- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قىرىمداعى مۇددەلەر قاقتىعىسىنان كىم ۇتادى
2014.03.18 14:00 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
16 – ناۋرىز كەش، ۋكراينا قىرىم رەسپۋبليكاسىنىڭ سيمفەرەپول قالاسىندا جەرگىلىكتى تۇرعىندار قىرىمنىڭ ۇكىمەت عيماراتى الدىنداعى لەنين الاڭىندا بۇكىل حالىقتىق داۋىس بەرۋگە قاتىناسقاننان كەيىن ساۋىق كەش وتكىزۋدە.
(حالىق تورابى اۋدارىپ دايىندادى) ۋكراينا داعدارىسى باستالعاننان بەرى قىرىمداعى جاعداي يدەولوگيالىق تەكە تىرەسكە ۇلاستى. تارتىستىڭ ءبىر باسىندا تۇراقسىزدىق جايلاعان ۋكراينا مەن ول ارقا سۇيەمەك بولعان باتىس ەۆروپا قوعامدىق ۇلگىسى، ەندى ءبىر باسىندا ىمىراسىز رەسەي. 16 – ناۋرىزدا وتكەن، «قىرىمنىڭ تاعدىرىن بەلگىلەيتىن ەڭ سوڭعى تارتىس» دەپ قارالعان بۇكىل حالىقتىق داۋىس بەرۋ اياقتاعاننان كەيىن تەك قىرىم عانا ەمەس، داعدارىستىڭ قازانىنا بىرگە قايناپ جاتقان رەسەي، ۋكراينا جانە ەۆروپا – امەريكا قاتارلى ەلدەر ءۇشىن دە بۇل تەك قاراپايىم قول جەتكىزۋ مەن ايىرىلۋ بولادى دەسەك قاتەلەسەمىز.
قىرىم تۇرعىسىنان قاراعاندا، رەسەي فەدەراتسياسىنا قوسىلسا، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكونوميكاسى مەن حالىق تۇرمىسىنا ءتيىمدى بولۋى مۇمكىن، رەسەيگە ونسىز دا بۇيرەگى بۇرىلىپ تۇرعان تۇرعىندار ءۇشىن «تىلەگەنگە سۇراعان» دەگەندەي بولىپ تۇر، ۋكرايناداعى «كۇندە كەرىس» جاعدايدان اۋاشالانىپ رەسەيگە ارقا سۇيەسە قىرىم جارقىن دامۋعا قول جەتكىزۋى دە مۇمكىن، ونداي كۇن تۋسا اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ساياحات كاسىبى شارۋاشىلىقتىڭ تىرەگىنە اينالادى. الايدا، قىرىمدىقتار قىسقا مەرزىم ىشىندە «قيىن كۇندەر» كۇتىپ تۇرعانىن بىلگەنى ءجون، ۇيتكەنى ول اراداعى ەلەكتر مەن سۋدىڭ جانە باسقا ەنەرگيا قاينارىنىڭ ءبارىن ۋكراينا قامداپ وتىر، ۋكراينادان بەزىپ رەسەيدىڭ قۇشاعىنا قۇلاعان كۇنى ەلەكتردىڭ ءۇزىلىپ، سۋدىڭ توقتاتىلۋى سەبەبىنەن تۇرعىنداردىڭ قيىن كۇنگە دۋشار بولۋى مۇمكىن.
رەسەي جونىنەن الىپ ايتساق، قىرىمعا اسكەر جىبەرىپ، رەسەيگە قوسىلۋ تۋرالى داۋىس بەرۋدى قولداۋ رەسەيگە «پايدا» جەتكىزەتىنى بەسەنەدەن بەلگىلى. ەڭ الدىمەن، قىرىمدى قولعا كەلتىرۋ ارقىلى رەسەي ءوزىنىڭ وڭتۇستىك وڭىردەگى ستراتەگيالىق مۇددەسىن بەكەمدەيدى، رەسەيدىڭ ەل ىشىندە دە ىنتىماق كۇشەيەدى، پۋتيندى قولداۋ سالىستىرماسى جۇرتتىڭ وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىنىڭ ارتۋىمەن بىرگە جوعارىلايدى. وتانشىلدىق سەزىمنىڭ تاسقىنداۋى ونسىز دا وتانشىل سايلاۋشىلارعا عانا ەمەس، ءبىرشاما ەركىن سايلاۋشىلارعا دا ىقپال ەتەدى. قارسى توپتىڭ «قۇي – باتپاق قيمىلى» دا اناعۇرلىم السىرەيتىن بولادى، بيىل قىركۇيەكتە وتكىزىلەتىن سايلام بيلىك باسىنداعى پارتيا ءۇشىن وڭتايلى بولايىن دەپ تۇر. رەسەيلىك ساراپشىلار قىرىمدى قايتارىپ الۋدىڭ جەتكىزەر پايداسى مەن كەلتىرەر زيانىن بىلاي دەپ باعامدادى: ەگەر رەسەي سەۆاستوپولدى (ەسكەرتۋ: ۋكراينانىڭ توتە قاراستى قالاسى، رەسەيدىڭ قارا تەڭىز فلوتىنىڭ باس شتابى تۇرعان جەر) قايتادان قاراماعىنا السا، وندا ەل ىشىندەگى «اشۋلى بۇقارا» پۋتيننىڭ بارلىق كەمشىلىگىن كەشىرە سالادى.
