- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
حالىق اراسىنداعى قىستاق ياچەيكا شۋجيى اباق
2012.11.08 15:10 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
ءتاڭىرتاۋ تورابىنىڭ حابارى. (ءتىلشى: انار راقىم قىزى) شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ نازارىن ايرىقشا ءبولىپ، تاقاتسىزدانا كۇتتىرگەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 18 - قۇرىلتايى كەلىپ تە ۇلگىردى. وسىعان وراي الداعى 8 - قاراشا كۇنى بىيجيڭدە اشىلاتىن 18 - قۇرىلتايعا جول تارتقان شينجياڭداعى 42 ۋاكىلدىڭ ءبىرى بولىپ سايلانىپ، نەگىزگى ساتىدان كەلگەن اباق زەينوللا ۇلىن 4 - قاراشا تۇستەن بۇرىن شينجياڭ كۇنلۇن قوناق سارايىنان جولىقتىردىق. جاراستىرىپ كيگەن قازاقى تاقياسى قازاق ءيىسىن اڭقىتىپ، رۋحتى دا ايبىندى ەتىپ كورسەتىپتى.
«اسىقساڭ جاقسىلىققا اسىق» دەمەكشى، جۇڭگو كومۋنيستىك پارتيامىزدىڭ، مەملەكەتتىك 18 - قۇرىلتايىنىڭ دابىرالى باس قوسۋىنا اتتانعالى جاتقان اباق زەينوللا ۇلى اعامىزبەن سۇحباتىمىزدى باستاپ تا ۇلگىردىم.
اباق زەينوللا ۇلى العاشقى باسشىلىق قىزمەتىن 1993-جىلدان باستاپ ىستەگەن، ول قابا اۋداندىق جايىلما اۋىلدىق مايساقۋ قىستاعىنىڭ قىستاق پارتيا ياچەيكا شۋجيى، تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مىندەتىن تىندىرا ىستەپ كەلە جاتقانىنا بيىل 19 جىل بولعان.
اباق ءوز ءومىرىنىڭ وتكەنگى ەلەستەرىن ەسىنە العاندا بىلاي دەپ كۇرسىندى: «انا ءسۇتى اۋىزىنان ءالى ارىلا قويماعان، 12 جاسقا كەلگەن كەزىمدە اسقار تاۋىم، قورعانىم بولعان اكەمنەن ايرىلدىم. ءوزىمنىڭ الدىمداعى اعام دەنساۋلىعى ناشار، اۋرۋشاڭ بولدى، وزىمنەن كەيىنگى ءتورت قارىنداسىم، ءبىر ءىنىمدى وقىتۋ، باعىپ -باپتاۋ مەن قارايلاسۋ، ءتىپتى ءۇي ءىشىنىڭ ىشكى-سىرتقى جۇمىستارىنىڭ بارلىق شارۋاسى مەنىڭ مويىنىمدا ەدى. 1978- جىلى قىركۇيەكتە 21 جاستاعى كەزىم، كوللەكتيۆكە جۇمىس ىستەپ جۇرگەم، ءبيداي سوعىپ جاتقان ماشيناعا قولىم ءتۇسىپ كەتىپ، ءبىر جاق قولىم قولتىعىمنان تومەن جاعى جوق بولدى، ەسەپتە قازىر وڭ قولىم جوق دەسەم بولادى. اۋىر