- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
تۇيەشىنىڭ قىزى
تۇرسىن جۇرتباي (قازاقستان)
2013.10.23 16:16 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
سىرتى سۇيەكپەن ورىلگەن كىپ - كىشكەنتاي قوبديشا. وسىدان ءجۇز جىل بۇرىن، نە ءسال كەيىن جاسالعان دۇنيە شىعار. ءىشى قىجىممەن قاپتالعان قوبديشادا ءتورت بۇكتەۋلى حات پەن داپتەر ساقتاۋلى تۇر. بۇل مەنىڭ العاشقى ماحابباتىمنىڭ بەلگىسى. وندا مارجانداي تىزىلگەن ارىپپەن كىرشىكسىز، پاك سەزىمنىڭ ءمولدىر سىرى جازىلعان.
العاشقى ماحاببات... ول نە ءوزى؟ بىلاي قاراساڭ، ءبارى دە تۇسىنىكتى. ماحابباتتىڭ اتى − ماحاببات. بۇل ۇعىمنىڭ ەش جاڭالىعى جوق. الايدا، وسى ءسوز ويىما ورالسا ءوزىمنىڭ قونايىن دەگەن باق قۇسىمدى ءوزىمنىڭ قاپىلىستا ۇركىتىپ العانىم ەسىمە تۇسەدى. سول ءبىر قاتەلىگىم ءۇشىن جازعىرامىن. ادامنىڭ تىرشىلىگىندە ءومىر بويى ۇمىتىلمايتىن ءبىر اياۋلى ءسات بولادى عوي. سونداي مەزەتتىڭ سىرى− جاڭاعى قوبديشادا ساقتالۋى... وسى كۇنگە دەيىن سوناۋ ءبىر كۇناسىز پاك داۋرەندى ەسىمە السام - اق جۇرەگىم ءۇزىلىپ كەتەردەي سازىپ قويا بەرەدى. قاپىلىستا دەدىم بە... ءيا، سولاي. سولاي ەمەس - اۋ، ءبىراق...
... اۋىلدىڭ ادەتى ەمەس پە، ادامنىڭ كاسىبىنە، ىسىنە قاراپ ات قويىپ، ايدار تاعىپ الاتىن. ول كەزدە تۇيەشى بۇركىتبايدىڭ جالعىز - اق اتىنان باسقا قوس وركەشتى حايۋاندى كورمەيتىنبىز. بۇركىتباي تۇيەنى ارباعا جەگىپ الىپ، كەس - كەستەتە تايراڭداتىپ، ينتەرناتتىڭ سۋىن تاسيتىن. ءبارىمىز ارباعا جابىلا وتىرىپ، ۋلاسىپ - شۋلاسىپ، قۇدىققا باراتىنبىز. ول ماڭعازدانا قاراپ، كۇيسەپ قويىپ، اندا - ساندا جىنىن شاشىپ، شابىنا قارايتىن. بۇركىتباي بۇرىن تۇيەشى بولعان. ەندى، تەك جالعىز اتاننىڭ شۋداسىن تاراۋدان باسقا كاسىبى جوق. كەيىن تۇيەشى بۇركىتباي دۇنيە سالدى. اق اتاننىڭ نە كۇيگە ۇشىراعانى بەيماعۇلىم. ايتەۋىر، كوزدەن عايىپ بولدى. سوندا دا ءبىز قارشىعانى «تۇيەشىنىڭ قىزى» دەيتىنبىز. شەشەسى كادىمگىدەي قۋانىپ قالاتىن. قارشىعا - اقسارى، جۇقا ءوڭدى، كوڭىلدى، بار مىنەزى وزىنە جاراساتىن، سۇيكىمدى قىز ەدى. ەكەۋىمىز ون جىل بويى جۇبىمىزدى جازباي ءبىر پارتادا وتىردىق. ءۇي - ىشىمەن دە ارالاسىپ، ءوز بالاسىنداي باۋىر باستىم. اكە - شەشەسىنىڭ كوزىنشە ازىلدەسىپ، ەركەلەي بەرەتىنبىز.
كەنجەسى ءارى وزگە ۇل - قىزدارى جەكە ءۇي بولىپ وتاۋىن ءبولىپ اكەتكەن سوڭ قاسىنداعى قالعان جالعىز قىزى بولعاندىقتان با، قارشىعا ەركەلەپ ءوستى. ونىڭ ايتقانىن اكە - شەشەسى ەكى ەتپەيتىن. بىردە، جاڭا جىل ەلكاسىنا قىستى كۇنى سوناۋ بولىمشەدەن ۆەلوسيپەدپەن وسىندا كەلدىم. كلاستاستارمەن كەلىسكەن ۋادەمىز سولاي. ۆەلوسيپەدتىڭ دوڭگەلەگى قارعا يلەكتەنىپ، زىقىمدى شىعارىپ كەشقۇرىم ورتالىققا ازەر جەتتىم. قاي ءۇيدى ماڭايلاپ ەسىگىن قاعامىن. شەت جاقتاعى ينتەرناتتىڭ ءبىر بولمەسىنە ۋاقىتشا ورنالاسقان تراكتور جوندەۋشىلەردىڭ اراسىنا قونا كەتتىم. ولار كوك تۇتىنگە كومىلىپ، قارتا ويناپ، تاڭ اتقانشا كەرىلدەسىپ جاتتى. مەن ءتوس قالتامداعى قوس بەت قاعازدى بىرەۋ ۇرلاپ الاتىنداي قىسىلىپ جاتتىم. وندا مەنىڭ جۇرەگىمنىڭ ءلۇپىلى، ۋىز ماحابباتىمنىڭ تىلەۋى جازىلعان. ەرتەڭ اۋىل شەتىندەگى «شوق تەرەكتىڭ» تۇبىندە كەزدەسىپ، قارشىعا ونى فاتيماعا تابىس ەتپەك. سول ءبىر كەزدەسۋدى ويلاعان ساتتە جۇرەگىم لۇپىلدەپ قويا بەردى... تالىعىپ بارىپ ۇيىقتاسام كەرەك، بىرەۋ جۇلقىلاپ ازەر وياتتى. كوزىمدى ۋقالاپ قاراسام تۇيەشى بۇركىتباي اتا.
