باستاۋىندا كۇرمىش قىستاعىنداعى تۇرعىنداردا ەگىستىك جەرگە قايتا ورمان وتىرعىزۋ ورلەۋى كوتەرىلدى، سونىمەن تۇتاس قىستاقتا ەگىستىك جەرگە قايتا ورمان وتىرعىزىلعان جەر كولەمى 1100 مۋعا جەتتى. بۇل جاعداي كۇرمىش قىستاعىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن جاقسارتىپ قالماستان، اۋىلداستاردىڭ جان باسىندىق كىرىسىن دە كورنەكتى ارتتىردى.
2008 - جىلى نۇرلان 100 مىڭ يۋاننان كوبىرەك قارجى قوسىپ، قىستاقتان شاعىن كولەمدى كەۋەكتى كەرپىش زاۆودىن قۇرىپ، 20عا تاياۋ ادامدى كاسىپتەندىردى. نۇرلان 2009 - جىلى قىستاقتا ەڭ الدىمەن تامشىلاتىپ سۋارۋ تەحنيكاسىنان پايدالاندى. سول جىلى 2 سەمينتال بۇقا، 5 اسىل تۇقىمدى قوشقار ەنگىزىپ، مال تۇقىمىن اسىلداندىردى، 300 نەشە ەگىنشى - مالشىعا پايدا جەتكىزدى. 2014 - جىلى نۇرلان 2 ميلليون 500 مىڭ يۋان قارجىمەن قابا اۋدانى ءدىلدا شارۋالار باعىمشىلىق كاسىپتىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، ون نەشە ەگىنشى - مالشىنى كاسىپتەندىردى. «ۋاقىت − التىن دەگەن راس ەكەن، داۋىرگە سايكەسىپ، ۋاقىتتى مىقتى يگەرىپ ەڭبەكتەنگەندىگىم ءۇشىن بۇگىنگىدەي ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدىم، مەنىڭ مەملەكەتتىك ەڭبەك ەرى بولىپ باعالانعانىمدى حالقىمنىڭ قولداپ - قۋاتتاعانىنان بولە قاراي المايمىن»، - دەيدى نۇرلان. اۋىلداستار نۇرلاننىڭ نەمەرە سۇيگەن جاستا دا باياعىسىنشا قىرپۋلى ەكەنىن القادى. 1982 - جىلدان باستاپ وتباسىندا قيىنشىلىعى بار وقۋشىلارعا قارجىلاي كومەكتەسىپ كەلە جاتقان نۇرلان كۇنى بۇگىنگە دەيىن وسى ىزگى قالپىنان ءبىر تانباعان، ءار جۇما سايىن ول سارتام اۋىلدىعىنداعى مالشىلار جاتاقتى مەكتەبىنە بارىپ، دەمالىسقا تاراعان وقۋشىلاردى ۇيلەرىنە اقىسىز جەتكىزىپ تۇرادى ەكەن.
«بىرنەشە كۇننىڭ الدىندا اۋداننان تەلەفون كەلگەن، تەلەفوندا ماعان ۇرىمجىدە وتەتىن ج ك پ اۆتونوميالى رايوندىق 9 - قۇرىلتايىنا قاتىناساتىنىمدى ۇقتىردى، مۇنى ەستىپ ەرەكشە اسەرلەندىم! مەنىڭ مال ساۋداسى بازارىن اشاتىن جەرىمنىڭ ورنى بىلتىر بەكىتىلگەن، بيىل بارلىق راسمياتتارى تولىقتاندى، مىنە ەندى جۇمىس باستاۋعا دايىندالىپ جاتىرمىز»، - دەپ 2 ايلىق نەمەرەسىن مەيىرلەنە قۇشاعىنا العان نۇرلان ءوزىنىڭ تاياۋ كۇندەردەگى ءبىر قۋانىشتى ءىسىن جەتكىزدى. «قۇلشىنىپ، تەر توككەندە عانا جاقسى تۇرمىس كەشىرۋگە بولادى، دەگەنمەن، باياندى، تىنىش قوعامدىق ورتا جانە مەملەكەتتىڭ ابزال ساياساتى بولماعاندا، مەنىڭ بۇگىنگى كۇنىم دە بولماس ەدى»! - دەيدى نۇرلان اعىنان اقتارىلىپ.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
