- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ءتىل تاعدىرى جانە ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىسى
اقان جاقيا ۇلى
2014.04.28 16:19 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
ءتىل − ءبىر ۇلتتىڭ ۇلتتىق ەرەكشەلىگىن قۇرايتىن ەڭ باستى بەلگى. انا ءتىل − ادامدىق عۇمىردىڭ اسىل ايناسى. انا ءتىل − ار - ۇجدان، انا ءتىل − التىن ارنا.
ءارقانداي ءبىر ءتىلدىڭ تاعدىرى تومەندەگىدەي 3 ءتۇرلى فاكتورعا بايلانىستى بولادى:
ءتىلدىڭ ەڭ العاشقى تاعدىرى انانىڭ اق سۇتىمەن بىتە قايناسقان. ويتكەنى ول انانىڭ اق سۇتىمەن بويعا دارىپ، ادامدىق دىلمەن تۇتاستىق تاۋىپ، سول ادامنىڭ يدەياسىمەن، دۇنيە تانىمىمەن، قوعامدىق قارىم - قاتىناسىمەن بەرىك بايلانىسقا تۇسەدى؛ ءتىلدىڭ ەكىنشى تاعدىرى ءتىل ۇستازىنا بايلانىستى. ويتكەنى ءتىل ۇستازى ارقىلى شاكىرت ءتىلى تولىسىپ، عىلىممەن، بىلىممەن، ءتۇرلى تەحنيكالىق جاڭالىقتارمەن جاناسادى، سول ارقىلى بۇكىل دۇنيە جۇزىنە شارپىلۋعا شام - شىراعىن جاعادى؛ ءتىلدىڭ ءۇشىنشى تاعدىرى قوعامدىق ورتاعا، ياعني ءبىز ۇنەمى ايتاتىن تىلدىك ورتاعا بايلانىستى بولادى. تىلدىك ورتا −ءتىلدى دامىتاتىن، ءتىلدى بايىتاتىن ءارى ءتىلدى سىننان وتكىزەتىن مايدان. اشىعىراق ايتقاندا، ءتىلدى جاساتاتىن دا، جوعالتاتىن دا مىنە وسى تىلدىك ورتا.
ەندەشە، ءبىزدىڭ ءتىلىمىزدىڭ جاي - جاعدايى قالاي؟ بۇل اركىم ويلانۋعا ءتيىستى ماسەلە. سەبەبى: قازىر ءبىزدىڭ ءتىلىمىز قاتال سىنعا ءدوپ كەلۋدە. مۇنداعى 1 - سەبەپ: ينفورماتسيانىڭ جەر شارىلانۋى؛ 2 - سەبەپ: ەكونوميكانىڭ الەمدىك توعىسپالى كۇيگە ءوتۋى؛ 3 - سەبەپ: تىلدەردىڭ ءوزارا توعىسۋى، ت.ب. ءبىز ءتىلىمىزدى سولعىنداتپاۋ ءۇشىن جوعارىدا ايتقان ءتىل تاعدىرىنا قاتىستى 3 فاكتوردىڭ ىشىندەگى ءوز قولىمىزدان ابدەن كەلەتىن الدىڭعى ەكەۋىن مىقتاپ ۇستاۋعا قاقىلىمىز.