− قالقام - اۋ، مۇنىڭ نە، كوك تۇتىنگە كومىلىپ جاتسىڭ. سەنى اياساشى مىنالار. تۇر قالقام، ۇيگە بارايىق، - دەپ مەنى ماپەلەي وياتىپ، ءوزى ىبىرسىعان تەمەكىنىڭ تۇقىلى مەن كۇلىن، بوس شولمەكتەر شاشىلعان بولمەنى جيىستىردى.
ول كىسى اسحانانىڭ سۋىن تاسيدى ءارى ينتەرناتتىڭ كۇزەتشىسى. وزىنە قاتىستى بولماسا دا، ايتەۋىر، ينتەرناتتىڭ شاشىلعان دۇنيەسىن جيناستىرىپ، اينالاسىن سىپىرىستىرىپ، ءار بالاعا قامقور بوپ، بايەك قاعىپ جۇرگەنى.
قارشىعا ەكەۋىمىز بۇركىتباي اتانىڭ ۇيىنەن شىعىسىمەن بىردەن شوقتەرەككە بەتتەدىك. قارسىمىزدان فاتيما دا كورىندى. ءۇش كۇن بويى الابۇرتىپ، ءتۇن ۇيقىمدى ءبولىپ، سان كوشىرگەن عاشىقتىق حيكايامدى تاڭەرتەڭ قارشىعاعا بەردىم. بۇرىن تاي - قۇلىنداي تەبىسكەن، ءتامپىش تاناۋ فاتيما ماعان ەرتەگىدەگى توعىز قابات شىمىلدىقتىڭ ار جاعىنداعى ءۇردىڭ قىزىنداي كورىندى. ايتەۋىر، سەنەتىن بار مەدەتىم − قارشىعا. فاتيمانىڭ ويىندا ەش نارسە جوق سياقتى. ءبىزدى قاعىتا قالجىڭداپ، اسىقتاي ءيىرىلدى. ءار قىلىعى سۇيكىمدى، جۇرەگىمدى شىمشيدى. كاكپىر بەت قۇسان مەن قارشىعا قار لاقتىرىسىپ ويناپ اسىر سالادى. مەن ءۇنسىزبىن. فاتيما ارى - بەرى قاعىتىپ ەدى، كىرەرگە تەسىك تابا الماي قينالدىم. ىلە مەنى تاستاپ، انا ەكەۋىنىڭ ويىنىنا ارالاستى دا كەتتى. سىلەسى قاتىپ، ابدەن شارشاعان سوڭ ۇشەۋى قايتىپ كەلدى. قارشىعا فاتيمانىڭ قولىنا حاتتى بەرىپ، قۇسانعا بىردەڭە دەپ سىبىرلاپ، ەكەۋى كەتىپ قالدى. بەتىم جالىن شارپىعانداي دۋىلدايدى. دۇنيە شىر اينالىپ، تىنىسىم تارىلدى ... مەن اڭساعان، قيالداعان تاڭعاجايىپ ماحاببات ... بار عۇمىرىمنىڭ باقىتى، تاعدىرى قازىر شەشىلمەك. فاتيما وقىپ شىقتى دا، تورتكە ايىرىپ جىرتىپ، قاردىڭ بەتىنە لاقتىرىپ تاستادى دا:
− ۇياتسىز! - دەپ بۇرق ەتە قالىپ ورنىنان تۇردى.
سول بەتى ەشكىمگە قاراماستان اۋىلعا بەتتەدى.
نامىس قىسىپ، كوزىمنەن ىستىق جاس ىرشىپ كەتتى. مىناۋ دۇنيە قىزىقسىز، سۇرىقسىز، ءمانسىز كورىندى. ەندى، اركىمنىڭ مازاعىنا قالامىن، وعان قالاي ءتوزىپ شىدارسىڭ. الدە باسقا مەكتەپكە اۋىسسام با ەكەن ... جانارىمدى كوتەرسەم قارشىعا اق تەرەكتى قۇشاقتاپ، ماعان قاراپتى دا قالىپتى. ونىڭ دا جانى كۇيەدى عوي، جىلاپ تۇر ما. مەنىڭ وزىنە قاراپ تۇرعانىمدى اڭعاردى دا، قاردى ۋىستاپ بەتىن جۋدى دا جۇگىرىپ كەلىپ جەردەگى جىرتىلعان حاتتى جيناپ، قالتاسىنا سالىپ الدى. الشاڭ - الشاڭ باسقان قۇسان:
− وي، وسى كەرتىك مۇرىن، تورساڭداعان قىزدىڭ نەسىن ۇناتاسىڭ؟ كەتسىنشى ارى بۇلدانباي... ەگەر مۇعالىمگە ايتسىنشى وسىدان، - دەدى كىجىڭدەپ.
ولار قانشا جۇباتقانمەن دە كوكىرەگىمە تۇيدەكتەلگەن ىستىق جالىن استان - كەستەڭ توڭكەرىلىپ، بەتىم دۋىلداپ، تۇلا بويىمدى ءدىرىل بيلەدى. تالاي تۇنگى قيالىمنىڭ كۇلى كوككە ۇشىپ، قۇلازىدىم دا قالدىم. كەشكى بالماسكارادقا قاراماستان جاڭا جاۋعان قاردى ومبىلاپ، ۆەلوسيپەدىمدى سۇيرەتىپ، بولىمشەگە تارتتىم. ينتەرناتتىڭ الدىندا مەنى شىعارىپ سالعان قارشىعا مەن قۇسانعا ءتىل دە قاتپادىم.