جارالاندىم، ول كەزدە، اعام ۇيلەنىپ بولەك شىعىپ كەتكەن، ءىنى-قارىنداستارىمنىڭ الدى ارەڭ 4 - كلاس وقىپ، ارتى ءالى مەكتەپكە تۇسپەگەن كەزدەرى ەدى. مەنىڭ توسىن جارالانۋىم، قاي - قايسى جاعىنان بولسىن، وتباسىمىزعا، شەشەمە وڭاي تيگەن جوق. شۇبىرعان ۇساق بالالار، دالانىڭ اۋىر ەڭبەگىنە جارار بىرەۋى جوق، شەشەم بايقۇستىڭ مەن دەپ ەڭىرەپ جىلاعاندا ەكى ەتەگى جاسقا تولۋشى ەدى. پارتيانىڭ ابزال ساياساتىندا جەتىم - جەسىرلەرگە كوڭىل ءبولىپ، قامداۋعا الاتىن، قامقورلىعىندا بولىپ، پارتيا، ۇكىمەتتىڭ ارقاسىندا ەمدەلىپ، حالىق ىستەرى بارلىق شىعىنىمدى كوتەردى، اۋەلى، شاڭحاي قالاسىنا دەيىن اپارىپ، ەمدەتتى»، - دەپ كوزىنە ىستىق جاس العان اباق اڭگىمەسىن ونان ارى ساباقتاي: «سول ساتتەرى مەن ومىردەن تورىعىپ، تۇڭىلگەن كەزدەرىم بولدى، اۋەلى ءوزىمدى جازىم ەتە جازداعانىمىن، كەيىن تۋىس - تۋعان، دوس-جاران، پارتيا ۇيمىنداعى جولداستاردىڭ مەددەت بەرۋىمەن جىعىلعان جەرىمنەن قايتا تۇرۋعا بەل بايلادىم».
حالىقتىڭ بوداۋسىز ەڭبەگىمەن كەلگەن جەمىس
ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى اشىلعاننان كەيىن، شينجياڭداعى اۋىل - قسىتاقتاردىڭ وزگەرىسى وتە زور بولدى. اباق زەينوللا ۇلىنىڭ مايساقۋ قىستاعىنا قوسقان ۇلەسى دە از ەمەس، قىستاقتىڭ وزگەرىسىن تىلگە تيەك ەتكەن اباق: « اۋدانىمىزدا بولسىن، اۋىلدىعىمىزدا بولسىن، دامۋ وتە تەز. قابا اۋدانىنان الىپ ايتساق، ۇلكەن جاقتان جان - جاقتىلى دامىدى، ەكونوميكاسى بولسىن، ەكولوگيالىق ورتا جاعىنان بولسىن، ءبارى جاقسى. اۋدانىمىز 328 مىڭ كيلومەترلىك شەت مەملەكەتپەن شەكارالاس ءوڭىر، قابا اۋدانى جاسىلدانۋ جاعىندا ەكولوگيانى وڭاۋ جاعىندا جاقسى اتاعى بار اۋدان. رۋحاني مادەنيەت جاعىنان، حالىقتىڭ ۇگىت قىزمەتى جاعىنان شينجياڭ راديو-كينو- تەلەۆيزياسى اۋىل-قىستاققا جەتكىزۋ ينجەنەرياسى، شعىس جولى گازەت- جۋرنال ينجەنەرياسى جاقتارىندا ۇلكەن دامۋشىلىقتار بار. قىستاقتاردا ويىن قويۋ اترەتى قۇرىلىپ، قارجى جاعىنان ۇكىمەتتىڭ قولداۋىنا يە بولىپ وتىر. حالىقتىڭ تۇرمىسى جاعىندا سەلبەسىپ ەمدەۋدى جولعا قويعاننان