ونىڭ ءبىرىنشىسى − اتا - انا، ياعني وتباسىنداعى تىلدىك قارىم - قاتىناس. اتا - انا بالاسى مەيلى قاي تىلدەگى مەكتەپتەن وقىسا دا وتباسىندا انا تىلدە سويلەۋ كەرەك. وسىلايشا، تۇرمىستىق اتاۋلاردان باستاپ وتىرىپ، حالىقتىق ءتىلدىڭ قايماعىنان نارلەندىرگەنى ءجون. دەگەنمەن وسى كۇندە ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدان، اسىرەسە، زيالى قاۋىمدارىمىزدىڭ كوپ ساندىسىنىڭ ەسىنەن وسى قاعيدا كوتەرىلىپ قالعان سىڭايلى. م: راديو - تەلەۆيزور جانە توراپ بەتتەرىندە «قالىڭدىق» دەگەندى «قىز دوسى»، «جاسىرىنباق» دەگەندى «تىعىلماق»، ت.ب دەيتىندەر شىقتى. «نە بولدى؟» دەگەنگە: «ەشتەڭە» دەپ باس - اياعى جوق جاۋاپ بەرۋگە قۇلاعىمىز ابدەن ءۇيىر بولىپ كەتتى. بارىنەن دە اشىنىشتىسى، حالىقتىق ءبيىمىز «قارا جورعانىڭ» ارعى تەگىن بىلمەي، ونى ادەتتەگى جورعا اتقا بالامالاپ، حانزۋ ۇلتىنا: «黑走马» دەپ تاريحي تەگىن بۇرمالاپ اۋدارىپ بەرىپ جۇرگەن دە، وسى ءوزىمىزدىڭ ءتىل نارقىن بىلمەيتىن دۇڭشەلەرىمىز ەكەنىن كىم بىلمەيدى.
ءتىلدىڭ ءولۋى دە، دامۋى دا قولدانۋشىسىنا، اسىرەسە، انا ءتىلىن ارداقتاۋشىلاردىڭ بەينەسىنە بايلانىستى. بۇگىنگى دۇنيەدە، حالىقارالىق قاتىناس قۇرالى بولعان ماڭداي الدى ءتىل − اعىلشىن ءتىلى 18 - عاسىردا سول ءتىلدى انا ءتىل قىپ وتىرعان ۇلى بريتانيالىقتاردىڭ تەڭ جارتىسىنىڭ ءوزى بىلمەيتىن، قولدانىلۋ اياسى تار عانا ءتىل بولاتىن. وتارشىلىق پەن ىرگە كەڭەيتۋدىڭ، وعان ۇلاسقان ەكونوميكانىڭ دامۋى جاڭاعى اعىلشىن ءتىلىنىڭ ىقپال كولەمىن بىردەن كەڭەيتتى. وسىلايشا، اعىلشىن ءتىلى بۇگىنگى كۇندە بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى بارلىق ەل، بارلىق ۇلت جاتىرقاماي قولداناتىن ۇستەم تىلگە اينالدى. قازىر دۇنيە جۇزىندەگى جەكە ءسوز سانى ەڭ كوپ ءتىل مىنە وسى اعىلشىن ءتىلى، جەكە ءسوز سانى شامامەن ءبىر ميلليونعا جەتەدى. ودان قالسا، نەمىس ءتىلى، ونىڭ جەكە ءسوز سانى شامامەن 180 مىڭعا جەتسە، دۇنيە جۇزىندەگى ىقپالدى 21 ءتىلدىڭ جۋان ورتاسىنان ورىن الاتىن فرانسۋز ءتىلىنىڭ جەكە ءسوز سانى 10 مىڭعا دا جەتپەيدى ەكەن. ال قازاق تىلىنە كەلسەك، تولىقسىز ساناققا نەگىزدەلگەندە، وسى كۇندە دەرلىك قولدانىلىپ وتىرعان ءسوزدىڭ ءوزى 50 مىڭنان اسادى ەكەن. سوندىقتان دا قازاق ءتىلى تىلدىك قورى اسا باي ءارى ۇيرەنۋگە اسا قولايلى ءتىل ەكەنىن دۇنيە جۇزىندەگى كوپ ۇلت مويىندايدى. مىنە وسىنداي كيەلى ءتىلىمىزدى قادىرلەي الماي وتىرعانىمىز نەگە قىنجىلتپاسىن؟! وسى ءبىر قاسيەتتىءتىلدىڭ قادىرىن اسىرۋ، ونىڭ تاعانىن بەرىك قالاۋ، ارينە، وتاعاسىلار مەن وقىتۋشىلاردا تۇرعانىن بىلەمىز.