ءوشىمدى جولدىڭ سورابىنان الاتىنداي ەگەسە ومبىلاپ، دوڭگەلەككە جەنتەكتەلگەن قاردى ىزالانا تەۋىپ، العا ۇمتىلدىم. بويىمدى تۇسىنىكسىز كۇش بيلەپ، بۋلىقتىرىپ بارادى. قايقاڭنان تەرلەپ - تەپشىپ ازەر كوتەرىلدىم. ەڭىسكە قاراي ۆەلوسيپەدكە ءمىنىپ ەم، ون قادام جۇرمەي دوڭگەلەككە قار سىرەسىپ قالدى. بىرەسە تايعاناقتاپ بارىپ قۇلاپ تۇسەمىن. اۋىلدان ءۇش - ءتورت شاقىرىم شىققاندا ابدەن سىلەم قاتىپ، بالتىرىم قالتىراپ، جۇرۋگە شامام كەلمەدى. اياعىم كوتەرىلمەيدى. ءسال تىنىستاپ ەم، تەر قاتىپ، سۋ كيىم ەتىمدى قاري باستادى. ۆەلوسيپەدتى جولدىڭ شەتىنە لاقتىرىپ تاستادىم دا جاياۋ اياڭدادىم. كەشكى اياز ەتىمدى تەمىردەي قاريدى. قاس قارايعان سايىن ۇرەي دە بيلەپ، ىلگەرى باسقان اياعىم كەيىن كەتكەندەي سەزىلەدى. قىستى كۇنى قاسقىر ەن دالانى جورتىپ، جىلقىنىڭ ءۇيىرىن، جەمتىگىن ىزدەيدى. جالعىز ادامدى قامالاسا ... باعاناعى قىستىعىرىلعان قورلىق تا، وكىنىش تە ۇمىتىلىپ، قالايدا ەندى جاقىن جەردەگى قىستاۋعا تەز جەتۋدى ويلادىم. اياعىمنان ءال كەتىپ، تالتىرەكتەي باستادىم. كەنەت، ارت جاعىمنان قىسقى ءتۇننىڭ وزەگىن تىلە شىققان ادامنىڭ داۋىسى ەستىلدى. تۇياقتىڭ ءدۇبىرى شىقپاسا دا شانانىڭ تابانىنىڭ سىقىرى انىق شالىندى. تىقىر تايانىپ، قارايعان كولەڭكە جاقىنداي ءتۇستى. وركەشى ەكى جاققا تەڭسەلگەن تۇيە تايراڭداي جورتاقتاپ، قاسىمنان وتىڭكىرەپ بارىپ توقتادى. اق اتان، تۇيەشى بۇركىتباي، قارشىعانىڭ اكەسى:
− ەي، بۇل قايسىسىڭ؟ بەرى كەل، - ءتىسىم - تىسىمە قارىسىپ، جاعىم اشىلمايدى.
قىلتام قالتىراپ، قۋانعانىمنان ورنىمنان قوزعالا المادىم. جۇگىرىپ كەلىپ مەنى قاۋمالاي كوتەرىپ، شاناعا وتىرعىزدى. تونمەن وراپ، بەتىمدى قارمەن ىستى. ۆەلوسيپەدتىڭ قاۋقيعان دوڭگەلەگىن بايقاپ قالدىم.
مەنى ابدەن قىمتاعان سوڭ ءوزى نىعىرلانا وتىرىپ، تۇيەنىڭ دەلبەسىن قاقتى.
− كوس، جانۋار، كوس ... ءاي، بالامىسىڭ دەگەن ... شايتان اربانىڭ ءوزىن سۇيرەتپەسەڭ، ول سەنى مىنا قالىڭ قاردا قالاي سۇيرەتەدى. مەنىڭ دە سەندەردىڭ اۋىلدارىڭدا جۇمىسىم بوپ، ھى، يە ... ەرتەرەك بىلسەم، .. ھى، يە... كوس، جانۋار... شىركىن، مالدىڭ مايپازى عوي، قاراشى...
تۇيەنىڭ مايپاڭداعان ىرعاعىمەن شانا وڭعا - سولعا كەزەك ىرعالىپ، زۋلاپ كەلەدى. بەينە وردەن تومەن قۇلديلاتا شاڭعىمەن زۋلاعاندايسىڭ. تۇيەشى شال مەنى وسىلاي ۇسكىرىكتەن امان الىپ قالدى. بولىمشەدەگى جۇمىسىن ءبىتىردى مە، بىلمەدىم. بىزدىكىنە ءبىر تۇنەپ، ەرتەڭىندە قايتقان. سودان باستاپ قارشىعانى «تۇيەشىنىڭ قىزى» دەيتىنمىن ەركەلەتىپ. فاتيماعا ىنتىق كوڭىلىم قىستىڭ شولاق قىلاۋىنداي وقىس الابۇرتا لۇپىلدەپ، تەز باسىلدى. كەيىن ءبارى ۇمىتىلىپ، ول ءساتتى كۇلىپ ەسكە الاتىن بولدىق.
مىنە، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ كەزەكتى كۋرسىن ءبىتىرىپ، جازعى كانيكۋلدا اۋىلعا بارعاندا، بىردەن تۋرا سول ۇيگە تارتتىم. سەبەبى ءبىزدىڭ بولىمشە ءالى الىس. قۇربى - قۇرداستارىمدى ساعىنىپ تا قالىپ ەم. اۋلاعا كىرە بەرگەنىمدە قارشىعا جۇگىرىپ شىعىپ، قۇشاقتاي الدى. ءوڭى بال - بۇل جاينايدى. قاتتىراق قىسىپ بەتىنەن ءسۇيدىم. الا بۇرتا قىزارىپ كەتتى. وسى ادەتكى مىنەزىنە بالاپ، وزىمە تارتىپ تاماعىنان يىسكەدىم. جۇزىنە كۇلكى ۇيرىلگەن قارشىعا لەزدە وزگەرىپ، اقىرىن عانا كەۋدەمە باسىن توسەپ ءسال تۇردى دا، نازىك ساۋساعىمەن كەرى يتەردى. نەسىنە قىسىلادى، ءتايىرى. قاننەن - قاپەرسىز سامبىرلاي سويلەپ، موينىنا اسپالى سومكەمدى ىلە سالدىم.
− مىنە، «تۇيەشىنىڭ قىزى»، كوتەر، قانە... ىنجىن شايى. اپام قايدا؟
ول قولىن كەۋدەمنەن الماعان كۇيى كويلەگىمنىڭ ومىراۋ تۇيمەسىن شۇقىلاپ تۇردى دا بايىپپەن:
− ءبىز سەنى كۇتتىك... مەن كۇتتىم، اسىرەسە، - دەدى دە ويناقى مىنەزىنە ورالىپ، جانارى جارقىلداپ شىعا كەلدى، - نە، سەنبەيسىڭ بە. مىنە بىلاي، - بەتىمنەن شوپ ەتكىزدى دە ۇيگە جۇگىرە جونەلدى. كىشكەنتاي جۇقا ەرنىنىڭ ىستىق تابى بەتىمە موردەي باسىلدى.
