ءبىر جىڭى نەشە ون يۋاننان نەشە ءجۇز يۋانعا دەيىن ساتىلاتىن «القىزىل تۇز» سونداي حيكىمەتتى مە؟
2021.02.04 16:19 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
«گيمالاي تاس تۇزىنىڭ قۇرامىندا ادام دەنەسىنە قاجەتتى ون نەشە ءتۇرلى مينەرال زات پەن ميكرو ەلەمەنتتەر بار»، «گيمالاي تاس تۇزى ءبىز ءومىر ءسۇرىپ وتىرعان عالامشارداعى ەڭ تازا تۇز» ... جۋىرداعى جىلداردان بەرى، گيمالاي تاس تۇزى دەگەن اس تۇزىنىڭ تۇتىنۋ بازارىندا «تاسى ورگە دومالادى، ادەتتە ول دامدەندىرگىش، تۇزبەن شومىلۋ ءونىمى قاتارلى رولداردى اتقارىپ كەلەدى.
جۋىردا توراپتاستار حالىق تورابىنىڭ «اتا – اناڭىزعا جولداپ بەرىڭىز» اتتى ايدارشاسىنىڭ تىلشىسىنەن كەڭەس سۇراعان: بۇل تۇز ساۋداگەرلەردىڭ جارنامالاعانىنداي حيكىمەتتى مە، قورەكتىك قۇنى، زايىرى، قانشالىق جوعارى؟ وسى كۇماندى ساۋالدار جونىندە ءتىلشى قاتىستى سالاداعى مامانداردان سۇحبات الدى.
اتاعى الاتاۋداي بولعانىمەن، ونىمدىلىگى الى دە ىسپاتتالماعان
مۇنداي «كەلبەتى» كەلىسكەن كۇلگىن تۇز قايدان كەلگەن؟
شامامەن 280 ميلليون جىلدىڭ الدىندا، گيمالاي تاۋ سىلەمى ورنالاسقان ءوڭىر شالقار تەڭىز بولاتىن، جەر قىرتىسى قوزعالىسى بارىسىندا گيمالاي تاۋ سىلەمى بيىكتەپ، ايدىن – شالقار تەڭىز سۋى جەر قىرتىسى استىنا جاسىرىنعان. ۇزاق ۋاقىت بويى جوعارى تەمپەراتۋرا مەن قىسىمنىڭ ىقپالىنا ۇشىراعاندىقتان، جەر قىرتىسىنداعى مينەرال ەلەمەنتتەر مەن تەڭىز تۇزى ءوزارا ىقپال ەتىپ، گيمالاي تاس تۇزىن قالىپتاستىرعان.
بۇل تۇزدىڭ اتاعى الاتاۋداي، ساۋداگەرلەردىڭ البارىندى بولىپ جارنامالاۋى تابيعي. «گيمالاي تاس تۇزىنىڭ قۇرامىندا ون نەشە ءتۇرلى ميكرو ەلەمەنت بار، تىنىس جولى جۇيەسىن جاقسارتۋ، دەنەنىڭ قىلشىلدىعى مەن سىلتىلىگىن تەڭگەرۋ، ۇيقىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ، قانداعى قانت قۇرامىن تەڭشەۋ قاتارلى پايداسى بار ...» گيمالاي تاس تۇزى ءبىر ساتتە بازارداعى «جاڭا شونجارعا» اينالدى.
جۇڭگو اۋىل شارۋاشىلىعى اكادەمياسى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرىن مانەرلەۋدى زەرتتەۋ مەكەمەسى زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گاۋ جيە سۇحباتتى قابىلداعاندا بىلاي دەدى: اتالمىش «حيكىمەت» ونىمدىلىگى بار زاتتار سان رەتكى كلينيكالىق ىسپاتتاۋلاردان ءوتۋى كەرەك، بۇلتارتپاس قورىتىندى شىعۋدان بۇرىن، ساۋداگەرلەردىڭ ايتقانى تەك وزدەرىنىڭ شىعارىپ العانى عانا، «ءتىپتى، اسىرا جارنامالاۋ جالعان جارناما جاساۋ بولىپ سانالادى».