ءبىزدىڭ بالا كەزىمىزدە، وندىرىستىك ەڭبەك قىزۋ دۋمانمەن قاۋىرت ءجۇرىلىپ جاتاتىن. سول كەزدەرى كەيبىر ەڭبەككە قىرى جوق، حات ساۋاتى اشىق جالقاۋلاردى جاقاتپاعان وندىرىستىك اترەتتىڭ باسشىلارى ەڭبەك باسىندا تۇرىپ - اق: « پالەنشەكەڭنىڭ ەڭبەككە قىرى جوق، ەڭبەك بەلسەندىلىگى دە تومەن ەكەن، ول ەندى مۇعالىم - سۇعالىم بولا سالسىن!» دەپ قاقپاي سيپاتتى «قارار» شىعارا سالاتىن. ال ونى: «مۇعالىم - سۇعالىم بولا الار ما؟» دەگەنگە بەرەتىن جاۋاپ تا دايىن ەدى، ارينە، ول: «تىم بولماعاندا الىپپە ۇيرەتە الماي ما؟!» دەيتىن كۇلكىلى ءسوز بولاتىن. ارينە، بۇل وتكەن عاسىردىڭ 70 - جىلدارىنداعى جاعداي عوي. ەندى مىنە جاڭا عاسىر، جاڭا زامان كەزىندە دە سول ءبىر يدەيانىڭ سالقىنىنىڭ بىزدەن ارىلماي كەلە جاتقانىنا ءىشىمىز اشيدى.
تولىق ورتانىڭ 3 - جىلدىعى − ورتا مەكتەپ باسقىشىنىڭ ۇشار بيىگى، شىرقاۋ شىڭى. وسى جىلدىقتاعى وقۋشىلار ءبىر جاعىنان، سول جىلدىققا ارنالعان وقۋلىقتاعى بىلىمدەردى ۇيرەنسە، ەندى ءبىر جاقتان، تومەنگى جىلدىقتارداعى ءتۇرلى مازمۇندارعا قايتا قايىرىلىپ، ونداعى ۇيرەنگەن بىلىمدەردى بەكەمدەيتىن، ونى قايتالاي پىسىرىپ، ءوز بىلىمىنە اينالدىراتىن كەزەڭ. سول ءۇشىن تولىق ورتا 3 - جىلدىق ءتىل - ادەبيەتىن بەرەتىن وقىتۋشى سول مەكتەپتەگى ەڭ تولىمدى، ەڭ قابىلەتتى، ءبىلىم ورەسى جان - جاقتىلى تولىسقان وقىتۋشىدان بولۋى كەرەك. انىعىراق ايتقاندا، تولىق ورتا 3 - جىلدىق ادەبيەتىن وتەتىن وقىتۋشى ورتالاۋدىڭ 3 ءبولىم ادەبيەتى مەن 3 ءبولىم «قازىرگى قازاق ءتىلى» وقۋلىقتارىنداعى بارلىق مازمۇندى جەتىك يگەرۋمەن بىرگە، تولىق ورتاداعى 3 جىلدىق ادەبيەتتەگى بارلىق تەوريالارعا، تەكىستەرگە جانە ونداعى وقىتۋ تالاپتارىنا بەس ساۋساعىنداي قانىق بولۋى شارت. ەگەر ولاي بولمايدى ەكەن، جوعارى مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعالى تۇرعان ۇلت ۇرپاقتارىنىڭ وبالىنا قالارى مۇندا تۇرعان شىندىق. قازاق تىلدەگى تولىق ورتانى تاۋىسقالى تۇرعان وقۋشىلار تۇنىق قازاق تىلىندە ساباق تىڭداۋدىڭ ەڭ سوڭعى ورايلى ساتىندە تۇرعاندار. ويتكەنى وسى وقۋشىلار دەرلىك جوعارى مەكتەپكە اتتاناتىندىقتان (ءبىرلى - جارىم قازاق ءتىلى ارناۋلى كاسىبىن وقيتىنداردان باسقالارى) ەندىگارى قازاق تىلىندە ساباق تىڭداۋ ورايىنا يە بولا المايدى. سول ءۇشىن قازاق تىلىنەن نەگىزدىك بىلىمدەردى بەكەمدەيتىن ەڭ سوڭعى ورايلى ءساتى وسى كەز. ونىڭ ۇستىنە، تولىق ورتانىڭ ەڭ سوڭعى كەزى ءاربىر وقۋشىنىڭ ومىرلىك تاعدىرىن بەلگىلەيتىن شەشۋشى كەزەڭ. ويتكەنى جوعارى مەكتەپ ەمتيحانىندا قوماقتى ءنومىر الاتىن دا، ارينە، وسى ءتىل - ادەبيەت ءپانى ەكەنى جۇرتقا ايان.
