- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ايدوس امانتاي: ادەبيەتتەن جان قۇمارىن تابامىن
اۋدارعان: نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
2013.07.17 13:34 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
ايدوس امانتاي ۇلى 2007-جىلى 10-قازاندا 18 جاسقا تولعان تۋىلعان كۇنى «ەڭ كەمەلدى قيىقتار» اتتى ولەڭدەر جيناعىن باسپادان شىعاردى. «ەڭ كەمەلدى قيىقتار» دەگەندە اۆتور نەنى مەڭزەگەن؟ ايدوس امانتاي ۇلى بىلاي دەپ ءتۇسىندىردى: ءومىرىمىزدىڭ ءار كۇنى ۇساق قيىقتار ىسپەتتى، ادام ءومىرى سانسىز قيىقتاردان قۇرالادى، وسى قيىقتاردى قيىستىرىپ بىرلىككە كەلتىرىپ قاراساق، ءبىزدى وزگەشە سەزىمگە بولەيتىن كەمەلدى بارىستى سەزىنە الامىز.
ءتىلشى: ولەڭ جازۋعا نەلىكتەن قۇمارتتىڭ؟
ايدوس امانتاي ۇلى: بۇرىن 80 جىلدارداعى كۇڭگىرت ۇعىم اعىمىنداعىلاردىڭ ولەڭىن ۇنەمى وقيتىنمىن، وسى اعىمداعىلاردىڭ ىقپالىنا ۇشىراعاندىعىمنان بولسا كەرەك، ولەڭ جازۋعا ىنتىعا باستادىم. ولەڭ جازۋ مەن جونىنەن ءبىر ءتۇرلى كوڭىل اشۋ قيمىلى سياقتى. ادەتتە قاربالاس بولامىن، اپتانىڭ سوڭىندا ۇستەل شىراقتىڭ الدىندا شۇقشيىپ وتىرىپ، شيمايلاپ ولەڭ جازعان بولامىن. ولەڭ جازۋ بارىسىنان ءلاززاتتانامىن.
ءتىلشى: شىعارما جازۋ بارىسىندا داعدارعان كەزىڭ بولعان با؟
ايدوس امانتاي ۇلى: شىعارما جازۋ بارىسىندا داعداراتىن كەزدەرىم ۇنەمى بولىپ تۇرادى . 13 جاسىمنان باستاپ ولەڭ جازدىم. ول كەزدە كوكەيىمدە ءبىر ءتۇرلى سەزىم مازالاۋشى ەدى، ءبىراق سونى قاعازعا تۇسىرە الماي قينالاتىنمىن. ولەڭدى جاقسى جازا الماعان سايىن اشۋعا باسىپ، ىزالاناتىنمىن. ەسەيگەن سايىن ءوز كوڭىل-كۇيىمدى تەجەي الاتىن بولدىم، ويىما ولەڭ جولدارى ورالماعان كەزدە بۇرىنعىداي اڭكى-تاڭكى بولماستان، قالامىمدى قويىپ ءبىر ءسات دەم الاتىن بولدىم.
ءتىلشى: ءوز بويىڭدا «80-جىلداردىڭ تۇلەكتەرىندە» بولاتىن قانداي ەرەكشەلىكتەر بار دەپ ويلايسىڭ؟
ايدوس امانتاي ۇلى: كوركەم سوزگە كەلگەندە ءوزىمدى جايبىراقات، ەركىن سەزىنەمىن. شىعارما جازعاندا «ادام ومىرىندەگى شىندىق، ىزگىلىك، اسەمدىك» تەكتەس ۇعىمدارعا قۇمارتپايمىن، تەك ءوز جۇرەگىمنىڭ ءۇنىن جەتكىزسەم بولعانى. جۇرەكپەن سەزىنە وتىرىپ، شىن كوڭىلمەن جازىلعان شىعارما عانا «شىندىق، ىزگىلىك، اسەمدىكتى» ءوز بويىنشا جيناقتايدى. مەنشە، كوركەم سوزدەن ءبىرشاما ەركىن، تابيعي ءلاززاتتانۋ سىندى تۇرعىم مەنىڭ «80-جىلداردىڭ تۇلەگى» رەتىندە وزگەشە تۇسىم بولسا كەرەك.
