سىرتقى ىستەر مينيسترى ۋاڭ يدىڭ ەلىمىزدىڭ ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناسى جونىندە ايتقاندارى

2016.03.10 11:01   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　حالىق تورابى، 9 - ناۋرىز، بەيجيڭ. (مانەپ ەربول ۇلى) مەملەكەتتىك 12 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى 4 - ءماجىلىسىنىڭ اقپار ورتالىعى 8 - ناۋرىز كۇنى وتكىزگەن اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە ەلىمىز سىرتقى ىستەر مينيسترى ۋاڭ ي «ەلىمىزدىڭ ديپلوماتيالىق ساياساتى جانە ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناسى» جونىندەگى قاتىستى ماسەلەلەر تۋرالى ەلىمىزدىڭ ءىشى - سىرتىنان كەلگەن تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى. 120 مينۋتتىق اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە سىرتقى ىستەر مينيسترى ۋاڭ ي ەلىمىزدىڭ ءىشى - سىرتىنان كەلگەن 18 اقپارات ورىننىڭ 15 ءتۇرلى سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى، سونداي - اق، تۇڭعىش رەت توراپتاستاردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەردى. تومەندە مينيستر ۋاڭ ي مىرزانىڭ ءىشىنارا ماڭىزدى ماسەلەلەر جونىندە تىلشىلەردىڭ سۇراۋىنا بەرگەن جاۋابىن نازارلارىڭىزعا ۇسىنامىز.

　　20G مەملەكەت باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋى جونىندە

　　ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ 20 مەملەكەت باسشىلارىنىڭ كەزدەسۋىن ۇيىمداستىرۋىنىڭ ماكرولىق وي جەلىسىن دۇنيە جۇزىنە ەگجەي - تەگجەيلى ءتۇسىندىردى. ءبىز ٵرقايسى تاقىرىپتى جالپى بەتتىك ىلگەرىلەتۋمەن بىرگە، كەزدەسۋدىڭ مىناداي ءۇش ءتۇرلى تىڭ تۇرعىدان جاڭالىق جاراتۋىن تىلەيمىز. بىرىنشىدەن، جاڭالىق جاراتىپ، تىڭ قوزعاۋشى كۇش تابۋ، ەكىنشىدەن، رەفورما جاساۋ ارقىلى جاڭا ومىرشەڭدىك كۇش قوسۋ، ۇشىنشىدەن، دامۋ ارقىلى تىڭ بولاشاق جاراتۋ.

　　كورەي تۇبەگىنىڭ يادرو ماسەلەسى جونىندە

　　تەك كورەي تۇبەگىنىڭ يادرو ماسەلەسىن كەلىسسوز جاساۋ دارەجەسىنە كەلتىرۋگە ءتيىمدى بولسا بولعانى، ءبىز اشىق پوزيتسيا ۇستاۋعا دايىنبىز. جۇڭگو ءارى دوستىق سۇيىسپەنشىلىكتى دارىپتەيدىءارى پرينسيپكە باسا ءمان بەرەدى. ءبىز كورەي تۇبەگىن يادروسىزداندىرۋ مايدانىندا تاباندى بولىپ، بۇل جونىندە استە نەمقۇرايدىلىققا سالىنبايمىز. سولتۇستىك كوريا جاقتىڭ يادرو، باسقارىلمالى بومبى جونىندەگى جوسپارىن ىلگەرىلەي اتقارۋىنا استە جول بەرمەيمىز.

　　جازالاۋ __ قاجەتتى ءتاسىل، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ __ كوز الداعى كوكەيتەستى جۇمىس، كەلىسسوز وتكىزۋ __ ماسەلەنى تۇبىرىنەن شەشۋدىڭ جولى.

　　جۇڭگونىڭ ديپلوماتيكالىق قارىم - قاتىناسى جونىندە

　　كوكتەمگى گۇلدىڭ جەمىسىن كۇزدە كورەسىڭ دەگەندەيىن، ءۇش جىلدا ناتيجە بەرەدى. ءبىز قازىر جۇڭگوشا ءىرى ەلدىك ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس جولىمەن ءجۇرىپ كەلەمىز. جۇڭگو ءداستۇرلى ءىرى ەلگە ۇقسامايتىن، قۇدىرەتتى ەل جولىن اشا الاتىنىنا كامىل سەنەدى. مۇندا قانداي ۇقساماستىق بار؟ مۇنداعى ۇقساماستىق مىناۋ: جۇڭگو بىرىككەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ەرەجەسىندەگى تۇپكىلىكتى ماقسات پەن پرينسيپكە بويسۇنادى، الدىگە سۇيەنىپ، ءالسىزدى جەلكەلەمەيدى، جۇڭگو الەمدەگى بارلىق مەملەكەتپەن ورتاق سەلبەسىپ، تەڭ يگىلىكتەنەدى، سابان استىنان سۋ جۇگىرتپەيدى.

　　جۇڭگونىڭ ديپلوماتيكالىق قارىم - قاتىناسى بۇدان بىلاي بارعان سايىن قاۋىرت بولادى، ەل ىشىندەگى دامۋدى قولداۋ جانە وعان قىزمەت وتەۋدەگى تەبىنى دە بارعان سايىن كۇشەيەدى، حالىقمىزدىڭ مۇنان كەنەلەتىن پايداسى دا بارعان سايىن مولايادى.

　　نانحاي ماسەلەسى جايلى

　　قازىر كوپشىلىك اسكەريلەندىرۋ دەگەندى ايتىسپ ءجۇر، ءبىراق، مەنىشە، «اسكەريلەندىرۋ» دەگەن قالپاقتى جۇڭگوعا كيگىزۋگە كەلمەيدى، بۇل قالپاقتى ءتىپتى دە لايىقتى مەملەكەتكە كيگىزسە بولادى.

　　ءجۇزۋ ەركىندەگى دەگەنىمىز زورلىق – زومبىلىق ىستەۋگە بولادى دەگەندىك ەمەس، ەگەر بىرەۋلەر نانحايدىڭ شىرقىن بۇزىپ، ازيانى بىلىقتىرماقشى بولسا، وعان جۇڭگو استە جول بەرمەيدى، اتالعان رايونداعى مۇلدە باسىم كوپ ساندى مەملەكەتتەر دە بۇعان جول بەرمەيدى.

　　تاريح سوڭىندا كىمنىڭ جولشىباي جولاۋشى، كىمنىڭ ناعىز قوجاسى ەكەندىگىن دالەلدەيدى.

　　شەتەلدە ۇقىعىن قورعاۋ ماسەلەسى جونىندە

　　ءبىز ۇقىق قورعاۋدىڭ ءداۋىر اۋقىمىنا ۇيلەسەتىن، ءتۇرلى جاق تۇگەل قارسى الاتىن، سونىمەن بىرگە جۇڭگوشا ەرەكشەلىككە يە جولىن تابۋىمىز كەرەك.

　　جۇڭگو - ا ق ش قارىم – قاتىناسى تۋرالى

　　ەكى ءىرى ەل سانالاتىن جۇڭگو مەن ا ق ش اراسىندا سەلبەستىك تە، قاقتىعىس تا بار، بۇل قالىپتى جاعداي بولۋى مۇمكىن. مۇنداي جاعدايدا ءبىزدىڭ قىزمەتىمىز اشىق پوزيتسيادا بولىپ، ماسەلەنى شەشۋ، سەلبەستىكتى ىشكەرىلەي كەڭەيتە ءتۇسۋ، قاقتىعىس پەن الاۋىزدىقتى جويىپ، سەلبەستىكتى كۇشەيتۋگە قۇلشىنۋ.

　　جۇڭگو استە تاعى ءبىر ا ق ش بولمايدى، جۇڭگونىڭ تاعى ءبىر ا ق ش بولىپ شىعۋى دا مۇلدە مۇمكىن ەمەس. ءبىزدىڭ بىرەۋدىڭ ورنىن باسايىق، نەمەسە بىرەۋدى باسقارايىق دەگەن ويىمىز جوق. ا ق ش - تىق دوستاردىڭ جۇڭگوعا وزدەرىنىڭ ويلاۋ ءتاسىلى بويىنشا تۇجىرىم جاساماستان، جۇڭگونىڭ بەس مىڭ جىل بارىسىندا قالىپتاسقان تاريحىن، مادەنيەت ءداستۇرىن اناعۇرلىم ويداعىداي ۇيرەنۋىن،ءتۇسىنۋىن ءۇمىت ەتەمىز.