كوپ ساندى مەكتەپتەردەگى ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىلارى اراسىندا، اسىرەسە، قالا - قالاشىقتارداعى ورتالاۋ جىلدىقتارعا ساباق بەرەتىن «ءتىل - ادەبيەت» وقىتۋشىلارىنىڭ ىشىندە، ارناۋلى كاسىپ وقىماعان نەمەسە باسقا كاسىپتەن اۋىسقان «ءتىل - ادەبيەت» ماعلۇماتى تومەن وقىتۋشىلاردىڭ سانى باسىم بولۋدا. مىنە وسىنداي وقىتۋشىلار ساباق بەرگەندىكتەن، تولىق ورتاعا بارعاندا، «ءتىل دەگەن نە؟»، «ادەبيەت دەگەن نە؟» دەگەن قاراپايىم سۇراقتارعا دا جارىتىپ جاۋاپ بەرە المايتىن وقۋشىلاردىڭ كوبەيىپ بارا جاتۋى كىسىنى قىنجىلتادى. ارينە، ءبىز بۇل ارادا ءتىل - ادەبيەت كاسىبىن وقىماعان ءارقانداي ادام ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىسى بولا المايدى دەيتىن سىڭار جاقتىلى كوزقاراستان مۇلدە اۋلاقپىز. ماسەلە وقىتۋشىنىڭ ءبىلىم دەڭگەيى مەن ءبىلىم بەرۋ شەبەرلىگىندە.
وسى ارادا مىنانى كەسكىن ايتا الامىز: «ەڭىسكە سالسا، توستە وزعان، تاڭەرتەڭ شاپسا، كەشتە وزعان» دەگەندەي تاڭى كەڭ تارلان ۇستازدار جوق ەمەس. ونىڭ ۇستىنە ولاردىڭ جولىن قۋعان، شاشاسىنا شاڭ جۇقپاس، دوكەي تەبىن دونەن، بەستى جۇيرىكتەر دە جەلگە جالىن تاراپ ءجۇر. دەگەنمەن ءبىر مەكتەپتە وسىنداي كوشباسى بولارلىق ءبىر دە بىرنەشە وقىتۋشى بولسا، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى.
وقىتۋشى وقۋشىعا ءبىلىمنىڭ كوكجيەگىن كورسەتۋشى. وقىتۋشى وقۋشىلارعا ءوزى عانا بىلەتىن، ءوزى عانا ۇناتاتىن نارسەلەر توڭىرەگىندە سويلەسە، وندا وقۋشىنىڭ وي ءورىسىن تارايتىپ، ونى بەينە قۇمىراعا سالعان وسىمدىككە اينالدىرىپ تاستايدى. وقىتۋشى وقۋشىعا ءبىلىم ۇيرەتۋشى ءارى ۇيرەتۋ ارقىلى ۇيرەنۋشى. وقۋشىنىڭ ميىنا ءولى قۇيۋ سىندى وقىتۋ فورماسى تالاپتان قالعالى قاشان؟ بۇنى ەستەن شىعارعان وقىتۋشىنى تولىمدى وقىتۋشى دەۋگە بولا ما؟ قوعامدىق ءپاننىڭ ىشىندەگى ساياسات، تاريح، جاعراپيا، ت.ب سياقتى پاندەردىڭ كوپتەگەن مازمۇندارىن وقىتۋشى جاتتاپ اپ سويلەپ بەرۋگە بولار، ءدال ءتىل - ادەبيەتتى جاتتاپ وتكەن وقىتۋشى بارىپ تۇرعان سوراقى وقىتۋشى. ويتكەنى ءتىل - ادەبيەت ساباعى كەنەن ويدى، كەنىشتى ءبىلىمدى، باي تىلدىك قابىلەتتى جانە مول ءومىر تاجىريبەسىن قاجەت ەتەتىن ءپان. ونىڭ ۇستىنە، ءتىل مەن ادەبيەت باي تۇرمىستىق بىلىممەن تىعىز قابىسىپ جاتاتىندىقتان، ونداعى مازمۇندى وقىتۋشى ءوز بىلىمىنە اينالدىرمايىنشا، وقۋشىنىڭ زەردەسىنە سىڭىرە المايدى.