− وي، قۋ قىز - اي، ەرنىڭنىڭ بوياۋىن جاقتىڭ عوي.
ماعان نازار دا سالمادى، اندەتكەن كۇيى ىشكە كىردى. ەسىكتى اشا بەرە - اق سىڭعىرلاعان كۇلكىنى ەستىدىم. اينانىڭ الدى ۇيىرىلگەن قىز. ءبىرى شاشىن تاراپ، ءبىرى كويلەگىن سيپالاپ جاسانۋدا... ءبارى ماعان تۇرا ۇمتىلدى. بىرگە وقىعان قىزدار ەمەس پە، مازا بەرسە شى. قايدان عانا جينالا قالعان. ايتەۋىر، ءۇريا شەشەنىڭ ارقاسىندا ازەر قۇتىلدىم. ول كىسى اينالىپ - تولعانىپ بولعانشا قارشىعا زىر جۇگىرىپ ءجۇرىپ، ستولدى ورتاعا تارتىپ، داستارقاندى جايىپ تا ۇلگەردى. مەنى كەكەتىپ، تەكسەرىپ، ابدەن مازامدى الدى، زىقىمدى شىعارعان قىزدار بالعا ۇيىرىلگەن اراداي دۋىلدايدى. بۇرىن دا دايىندىقتارى بار ءتارىزدى، اق كوبىكتى شامپان دا بوي تۇزەدى. قارشىعا قولىمنان ۇستاعان كۇيى توردەن ءبىراق شىعاردى.
− ءجا، قويىڭدار، قىزدار، سونشاما ۇيمەلەپ. وتىر... بۇگىن ۇلكەن جاڭالىق بار. تۋرا ساتىندە كەلدىڭ. وي، قۋانعانىم - اي...
− كورىنىپ تۇر، تەگىن جۇرمەگەنىڭ...
− سونى ايتام، قۇلپىرۋىن قاراشى ءوزىنىڭ ...
− جاراس، باعىڭ بار جىگىتسىڭ - اۋ، ءسىرا. ءبىزدى دە ۇمىتپاساڭشى.
− ەي، نەگە ۇندەمەيسىڭ؟ قالانىڭ سىلقىمدارى سىعىمداپ، سىلىكپەڭدى شىعارعان - اۋ...
تورگى بولمەدەن مالىنا قالىڭدىقتىڭ كيىمىن كيىپ فاتيما شىقتى. اھىلاسىپ - ۇھىلەسىپ، قىزدار كوبەلەكتەي كولبەڭدەپ، سونىڭ قاسىندا ۇزاق ءجۇردى. قارشىعانىڭ وزىندە ەرەكشە تولقىعاندىق بەلگى بار. تەڭ قۇربىسىنىڭ ۇزاتىلۋى وعان دا اسەر ەتكەن بە، بىلمەيمىن. ايتەۋىر، ادەتتەگىسىندەي ۇشىپ - قونىپ، سىقىلىقتاپ كۇلمەۋىن مەن سوعان جورىدىم. كوڭىلىن سەرگىتكىم كەلىپ:
− ال، «تۇيەشىنىڭ قىزى»، سەنى دە وسىلاي جىبەكپەن كومكەرىپ، ۇزاتىپ سالامىز. سودان ءبىز بارعاندا، قانە، قالاي شاي قۇيىپ بەرەسىڭ، - دەپ كەسەمدى بەينە ءبىر وسى ءۇيدىڭ قوجايىنى سياقتى دوڭگەلەتە شيىرىپ جىبەردىم.
ءجۇزىن قىزىل نۇر جۋىپ ءوتتى.
− ە، باقىتتى بولىڭدار. ەكەۋىڭنىڭ قىزىعىڭدى كورسەك، ارمان نە، - دەپ ءۇريا شەشەي شايدى دەمدەي بەردى. قىزدار كۇلىمدەپ جىمىڭ - جىمىڭ قاقتى.
− قويىڭدارشى قىزدار. اپا، ءبىز جاراس ەكەۋىمىز دوسپىز، - قارشىعا قاباعىن تومەن سالىپ، جاسىپ قالدى، جانارىنا مۇڭ ۇيالاعانداي.
− ءۇيباي - اۋ، قاس دەپ وتىرمىن با. جارايدى، وسى مەنىڭ وتىرىسىم نە، ەسكى سىناداي قاعىلىپ ... ال، وزدەرىڭ قۇيىپ ىشىڭدەر، - دەپ ءۇريا شەشەي ورنىنان كوتەرىلدى.
سول ساتتەن باستاپ مەن بۇرىنعىداي ەركىنسىپ سويلەگەن سايىن قارشىعا كىرپىگىن تومەن سالىپ، ءار سوزىمە قىسىلا جاۋاپ قايىردى. سويتسەم ول ۇزاتىلعان فاتيمامەن بىرگە كورشى اۋىلعا قىز جولداس بولىپ بارادى ەكەن.
توي ۇستىندە قارشىعا مەنىڭ يىعىما باسىن سۇيەپ وتىرىپ جەڭىل كۇرسىنىپ قويدى. قانشا ايتقانمەن قۇربى قىزى ەمەس پە، وڭاي ما وعان دا. ەندى فاتيما مۇلدەم باسقا ءومىر باستايدى. ءسال كوز جازسا قۇراق ۇشىپ ىزدەيتىن داۋرەن ماڭگىلىك قايتىپ ورالمايدى. ءاندى دە سەلسوق تىڭدايدى. بىرگە وسكەن قۇربى - دوستىڭ ورتاسىن ساعىنىپ كورىسكەندىكتەن دە سۋداعى بالىقتاي ەركىن ءجۇزىپ، تاڭنىڭ سىز بەرگەنىن دە بايقاماپپىن. قارشىعانى ىزدەپ تورگى بولمەگە كىرسەم بۇرىشتا جاپادان - جالعىز تەرىس قاراپ، جىلاپ وتىر. ىشتەي اياپ كەتتىم. بۇرىن ءوزىم اڭعارماعان الدەبىر سەزىم جۇرەگىمدى كەرنەي شىمىرلاپ كەتتى. قارشىعا كوزىنىڭ جاسىن ءسۇرتىپ:
− ءجۇر، سەرگىپ كەلەيىكشى، - دەدى.
