- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ناۋرىز جايلى ءبىر تۋار تۇلعالار نە دەيدى
2013.07.25 11:21
قازاق حالقىنىڭ تاعدىرىمەن بىرگە، ونىڭ سالت-سانا، عۇرىپ-داستۇرلەرى دە كوپ تالقىعا تۇسكەنى تاريحتان بەلگىلى. سولاردىڭ ءبىرى دە، بىرەگەيى دە ناۋرىز مەيرامى.
ناۋرىز جايلى قازىر دە زەردەلى زەرتتەۋلەر جاسالىپ جاتىر. جاسالا بەرمەك، وسى ورايدا ايتۋلى مەيرام جايىندا ارىستارىمىزدىڭ ايتقاندارىنا داءۇڭىلىپ كورەيىك.
اباي قۇنانبايەۆ: «ول كۇندە ناۋرىز دەگەنءبىر جازعىتۇرىم مەيرامى بولىپ، ناۋرىزناما قىلامىز دەپ، توي-تاماشا قىلادى ەكەن. سول كۇندى <ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى> دەيدى ەكەن».
شاكەرىم قۇدايبەردى: «ناۋرىز» پارسىءتىلى، جاڭا كۇن دەگەنءسوز. ەسكى قازاقتا (ەسكى تۇرىكتە) جاڭا جىل كۇنىنىڭ اتى-ۇلىس. جىل باسنىڭ اتى ۇلىس ەكەنىنىڭ دالەلى ــ ۇلىس كۇنى قازان تولسا، ول جىلى اق مول بۇلار. تازا نيەتتى ۇلى كىسىدەن باتا السا ولجالى بولار» دەگەن ەسكى ماقال.
ماشھۇرءجۇسىپ: «قازاقتىڭ قازاق بولعاندا، وزىنە ارنالعان، سباعاسنا تيگەن جالعىز مەيرامى ــ ناۋرىزناما».
سولتانبەك قوجانوۆ: «ناۋرىز مۇسىلماندىقتان بۇرىن شىققان مەيرام. ناۋرىز ەل شارۋاسىمەن كۇن كورىپ، تابيعات شارتتارىنا تۇرمىسى كوبىرەك بايلانىسقان ەلدىڭ تۇرمىسى تۋدىرىپ وتىرعان مەيرام. جۇرت قىسقى قىسىمشىلىقتان قۇتىلىپ، مالى جۇت حاۋپىنەن قۇتىلىپ، ونىڭ قالعان مالى تولدەپ، قاراسى كوبەيىپ جاتقان، وزدەرى ەگىن شارۋاسىنا قام قىلىپ، قاسيەتتى جاز ماۋسىمىندا بايلىعىن مولايتۋدىڭ تابيعاتتىڭ ءيىپ تۇرعان كەزەندە قولىنان كەلگەنشە كوپ ءوندىرىپ قالۋدىڭ شاراسىن ىستەپ، ابىر- سابىر بولىپ جاتقان ەل شارۋالارىنىڭ تالابى قوزعان ەڭ كوڭىلدى ۋاقىتى ــ كوكتەم. سول كوكتەمىنىڭ باسى ــ ناۋرىز».
ماعجان جۇمابايەۆ: «قازاق جاڭا جىلىن ناۋرىز دەيدى. ناۋرىز اۋليەنىڭ، امبيەنىڭ اتى بولماسا كەرەك. ول كۇن رايىن، شارۋا ىڭعايىن دۇرىستاپ زەرتتەگەن ءبىر شوڭعال، <وقىماعان اگرونومنىڭ> اتى بولۋ ىقتيمال. سوندىقتان قازاقتىڭ ناۋرىزى ەشقاشان ءدىن مەيرامى ەمەس، شارۋاشىلىق مەيرامى. بۇل مەيرامدى دۇرىستاپ وتكىزۋ كەرەك»،-دەيدى.
