- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قايىرشىدان قالتالىعا اينالۋ
اۋدارعان: ەركىنبەك تۇرداقىن ۇلى
2015.05.27 14:00 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
باياعىدا ءبىر قايىرشى باسقالار سياقتى قالىپتى تۇرمىس كەشىرۋدى ويلاپ، قايىر تىلەپ تاپقان ازىعىنىڭ ءبىر بولەگىن جيا بەرىپتى. الايدا، ونىڭ تالاي جىلدار بويى جيعان ازىعى مولايماپتى. ول بۇل ءىستىڭ انىق - قانىعنا كوز جەتكىزۋگە بەل بايلاپتى دا، ازىق جيعان ءۇيىنىڭ قالتارىس جەرىنە جاسىرىنىپ اڭدىپ وتىرىپتى.
سويتسە، ونىڭ جيعان ازىعىن تىشقان تاسىپ اكەتەدى ەكەن، ول اشۋعا باسىپ، تىشقانعا:
ــ بايلاردىڭ ءيت باسىنان توگىلىپ جاتقان استىعىن تاسىماي، مەنىڭ وسى ازعانتاي استىعىمدى ۇرلاعانىڭ قايتكەنىڭ؟ - دەپ ايعاي - سۇرەن سالىپتى.
وسى كەزدە تىشقانعا كەنەتتەن ءتىل ءبىتىپ: سەنىڭ ماڭدايىڭا وسىنشالىق قانا استىق جيۋ جازىلعان، قانشا تىربىنعانىڭمەن بۇدان ارتىق استىق جيا المايسىڭ، - دەيدى.
قايىرشى تىشقاننان: بۇل نە ءۇشىن؟ - دەپ سۇرايدى.
سوندا تىشقان: مۇنى مەن دە بىلمەيمىن، سەبەبىن اۋليەدەن سۇراعانىڭ ءجون، - دەيدى دە جولىنا تۇسەدى.
سونىمەن، قايىرشى جەر - جاھاندى كەزىپ، اۋليەنى تاۋىپ، ودان بۇل ءىستىڭ سەبەبىن سۇراۋعا بەل بۋادى، قايىرشى جول بويى قايىر تىلەي ءجۇرىپ، ۇزاق جول باسادى.
ءبىر كۇنى قاس قارايعان شاقتا زورعا دەگەندە ءبىر ءۇيدىڭ قاراسىن كورەدى، بۇل ءبىر ءۋازىردىڭ ءۇيى بولاتىن. ءۋازىر ودان نە جۇمىسى بارلىعىن سۇرايدى، ول ءۇي يەسىنە شاپاعات ەتىپ، ازىن - اۋلاق جۇرەك جالعايتىن تاماق بەرۋىن وتىنەدى. ءۋازىر ودان قاس – قارايعاندا نە ءۇشىن جولعا شىققانىن سۇرايدى. قايىرشى ۋازىرگە ءوزىنىڭ تاعدىرىنىڭ تايقى ەكەنىن، اۋليەنى ىزدەپ تاۋىپ، مۇنىڭ سەبەبىن سۇراۋعا كەتىپ بارا جاتقانىن باياندايدى. ونىڭ كەشىرمەسىن ەستىگەن ءۋازىر ونى ۇيىنە كىرگىزىپ، وعان ازىق - تۇلىك جانە ءبىراز جول قاراجات بەرەدى. قايىرشى ۋازىردىڭ نە ءۇشىن بۇلاي ىستەگەنىنىڭ بايىبىنا بارا الماي تۇرعاندا ءۋازىر:
ـــ جازىمىشتان وزىمىش جوق ەكەن، قىزىم 16 جاسقا كەلدى، ءالى سويلەي المايدى، اۋليەدەن مۇنىڭ ءسىرا نە سەبەپتەن بولعانىن سۇراي كەلسەڭىز، - دەپ وتىنەدى.
ءۋازىر وعان «كىم دە كىم قىزىمدى ەمدەپ جازار بولسا، سوعان قىزىمدى بەرەمىن» دەپ ۋادە ەتكەمىن دەيدى. ءۋازىردىڭ ءسوزىن تىڭداعاننان كەيىن قايىرشى ويلانا كەلىپ، «اۋليەنى ىزدەپ اقىرى جولعا شىقتىم، جول - جونەكەي سۇراسام سۇراي كەلەيىن» دەپ ويلايدى دا، وعان ماقۇلدىق بەرەدى.
قايىرشى جالعاستى ۇزاق جولدار باسادى، جۇرە - جۇرە ءبىر تاۋدىڭ باسىنان عيباداتحانانى كورىپ، سوندا بارىپ سۋ سۇراپ ىشپەكشى بولىپ، عيباداتقاناعا كىرەدى. عيباداتحانادان قولىندا اسا تاياعى بار قارت سوپنى كورەدى، قارت سوپى وعان سۋ بەرىپ ءبىراز دەم الىپ الۋدى ايتادى ءارى ونىڭ قايدا ساپار شەككەنىن سۇرايدى. قايىرشى وعان بەتالىسىن باياندايدى، قارت سوپى ونىڭ قولىن قىسىپ تۇرىپ، 500 جىلدان بەرى وسىندا مىناجات ەتىپ كەلە جاتقانىن، ءالى دە انبيەگە اينالا الماعانىن، تاڭىردەن مۇنىڭ سەبەبىن سۇراي كەلۋدى جىعىلا - جابىسىپ وتىنەدى.