تاڭ. قولتىقتاسىپ اۋىلدىڭ شەتىندەگى «كەمەلدىڭ شوقتەرەگىنە» بارىپ ۇزاق اڭگىمەلەستىك. باسىمىزدى ءتۇيىستىرىپ الىپ، بالا كەزىمىزدەگى قىزىقتارىمىز: قۇربى - دوستارىمىزدىڭ ءتاتتى قىلىقتارى، ولاردىڭ مەكتەپتەگى ماحابباتتارى، مەنىڭ سەگىزىنشى كلاستا قىزعا جازعان حاتىمدى قارشىعانىڭ قالاي اپارىپ بەرگەنى ... ەشنارسە دە ءۇمىت قالمادى. ءبىراق مەن دە، قارشىعا دا توسىرقاپ، ىشىمىزگە الدەنەنى جاسىرىپ وتىرمىز. ەگەر، بۇرىنعى كەز بولسا:
− «تۇيەشىنىڭ قىزى - اۋ» بەتىمنەن ءسۇيشى، - دەگەنىمدە قىلمىڭ قاعىپ، داۋىسىن قۇبىلتا:
− قانە، كەلە عوي... - دەپ شوپ ەتكىزىپ ءسۇيىپ الار ەدى.
ال قازىر سول ەركىندىكتەن نەگە ايرىلىپ قالدىم. ءبىر سۇراق كومەيگە تاستاي تىعىلىپ، ءتۇيىلىپ تۇر. اپىرماۋ، ماعان نە كورىندى؟ وپ - وڭاي ءسوزىمىز ۇيلەسۋشى ەدى عوي. نەگە كىبىرتىكتەيمىن؟ قارشىعا ماعان سۇزىلە قاراپ، يىعىما سۇيەنىپ:
− ايتشى، جاراس، سۇيگەن قىزىڭ بار ما؟ تەك، جاسىرما، شىنىڭدى ايتشى، - دەدى بايىپپەن، - سەنەن وتىنەم، الداي كورمەشى...
جۇرەگىم ءلۇپ ەتە قالدى. نە دەيمىن. الدە ازىلگە سۇيەپ:
− بولادى عوي، قۇدايعا شۇكىرشىلىك. اندا - مۇندا - بارلىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ اتىن ايتتىم، - ءتىپتى، وزدەرى ءسوز سالادى.
− ا، سولاي ما، - ويلانىپ جانارىن تومەن سالدى، - سولاي دە. سەن قالجىڭداپ تۇرسىڭ. سونىڭ ىشىندە ءوزىڭ سۇيگەن، شىن سۇيگەنىڭ بار ما؟ مەن سەنەن بۇرىندى - سوڭدى سۇراعانىم جوق قوي. شىن باقىتىڭنىڭ سول ەكەنىنە سەنەسىڭ بە؟ - دەدى.
جاۋاپتان تەز قۇتىلعىم كەپ «ول − سەنسىڭ، سەن ەمەسسىڭ بە» دەگىم كەلدى دە توسىلىپ قالدىم. تاڭىرقاي بەتىمە قارادى.
−ءيا. بار ونداي قىز، - ول ءبىر ءسات تاڭ نۇرىمەن الاۋلاي قىزارىپ كەتتى.
− ءجۇر، ۇيگە قايتايىق. شەشەم كۇتىپ قالار. جولعا جينالۋىم كەرەك ءالى.
ءدال وسىنداي مۇڭايىپ، جابىرقاعان قارشىعانىڭ مىنەزىن تۇڭعىش كورۋىم. ماعان دا اۋىر ءتيدى. سەرگىتكىم كەلەدى.
− مەن بىلسەم، سەن عاشىقسىڭ. ءوزىڭ ايتشى، كىمگە، ا؟
− ءيا، عاشىقپىن. كىمگە بوۋشى ەدى، جىگىتكە... مىنا سەن سياقتى.
− تۋرا مەن سياقتى ما؟
− تۋرا سەنەن اۋمايدى.
− كوزى دە مە؟
− كوزى دە.
− مۇرنى دا ما؟
− مۇرنى دا.
− ءيا، شاشى، بويى، ءجۇرىس - تۇرىسى، ءسوزى، كۇلكىسى، داۋىسى... ءبارى دە.
− ايتشى ءوزىڭ، مەن بىلمەيتىن سەنىڭ قانداي سىرىڭ بار وسى؟
− قايتەسىڭ ءبارىن سۇراپ. بار بولعانى دا.
− پا، شىركىن - اي، ايت، كانە، ايتپەسە... بەتىڭنەن ءسۇيىپ الام.
− ءالى بالا سياقتىسىڭ، جاراس. تۇسىنبەيسىڭ بە ونىسىزدا. ءبارىن كەيىن ... مەن كەتكەن سوڭ بىلەسىڭ. ايتەۋىر، سەنى كوردىم... سويلەستىم. كەشىر، دوستىعىمىز ادال. ءبىراق، سەنەن ءومىر بويى جاسىرعان ءبىر سىرىم بار ەدى. وعان سەنىڭ كىناڭ دا، جازىعىڭ دا جوق. ءبارىن كەيىن بىلەسىڭ ... مەن ول جاقتا ۇزاق ايالداپ قالامىن با دەپ قورقام.
− ءتىپتى ۇزاق پا؟
− ءيا، ءتىپتى ۇزاق.
− وي، كانيكۋل ءبىتىپ قالادى عوي. سەن ونىڭدى قوي ... ايتپەسە، اپاعا ايتام، مىنا قىزىڭ سىزدەن ۇرلانىپ كۇيەۋگە كەتكەلى ءجۇر دەپ، جىبەرتپەي قويامىن ...