　　جۇڭگو مەن رەسەي قارىم - قاتىناسى تۋرالى

　　جۇڭگو مەن رەسەي قارىم - قاتىناسى كەمەلىنە كەلگەن، ورنىقتى قاتىناس. ءبىزدىڭ جالپى بەتتىك ستراتەگيالىق سەلبەستىك سەرىكتەستىك قاتىناسىمىز ٶزارا قولداپ - قۋاتتايتىن، ٶزارا سەنەتىن بەرىك نەگىزگە ورناعان قاتىناس ءارى سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، ٶزارا پايدا جەتكىزىپ، ورتاق جەڭىسكە جەتۋگە ۇمتىلاتىن ەرەسەن زور تىلەگىمىز دە بار، ءبىزدىڭ دوستىعىمىز ءبىر ساتتەگى، بىرەر ىستەرگە بولا وزگەرمەيتىن دوستىق، ٵر قانداي حالىقارالىق اۋمالى - توكپەلى جاعدايدىڭ سىناقتارىنان بۇكىلدەي سۇرىنبەي وتە الامىز.

　　«ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» قۋاتتاماسى جونىندە

　　«ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» قۋاتتاماسىن جۇڭگو ورتاعا قويعان بولسا دا، جاقسى وراي دۇنيە جۇزىنە ءتان. «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» قۋاتتاماسى بولاشاقتا ازيا - ەۆروپا قۇرلىقتارى ورتاق دامىپ، گۇلدەنىپ - كوركەيگەن جاڭا تاريحي ءداۋىردى جاراتاتىن بولادى.

　　ورتا شىعىس ماسەلەسى جونىندە

　　ورتا شىعىس ماسەلەسىندە جۇڭگو ەجەلدەن «كورەرمەن» بولعان ەمەس. جۇڭگو ورتا شىعىستا ىقپال كۇشىن استە كەڭەيتپەيدى، سويىلىن سوعۋشىلاردى ىزدەستىرمەيدى. ءبىز بارلىق ىستە وبيەكتيۆتىك تۇردە ٵدىل پوزيتسيا ۇستانىپ، تاتۋلىقپەن كەلىسۋگە كۇش سالىپ، تۋراشىل، اشىق - جارقىن بولۋدى دارىپتەيمىز.

　　كونسۋل جاعىنان قورعاۋ جونىندە

　　مەيلى قانداي زور قينشىلىق بولسا دا، ديپلوماتيالىق قارىم - قاتىناس حالىق ءۇشىن بولۋداي تۇپكىلىكتى ماقسات بويىنشا، كۇش – قۋاتىمىزدى سارقا جۇمساپ، كونسۋل جاعىنان قورعاۋ جۇمىسىن ويداعىداي ىستەيمىز.

　　حالىقتىڭ مۇددەسى بارىنەن جوعارى تۇرادى. باۋىرلاستارىمىز قاي جەرگە بارسا، ءبىز سول جەردە كونسۋل جاعىنان قورعاۋ مىندەتىن وتەۋگە ءتيىسپىز. ءبىز كوپشىلىك ءۇشىن ءتىپتى دە بەرىك، ءتىپتى دە حاۋىپسىز تىرەك بولامىز.

　　جۇڭگو - جاپونيا قارىم - قاتىناسى جايلى

　　جاپونيا ۇكىمەتى مەن باسشىلارى ءبىر جاعىنان، جۇڭگو مەن جاپونيا قاتىناسىن جاقسارتۋدى دارىپتەسە، ءبىر جاعىنان، جۇڭگوعا تۇس - تۇستان ۇزدىكسىز الەك سالىپ كەلەدى. بۇل ءىس جۇزىندە تيىپتىك «ەكى بەتكەيلىك» ٵدىس. جۇڭگو دامىپ بارا جاتقان جاعدايدا، جۇڭگونى ءسىرا دوس دەپ قاراۋ كەرەك پە، الدە جاۋ دەپ ءبىلۋ كەرەك پە؟ مىنە، بۇل ماسەلەنى جاپونيا جان - جاقتىلى، مۇقيات ويلاستىرۋى كەرەك.

　　جۇڭگو - ەۆروپا قارىم - قاتىناسى جايلى

　　ءبىز كەلەسى قادامدا ەۆروپامەن بەيبىتشىلىك، ەكونوميكانى ارتتىرۋ، رەفورما، وركەنيەت قاتارلى ءتورت جاقتان سەرىكتەستىك قاتىناس ورناتۋدى شىنايى ىلگەرىلەتۋدى قالايمىز. بۇل عاسىرلىق ينجەنەريا، سونداي - اق، جۇڭگو مەن ەۆروپا جاقتىڭ ادامزات وركەنيەتىن ىلگەرىلەتۋ جاعىندا قوسۋعا ءتيىستى ۇلەسى.

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى