- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
مو يان
ۇيرەك باعۋ
اۋدارعان سادام ءوندىرحان ۇلى
2013.02.26 16:26 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
تۇپ - تۇنىق، ءمولدىر كول سۋىندا بالىق، شايان سىندى جاندىكتەر ەركىن قايشالىسسا، جايقالا وسكەن قۇراقتار كورگەن جاننىڭ كوز مەيىرىن قاندىرارداي كوركەم كورىك قالىپتاستىرعان. كولدىڭ جاعاسىن مەكەندەگەن حالىق ەجەلدەن ۇيرەك باعاتىن. بۇل اراداعى ۇيرەك جۇمىرتقاسى ۇلكەن ءارى جۇمىرتقا سارىسى قوس–قوستان بولاتىندىقتان، الىس–جاقىنعا تانىمالى بولاتىن. سول جىلدارى «كاپيتاليزمنىڭ قۇيىرشىقتارىن جوعالتۋ» ۇرانى كوتەرىلىسىمەن كولدىڭ ءسانىن كەلتىرگەن ۇيرەكتەردىڭ قاراسى كوشكەن بۇلتتاي ءىز-توزسىز جوعالعان-دى. جاقىنعى بىرنەشە جىلدان بەرى ساياسات جاقسارىپ، كول بەتىنە ۇيرەكتەر جىل قۇسىنداي قايتا ورالدى.
لي لاۋجۋاڭ ۇيرەك باعىمشىلىعىمەن ارناۋلى شۇعىلدانادى. ءار كۇنى شاكەنە قايىعىن ەسىپ، ۇيرەكتەرىن ايداپ كولگە كەلەدى. كول جيەگىن جاعالاي قونىستانعان 18 قىستاق بار. قىستاقتاعى ۇيرەك باعىمشىلىعىمەن شۇعىلداناتىن بارلىق ادام وسى كولگە كەلىپ ۇيرەك باعادى. ۇيرەك باعۋشىلاردىڭ ىشىندە سامايىن اق قىراۋ شالعان قارتتار مەن كوزدەرى وتتاي جايناعان جالىندى جاستار دا بار. ولار ءار كۇنى جۇزدەسىپ تۇراتىندىقتان، ءبىر-بىرىنە وتە تانىس بولىپ كەتكەن.
كوكتەمدە كول جاعاسىنداعى تال شىبىقتار بۇرشىكتەپ، شاپتول، ورىك اعاشى قۇلپىرا شەشەك اتىپ، كولدەگى قۇراقتار جايقالا وسكەندە ۇيرەك باعاتىندار كولگە تۇس–تۇستان جينالادى.
كوگىلدىر كول بەتى سونداي كوركەم، سۋ بەتىندە شامگۇل سۇيىرلەنە مۇيىزگەك گۇل اشىپ، باقالاردىڭ شۇرىلى قۇلاق قۇرىشىن قاندىرىپ، كوكتەمنىڭ اسەم سيمفونياسى باستالاتىن. لاۋجۋاڭ كولگە كەلىسىمەن ۋاڭجۋاڭ قىستاعىنداعى كونە كوز سىرلاسى لاۋ ۋاڭمەن كەزدەسۋگە اسىعاتىن. دەسەدە نەشە كۇننەن بەرى ونىڭ قاراسىن كورە المادى.
ءبىر كۇنى قارسى قىستاقتان سوپاقشا ءجۇزدى، قاراقات كوزدى، ۇيرەكتەرىن ايداعان، تامىلجىتا ءان سالعان، اجارىنان اي جاسقاناتىن ادەمى ءبىر سۇلۋ بويجەتكەن كولگە كەلدى. كورگەن جانعا ول بەينە وسى كولگە توسىننان قونا قالعان اققۋ سپەتتى...لي لاۋجۋاڭنىڭ ۇيرەكتەرى مەن بويجەتكەننىڭ ۇيرەكتەرى قوسىلايىن دەدى، بويجەتكەن:
- اتاي، ءسىز قايسى قىستاقتان بولدىڭىز؟
- شىعىس كولدەگى ليسۇن قىستاعىنان، ال، بالام، ءوزىڭ شى؟
- باتىس كولدەگى ۋاڭجۋاڭ قىستاعىنان.