ءتىلشى: بالا كەزىڭنەن بەيجيڭدە ءوسىپ-ەرجەتتىڭ، اتا مەكەنىڭ ـــ شينجياڭ، تۋعان ەلىڭ ـــ قازاق تۋرالى قانداي ويداسىڭ؟
ايدوس امانتاي ۇلى: قازاقتىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىنە ءسىڭىستى بولعان مەيىرباندىق مەنى ىنتقىتىرادى، ءارى مەن دە وسىنداي مەيىربان سەزىمنەن ءلاززاتتانامىن. ماعان تەرەڭ اسەر قالدىرعانى اتام مەن اپام، اكە-شەشەم، اپايىم جانە ناعاشى-جيەندەرىم بولىپ ءبىر داستارقان باسىندا ەت پەن نارىن جەپ وتىرعان كەزىمىز، سونداي ساتتەردە مەن تىلمەن ايتىپ جەتكىزە المايتىن كيەلى سەزىمگە بولەنەمىن. بالكىم، قوعام اياق الىسىنىڭ جەدەلدەۋىنە بايلانىستى بولسا كەرەك، بۇل كۇندەرى ادامدار اراسىنداعى قارىم-قاتىناس ونشالىق قويۋ ەمەستەي سەزىلەدى. ال، قازاق مادەنيەتىندە ادامدار اراسىنداعى قارىم-قاتىناس وتە جاقىن. قازاق مادەنيەتىندەگى وتباسىنىڭ الاتىن ورنى مەن ونىڭ قامتيتىن ءمانى مەنى تەرەڭ ويلارعا جەتەلەدى.
ءتىلشى: اتا-مەكەننەن الىستا جۇرگەنىڭدە قازاق مادەنيەتىنىڭ شىعارمالارىڭا پالەندەي اسەرى بولدى دەپ ويلايسىڭ با؟
ايدوس امانتاي ۇلى: ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ ءوز شىعارمالارىما اسەرى بار-جوقتىعىن ءوزىم دە انىق ايتا المايمىن. بۇرىن ءوزىم جازعان ولەڭدەردىڭ بارلىعىندا بەيجيڭدەگى كورگەن-بىلگەندەرىم باياندالعاندىقتان، ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ ىقپالى ونشا زور ەمەس دەپ ويلاۋشى ەدىم. كەيىن ويلاسام، ءوزىم دە ۇلتتىق مادەنيەتتىڭ اسەرىنە ۇشىراعاندىقتان، ولەڭدەرىمدە دە ازدى-كوپتى بەينەلەنەتىن بولسا كەرەك.
ءتىلشى: بولاشاقتاعى كوزدەگەن نىساناڭ نە؟
ايدوس امانتاي ۇلى: مەن قازىر قازاقستاندا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتە دايىندىق كلاستا وقىپ جاتىرمىن، دايىندىق كلاستى تاۋىسقاننان كەيىن اۋدارما فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەمىن. بەيجيڭدە ەسەيگەندىكتەن قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋىم دەگەندەي ەمەس، ول جاققا بارعاننان كەيىن كوپ ىلگەرىلەۋشىلىك بولدى. قازىر ولەڭ جازۋدان قول ۇزگەن جوقپىن، سونىمەن قاتار، اۋدارمامەن دە اينالىسۋدامىن، نەگىزىنەن قازاق تىلىندەگى ولەڭدەردى حانزۋ تىلىنە اۋدارۋ. باستىسى، ادەبيەتتىڭ ماعان سيلاعان ءلاززاتىنان كوز جازىپ قالماسام ەكەن، ءومىر بويى شىعارماشىلىعىممەن شاتتانا بەرسەم ەكەن دەپ تىلەيمىن.
«ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالىنان اۋدارىلدى
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