قايىرشى قارت سوپىعا دا ماقۇلدىق بەرىپ، جالعاستى جولعا شىعادى، تالاي جول ءجۇرىپ، ءبىر اساۋ اعىندى وزەنگە كەز بولادى. وزەن بويىندا قايىق تا جوق، قايتەرىن بىلمەگەن قايىرشى وزەننەن ءوتۋدى شاراسىن تابا الماي، ماڭدايىما جازىلعانى وسى بولدى ما دەپ زار ەڭىرەپ، قاتتى ساسادى.
وسى كەزدە، كەنەتتەن، سۋدان ۇلكەن تاسباقا كورىنەدى، تاسباقا ادامشا سويلەپ، قايىرشىدان بۇل جەردە نەگە زار ەڭىرەپ جىلاپ وتىرعانىن سۇرايدى. قايىرشى وعان ءىستىڭ ءمان - جايىن باستان - اياق بايانداپ بەرەدى. تاسباقا وعان:
ـــ مەن جاساعالى مىڭ جىلدان استى، الدە قاشان ايداعارعا اينالىپ، ۇشاتىن شاعىم بولدى، ءبىراق، ءالى دە ۇشا الماي كەلەمىن، وسىنىڭ سەبەبىن اۋليەدەن سۇراي كەلسەڭ، وزەننەن وتكىزىپ قويامىن دەيدى، قايىرشى تاسباقانىڭ ۇسىنىسىن قۋانا قابىلدايدى.
قايىرشى جالعاستى ۇزاق ساپار شەگەدى، الايدا اۋليەنى كەزىكتىرە المايدى، ول ەندى نە ىستەرىن بىلمەي داعدارادى: «اۋليە ءسىرا قايدا؟ وسى ۋاقىتقا دەيىن وعان كەزىگەتىن ۋاقىتىم بولدى – عوي» دەپ تورىعىپ جاتىپ، كوزى ءىلىنىپ كەتەدى.
وسى كەزدە اۋليە توساتتان پايدا بولا كەتەدى دە، قايىرشىعا:
ـــ سونشاما ۇزاق جول ءجۇرىپ، كوپتەگەن جاپا - ماشاقاتتاردى باستان وتكىزىپ، وسىندا كەلگەنىڭدە ماڭىزدى شارۋاڭ بار شىعار، قانە، اق سويلە، قۇلاعىم سەندە، - دەيدى.
قايىرشى اۋليەگە: مەنىڭ بايبىنا جەتە الماعان كوپتەگەن ىستەرىم بار، وسىنى تۇسىندىرىپ بەرسەڭىز، - دەپ وتىنەدى. اۋليە بۇعان ماقۇلدىق بەرەدى ءارى «ۇشتەن ارتىق سۇراۋ سۇرامايسىڭ» دەپ شارت قويادى. قايىرشى اۋليەنىڭ شارتىنا قوسىلادى دا ىشتەي قايسى ءۇش سۇراۋدى سۇراسام بولار ەكەن دەپ ويلايدى.
قايىرشى: «مەنىڭ جۇمىسىم ونشا ماڭىزدى ەمەس، تاسباقانىڭ مىڭ جىل جاساۋى وڭاي ەمەس ەڭ الدىمەن سونىڭ سۇراۋىن سۇرايىن، قارت سوپى 500 جىل ءمىناجات ەتىپتى، وعاندا وڭاي ەمەس، ودان كەيىن ءۋازىردىڭ قىزى سويلەي المايدى ەكەن، ەڭ سوڭىنان سونىڭ سۇراۋىن سۇرايىن»، - دەگەن ويعا تياناقتايدى.
سونىمەن، قايىرشى سۇراۋلارىن سۇرايدى، اۋليە وعان ءبىر - بىرلەپ جاۋاپ بەرەدى:
ـــ تاسباقانىڭ ايداعارعا اينالا الماۋىنىڭ سەبەبى: ونىڭ ساۋىتىنىڭ استىندا 24 تال گاۋھار تاس بار، ەگەر، ول ارقاسىنداعى ساۋىتىن تاستايتىن بولسا، ايداعارعا اينالادى، - دەيدى.
ەكىنشىسى: قارت سوپى قولىنداعى اسا تاياعىن كۇنى بويى قولىنان تاستامايدى، ونىڭ اسا تاياعى باعا جەتپەس اسىل، ول اسا تاياعى مەن جەردى شۇقىپ قالسا، سول جەردەن ءمولدىر باستاۋ پايدا بولادى، ەگەر قارت سوپى اسا تاياعىن تاستار بولسا، الدە قاشان ۇجىماققا كىرەر ەدى، - دەيدى.
