- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ۇرپاق تاربيەسىندەگى ۇلتتىق سالت - سانانىڭ رولى
2013.11.14 16:17
ۇرپاق تاربيەسىندە مەكتەپتەردىڭ يدەيا - ءمورال تاربيەسىنىڭ رولى اسا جوعارى. قازىر ەلىمىزدە اتقارىلىپ وتىرعان 9 جىلدىق مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ باعىتى ايقىن، مىندەتى اۋىر. ادام ءومىرىنىڭ ءار كەزەڭىندە قابىلداناتىن بىلىمدەردىڭ ورنى دا ءار باسقا. ال توعىز جىلدىق مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ دا ارقالاپ وتىرعان بورىشى اقتالىپ، ورىن تەۋىپ وتىرعان ماسەلەلەر ءونىمدى شەشىلمەسە، وقىتۋشى ۇرپاققا ۇياتتى بولادى. سول سەبەپتى قازىرگى ۇرپاق تاربيەسىندە ورىن تەۋىپ وتىرعان ۇلتتىق سالت - ساناداعى كەيبىر ولقىلىقتار جايلى ارنايى ايتا كەتۋدى ءجون كوردىم.
ءبىرىنشى، ۇلتتىق ءتۇس تانىمى جايلى كوزقاراس. قازىر اق، قارا، سارى، قىزىل، جاسىل، كوك، كۇلگىن سياقتى 200 نەشە ءتۇس بار. ال وسى تۇستەردىڭ ءبىزدىڭ ۇلتتىق سالت - سانامىزداعى ورنى مەن ءمان - ماعىناسى دا ءوز الدىنا ءبىر توبە. مىسالى، «باسىم قارالى، بەتىم جارالى» دەپ وتباسىنان ءولىم شىققان ايەل قاۋىمىنىڭ قارادان جاۋلىق سالۋى، «ايىم تۋىپ وڭ جاعىم قىزاردى» دەپ جاڭا وتاۋدىڭ شىمىلدىعىن قىزىلدان جاساۋى، مەزگىلسىز كەلگەن كۇزدىڭ ياكي سارعايعان ساعىنىشىنىڭ نىشانى دەپ سارىنى جەك كورۋى، «اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلدى» نەمەسە «سۇتتەي اق كوڭىل، قاردان تازا اق ماحاببات» دەپ اقتى قاستەرلەۋى باسقا كەيبىر ۇلتتاردا از كەزدەسەدى. ال قازىر كەيبىر جاستارىمىزدىڭ بۇعان ءمان بەرمەۋى انە سول جاستايىنان قابىلداعان تاربيەنىڭ سالدارىنان بولدى دەۋگە ابدەن بولادى. ايتالىق، تابيعاتىنا ءدال جاراساتىن قۇلاڭ شاشتى ارۋلارىمىز ەسسىز موداعا ىلەسىپ شاشتارىن التىن سارىعا بوياۋى، اشىق سارى ءتۇستى كيىمدەر كيۋىن ايتپاعاندا، مەكتەپتەردەگى جاس وسپىرىمدەردىڭ ءبىر تۇتاس كيەتىن كيىمىنىڭ ءتۇسى دە سول اشىق سارى بولعاندىقتان، كوپتەگەن اتا - انانىڭ رەنىشىنە قالىپ ءجۇر. بۇل ارينە وسى ءبىر تۇتاس كيىمدى تىكتىرگەن مەكتەپ جانە قاتىستى باسشىلاردىڭ نەمقۇرايدى قاراۋىنا بولمايتىن جۇمىس. ويتكەنى عالىمداردىڭ ادامنىڭ ۇقساماعان تۇسكە بولعان اسەرى جانە وسىعان قاتىستى زەرتتەۋلەرى كوز ارقىلى ۇلكەن ميعا جەتەتىن ينفەكسيالىق، ماگنيتتىق ينفورماتسيالاردىڭ ادامنىڭ كوڭىل كۇيىنە، ءتۇر - تۇلعاسىنا، دەنە بىتىمىنە جاسايتىن ىقپالىنىڭ اسا كۇشتى ەكەنىن دالەلدەپ وتىر. حالىقىمىز ۇزاق ۋاقىتتىق دامۋ بارىسىندا جاساعان ورتاسىنىڭ كوركى، كليماتى، تابيعاتىنا قاراي جاعىمدى، جاعىمسىز تۇستەردى اشىق پارىقتاندىرىپ، ولارعا سىندارلى كوزبەن قاراپ كەلگەن.
ەكىنشى، جان - جانۋارلار جونىندەگى كوزقاراس. حالقىمىزدا قوي جۋاس، مومىندىقتىڭ، ەشكى شىدامسىز، تۇرلاۋسىزدىقتىڭ، سيىر دورەكى، ادەپسىزدىكتىڭ، جىلقى سەكەمشىل، شامكوستىكتىڭ، ءيت ىرىلداسقان ىنتىماقسىزدىقتىڭ، قاسقىر اشكوزدىكتىڭ، تۇلكى اككى، قۋلىقتىڭ، شوشقا توعىشار - توپاستىقتىڭ سيمۆولى بولعان. وسىعان ساي رۋحاني ازىق سانالاتىن حالىق ماقال - ماتەلدەرىمىزدەن - اق حالىقىمىزدىڭ جان دۇنيەسى كورىنىپ تۇرادى. مىسالى، «سيىر سيپاعاندى بىلمەيدى، جامان سيلاعاندى بىلمەيدى» دەپ ادام بويىنداعى ناشار ادەتتى سيىردىڭ دويىر مىنەزىنە بالاعان. وسىىنداي ۇزاق سىننان ءوتىپ، ءار ازاماتتىڭ بويىنان تابىلاتىن مىنەز - قۇلىق ءبىزدى دارالىق ەرەكشەلىككە يە ەتىپ، ۇلتتىق سالت - سانانىڭ، مىنەز - قۇلىقتىڭ وزگەشەلىگىن اڭعارتىپ كەلەدى.