وقۋشىلارعا كونىسپەكتى جاتقا ايتىپ بەرەتىن وقىتۋشىدان سورلى وقىتۋشى جوق. وقۋشىنىڭ نەنى بىلگىسى كەپ، نەنى قاجەت ەتىپ وتىرعانىمەن ساناسپاي، ءوزىنىڭ ءتىل مەن جاعىنا عانا سۇيەنىپ، ءبىر ساعاتتى الداپ وتكىزەتىن وقىتۋشىدان وقۋشى ەشتەڭە ۇقپايدى. وقىتۋشى تەوريالىق بىلىمدەردى ءۇتىر، نۇكتەسىنە دەيىن سۋدىراتىپ ايتىپ بەرگەنىمەن وقۋشىنىڭ ميىنا قونا كەتۋى ەكىتالاي. كەرىسىنشە، ول وقۋشىنىڭ سول تەوريانى ءوزى جاتتاپ الاتىن ۋاقىتىن جەگەنى عانا. تەوريانى سويلەگەندە، ءاربىر مازمۇنعا قاتىستى مىسالداردى وقىعان شىعارمالارمەن قابىستىرىپ وتىرىپ سويلەۋ كەرەك. ەندى ءبىر جاعىنان، سول تەورياعا قاتىستى جازۋ ماشىعىن ىستەتىپ، ونىڭ تيپتىك مىسالدارىن ساباق مازمۇنىن بەكەمدەۋ باسقىشىنا قايتالاي كىرگىزۋ كەرەك. سوندا عانا وقۋشىنىڭ ىنتاسىن وياتىپ، وعان ءبىلىم ءنارىن سىمىرۋگە بولادى.
ادەبيەت وقىتۋشىسى بولۋ اركىمنىڭ قولىنان كەلە بەرمەيدى. كەيدە، سىلدىراپ سويلەي بەرگەندەردى، ءتىپتى كەيدە، باسقا پاندەردەن قاشقالاقتايتىن وقىتۋشىلارعا دا ءتىل - ادەبيەت كاسىبىن بەرىپ قوياتىن جايتتەر كۇنى بۇگىن ساقتالىپ كەلەدى. «قوس ءتىل» وقىتۋى جاپپاي جالپىلاسقان بۇگىنگى تاڭدا، ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىلارىنىڭ الدىنا قويىلعان مىندەت ءتىپتى دە كەلەلى، ءتىپتى دە جاپالى، قىزمەت تالابى ءتىپتى دە جوعارى بولا ءتۇستى. سوندىقتان دا مادەني ساپاسى كورنەكتى، قابىلەتى مىعىم، جاۋاپكەرشىلىگى كۇشتى، ءبىلىم دەڭگەيى جوعارى، كاسىپتىك قابىلەتى جەتىك ءارى كاسىبىن قىزۋ ءسۇيىپ، ونى بەرىلە زەرتتەگەن، كاسىپتىك ءمورالى ايتا قالسىن ادەبيەت وقىتۋشىلارى قوسىنى قاجەت. مىنە بۇل جالپىلاما تالاپ. ال جەكە باستىق تۇرعىدان الىپ قارايتىن بولساق، ادەبيەت وقىتۋشىسى بولعان ادام دايىنداۋعا ءتيىستى ساپالىق ولشەمدەر وتە كوپ:
ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىسى −ءتىلدى جالعاستىرۋشى، ادەبيەتتىڭ العاشقى نەگىزىن قالاۋشى. ال ءتىل −ءدىلدىڭ ايعاعى، سىردىڭ ايناسى. جىلى سوزبەن جۇرەككە كوكتەم جىلىلىعى كىرەدى. شۋاقتى تىلدەن جۇرەككە شاپاعات نۇرى قۇيىلادى. اشىق پيعىل تانىتىپ، اق ەدىل جۇرەگىن كورسەتىپ، ادامدىقتىڭ جولىن نۇسقاپ، ىزگىلىكتىڭ كيەلى تۇمارىن اۋزىنا تىستەگەن اقىلماندىق − ەڭ اۋەلى، ءتىل ۇستازدارىنان داريدى. بۇلاقتاي سەزىممەن، قۇراقتاي كوڭىلمەن جان بىتكەنگە جالىندىلىق باعىشتاپ، كوكىرەگىنەن كوك ءيىرىم تولقىن تۋلاپ جاتاتىن، جانى جايساڭ، جۇرەگى جىلىلىق ۇياسىنداي ۇستازدان وقۋشىنى قويىپ، وسقىرىنىپ تۇرعان تاعى جانداردىڭ ءوزى ءتالىمات تاۋىپ جاتادى. ودان سوڭ، كىشىلىك تە، كىسىلىك تە، ۇجداندىلىق تا، ۇستامدىلىق تا ۇستازدان داريدى. وسىمەن بىرگە، ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىسى ءتىل مەن ادەبيەت ءبىلىمى ارقىلى ۇلتتىڭ تاريحىن، مادەنيەتىن، ءداستۇرىن، سالت - ساناسىن، دۇنيەگە كوزقاراسىن، ۇلتتىق رۋحى مەن ۇلتتىڭ ۇلتتىق ءبىتىم تۇلعاسى مەن ۇلتتىق ار - نامىسىن، ت.ب تولىپ جاتقان ماسەلەلەر توڭىرەگىندە ەنتسيكلوپەديالىق تۇرعىدا ءبىلىم بەرۋشى. ونىڭ ۇستىنە، ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىسىنىڭ كاسىپتىك ءمورالى جاعىنان دا باسقالارعا ۇقسامايتىن دارالىعى بولۋ تالاپ ەتىلەدى. دەمەك، وقىتۋشىدا تىلىنەن تارتىپ، دىلىنە دەيىن مادەنيەتتىلىك، ىزگىلىك، جالىندىلىق، شىنايىلىق، تاعىلىمدىلىق بەلگىلەر مەن مۇندالاپ تۇرۋى كەرەك. «ادەبيەتتى − اردىڭ ءىسى» دەپ بىلەدى ەكەنبىز، «ءتىلدى − ءدىلدىڭ ايعاعى» دەپ ءبىلۋىمىز كەرەك. اۋزىنان اق نيەتتىلىكتىڭ، اق ەدىل ىزگىلىكتىڭ اق مارجانى ەمەس، ازعان ءتىلدىڭ اشاڭداعان ارىق سۇلدەرى كورىنسە، تىلدەن جۇتاعان، ويدان جۇدەگەن ۇرپاقتىڭ كوبەيەتىنى حاق. سوندىقتان دا ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىسى بولعان ادام، ءوزىن قاتارداعى كوپ وقىتۋشىنىڭ جاي ءبىرىمىن دەپ قاراماي، ۇلتتىڭ ۇجدانى، ءتىلدىڭ جان كۇيەرى، ۇرپاقتىڭ ۇلاعاتشىسىمىن دەپ ۇعىنۋى كەرەك.
