- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قاندى اعاش بۇتاعى
رو. گارريرە
2014.05.12 15:49 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
اۋدارعان: جەڭىس جالەلبەك ۇلى
اكەم مەن باستاۋىش مەكتەپكە وقۋعا تۇسكەننەن كەيىن كەم ءسوزدى بولىپ الدى. مەنىڭ جازۋشىلىققا قىزىعىپ، ونى ءبىر جاڭا ونەرگە بالاپ جۇرگەنىمنەن مۇلدە حابارسىز بولاتىن (ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ حاتىن شەشەم جازۋشى ەدى). اكەم مەنى باسىنان وتكەن قىزىقتى ىستەرى جونىندە ايتقان اڭگىمەلەرىنە قىزىقپايدى دەپ ويلايتىن.
ءبىر كۇنى اكەم ماعان: ءجۇر، ساعان ءبىر نارسە كورسەتەيىن، - دەگەسىن، سوڭىنان ەردىم. ءبىر اۋىز ءتىل قاتىسپادىق. بۇل ءبىزدىڭ ادەتىمىزگە اينالعان ەدى. ول اتىز ورتاسىنداعى جاپىراعى جايقالعان ءبىر اعاشتىڭ جانىنا كەلىپ توقتادى:
− بۇل «قاندى اعاش» دەپ اتالادى، - دەدى اكەم.
− بىلەمىن.
− بۇتاعىن تاڭداۋدى ۇيرەنىپ ال، - دەدى اكەم اقىل ايتىپ.
بۇنى نەگە ايتقانىن تۇسىنبەدىم. ول كىسى قاندى اعاشتىڭ بۇتاقتارىن ءبىر - بىردەن ايرىقشا ىجداعاتتىلىقپەن سيپالاپ شىقتى.
− مىناداي ادەمى بۇتاقتان بىرەۋىن تاڭداساڭ بولدى.
بۇل بۇتاقتىڭ باسقا بۇتاقتاردان ەشقانداي وزگەشەلىگى جوق ەدى.
اكەم باكىسىمەن ونى اقىرىن عانا كەسىپ الىپ، جاپىراعىن جۇلىپ تاستاپ ەدى، بۇتاق y فورماسىندا بولىپ شىعا كەلدى.
− قاراشى، - دەدى اكەم، - مىنا بۇتاقتىڭ ەكى اشاسى بار ەكەن، ەكەۋىن ەكى قولىڭمەن ۇستاپ قاتتى قىس.
اكەمنىڭ ايتۋى بويىنشا بۇتاقتىڭ ەكى اشاسىن ۇستادىم، اشا قارىنداشتان دا جىڭىشكە ەكەن.
− كوزىڭدى جۇم، - دەدى اكەم بۇيىرا سويلەپ، - ءالى دە قاتتىراق قىس ... كوزىڭدى اشپا! ەشتەمە سەزدىڭ بە؟
− بۇتاق قوزعالدى! - دەدىم تاڭىرقاي داۋىستاپ.
قاندى اعاشتىڭ بۇتاعى الاقانىمدا اقىرىن جىبىرلاي باستادى. اكەم مەنى بۇتاقتى تاستاي سالا ما دەپ ويلاسا كەرەك:
− قىسا ءتۇس، قوزعالما! - دەدى.
− بۇتاق قوزعالدى، - دەدىم تاعى دا، - قۇلاعىما سۋدىڭ سىلدىرىنداي دىبىس ەستىلدى.
− كوزىڭدى اش! - دەدى اكەم بۇيىرا.
تۇسىمنەن شوشىپ ويانعانداي قاتتى تاڭ قالىپ:
− نە بولىپ كەتتى؟ - دەدىم اكەمە.
− بۇتاق قوزعالسا، مىنا جەردە تۇششى سۋ بولعانى. قازساق، تۇششى سۋ ىشەتىن بولامىز، جاڭا ساعان تۇششى سۋدى قالاي ىزدەۋدى ۇيرەتتىم، بۇنى ماعان اتاڭ ۇيرەتكەن، مەكتەپتە بولساڭ بۇل ونەردى ۇيرەنە المايسىڭ، ونىڭ ۇستىنە مەكتەپتە بۇنى ۇيرەتپەيدى. ادامدار جازۋ جازىپ، ەسەپ شىعارماسا دا جان باعا الادى. الايدا سۋ بولماسا بولمايدى عوي.
− اكەمنىڭ الىس - جۋىققا اتى شىعىپ، جۇرت وندا تۋما تالانت بار دەپ ايتىپ جۇرەتىنىن كەش ۇقتىم. ولار قۇدىق قازاردا ۇنەمى اكەمدى شاقىراتىن، اكەم كوزىن جۇمىپ، قاندى اعاش بۇتاعىنىڭ ەكى اشاسىن قىسا ۇستاپ، اتىز بەن قىراتتا اينالىپ ءجۇرىپ، تۇما ىزدەيتىن، اكەم قاي جەرگە توقتاسا، ولار بەلگى قوياتىن. سول جەردى قازسا سۋ اتىلىپ شىعاتىن.
تالاي جىل ءوتتى، بىرنەشە مەكتەپتەن وقىدىم، كەيبىر ەلدەرگە باردىم، بالالى - شاعالى بولدىم، كىتاپ جازدىم. بايقۇس اكەم كوپ رەت تۇما تاپقان جەرىندە ماڭگىلىك ۇيقىدا تىپ - تىنىش جاتىر.