- ە، لاۋ ۋاڭ قايدا؟
- اكەم قارتايدى، قازىر ۇيرەكتى مەن باعىپ ءجۇرمىن، – دەدى دە بويجەتكەن ەسكەگىن ەسىپ، ۇيرەكتەرىن قايىرماقتاپ،– اتاي، ساۋ تۇرىڭىز! – دەپ كەلگەن قىستاعىنا قاراي بەت تۇزەدى.
ول ەكەۋى العاش مىنە وسىلاي تانىسقان ەدى.
جۇمىستارى ءبىر بولعاسىن لاۋجۋاڭ مەن بويجەتكەن تاعى دا كولدە كەزدەستى. ءسال اڭگىمەدەن كەيىن بويجەتكەن بايىپتىلىقپەن:
- اتاي، سىزدەردىڭ قىستاقتا لي لاۋجۋاڭ دەگەن ادام بار ما؟-دەپ سۇرادى.
لي لاۋجۋاڭ بۇل ساۋالعا ءسال اڭتارىلىپ بارىپ:
- ءيا، وسىنداي ءبىر ادام بار، ونى نەگە سۇرادىڭ؟
بويجەتكەننىڭ بەتى قىزارىپ كەتتى، ەرنىن قىمقىرا جىمىرىپ:
- جاي، سۇراعانىم عوي.
- جاي سۇراماعان شىعارسىڭ؟ - دەدى لاۋجۋاڭ قاسىن كەرە.
- بۇل وتباسى قانداي؟
- نە دەسەم بولار...
- ەستۋىمشە، لي لاۋجۋاڭنىڭ سۋىق قولدىعى بار دەيدى عوي، نەشە جىلدىڭ الدىندا قىستاقتىڭ ۇيرەگىن ۇرلاعانى ءۇشىن، شىعىس كولدەگى 8 قىستاقتى ارالاتىپتى عوي؟
- ءيا، سويتكەن، – دەدى دە لاۋجۋاڭ قايىعىن ارتىنا بۇرىپ، ۇيرەكتەرىن ۇركىتە ايداپ، ءلام دەمەستەن كەتە باردى.
بويجەتكەننىڭ توسىننان سۇراعان بۇل ساۋالى لي لاۋجۋاڭنىڭ نەشە جىل بولعان جاراسىنىڭ اۋزىن تىرناعانداي بولدى. «تورتتىك توبەنىڭ» وكتەمدىك جۇرگىزىپ تۇرعان كەزىندە جوعارىداعىلار ءارقانداي ادامنىڭ ۇيرەك باعۋىنا تيىم سالۋ بۇيرىعىن تۇسىرەدى. سونىمەن لاۋجۋاڭنىڭ قولىنداعى ون نەشە ۇيرەگى كوللەكتيۆتىڭ مۇلكىنە وتكىزىلەدى. لاۋجۋاڭ نەشە جىل ىستىق-سۋىققا ءتۇسىپ باققان ۇيرەكتەرىن ءبىر جولدا باسقانىڭ قولىنا وتكىزىپ بەرگەنىنە ءىشى قاتتى اشىدى. ءۇيدىڭ كۇندەلىكتى كەرەك-جاراعى مەن شاي–تۇزىن وسى ۇيرەكتەرگە سۇيەنىپ اجىراتىپ وتىرعان ەدى. دەسەدە بۇيرىق قاتتى، جان ءتاتتى. سول كەزدەگى قىستاق مەڭگەرۋشىسى تەك ءىشىپ-جەگەندى عانا بىلەتىن ادام بولعاندىقتان، كوللەكتيۆتىڭ ۇيرەكتەرىن ول قول استىنداعىلارىمەن بىرگە جەپ تاۋىساتىن. لاۋجۋاڭ قوي اۋزىنان ءشوپ الماس جۋاس ادام بولاتىن، «جۋاستان جۋان شىعادى» دەگەندەي، كارىنە مىنسە بارلىعىن قايىرىپ تاستايتىن. ول جەتى تۇندە كوللەكتيۆتىڭ ۇيرەك قوراسىنا كەلىپ، ەكى ۇيرەكتى ۇستاپ ەندى قايتا بەرگەنىندە، تۇنگى شارلاۋشىلاردىڭ قولىنا ءتۇسىپ قالادى.
مەڭگەرۋشى ونى ۇرمادى، ياناتتامادى. قايتا ۇرلاعان ەكى ۇيرەگىن موينىنا استىرىپ شىعىس كولدەگى 8 قىستاقتى ارالاتادى. مەڭگەرۋشى قوسىندى باستاپ، ءبىر حالىق جاساعى مىس داڭعاراسىن قاقسا، قالعان ەكى حالىق جاساعى مىلتىقتارىن اسىنىپ ۇلكەن توپ قۇراپ، قىستاق-قىستاقتى ارالادى. قىزىق كورگەن بۇقارا سەڭدەي سوعىلادى، وسى جولى لاۋجۋاڭنىڭ بەتى ابدەن تۇسكەن بولاتىن.
بويجەتكەن وسىءىستى اۋىزعا السا بولدى، لاۋجۋاڭنىڭ زىعىردانى قاينايدى. سودان باستاپ ول الگى بويجەتكەندى جاقسى كورمەي قالدى ءارى ونىمەن جۇزدەسۋدەن قاشقالاقتايدى. جولىعىپ قالسا دا تانىماعان بەيتانىس ادامداي تەرىس قارايدى. ءبىراق بويجەتكەن بۇرىنعىسىنداي جايدارى. لاۋجۋاڭعا كەزدەسە قالسا بولدى، قوڭىراۋداي سىڭعىرلاعان كۇلكىسىمەن بىرگە ونى «اتاي» دەپ جاقىن تارتادى. لي لاۋجۋاڭ سىرتتاي وعان ەشتەمە بىلدىرمەگەنىمەن، ىشتەي «اكۋلا سياقتى تۇرىنە قاراساشى، قىلىمسىعان كۇلكىسىنە قاراعاندا، نە ءبىر وڭعان قىز عوي دەيسىڭ» دەپ بويجەتكەندى داتتايتىن.
كوكتەم ءوتىپ، جاز كەلدى. كول بەتى تاعى ءبىر اسەم تۇسكە بولەنىپ، شامگۇل قۇلپىرا گۇل اشتى. اسپانعا جىلاۋىق بۇلت ءۇيىرىلىپ ناجاعايلى نوسەر جاۋدى. لي لاۋجۋاڭ جاۋىنعا قاراماي، ۇيرەكتەرىن ىقتاسىن جەرگە ايداپ اپاردى. ءوزى سۋدان شىققان تىشقانداي جاڭبىرعا ابدەن مالشىندى. جاڭبىردان كەيىن كۇن شايداي اشىلىپ بارلىق اتىراپتان حوش ءيىس اڭقىدى. لي لاۋجۋاڭ ءبىر ءتۇپ قامىستىڭ تۇبىنەن ون نەشە ۇيرەكتى بايقاپ قالدى. ول بۇل ۇيرەكتەردىڭ جاڭاعى نوسەرلى جاڭبىردا ۇيرىنەن اداسىپ قالعانىن ءبىلدى. «نەتكەن تاماشا ۇيرەكتەر» دەپ لي لاۋجۋاڭ اق مامىعى ۇلپىلدەگەن سەمىز ۇيرەكتەردى كورىپ تامسانىپ كەتتى. ۇيرەكتەر سەمىز بولعاندىقتان كورگەن جاننىڭ كوزىن تۇندىراتىن. لي لاۋجۋاڭنىڭ ەسىنە كەنەت باتىس كول كوممۋناسىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم–تەحنيكا پۋنكتىندە ىستەيتىن ۇلىنىڭ «بىيجيڭنەن ۇيرەكتىڭ ساپالى تۇقىمىن ەنگىزدىك» دەگەن ءسوزى ورالدى. «بالكىم، بۇل ۇيرەك سول بولار؟ » دەپ لاۋجۋاڭ، ءبىر جاعىنان، وي جۇگىرتىپ، ەندى ءبىر جاعىنان، الگى ون نەشە سەمىز ۇيرەكتى ءوزىنىڭ ۇيرەكتەرىنە قوسىپ الدى.
ەرتەسى لاۋجۋاڭ كولگە كەلىسىمەن ۇيرەك باعاتىن الگى بويجەتكەنگە كەزدەسىپ قالدى.