وقىتۋشىنىڭ ءسوزى دە ونەگە، ءوزى دە ونەگە. ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىسى − مادەنيەتتىڭ جارشىسى، ىزگىلىكتىڭ وركەنى، ادامدىقتىڭ اقىلمانى، ۇياتتىڭ پەردەسى، بەرەكەنىڭ ۇيتقىسى، بەيبىت عۇمىردىڭ كوگارشىنى بولۋمەن بىرگە، جاۋىزدىقتىڭ جاۋى، جىگەرسىزدىكتىڭ جالىنى، ۇسقىنسىزدىقتى جەرلەگەن ۇران دا بولا ءبىلۋى كەرەك.
ءتىل اياسىنىڭ كەڭەيۋى − سول ءتىلدى قولدانۋشىلاردىڭ ىقپالىنا، ەكونوميكاسىنىڭ وركەندەپ، مادەنيەت، ساياحات ىستەرىنىڭ دامۋىنا، عىلىم - تەحنيكاسىنىڭ وزىق دەڭگەيگە جەتۋىنە بايلانىستى بولادى. اسىرەسە، سول ۇلت ۇرپاعىنىڭ سول ءتىلدى ىجداعاتتاۋى، ۇلاعاتتاۋى، انا ءتىلىن اناسىنىڭ اق سۇتىمەن بىرگە بويعا ءسىڭىرۋىن قاجەت ەتەدى.
ەندەشە، ءبىزدىڭ ءوز ءتىلىمىزدى قاستەرلەۋىمىز قانشالىق؟ ءتىل قادىرىنە جەتىپ ءجۇرمىز بە؟ وسى ماسەلە جونىندە، جوعارىدا ايتىلعان جاي اتا - انالارىمىز بەن ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىلارىمىز قاتارىندا، زيالىلار قاۋىمىمىز بەن ۇلتتىڭ كەلەشەگىنە قاراپ جۇرگەندەردىڭ ءوزىنىڭ وتباسىنان تارتىپ، قوعامدىق قيمىلدارىنا دەيىنگى ءتىل قولدانۋ داعدىسىنا قارايتىن بولساق، بۇعان جارىتىمدى جاۋاپ تابا المايمىز، سەبەبى: ءوز تىلىندە سويلەۋدى ءبىر ءتۇرلى سودەگەي سەزىنەتىن سىڭاي بىزگە جابىسقالى قاشان؟ باسقانى ايتپاي - اق، تەلەفون ءنومىردى ايتۋدى مىسالعا الساق: سول ءنومىردى قازاققا قازاقشا ايتىپ جاتقان قازاقتى تابا المايتىن دارەجەگە جەتىك. بارىنەن دە اشىندىراتىنى: تەلەۆيزوردا سۇحپات جاساعاندا دا، نە ءبىر اتاۋلار، نە ءبىر اتالى ادەمى سوزدەر ايتىلماي، شىبار تىلمەن بىردەمەسىن شىم - شىتىرىق قىپ تۇرعانداردى كورگەندە، جانىڭ شىرىلدايدى. قازاق ءتىلى قانداي ءتىل ەكەنىن الەمگە اتى ايگىلى مىنا تۇلعالاردىڭ اۋزىنان تىڭداپ كورەيىكشى:
«قازاقتار شەشەن كەلەدى. ولار ماقالداپ سويلەيدى جانە ءسوزىنىڭ ءوزى ولەڭ بولىپ قۇبىلىپ، قۇيىلىپ جاتادى»، - دەيدى ۇ.ۇ.رادلوۆ. «تۇركى حالىقتارىنىڭ ىشىندەگى سۋرەتشىل، وبرازدى ءتىل − قازاق ءتىلى. قازاقتار شەشەندىگىمەن دە، اسەم اۋىز ادەبيەتىمەن دە داڭقتى»، - دەيدى س. ە. مالوۆ.
ەندەشە، ءتىلىمىزدى ءاربىر وتباسىنان باستاپ قاستەرلەپ، ءاربىر ءتىل - ادەبيەت وقىتۋشىسى ارداقتى ءتىلىمىزدىڭ التىن ارقاۋىن ايالاي شيراتىپ، ونىڭ تاعان تاسىن مىزعىماستاي ەتىپ بەكەمدەۋگە تىرىسايىق!!
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