ءۇشىنشىسى: ءۋازىردىڭ قىزى ءوزىنىڭ شىنايى سۇيەتىن ادامىنا جولىقسا ءتىلى شىعىپ، سويلەپ كەتەدى، - دەيدى.
وسىلايشا قايىرشى ءوزىنىڭ جۇمىسىن اۋىزعا دا الماي، قايىرشى بولىپ جۇرە بەرەيىن دەگەن ويمەن كەرى قايتادى.
قايىرشى الگى وزەن بويىنا كەلگەندە، تاسباقا دا ۋاقىتتى ەسەپتەپ، ونىڭ كەلۋىن توسىپ جۇرگەن ەدى. تاسباقا ودان اۋليەنىڭ نە دەگەنىن سۇرايدى، قايىرشى تاسباقاعا:
ـــ مەنى الدىمەن مىنا وزەننەن وتكىز، سونان كەيىن ايتامىن، - دەيدى.
وزەننەن وتكەننەن كەيىن قايىرشى وعان اۋليەنىڭ ايتقانىن ايتادى. ونىڭ ءسوزىن ەستىگەننەن كەيىن تاسباقا ساۋىتىن تاستاپ، ساۋىتىنىڭ استىنداعى 24 دانا گاۋھار تاستى «ەندى ماعان قاجەتى جوق» دەپ قايىرشىعا بەرىپتى دە ءوزى ايداعارعا اينالىپ، اسپانعا ۇشىپ كەتىپتى.
قايىرشى گاۋھار تاستى قويىنعا سالىپ، جالعاستى جول ءجۇرىپ، تاۋ باسىنداعى عيباداتحاناداعى قارت سوپىعا كەلەدى. قارت سوپى قايىرشىدان اۋليەنىڭ نە دەگەنىن سۇرايدى، قايىرشى وعان اۋليەنىڭ ايتقانىن ايتادى. ونىڭ ءسوزىن ەستىگەننەن كەيىن قارت سوپى باعا جەتپەس اسىل تاياعىن قايىرشىعا بەرىپ، انبيەگە اينالىپ كەتىپتى.
قايىرشى ءۋازىردىڭ ءۇيىنىڭ قاسىنا كەلگەندە، اۋلادان بويجەتكەن قىزدىڭ: «اۋليەنى ىزدەپ كەتكەن ادام قايتا ورالدى»، - دەپ ايعايلاعان داۋىسىن ەستيدى. ءۋازىر دە سىرتقا شىعىپ، قىزىنىڭ توساتتان سويلەپ كەتكەننە تاڭ قالادى، قايىرشى ءۋازىرگە اۋليەنىڭ ايتقانىن ايتىپ بەرەدى، بۇل ءسوزدى ەستىگەننەن كەيىن ءۋازىر قاتتى قۋانىپ، قىزىن قايىرشىعا ۇزاتادى.
بۇل مىسالدان شىعار قورىتىندى مىناۋ:
باسقالارعا مەيىرىمدى بولساڭىز، باسقالار دا سىزگە قايىرىمدى بولادى. باسقالار ءۇشىن ويلانا جۇرسەڭىز، باسقالار دا ءسىز ءۇشىن ويلانادى. مىنە، بۇل بۇلجىماس قاعيدا.
مىنا سوزدەردى ەسىڭىزدە بەرىك ساقتاڭىز:
وتكەندى ۇمىتىڭىز،
قازىرگىنى ەستە ساقتاڭىز،
كەلەشەكتەگىنى قۇلشىنا قولعا كەلتىرىڭىز.
دۇرىس بولسا، تاباندى بولىڭىز،
قاتە بولسا، جارماسپاڭىز.
ءسىز قانشا ۇزدىك بولعانىڭىزبەن، بالكىم، بىرەۋلەر ءۇشىن تۇككە تۇرعىسز بىرەۋسىز. بالكىم، قانشا ەلەۋسىز بولساڭىز دا، مۇمكىن بىرەۋلەر ءۇشىن وتە ماڭىزدىسىز.
اسقان شاعىڭىزدا تاسپاڭىز،
قيىنشىلىققا جولىققاندا سۇمىرەيمەڭىز.
ارىقتاپ، دەنە سىمباتىڭىز كورىكتەنىپ، قانشاما ادەمى بولىپ كەتسەڭىز دە، سۇيمەيتىن ادام ءسىزدى ماڭگى سۇيمەيدى.
كەرىسىنشە، قالىپتان تىس سەمىرىپ، دەنە سىمباتىڭىز وزگەرىپ، كورىكسىز بولىپ كەتسەڭىز دە، سۇيەتىن ادام ءسىزدى ءباز - باياعىسىنشا جانىنا بالايدى.
ەگەر ءسىز بىرەۋدى شىن جۇرەگىڭىزبەن سۇيسەڭىز، ول ءسىزدى قاراشىعىنداي ايالايدى، مىنە بۇل ەشقاشان دا ەسكىرمەيتىن ءسوز.
مەيلى دوسىتق الدە ماحابباتتا بولسىن، تەك بوداۋ بەرۋگە تاتيتىن ادامدارعا عانا بوداۋ بەرۋ كەرەك.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