-اتاي، وسى ماڭايدان ون نەشە ۇيرەك كورە الدىڭىز با؟ كەشەگى نوسەرلى جاڭبىر ۇيرەكتەرىمدى تۋ-تالاقايىن شىعارىپ كەتتى. ۇيگە بارعاننان كەيىن ۇيرەكتەرىمدى ساناسام ون ءتورتى كەم بولىپ قالدى. اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم-تەحنيكا پۋنكتىنەن العانىمىزعا دا ۇزاق بولماعان ەدى. ءتۇنى بويى الاڭداپ كوز شىرىمىن المادىم، - دەدى بويجەتكەن ساسقالاقتاپ.
- ويپىر-اۋ، بويجەتكەن، وسىنداي دا ءساتى تۇسكەن بار ما؟ - دەدى لاۋجۋاڭ بويجەتكەننىڭ ابىرجىعان بەينەسىن كورىپ. وتكەن كۇنگى بويجەتكەنگە ارتقان وكپەسى الدەقاشان ۇمىت بولىپتى. ءبىر قولىمەن ۇيرەكتەر جۇرگەن جاقتى نۇسقاپ:
- انە، انا جاققا قاراشى، بىرەۋى دە كەم ەمەس، بارلىعى دا وسىندا ءدىن امان! - دەدى.
- اتاي، سىزگە كوپ راقىمەت! جارالماعان جاقسى جان ەكەنسىز، مەن بارىپ ۇيرەكتەرىمدى ءبولىپ الايىن.
- مەن بولەيىن، - دەپ لاۋجۋاڭ ۇيرەكتەرىنىڭ ىشىندەگى سەمىزدىكتەن تىعىلعان اپپاق ۇيرەكتەردى ءبولىپ شىعاردى. ۇيرەك باعاتىن بويجەتكەن «يا، يالاپ» ۇيرەكتەرىن شاقىرىپ الدى.
- اتاي ، ەكەۋىمىز كولدە جارىم جىل ۇيرەك باقساق تا مەن ءسىزدىڭ ەسىمىڭىزدىڭ كىم ەكەنىن دە بىلمەيدى ەكەنمىن، فاميلاڭىز كىم بولادى؟
- فاميلام لي، تولىق ەسىمىم لي لاۋجۋاڭ.
- ويباي – اۋ، ءسىز وندا ۋيلين، لي ۋيليننىڭ، جوق، لي تەحنيكتىڭ ...
- سولاي، مەن لي ۋيليننىڭ اكەسىمىن، - دەدى لاۋجۋاڭ بويجەتكەنگە ماقتانىشتى، كوتەرىڭكى بەينەدە، - سول الگى ۇيرەك ۇرلاپ قىستاقتاردى ارالاعان لي لاۋجۋاڭمىن! - دەدى.
بويجەتكەن بۇعان اڭتارىلىپ قالدى. قاراقاتتاي كوزدەرى بادىرايىپ شاراسىنان شىعىپ كەتەردەي بولىپ، ەكى بەتى كولدەگى شامگۇل گۇلىندەي قىزارىپ كەتتى.
- اتاي ، راقىمەت سىزگە... - دەپ بويجەتكەن لاۋ جۋاڭعا ءيىلىپ قۇرمەت ءبىلدىردى دە قايىعىن ايداپ، ۇيرەگىن قايىرىپ، لاۋجۋاڭنىڭ قاسىنان كەتۋگە اسىقتى.
- بويجەتكەن، ءبىزدىڭ ۋيليندى تانيسىڭ با؟ ونى كورسەڭ قايتارىندا ماعان بىرنەشە ۇيرەك الا كەلسىن دەپ ايتا سالشى ءا؟ - دەدى داۋىستاپ.
ۇيرەكتەرىن جىلدام ايداعان بويجەتكەن ءبىر توپ قامىستان ارى اينالىپ قاراسىن ءوشىردى.
لاۋجۋاڭ تەرەڭ ءبىر تىنىستاپ العان سوڭ راحاتتانىپ قالعانداي بولدى. ول وزىنە ءوزى كۇبىرلەپ :
- بۇل بويجەتكەن، شىنىندا، قاس سۇلۋدىڭ ءوزى ءارى يبالى ەكەن. الدەكىمنىڭ «كول جاعاسىنداعى ادامدار سۇلۋ بولادى» دەگەنى تەگىن ەمەس ەكەن دە!
وقىرمان ورەسىنىڭ 2012- جىلعى 23- سانىنان اۋدارىلدى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