ول توقتاپ، مەنىڭ بەتىمدى قوس الاقانىمەن سيپاي قىسىپ، ءبىر ءتۇرلى ەرەسەك قالىپپەن، قوشتاسقان، قيماعان ادامداي مۇڭايىپ، وزىنە تارتتى ... ىپ - ىستىق ەرنى ەرنىمە ءتيىپ، جىپ - جىلى دەمى بەتىمدى شالدى. قىسا ءتۇستىم، سول ءسات ۇزىلمەسە ەكەن دەپ تىلەدىم ... كورشى ۇيدەن مالىن ورىسكە شىعارعان ايەلدىڭ داۋىسى ەستىلدى. قارشىعا بويىن جيىپ الىپ، تاڭ شاپاعىنا ەرىگەندەي البىراپ، نازىك ساۋساعىمەن ەرنىمدى باستى. سالدەن سوڭ:
− سەن فاتيمانى شىعارىپ سالۋعا كەلمەشى. وتىنەم. باقىتتى بول سۇيگەنىڭمەن. قوش ... قوش بول، جاراس، - دەپ وكشەسىن كوتەرە ءسۇيىپ الدى دا، بەتىن باسىپ ۇيگە جۇگىرە باسىپ كىرىپ كەتتى.
ابدىراپ ۇزاق تۇرىپ، تەرەزەنىڭ الدىنداعى ءوزىمىز كۇندە شۇيىركەلەسە اڭگىمەلەسەتىن دوڭبەككە وتىردىم. ىشتەن سولقىلداپ جىلاعان قارشىعانىڭ داۋىسى، ءۇريا شەشەيدىڭ جۇباتقان جۇمساق ءۇنىن ەستىدىم. جۇرەگىم تىكسىنىپ، ءبىر وزگەرىستىڭ بولارىن سەزدى. شىنىمەن ... تابالدىرىقتان اتتاۋعا باتىلىم جەتپەدى.
ارادا اپتا وتكەندە فاتيمانىڭ ۇزاتىلىپ كەتكەن جۇرتىنا قارشىعانىڭ دا كەلىن بوپ تۇسكەنى تۋرالى حابار جەتتى. سەندىم دە، سەنبەدىم دە، ... بولىمشەگە كەلگەن جۇك ماشيناسىمەن ورتالىققا جەتتىم. شىن ەكەن. وكىنگەنمەن نە پايدا. ونىڭ ءوزى قالاعان، كوڭىلى جاراسقان جىگىتى ەمەس پە. كەتەردەگى مىنەزى مەنى، ءبىزدىڭ ارامىزداعى دوستىعىمىزدى قيماعاندىقتان شىعار... تەك، سول قيماستىق سەزىم عانا بولدى عوي. دال ۇرىپ، ەڭسەم ءتۇسىپ كەلە جاتقاندا ءۇريا شەشەي قارسى جولىعىپ، قاناتىن جايا ۇمتىلدى.
− جاراس ... نە بولدى. الگى قۋ قىز كەتىپ قالدى. سەنى جەرگە قاراتتى - اۋ. ەكەۋىڭنەن باقىت تىلەپ ەم ... قايتەيىن ... ايتەۋىر، ءوز ەركى ەكەن. ءجۇر، جانىم. ساعان اماناتى بار. حات جازىپ كەتكەن. ءاي، قۋ جۇرەگىم سەزىپ ەدى ... «جاراس ... جاراس» دەپ كوز جاسىن تيا الماي كەتتى. قايتسىن، قيا ما... ويىنشىق پەن قۋىرشاقتى بىرگە وينادىڭدار، بىرگە وستىڭدەر.. ءجۇر ۇيگە... مەنى جالعىزسىراتپا، - دەپ كوشەدەن ۇيگە جەتەلەدى.
اسىعىپ - ۇسىگىپ، شايدى قويىپ، داستارقاندى جيىپ ءجۇرىپ، قىزىل تورعىنعا ورالعان كىشكەنتاي قوبديشانى ماعان بەردى. ىشىندە ءۇش - ءتورت بىلعارى تىستى داپتەر، بەتىندە بۇكتەلگەن اق پاراق قاعاز جاتىر. قولىم دىرىلدەپ، قاتپارىن ازەر اشتىم...
«مەن سەنى سۇيەم، ءومىر بويى ءسۇيىپ وتەم، جاراس! دوستىعىڭدى ادال ساقتاپ، ايالاي بىلگەنىڭە راقىمەت. ءبىراق، جۇرەككە ءامىر جۇرە مە... مەن سەنى سۇيە ءجۇرىپ، سول اياۋلى سەزىمدى ۇزارتا تۇسكەن دوستىعىما سۇيىنەم. مەنىڭ سەنەن جاسىرعان سىرىم وسى ەدى. سوڭعى رەت ءوزىڭدى كورىپ، ءالى دە ۇمىتتەنىپ ەم، كەيدە سەن دە مەن سياقتى ادەپتەن اتتاي الماي، شىن سىرىڭدى جاسىرعانداي كورىنەتىنسىڭ. قاتەلەسىپپىن. سۇراعانىما ايىپ ەتپە. نەتكەن اڭقاۋسىڭ، نەتكەن ادالسىڭ. سۇيگەن ادامىڭنىڭ بار ەكەنىن بىلگەن سوڭ، تىم قۇرىسا سەزدىرەيىن دەپ، ءوزىڭدى نۇسقاسام: <مۇمكىن مەن شىعارمىن> دەپ قاراپ تۇرسىڭ. اڭعال دوسىم - اۋ، مەن سەنى سۇيەتىن ەم عوي. ءومىر بويى ءسۇيىپ وتەمىن... مەنىڭ بۇل عاشىقتىعىمدى ايىپ ەتە كورمە. جاسىرىپ قالا المايمىن. وسى جولى سەنەن كوز جازسام، قايتىپ كورمەيتىنىمدى ءبىلىپ، سونداي اسىعا كۇتىپ ەم. سەنىڭ ءبىر اۋىز ءسوزىڭ ءبارىن دە شەشەتىن ەدى. مەنىڭ باقىتىمدى دا، بولاشاعىمدى دا... ەگەر، ايتپاسام، ءومىر بويى وكىنەتىنىمدى، مازا