رەسەي قىرىمعا قول جەتكىزگەنىمەن، ۋكراينادان ءبىرجولاتا ايىرىلىپ قالۋى مۇمكىن. ۋكراينانىڭ ناتوعا مۇشە بولۋىن رەسەي قالامايدى ءارى مۇلدەم قابىلداي المايدى. مۇنان سىرت، ۋكراينانىڭ ونەركاسىپ قۋاتى دا اجەپتاۋىر، اۋىل شارۋاشىلىق كومەسكى قۋاتىنا دا ءسال قاراۋعا كەلمەيدى، قورى قوماقتى سلانەتس گازى مەن سلانەتس مۇنايى جانە شەلل جانە شەۆرون قاتارلى سەرىكتىكتەرمەن اراداعى كەلىسىمشارتتار ۋكراينانىڭ 2020 – جىلدان بۇرىن – اق ءوزىن – ءوزى ەنەرگيامەن قامداي الاتىن ورەگە جەتىپ، رەسەيدىڭ گازى مەن مۇنايىنا تاۋەلدىلىكتەن قۇتىلاتىنىن اڭعارتىپ تۇرعانداي.
وڭىرلىك ساياسات تۇرعىسىنان، ۋكرايناعا ىقپال ەتۋدەن ايىرىلىپ قالسا، رەسەيدىڭ وڭتۇستىك شەكاراسى «اشىق – شاشىق» قالادى. جۋىرداعى جىلداردان بەرى رەسەي سولتۇستىك ۇيەكتەگى اسكەري مۇمكىندىكتەرىنە ۇزدىكسىز ءمان بەرىپ كەلەدى، بۇگىنگى تاڭدا ۋكراينا رەسەيدىڭ مۇددەلىك شەڭبەرىنەن تىسقارى قالاتىن كۇن تۋسا، رەسەيدىڭ وڭتۇستىك شەكاراسىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن ماسكەۋدىڭ جوسپار كولەمىنە ەنگىزۋگە تۋرا كەلەدى. ەگەر ۋكراينانى ساقتاي الماسا، كەم دەگەندە قىرىمدى ءوز ىقپالىندا ۇستاپ قالۋى كەرەك، ۇيتكەنى بۇل ارا تاريحتان بەرى قورعانىسقا وڭاي، شابۋىلعا قيىن تيەتىن اسكەري ستراتەگيالىق ماڭىزدى قامال، رەسەيدىڭ وڭتۇستىك بولەگىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋدا ماڭىزى زور ءوڭىر. مەيلى سوۆەت وداعىنىڭ وسى ارادا كولەمدى قارا تەڭىز فلوتىن قۇرۋى مەن ستراتەگيالىق قۇرىلعىلاردى ورنالاستىرۋى بولسىن، مەيلى پۋتيننىڭ وسى رەت اسكەردى مولايتىپ، نايزاعايداي تەزدىكپەن قىرىمدى مەڭگەرۋى بولسىن، بارلىعى دا وسىنداي ويدان تۋىنداعان.
ءداستۇرلى ۇلت كوزقاراسى بويىنشا ايتقاندا، رەسەيدىڭ ۇلت بولىپ قالىپتاسۋىن كيەۆپەن بايلانىستىرۋعا بولادى، ماسكەۋمەن ەمەس، «كيەۆ رۋسپەن» ماقتاناتىن رەسەي بۇل كۇندەرى كيەۆكە ىقپال ەتۋ قۋاتىنان ايرىلىپ قالسا، بۇل جارا ۇستىنە تۇز سەپكەنمەن بىردەي بولماق.
