- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
باربىت تۋرالى نە بىلەمىز؟
2014.07.18 13:15
باربىت-قازاق حالقىنىڭ بايىرعى بەس ىشەكتى شەرتپەلى مۋزيكا اسپابى. ونى تۇركى تىلدەس كەيبىر حالىقتاردا «بارابات»،«باراباب» دەپ اتاعانى بار، اسپاپتى كەۋدەگە قيعاش ۇستاپ، ىشەكتەردى مۇيىزدىكپەن (ميداتر) قاعىپ شەرتەدى.
ەسكى دەرەكتەرگە نەگىزدەلگەندە، باربىتتىڭ جاسالۋى قاراپايىم كەلىپ، جارتى المۇرت جەمىسنە ۇقسايتىن وجاۋ باستى، جەتى جابىق، موينى يمەكتەۋ، قايقى باس، پەرنەسىز، بەس ىشەك، بەس قۇلاقتى بولعان. ىشەكتەرى مالدىڭ ىشەگى، جىلقى قىلىنان شيراتىپ، تاعىلعان. اسپاپتىڭ قاي زاماندا كەلىپ شىققاندىعى جونىندە ناقتى دەرەك بولماعان.
اليدا، بارىستىڭ ءۇيسىن ەلىنەن، سوناۋ زامانىمىزدان بۇرىنعى 1-عاسىردا حان (汉) قاناعاتىنىڭ ورداسى چاڭ-ءان (قازىرگى شي-ءان قالاسىنا) بارعاندىعىن ءبىر قىدىرۋ تاريحي دەرەكتەر راستايدى.
زەرتتەۋشى، فولكلوريس -ابىلەز ءشارىپ ۇلى «ەجەلگى ءۇيسىن تۇسىندا <باربىت> اتتى اسپاپ بار بولىپ، وسى ەلدە بارىنشا جوعارى دەڭگەيدە جالپىلاسقان. ءۇيسىن كۇنبي وڭعايدىڭ (وڭعاردىڭ) ءحان قاناعاتىنان العان حانىمى جيەيۇيدەن تۋعان قىزى دەس (ديشى دەپ تە اتالعان). وسى ورتادا ايگىلى باربىتشى بولىپ جەتىلگەن. ول ءحان ورداسىنا ناعاشىلاي بارعاندا (سالەمگە) الا بارىپ، باربىتپەن كۇي شەرتىپ، سول ەلدى ءتانتى ەتكەندىكتەن پيبا بيكەش (باربىتشى بيكەش) اتانعان».
باربىت 1999-جىلى تۇڭعىش رەت ەلىمىزدە قازاقتىڭ مۋزيكا اسپاپتارىن زەرتتەۋشى س. ىسكەندىر تاريحي نەگىزدەرگە سۇيەنە وتىرىپ، جاپونيانىڭ تايلاڭ مۋزيحاناسىندا ساقتالعان تاڭ داۋىرىندەگى نۇسقانىڭ سۋرەتى بويىنشا باربىتتىڭ بايىرعى نۇسقاسىن قالپىنا كەلتىرگەن.
اسپاپتىڭ اۋەزى جاعىمدى، مىنەزى قوڭىر سالقىن، دىبىس اۋماعى كەڭ، دىبىس قاباتى قالىڭ، (4-5 اككورد الاتىن) ناعىز قازاق قاندى اسپاپ بولىپ شىقتى. بۇل اسپاپپەن وسىزاماندىق شىعارمالارمەن كلاسسيكالىق شىعارمالاردى جانە وزگە ۇلتتاردىڭ ءان-كۇيلەرىن جەكە جانە وركەستىرگە قوسىپ ورىنداۋعا بولاتىن مول مۇمكىندىك جاراتىلعان. اسپاپ 2002-جىلى ناۋرىزدان باستاپ ىلە قازاق اۆتونوميالى وبىلىستىق ءان-ءبي ۇيىرمەسىنىڭ قۇرامىنا ءالينۇر ابىلەز ۇلىنىڭ ورىنداۋىمەن رەسىمي ەنگىزىلدى. سودان تارتىپ بىرتىندەپ شيىنجياڭ كولەمىندە مۋزيكا وركەستىرلەرىندە جالپىلاسا باستادى جانە ەتنوگرافيالىق كورمەلەر مەن مۇرالاردا ساقتالدى.
كەلۋ قاينارى: التاي اقپارات تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