بەرمەيتىنىن ءبىلىپ، ادەيى جازىپ وتىرمىن ... مەن سەنى ءسۇيدىم، ءسۇيىپ وتەم. ەشكىم دە سەزىمدى جۇرەگىمنەن جۇلىپ الا المايدى. تەك تازا، ادال ماحابباتتىڭ بولعانىن سەن بىلۋگە ءتيىسسىڭ. سول سەزىمدى ءومىر بويى ايالاپ، ايتەۋىر، قايدا جۇرسەڭ دە، مەنى سۇيگەن، تىلەۋىمدى تىلەيتىن ءبىر قىز، ءيا، <تۇيەشىنىڭ قىزى> بار دەپ جۇرەرسىڭ ... مىناۋ مەنىڭ كۇندەلىگىم، سەن تۋرالى كۇندەلىگىم ... ءوزىم بولماسام دا، سەن تۋرالى بارلىق سەزىمىم توگىلگەن داپتەر سەنىمەن بىرگە جاساسىن. پاك ماحابباتىمنىڭ بەلگىسىن ءبىلدىرسىن. ەڭ العاش سەنىڭ سەگىزىنشى كلاستا وسى فاتيماعا جازعان حاتىڭدى وزىمە قالدىرىپ، وعان كوشىرمەسىن بەرىپ ەم. سونداعى ءسوزدىڭ بارلىعى، تەك ماعان ارنالعان سياقتى ەدى. قىزعاندىم. قىزعانا وتىرىپ، سەنىڭ الدىڭدا دوستىعىمدى ءومىر بويى ادال ساقتاۋعا، ءوز ماحابباتىمدى بىلدىرمەۋگە انت بەرگەم. سول كەزدە - اق سەنى شىن سۇيگەنىمدى، العاشقى ءارى ءمولدىر ماحابباتىم سەن ەكەنىن بىلگەم... قايتەيىن. ەسىڭدە مە... فاتيما حاتىڭدى جىرتىپ تاستاپ، كەتىپ قالعانى. سەن باسىڭ سالبىراپ، ءۇنجۇرعاڭ ءتۇسىپ، سونداي ايانىشتى كۇيگە تۇسكەنىڭ ... مەن سەنىڭ بۇكىل قيالىڭنىڭ كوككە ۇشقانىن جاقسى ءتۇسىندىم. ويتكەنى مەنىڭ دە كوڭىلىم استان - كەستەڭى شىعىپ: <شىركىن، وسى حات ماعان جازىلسا عوي ... ماعان...> - دەپ قىستىعىرىلىپ، فاتيمانىڭ جاۋابىنا سەنەن بەتەر قينالىپ تەرەكتى قۇشاقتاپ جىلاپ تۇرعام. سەن سونداي ايانىشتى ەدىڭ. كەنەت حاتتىڭ كوشىرمە ەكەنى ويىما ءتۇسىپ، جۇگىرىپ بارىپ قالتاما سالدىم. سەن وعان نازار دا اۋدارمادىڭ.
ول كۇنى سەن ەشكىمدى دە، ەشنارسەنى دە كوزىڭە ىلمەدىڭ. بار اسىل ويىڭ، سەزىمىڭ بۋلىعىپ، مەنى ەلەمەدىڭ دە. سەن ءتىل قاتساڭ سەنى قۇشاقتاي الىپ، ءوزىم - اق سىرىمدى اشاتىن ەم ... ۆەلوسيپەدىڭنىڭ دوڭگەلەگىنىڭ شاباعىنا قار يلەكتەنگەنىنە قاراماستان اۋىلدان الىستاپ بارا جاتتىڭ. سەنىڭ جەتە المايتىنىڭدى، ۇسىككە شالىناتىنىڭدى ينتەرناتتىڭ قابىرعاسىنا يىعىمدى سۇيەپ، سوڭىڭنان قاراپ تۇرعاندا ەسىمە ءتۇسىپ، ۇيگە تۇرا جۇگىردىم ... اق اتاندى قورادان شىعارىپ، شاناعا جەكتىم. بۇرقىلداعان اتاندى سيپاپ <جىلدام جەتە كور، ول مەنىڭ دوسىم... تەز ... > - دەيمىن. سەنى ءوزىم قۇتقارىپ، بولىمشەڭە جەتكىزبەكپىن عوي. اكە - شەشەم ويىما كەلمەپتى... ولار ازەر دەگەندە مەنى كوندىرىپ، اكەمنىڭ ءوزى كەتتى. <مەنىڭ جىبەرگەنىمدى ايتپاساڭ عانا!> شارتىم وسى بولاتىن. وركەشى تەڭسەلىپ، اق اتان شانانى زۋلاتا جونەلگەندە: <تەزدەت ... ول مۇمكىن اداسىپ كەتكەن شىعار> - دەپ دەگبىرىم تاۋسىلىپ، تاڭ اتقانشا ۇيىقتاي المادىم. تۇسىمدە سەن قاسقىرمەن الىسىپ ءجۇرسىڭ. مەن كومەككە كەلىپپىن ... اق اتان بىرەۋىن تارتىپ تاستاپتى. اكەم، بيشىكپەن سابايدى ... قويشى، ەرتەڭىنە اكەم كەلگەندە كوڭىلىم ورنىنا ءتۇسىپ بەتىنەن ءسۇيىپ الدىم. اق اتانمەن دە وزىمشە سويلەستىم. ۇيگە كىرگەندە:
− وسى ەكەۋى ءبىر - ءبىرىن، اكەم - اۋ، وسىنداي جاقسى كورەدى. تالاي بىرگە وسكەن ۇل - قىزدى كورىپ ەك. ەرجەتكەسىن بويىن اۋلاق تارتۋشى ەدى. ال، مىنالار، ەگىز ادام سياقتى. و، ءتاۋبا، قىزىعىن كورسەتە گور. ادالدىقتارىڭنان اينالسا نەتتى. جاراس تا جانىن ءۇزىپ بەرەدى قارشىعاعا ... ءبىزدىڭ قىز سونى شىن ۇناتادى - اۋ، وسى، بايقايسىڭ با؟ − دەگەن ءسوزىن ەستىدىم شەشەمنىڭ. اكەم:
− ءجا، بالا ەمەس پە، - دەپ تيىپ تاستادى.