بەرى، نەگىزىنەن ەمدەۋ جاعىنداعى قوسىلىم، حالىققا قازىنادان كوتەرىپ بەرۋ جاعى مول جانە وقۋ -اعارۋ جاعىندا تولىق ورتاعا دەيىنگى وقۋ قاراجاتى الىنبايتىن بولدى. جول ورتادا وقۋدان قول ءۇزىپ كەتەتىن اۋىل بالالارىنىڭ كەلەڭسىز جاعدايلارى ءۇزىلدى-كەسىلدى جوق بولدى. اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىنا قوسىمشا قاراجات بوساتىپ بەرىپ، مەملەكەت زور قولداۋ كورسەتتى. بەيقۇت ءۇي، مالشىلاردىڭ مال قالتقىسى، جىلى قورا سالۋعا دەيىن مەملەكەت ايىرىم قاراجات اجىراتىپ، سەمياعا كەلەتىن اۋىرلىقتى جەڭىلدەتىپ وتىر، قاتىناس-حابارلاسۋ جاقتارىندا دا 10 جىلدىڭ الدىنداعىدان جاڭا ءبىر دۇنيەگە كەلگەندەي، <قوي ۇستىنە بوزتورعاي جۇمىرتقالاعان زامان> دەسەك ارتىق ايتپاعان بولامىن. مايساقۋ قىستاعىنا كەلگەننەن باستاپ، ەلەۋلى وزگەرىستىڭ بارلىعىنا مەن جەتەكشىلىك ەتتىم دەگەننە اۋىلاقپىن، حالىق دەگەن قولداۋشى كۇش. ونان كەيىن پارتيانىڭ باسشىلىعى، قازىر ەندى قوعامدى دامىتۋ جاعىندا ەلەۋى قىزمەتتەردى، مەملەكەتتەردىڭ قولداۋىن جاساپ وتىرمىن، مەن قسىتاق كوميتەتى مەڭگەرۋشىلىگىنە 1993- جىلى سايلاندىم، 1992- جىلى ءبىزدىڭ جان باسندىق كىرىسىمىز 162 يۋان ەكەن، وسىدان مىنە، 2011-جىلعا جەتكەندە جان باسىندىق كىرىسىمىز 7000 يۋانعا جەتتى. قىستاقتا جالپى 315 جان سانى بار، 72 وتباسى بار، نەگىزى كاسىبىمىز ەگىنشىلىك كاسىبىمەن شۇعىلدانادى. اتا كاسىپ بولعان سوڭ، مال شارۋاشىلىقىنان تولىق قول ۇزبەدىك، قوسىشما شۇعىلدانامىز. قىستاعىمىزدا2000 باس مال بار»،- دەدى.
ءيا، قىستاق تۇرعىنداردىڭ يدەياسىن بىرلىككە كەلتىرىپ، قىستاقتى بايۋ جولىنا باستاۋ ۇلى كەرۋەن كوشىن سۇيرەۋى جالعىز قولدى اباقتىڭ قولىنان كەلۋى وڭاي ءىس ەمەس. اباق قسىتاقتىڭ وتكەنگى بەت - بەينەسى مەن جاڭا بەت - بەينەسىن سالىستىرا مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: «اۋەلى، قىستاقتاعى جولداستارمەن بىرلىكتە قىستاقتىڭ سۋ قۇرىلىسى ىستەرىنەن باستادىق. توعام، كومەي دەەگەن نارسەلەردى شارباقپەن، شىممەن، سابانمەن بۋاتىن ءداۋىردى عىلىميلىققا اينالدىرىپ، مەملەكەتتىڭ بولگەن قاراجاتى از بولسادا، بۇقارانىڭ كۇشىنە سۇيەنىپ، قىستاق قارجىسىن ۇنەمدەپ ىستەتتىك. ونىڭ ۇستىنە، قىستاق جەل وتىندەگى قىستاق، ءبىر رەتكى قۇمدى بوران، داقىلداردى قىرقىپ، قۇمنىڭ استىنا كومىپ تاستايتىن، بۇنى دا حالىق كۇشى ارقىلى اعاش ەگىپ وتىرعىزىپ، باۋ- باقشالى ورمانعا اينالدىردىق. قۇمدى نەگىزىنەن تىزگىندەپ، قىستاقتاعى جالپى 3 مىڭ مۋلىق ەگىستىك جەردىڭ 400 مىڭ مۋ جەرىنە، 900مىڭ بەلددەۋلى اعاش وتىرعىزىپ، جاسىل ورمانعا اينالدىردىق. قۇم تىزگىندەلىپ، استىقتىڭء ونىم قۇنى ارتىپ، جەر قۇنارلاندى. بۇل ورمان ءوسىرۋ قۇرىلعى قۇرىلىستارى جاڭالاۋ جاعىندا، بۇرىنعى مەملەكەت جاعىندا قارجى بوساتۋ جوق بولىپ، بارلىعىن ءوز كۇشىمىزبەن ىستەدىك، بۇندا حالىقتىڭ بوداۋسىز ەڭبەگىنىڭ جەمىسى بولدى. سونىمەن 2003 - جىلى ءبىزدىڭ قسىتاعىمىز اۆتونوميالى رايون جاعىنان، رۋحاني مادەنيەت جاعىنان وزات قىستاق بولىپ باعالانسا؛2006 - جىلى جاڭاشا اۋىل-قىستاق قۇرىلىسىنداعى وزات قىستاق بولىپ باعالاندى. كەدەي-كەپشىك مۇگەدەكتەرگە قامقورلىق جاعىنان جاقسى باعاعا يە بولىپ، قىستاعىمىزدىڭ كوللەكتيۆ ىنتىماعىن كۇشەيتتىك. بۇنىڭ بارلىعى وڭايعا تۇسكەن جوق، نەبىر قايشىلىقتار بولدى؛ بۇكىلدەي مەملەكەتتىڭ قولداۋىمەن 2006 - جىلى جاڭاشا اۋىل-قىستاق قۇرۋ قىزمەتىندە 2000 مەتر كەلەتىن قورعان تۇرعىزدىق، 140 مىڭ يۋان قىستاعىمىزدىڭ وزىنەن شىعارىلاى؛ 2003 - جىلى حالىققا 780 نەشە مۋ جەردى قىستاق باسشىلارىمەن اقىلداسىپ 45 مىڭ يۋان قارجى شىعارىپ قورشاتىپ بەردىم، بۇل حالىققا زور تيىمدىلىك الا كەلدى. بۇعان ەرەكشە ريزا بولعان جۇرتشىلىق سول كەزدە العىس ايتىپ كوپ القادى».
«ەڭبەگىڭ قاتتى بولسا، تاتقانىڭ ءتاتتى بولادى» دەمەكشى، اباق زەينوللا ۇلى 2004 - جىلى، 2006 - جىلى ايماق جاعىنان ۇزدىك پارتيا مۇشەسى؛ 2005 - جىلى اۆتونوميالى رايون جاعىنان ۇزدىك پارتيا مۇشەسى؛2005 - جىلى اۆتونوميالى رايون جاعىنان ەڭبەك وزاتى؛2011 -جىلى بۇكىل مەملەكەتتىك پارتيا ىستەرىنىڭ ۇزدىك قىزمەتكەرى بولىپ، استانامىز بىيجيڭگە بارىپ، مەملەكەت باسشىسنىڭ قولىنان التىن وردەن تاققان بولاتىن.