ءبىر كۇنى بىرەۋ ءبىزدىڭ قىستاقتاعىلاردى كەسكىنگە العالى كەلدى دە، اۋىلداستارىم جايىندا كوپتەگەن جازبا ماتەريالدار جيدىم. كەسكىنگە الۋشىلارمەن بىرگە ءبىر ەگىنشىلىك الاڭى قوجايىنىنا تىلشىلىك جاساي بارىپ، ونىڭ جۇرەگىن جارالاعان جاعدايعا قانىقتىم. ول ءومىر بويى جانتالاسىپ قۇرعان ەڭ جاقسى ەگىنشىلىك الاڭىن ۇل مەن قىزىنا مۇرا قىپ قالدىرماقشى بولعانىمەن، بالالارى مۇراگەر بولعىسى كەلمەپتى. تەحنيكتەر كەسكىن اپپاراتى مەن دىبىس ۇلعايتقىش ورناتىپ جاتقان كەزدە ول مەنىڭ يىعىمنان قاعىپ:
− اكەڭ ەكەۋىمىز سىرلاس بولاتىنبىز، - دەدى.
− ە، ءبىلدىم. قىستاقتاعىلار ءبىرى - ءبىرىن ابدەن تانيدى عوي، ەشكىم ەشكىمدى سىرت تەپپەيتىن.
− مىنا جەردە نە بارىن بىلەسىڭ بە؟
− توزاق بار ما؟ - دەدىم كۇلە سۇراۋ تاستاپ.
− بۇل جەردە ءبىر قۇدىق بار، قازاردان بۇرىن ەگىنشىلىك سالاسىنىڭ ماماندارىن ۇسىنىس ەتتىم. ولار تەكسەرۋ جۇرگىزدى ءارى توپىراق قۇرامىنا تالداۋ جاساپ، سوڭىندا «بۇل جەردە سۋ جوق ەكەن» دەگەن دوكلات جازدى. وتباسىم، مالىم، ەگىستىگىم بولعاسىن، ماعان سۋ قاجەت قوي. الگى ماماندار ەشتەمە تابا الماعان سوڭ، سەنىڭ اكەڭ ەسىمە ءتۇستى. ول كىسىگە بارىپ ەدىم، العاشىندا كەلگىسى كەلمەدى. الدىمەن ءوزىن ەمەس، مامانداردى شاقىرعانىم ءۇشىن ۇناتپاي تۇرعانىن سەزدىم، ارتىنان كەلدى. وسى جەرگە كەلگەن سوڭ، ءبىر بۇتاقتى كەسىپ الىپ، كوزىن جۇمىپ اينالا جۇرگەن ول كەنەت توقتاي قالىپ، ءبىز ەستي المايتىن ءبىر ۇنگە قۇلاق تۇرعانداي ۇزاق تۇردى دا ماعان: مىنا جەردى قاز، سۋ بار ەكەن، ءوزىڭنىڭ ىشكەنىڭە دە، الگى سۋعا كەتىپ ولگىر ماماندارعا دا جەتەدى، - دەدى. قازىپ ەدىك، سۋ شىقتى، ونىڭ ۇستىنە بۇلعانباعان تاپ - تازا سۋ ەكەن.
كەسكىن الۋ گرۋپپاسىنداعىلار دايىندالىپ بولىپ، مەنى شاقىردى.
− ساعان ءبىر نارسە كورسەتەيىن، - دەدى ەگىستىك الاڭى قوجايىنى ماعان كەتپە دەگەندەي، - وسى جەردە كۇتە تۇر.
ول ۇساق - تۇيەك نارسەلەر قويعان كۇركەگە كىرىپ، ءبىر اعاش بۇتاعىن الىپ كەلىپ ماعان بەردى.
− كەرەك - جاراقتى الباتى لاقتىرماۋشى ەدىم، اكەڭ ماعان سۋ قاينارىن ىزدەسكەندە كەسىپ العان قاندى اعاش بۇتاعىن ءالى ساقتاپ كەلەمىن. بۇل بۇتاقتىڭ نەگە قۋرامايتىنىن تۇسىنسەم بۇيىرماسىن.
ەگىستىك الاڭى قوجايىنى ايرىقشا ىقىلاسپەن ساقتاپ كەلگەن اعاش بۇتاعىن (مۇلدە قۋراماپتى) سيپالاي بەردىم. قاتتى تولقىعاندا اكەم تۋ سىرتىمنان قاراپ تۇرعانداي سەزىندىم. اكەم تۇما تاپقان جەردە تۇرىپ، كوزىمدى تارس جۇمىپ، بۇتاقتىڭ اينالۋىن توستىم. قۇلاعىما سۋ سىڭعىرىنىڭ ەستىلۋىن ارماندادىم.
قولىمداعى قاندى اعاش بۇتاعى تيتتەي دە قوزعالمادى. جەر استىنان سۋ سىڭعىرى دا ەستىلمەدى.
بالالىق شاعىمداعى اۋىل ومىرىنە قادام باستىرعان جولدىڭ قايدان باستالعانىن بىلمەيمىن، اكەمنىڭ ۇيرەتكەن ونەرىن دە ۇمىتىپپىن.
− نالىما، - دەدى ەگىستىك الاڭى قوجايىنى، ول ءوزىنىڭ ەگىستىك الاڭى مەن بالالىق شاعىن ويلاپ تۇرعان سەكىلدى، - قازىرگى اكەلەردىڭ ۇرپاقتارىنا ءبىر نارسە قالدىرۋى قيىن بولىپ كەتتى.
ول قولىمنان قاندى اعاشتىڭ بۇتاعىن الدى دا ءجۇرىپ كەتتى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