بەتىم دۋىلداپ، ۇرلىعىم اشىلعانداي، قاتتى قىسىلدىم. شەشەم قالاي ءبىلىپ قويدى... ەندى، بايقاپ، ويىمدى سەزدىرمەۋگە ۋادە بەردىم. سول ۋادەمدى ءالى بۇزا الماي ءجۇرمىن. شىركىن، سەن بىلسەڭ عوي... سونى اڭعارتپاس ءۇشىن سەنى كورگەندە ءوزىمدى ەركىن ۇستاۋعا تىرىسامىن ... كەيدە وزگە قىزداردان قىزعانىپ، جانىڭا بارىپ ەركەلەيمىن ... و، جاراس - اي... سەنىڭ ءماجيت پەن رىمكەشتىڭ قايعىلى وقيعاسىنا كۇيىنگەنىڭ دە، ول ەرەسەك كەزىمىز عوي، سەنى بۇرىنعىدان دا، قاتتى، شىن جۇرەگىممەن، اقىلىممەن ءسۇيدىم. وقۋعا تۇسكەندە كەرەمەت قۋاندىم ءارى وكىندىم. اۋىل مەن ءۇشىن قۇلازىپ قالعانداي ... سەن مەنى تۇسىنەسىڭ بە؟ قاشان؟ كانيكۋلعا كەلگەن سايىن ءبىر جىلى لەبىزىڭدى كۇتەم... قانشا جىل؟ كوز جاسى تاستى دا ەرىتەدى دەيدى. قاشان ەريسىڭ، قاشان؟ قاشان؟... قاشان؟... ەگەر، تۇبىندە سول ءسوزدى ەستيتىنىم انىق بولسا، ءومىر بويى كۇتەر ەم... اقىرعى دەمىم بىتكەنشە... وندا دا: <تۇيەشىنىڭ قىزى - اۋ> دەپ باستايمىسىڭ...»
كوز الدىم تۇماندانىپ، كىرپىگىمە جاس ىركىلدى. قالىڭ داپتەردىڭ تىسىن سيپالاي بەردىم. ءىشى - باۋىرىم ەگىلىپ، جان دۇنيەمنىڭ ەڭ اسىل بولشەگىنەن، قيماس بەينەدەن، كۇنى كەشە عانا ەركىن ويناپ - كۇلگەن، بەيۋاز، مۇباراك سەزىمنىڭ عايىپقا اينالىپ، ماڭگىلىك قوش ايتىسقانىن ءبىلدىم. قارشىعانىڭ كوبەلەكتەي ۇشىپ - قونىپ جۇرگەنى، سىڭعىرلاعان كۇلكىسى، ويماقتاي ەرنىنىڭ ىستىق تابى، جىلى دەمى ەلەستەگەندە جاستىقتى قۇشاقتاپ جىلاپ جىبەردىم. كەۋدەمدى كەرنەگەن وكسىك تاماعىما قىستىرىلا تىعىلىپ، داۋىسىم شىعىپ كەتتى. قاسىما كەلىپ ماڭدايىمنان سيپاعان ءۇريا شەشەيدەن دە قىسىلمادىم. «اپا» - دەپ قۇشاقتاي الىپ، تىزەسىنە باسىمدى قويىپ، ەگىلە جىلادىم... ول كىسى كوزىنە جاس الىپ، جۇباتقان سايىن كوڭىلىمنىڭ كوبەسى سوگىلە بەردى.
«تۇيەشىنىڭ قىزى - اۋ»، مەن دە سەنى سۇيەتىن ەدىم عوي، - دەيمىن قىستىرىلىپ، - «تۇيەشىنىڭ قىزى - اۋ»، سۇيەتىن ەم عوي، سەنى دە. ىشتەي بۋلىعا ءوز دەمىمە تۇنشىقتىم. ماحاببات دەگەن وسى ما. قالاي اڭعارمادىم. جوعالتقاندا، ايرىلعاندا عانا سەزىلە مە. كوڭىلىمنىڭ كىرەۋكەسى سوگىلدى عوي ... باق قۇسىمدى ءوز قولىمنان ۇشىردىم. نەگە سەزىنبەدىم. مەن ونى ءومىر بويى جانىمدا، جۇرەگىمدە ساقتادىم. ءبىراق سۇيىسپەنشىلىك پە، ماحاببات پا، اجىراتپاپپىن. ول مەنىڭ بولىنبەيتىن بولشەگىم، ەڭ اسىل سەزىمىم ەكەن عوي. العاشقى مۇباراك ماحابباتىم ... «تۇيەشىنىڭ قىزى»، سونىڭ بارىنە قالاي شىداپ جۇرگەنسىڭ. وسى ۋاقىتقا دەيىن سەن ازاپ شەكسەڭ، ەندى قالعان ومىرىمدە مەن سەنى ويلاپ، ماڭگى وكىنىشكە ورانامىن. ءوزىمدى، تەك ءوزىمدى، سەنىڭ جان قۇپياڭدى تۇسىنبەگەن ءوزىمدى كىنالايمىن. «تۇيەشىنىڭ قىزى»، قوش... قوش...
سول ءتۇنى جاستىقتى باۋىرىما باسىپ، ۇزاق تاڭعا وكسىگىمدى باسا الماي جاتقان مەنىڭ دە جاسىم ون سەگىزدە - اق ەدى. ون سەگىزدە. كورشى بولمەدەگى ءۇريا شەشەي دە تاڭ اتقانشا كۇرسىنىپ شىقتى.
قازىر كوشەدە سەرۋەندەپ، قار لاقتىرىسىپ جۇرگەن نەمەسە ەش الاڭسىز سىڭعىرلاي كۇلىپ، قولتىقتاسىپ بارا جاتقان ۋىزداي جاس بوزبالا مەن بويجەتكەندى كورسەم، سول ءبىر اقسارى، كوڭىلدى، سۇيكىمدى قىزدى ەلەستەتەمىن. جۇرەگىم سازىپ، بەلگىسىز ىستىق جالىن وزەگىمدى دىزىلداتىپ، شىم - شىمداپ شىمشيدى. ونداي ساتتە كىشكەنە قوبديشانى اشىپ، حاتتاردى وقي باستايمىن. جان دۇنيەم ءدال سونداعىداي ەگىلىپ قويا بەرەدى. سول ساتتە اقسارى قىزدىڭ دا، ءوزىمنىڭ دە باقىتىمدى بايقاۋسىزدا ۇركىتىپ العانداي سەزىنەمىن. «شينجياڭ گازەتى»
دايىنداعان :دۇيسەنالى شامەك ۇلى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