ۋكرايناعا ىقپال ەتۋدەن ايىرىلىپ قالۋ رەسەي ءۇشىن وسىنشالىق كۇردەلى بولسا دا، پۋتين ا ق ش، ەۆروپا جانە ۋكرايناعا قالايشا مىنەز تانىتا الادى؟ بۇل ونىڭ ءتىپتى دە جەدەل ءبىرجاقتىلى ەتپەسە بولمايتىن رەال وقشاۋلانۋعا حالىقارالىق قوعام جاعىنان ەمەس، ەل ىشىندەگى قوعامدىق اڭىس جاعىنان قالىپ وتىرعانىن تۇسىندىرەدى. ەۆروپا وداعىنىڭ ۋكراينامەن سەرىكتەستىك قاتىناس ورناتۋىمەن ەۆروپانىڭ بۇكىلدەي ۇقساماعان قوعامدىق فورماسى رەسەيدىڭ شەكاراسىنا دەيىن جەتىپ كەلەدى، ەگەر پۋتين كورە تۇرىپ ەرتە قيمىلداماسا، رەسەيدىڭ ىشكى بولەگىندەگى ۇزدىكسىز ۇلعايىپ كەلە جاتقان قارسىلىق تولقىنىن ءتىپتى دە تەجەي الماي قالماق، ونداي كۇن تۋسا پۋتيننىڭ رەسەيدى قايتا گۇلدەندىرۋ دەيتىن ۇلى ماقساتىنا تۇساۋ بولۋى، ءتىپتى، بۇل ويدى قۇردىمعا جىبەرۋى مۇمكىن. سوندىقتان، ءبىرقىدىرۋ شارالاردان پايدالانا وتىرىپ ۋكراينانىڭ ەۆروپا وداعىنىڭ «قۇشاعىنا قۇلاۋىنا» توسقىندىق جاساۋ كرەملدىڭ ءوزىنىڭ ساياسي جۇيەسىن قورعاۋداعى ءبىرىنشى قورعانىس شەبى. وتكەندەگى ەنەرگيا امالىمەن رۋمينياعا ەسكەرتۋ بەرۋى بولسىن، قىرىم تۇبەگىنە اسكەر كىرگىزىپ، ونىڭ رەسەيگە قوسىلۋىن تەزدەتۋى بولسىن، بارلىعى دا پۋتيننىڭ وسى ويىمەن بىردەي شىعادى.
ۋكراينا جونىنە الىپ ايتقاندا، قىرىم رەسپۋبليكاسىنىڭ جالپى حالىقتىق داۋىس بەرۋ ارقىلى رەسەيگە قوسىلۋى سەبەبىنەن ول ءبىر رەسپۋبليكادان، ستراتەگيالىق قامالدان قاراپ تۇرىپ ايىرىلادى ءارى رەسەيمەن «بەتپە – بەت كەلەدى». ونان دا تەرەڭدە جاتقان ىقپالىنا ۇڭىلسەك، ا ق ش، ەۆروپا مەن رەسەي سىندى ەكى ءىرى لاگەردىڭ ءبىرىن تاڭداۋ ۋكراينانىڭ جاعدايىن ءتىپتى دە ورنىقسىزدىققا دۋشار ەتەدى. بۇل 2008 – جىلى گرۋزيانىڭ ەۆروپاعا جالتاقتايمىن دەپ ابحازيا مەن وسەتيادان ايىرىلىپ قالعانى سياقتى ءىس، بۇل كۇندەرى ەۆروپا وداعىنا بەت بۇرعان ۋكرايننىڭ بولاشاقتا تاعى دا بولشەكتەنۋ حاۋپىنە ۇشىراۋى مۇمكىن ەمەس دەۋگە ءالى ەرتە. ءىس جۇزىندە 8 – ناۋرىزدا رەسەيگە بۇيرەگى بۇرىلعان بۇقارا دونەتسكي، حاركوۆ، دنەپروپەتروۆسكي قاتارلى ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى قالالاردا توپتىق جينالىستار وتكىزىپ، قىرىمعا ەلىكتەپ ۋكراينادان بەت بۇرىپ رەسەيگە قوسىلۋ جونىندە بۇكىل حالىقتىق داۋىس بەرۋ شاراسىن ۇيىمداستىرۋدى تالاپ ەتكەن بولاتىن.
ارينە، بۇل ىستەن ۋكرايناعا كەلەتىن پايدا دا جوق ەمەس. قىرىم ءۇشىن ۋكراينا مەن رەسەيدىڭ «جىگى اجىرايدى»، الايدا ۋكراينا ا ق ش پەن ەۆروپانىڭ قامقورلىعىنا قول جەتكىزۋى مۇمكىن. بۇل تەك ۋكراينانىڭ يدەولوگيالىق تالابىنا ۇيلەسىپ قالماستان، تۇرالاۋ الدىندا تۇرعان ەل ەكونوميكاسىنا دا سەرپىن بەرۋى مۇمكىن. ەڭ الدىمەن ۋكراينانىڭ مەملەكەت اپپاراتى نەمەسە قاراپايىم حالقى دا ءوزىنىڭ بولاشاعىن رەسەيمەن بايلانىستىرا ويلاعىسى كەلمەيدى، ۇيتكەنى بۇلاي بولعاندا ولار مادەني ساباقتاستىقتىڭ ۇزىلۋىنە عانا ەمەس مادەنيەتكە دەگەن سۋىق كوزقاراسقا ۇشىراۋى مۇمكىن.