دامۋ دەگەنىمىز بارلىعىن وزگەرتۋ ەمەس، قايتا ءدانىن الىپ، قاۋىزىن تاستاۋ، جارامسىز، ناشار بولمىستاردىڭ، ءسوز - ارەكەتتىڭ الدىن الۋ، تيىم سالۋ، جاڭالاۋ بولماق. ەندەشە، ءبىزدىڭ وقۋلىقتارىمىزدا نە ءۇشىن بۇل يدەيا تولىق كورىنبەيدى؟ مەنىڭشە، ءبىزدىڭ كوڭىل بولمەۋىمىزدەن. ويتكەنى وقۋ - وقىتۋ تالابى، قاتىستى ماتەريالدار، وقىتۋ قۇرالدارى ورتاق بولعانىمەن، ءار حالىقتىڭ دارالىعى مەن مۇندالاپ تۇرادى. بۇل ءبىزدىڭ وسى وقۋلىقتاردى، ماتەريالداردى اۋدارىپ پايدالانۋداعى تاڭداپ - سارالاماۋىمىزدان ياكي كوشىرىپ جازۋىمىزدان بولىپ وتىر. مەيلى جالقاۋلىقپەن عالامتوردان تىكە كوشىرىلگەن بولسىن نەمەسە ماتەريالداردان اۋدارىلعان بولسىن، كەيبىر اتاۋ - تەرميندەردى، حايۋاناتتاردى مىسالعا الۋدى سالتقا باعىندىرۋعا ابدەن بولار ەدى. ويتپەگەندە ۇرپاقتارىمىزدىڭ يدەياسىندا جوعارىداعى ايتىلعان ۇلتتىق تانىم - تۇسىنىك سولعىندايدى دا بارا - بارا كەيبىر پاسىق نارسەلەردەن جيىركەنۋ، بويىن الا قاشۋدىڭ ورنىنا جان اشىرلىق ءبىلدىرىپ وزىنە ءۇيىر ەتىپ الادى. بۇعان كىم كىنالى؟ ارينە، اتا - انا جانە مەكتەپ تاربيەسىندەگى ولىقىلىقتار بۇعان بۇيدا بولىپ وتىر.
ءۇشىنشى، مىنەز - قۇلىق جانە ادەپ - يبا جايلى. ءار حالىق جاساعان ورتاسىنا، تابيعاتىنا جانە جەر - سۋىنا قاراي ءتۇرلى مىنەز - قۇلىق قالىپتاستىرادى. وسىعان سايكەس، قازاق حالقى جاساعان ورتاسىنىڭ كوركەم، اۋاسى تازا، سۋى ءمولدىر بولۋداي ەرەكشەلىگىنە ساي، مەيماندوس، اق كوڭىل، اشىق - جارقىن مىنەز قالىپتاستىرعان. ال وسى تاماشا مىنەزدىڭ ءبىزدىڭ قازىرگى جاستارىمىز بەن وسپىرىمدەرىمىزدىڭ بويىنان تابىلۋى نەگە قيىنعا سوعادى؟ ولارعا باسقاشا مىنەز قايدان كەلدى؟ مەكتەپ تاربيەسى مەن قوعامدىق ورتا تاربيەسىنىڭ بۇعان سەبەپكەر بولىپ وتىرعانى ايدان انىق. بۇل جاعدايدى ديالەكتيكالىق تۇرعىدان تۋرا ءتۇسىنۋىمىز ءتيىس. سالت - سانامىزدىڭ بارلىعىنىڭ زامان تالابىنا ساي كەلە بەرۋى ەكىتالاي. قازىر ادامداردىڭ كۇندەلىك تۇرمىس ءريتىمى دە جىلدامدادى. ال وسى بارىستا نەلەر جوعالدى، نەلەرگە قول جەتكىزدىك؟ قاراپ تۇرساڭىز، تاپقانىمىزدان جوعالىتقانىمىز كوپ سياقتانا بەرەدى. نەگە بۇلاي سەزىنەمىز؟ ءبىز كۇندەلىكتى تۇرمىستا ءوزارا قارىم - قاتىناسقا، كوڭىل اشۋعا، پىكىر الماستىرۋعا ءمان بەرمەسەك، وندا رۋحاني دۇنيەمىز جۇدەۋ تارتادى دا ىستەگەن ىسىمىزدەن جاقسى ناتيجە جاراتا المايمىز، باسقالاردىڭ رەنىشىنە قالامىز. سوندىقتان ۇلتتىق سالت - سانامىزداعى تاماشا تاربيەنى مەكتەپ تاربيەسىنىڭ قۇرامداس بولەگى رەتىندە قاراپ، مەكتەپ يدەيا - ءمورال تاربيەسىنىڭ مازمۇنىنا ەنگىزە الساق جاقسى - اق بولار ەدى. بەيسەننۇر نوعاي قىزى
كەلۋ قاينارى: شينجياڭ گازەتى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