وتانشىلدىق وتباسىنان باسىنان باستالادى
بۇگىن اباق زەينوللا ۇلى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ 18 - قۇرىلتايىنا ۋاكىل بولىپ سايلانىپ وتىر. 18- قۇرىلتاي ۋاكىلى بولىپ سايلانعانداعى ءوز ويلارى جونىندە وي ورتاقتاسقانىمدا توقتالماستان سىر پەرنەسىن بىلايشا اعىتتى: « قۇرىلتاي ۋاكىلى بولۋ ءۇش ۇيىقتاسام تۇسىمە كىرمەگەن ەدى. حالىق ءوزى باعالاپ، سارالاپ، سايلاپ شىقتى دەپ ويلايمىن. پارتيامىزدىڭ 18 - قۇرىلتايى ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىز جونىنەن الىپ ايتقاندا، ەڭ ۇلكەن قۇرىلتاي، ساياسي ءمانى وتە جوعارى، مەملەكەتتىڭ ساياساتىن بەلگىلەيتىن، حالىقتىڭ تۇرمىسىن، مەملەكەتتىڭ قۋاتىن دامىتۋدا ۇلى جوسپار جاسايتىن قۇرىلتاي. ەندى كوڭىل-كۇيدە قۋانۋمەن قاتار، ابىرجۋ دا بولدى. ۋاكىلدىك تالاپتان، حالىقتىڭ تالابىنان شىعا الماي قالامىن با دەپ قوبالجىدىم، حالىق كۇتكەن تالاپتان شىعۋءۇشىن، قانداي ءبىر اۋىرتپالىقتار اكەلەدى ەكەن، ءار سالانىڭ تىلشىلەرى ءتۇرلى سۇراقتاردى قويعانىندا، ولارعا جاۋاپ بەرۋدىڭ وزىنەن جۇرەكسىندىم، بۇل جاعىنان قىسلىپ - قىمتىرىلادى ەكەنسىڭ؟ دەسەدە، ساياسي جاقتان ماڭىزدى مانگە يە 18- قۇرىلتاي ۋاكىلى بولۋ دەگەننىڭ ءوزى دە، ماقتانىش-قوي. بۇل ومىردە مۇگەدەك جارىمجان بولسام دا، قىزمەتتە بولدىم. پارتيا مەن حالىقتىڭ وسى ۇيىمىنىڭ ءۇمىتىن اقتاسام ەكەن دەگەن ويىم عانا بار، <جاياۋدىڭ شاڭى شىقپاس> دەگەندەيىن، ءبىر ادامنىڭ قۋاتى شەكتى عوي، كەيىنگى جاعدايدى حالىق قازى حالىق ءوزى باعالاي جاتار»،-دەپ كوممۋنيستىك پارتيا مۇشەلەرىنە ءتان اسا كىشپەيىلدىك مىنەزىن اڭعارتتى.
« ءبىر مۇگەدەك ادام جونىنە ايتقاندا مەندەي ناتيجەگە يە بولعاندى قويىپ، جان باعۋدىڭ ءوزى بايتال تۇگىل باس قايعى ەدى، ال قازىر ءوز وتباسىم جاعىنان بولسىن، قوعامدىق ورتا جاعىنان بولسىن باقىتتىمىن دەپ ويلايمىن. ويتكەنى، جارالانباعان كەزىمدە باس قۇراماعان كەزىم بولاتىن، قازىر باسىما ءۇي، باۋىرىما قازان استىم، تاماشا جاراسىمدى ءبىر وتباسىم بار، جۇبايىم دا جاقسى بولدى، 4 بالام بار، بالامنىڭ الدى اسپيرانت وقىپ جاتىر، ءبىر بالام شاڭحايدا ىشكى ولكەدەگى مەكتەپتەن جوعارى كلاس وقيدى، بالالارىمنىڭ وقۋ ناتيجەلەرى جاقسى»،-دەپ ءوز باقىتىن باعامداي اڭگىمەلەدى اباق.
ءيا، اباق اعامىزدىڭ قانداي ءبىر تاۋقىمەتتى، بەينەتتى كۇندەردى باسىنان وتكەرسەدە، ول كىسنىڭ مۇقالماس جىگەرى مەن قايتپاس قايسار رۋحىنا، ومىرگە دەگەن قۇشتارلىعىنا، قاراپايىم وتباسىن ۇياداي جىلى، قاسيەتتى شاڭىراعىن شايقالتپاي ۇستاعانىنا شىنىندا ءتانتتى بولماي تۇرا المايسىز!
دەنساۋلىعىڭىز مىقتى، وتباسىڭىزدان ماڭگى كۇلكى شاتتىعى كەتپەسىن دەگەن اق جارما تىلەگىمدى ايتامىن!
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