مادەني تالاپتاردان كورى ەكونوميكالىق تالاپتار ءتىپتى دە تىكەلەي جانە شۇعىل ىقپال ەتەدى. ۋكراينانىڭ جاراتىلىستىق بايلىقتارى مول، ەكونوميكالىق كومەسكى قۋاتى جوعارى بولسا دا، باسقارۋداعى وراشولاقتىق ەل ەكونوميكاسىن تۇرالاتىپ تاستاعان. 2013 – جىلعى 3 – ماۋسىمدا ۋكراينا ەكونوميكاسى شەگىنىسكە تاپ بولىپ، قازىنالىق جاعداي قيىن – قىسپاقتا قالىپ وتىر. بۇل رەت ۋكراينا رەسەيمەن «شارماياقتاسىپ» قالعاننان كەيىن ا ق ش ۋكرايناعا 10 ميلليارد دوللار قارىز بەردى جانە فينانس سالاسىنىڭ ماماندارىن جىبەرىپ كومەكتەستى؛ ەۆروپا وداعى دا ۋكرايناعا قاراتىلعان ورتا، ۇزاق مەرزىمدىك سۇيەمەلدەۋ جوسپارىن جاريالادى، بۇعان كەتەتىن جالپى قاراجات 11 ميلليارد ەۆرو (شامامەن 15 ميلليارد ا ق ش دوللارى)، مىنە بۇلار ۋكراينا ۇكىمەتى ءۇشىن قيسايعاندا سۇيەۋ. مۇنان سىرت، ۋكراينانىڭ ەۆروپا وداعىنا كىرۋگە اسىعۋى ەۆرو وداقتىڭ ۋكراينانى ۇزدىكسىز دامۋ ۇستىندەگى بازارمەن قامداي الۋىندا، بۇل قاجەتتىلىكتەردى رەسەيدىڭ قامتاماسىزداندىرا الماسى انىق.
ا ق ش پەن ەۆروپا بۇل جولعى ۋكراينا داعدارىسىندا ماڭىزدى رول ويناعانىمەن، ولار دىتتەگەن ماقساتتارىنا قول جەتكىزە المادى. رەسەي قىرىمعا اسكەرىن جىبەرۋ ارقىلى «ءۇنسىز مەڭگەردى»، قىرىم بولسا بۇكىل حالىقتىق داۋىس بەرۋ ارقىلى «دەموكراتيالىق جولمەن رەسەيگە قوسىلدى»، مۇنداي جاعدايدا ا ق ش پەن ەۆرو وداق ۇزدىكسىز ەسكەرتۋ بەرۋ، رەسەيگە قىسىم كورسەتۋدەن سىرت، شىنتۋايتىندا، بۇعان قارسى ءونىمدى شەكتەۋ شارالارىن قويا العان جوق، ءتىپتى ەۆرو وداق رەسەيدىڭ ءوش الۋ شاراسىن قولدانامىز دەگەنىنەن ساسىپ قالدى. تاعى ءبىر جاعىنان، بار نيەتىمەن ا ق ش پەن ەۆرو وداققا بەرىلگەن ۋكراينانىڭ ەندىگى تالابىنا ا ق ش پەن ەۆرو وداق شاراسىزدىق تانىتىپ وتىرعان سياقتى.
مۇنان سىرت، قىرىم داعدارىسى سەبەبىنەن ا ق ش پەن ەۆرو وداق رەسەيمەن اراداعى «ارازدىققا» بولا تاعى دا بوداۋ بەرۋگە توزە المايدى، ەكى جاقتىڭ «سايكەسپەۋى»، ءتىپتى، اشىق قارسى شىعۋى، ارىسىن ايتساق، جاڭا ءبىر «قىرعي قاباقتىق سوعىسقا» اينالىپ كەتۋى دە مۇمكىن؛ بەرىسىن ايتساق، جەر شارى سيپاتىندىق ءبىرقىدىرۋ ماسەلەلەردىڭ شەشىلۋ ماسەلەسى وسى سەبەپتەن توسقىندىققا ۇشىراۋى نەمەسە توقتاپ قالۋى مۇمكىن، مىسالى: سيريا داعدارىسى، يران اتوم داعدارىسى، دۇنيە جۇزىلىك كليمات ماسەلەسى قاتارلىلار. «جۇڭگو جاستارى»
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