احىمەت بايتۇرسىن ۇلى: «ناۋرىز ــ قازاقشا جىل باسى. بۇرىنعى كەزدە ءار ەلدە ناۋرىز تۋعاندا مەيرام قىلپ باس اسىپ، قازان-قازان كوجە ىستەپ، اۋىلدان-اۋىلعا، ۇيدەن-ۇيگە ءجۇرىپ كارى-جاس، قاتىن-قالاش ءبارى دە ءماز بولىپ، كورىسىپ ارالاسىپ قاۋىشۋشى ەدى. بۇل كەزدە ول عۇرىپ قازاق اراسىندا قالىپ بارا جاتقان سەكىلدى، قۇتتى ناۋرىزدىڭ قاي ايدا، قاي كۇنى بولۋ حاقىندا ءارءتۇرلى سويلەنەدى. بىرەۋلەر ناۋرىز ناۋرىزدىڭ بىرىندە، ەكىنشىلەرى توعىزىندا كەلەدى دەسەدى،ءارى جۇرتتىڭ بەلگىلى كۇندە جاڭا جىلى تۋادى، ەسكى جىل ءبىتىپ، جاڭا جىل باستالعاندا: «جاڭا جىل قايىرلى بولسىن! باقىت ءناسىپ بولسىن!» دەپ قۇتتىقتاسادى، ول كۇندى مەيرام قىلىپ شاتتىقپەن وتكىزەدى».
ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆ: «جەر جۇزىندەگى ۇلتتاردىڭ ءبارىنىڭ دە ءتۇرلى-ءتۇرلى مەرەكەلەرى بولادى. ناۋرىز قازاقتىڭ شىن ماعىناسىنداعى ۇلت مەيرامى. ناۋرىزدى ءبىزدىڭ قازاقتىڭ مەيرامى ەتۋدى ايرىقشا سيىمدى، ايرىقشا دالەلدى. نەگە دەسەڭىز، ناۋرىزدىڭ ەسكشە 9ىندا، جاڭاشا 22-سىندە كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەدى، قىس ءوتىپ، جاز جەتىپ، شارۋا كەنەلەدى. قىس بويى اق كەبىن جامىلىپ ءولىم توسەگىندە جاتقان تابيعاتتىڭ، جاندى-جانسىزدىڭ ءتىرىلۋى كىمنىڭ كوڭىلىنە بولسا دا شاتتىق بەرەتىنى انىق بولسا، تىرشىلىك جاعىنان قىستىڭ وتۋىنە، جازدىڭ جەتۋىنە قازاقتان ارتىق تىلەكتەس، قازاقتان ارتىق قۋاناتىن ەل جوق دەۋگە سيادى».
ءسابيىت مۇقانوۆ:« ناۋرىزنامادا» جۇرت قىسقى سوعىمنىڭ شەكەسىن اسىپ ،ءبىر-بىرىن قوناققا شاقىرىپ، قارىنداعى مايدى باستايتىن. ۇلكەندەر «جىلدىڭ جەرگە تۇسكەنى وسى ۋاق» دەيتىن.
ءسابيىت دونەنتايەۆ:« ناۋرىزدىڭ 22-كۇنى ناۋرىز مەيرامى ەكەنىن قازاق بالاسىنىڭ كوبى بىلەدى. بۇل مەيرام ــ ءدىن مەيرامى ەمەس، ۇلت مەيرامى.تەگىندە ناۋرىز ۇلت مەيرامى بولعانىنڭ ۇستىندە، ونىڭ تاريحي ماڭىزىنىڭ تەرەڭدگى بار. ىزعارلى قىستىڭ كەتىپ، جان يەسى ءومىر قۋاتىن تۋعىزعان جىل، جازدىڭ كەلەتىندىگىنە بارلىق جاراتىلسپەن قاتار قازاق ەلى دە قۋاناتىن».
«شينجياڭ گازەتىنەن» عالامتورعا دايىنداعان: جۇلدىز اقباي قىزى (پراكتيكانت)
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