«شىنىن ايتقاندا، بۇل لوگيكالىق تۇزاق»، — دەيدى كىشين ازىق – تۇلىك جانە دەنساۋلىق ينفورماتسيالارىن الماستىرۋ ورتالىعى عىلىم – تەحنيكا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى رۋان گۋاڭفىڭ، قازىرگى تاڭدا، ازىق – تۇلىكتەردى تەكسەرۋ تەحنيكاسى دامىدى، بارلىق ازىق – تۇلىكتەردەن دەرلىك ون نەشە ءتۇرلى قورەكتىك زاتتى (ميكرو ەلەمەنت) تەكسەرىپ شىعۋعا بولادى، الايدا، ازىق – تۇلىكتىڭ قورەكتىك قۇنىنا باعا بەرۋ ءۇشىن، ءاربىر قورەكتىك ەلەمەنتتىڭ قامتىلعان مولشەرىنە دە قاراۋ كەرەك. «گيمالاي تاس تۇزىندا ون نەشە ءتۇرلى قورەكتىك قۇرامنىڭ بولۋى تاڭقالارلىق ءىس ەمەس، الايدا، قامتىلعان مولشەرى ەڭ كوبى تەك حلورلى ناتري بولۋى مۇمكىن».
«جۇڭگو تۇرعىندارى تۇتىناتىن ازىق – تۇلىكتەردىڭ قورەكتىك مولشەرىنىڭ نوبايى (2013 – جىلعى نۇسقا)» ماتەريالىندا مىناداي ۇسىنىس بەرىلگەن: ەلىمىز تۇرعىندارىنىڭ كۇنىنە تۇتىناتىن تۇز مولشەرى 5 گرامنان اسپاۋ كەرەك. «گيمالاي تاس تۇزىنىڭ قۇرامىنداعى ءىشىنارا مينەرال زاتتاردىڭ مولشەرى باسقا تۇزداردان كوپ بولعان كۇننىڭ وزىندە، دەنساۋلىق اقاۋسىزدىعىن قورعاۋدى ويلاستىراتىن بولساق، تۇزدى تۇتىنۋ مولشەرىن ۇيلەسىمدى تەجەگەنىمىز ءجون. وسى تۇرعىدان الىپ ايتقاندا، گيمالاي تاس تۇزىن تۇتىنۋدىڭ باسقا مينەرال زاتتاردى نەمەسە باسقا ميكرو ەلەمەنتتەردى تولىقتاۋ جاعىنداعى رولى ماردىمسىز»، — دەدى رۋان گۋاڭفىڭ.
باعاسى قىمبات، باعاسى ءوز قۇنىنان ارتىق بەلگىلەنگەن
«بالامىز مەرەكە بايلانىسىمەن اكەلىپتى، ايەلىم قىمباتسىنىپ، تۇتىنۋعا قيمادى»، — دەيدى بەيجيڭ قالاسى چاۋياڭ رايونىنىڭ تۇرعىنى ليۋ اتاي.
ءتىلشى ۇنەمى پايدالاناتىن بىرنەشە ەلەكتروندىق ساۋدا تەكشەلەرىنىڭ ىزدەۋ يقۋاتىنان پايدالانىپ ىزدەپ كورگەندە، ادەتتەگى يودتى اس تۇزىنىڭ باعاسى 500 گرامىنا 1 – 2 يۋان ەكەن، گيمالاي تاس تۇزىنىڭ 500 گرامىنىڭ باعاسى ادەتتەگى يودتى اس تۇزىنىڭ نەشە ون ەسەسىندەي، ءتىپتى نەشە ءجۇز ەسەسىندەي، نەشە ونداعان يۋاننان نەشە ءجۇز يۋانعا دەيىن ەكەنىن بايقادى.
كەدەن باس باسقارماسىنىڭ ۋيچات تەكشەسى «كەدەن حابارلاماسىنىڭ» ساندى دەرەكتەرىنە قاراعاندا، ءىشىنارا ايگىلى ماركاداعى قوراپتالعان ونىمدەر ا ق ش – نان يمپورت ەتىلۋدەن سىرت، ەلىمىز بازارىنداعى يمپورت ەتىلگەن گيمالاي تاس تۇزىنىڭ توقسان پايىزدان استامىنىڭ وندىرىلگەن جەرى پاكيستان ەكەن. بەلگىلى تەكشەدەگى ساۋداگەردىڭ تىلشىگە ايتۋىنشا، بازارداعى گيمالاي تاس تۇزىنىڭ پاكيستاننان يمپورت ەتىلگەنى دە، ەل ىشىندە مانەرلەنگەن سوڭ، باسقا ەلدەرگە ەكسپورت ەتىلىپ، سوڭىنان قايتا ەلىمىزگە يمپورت ەتىلگەنى دە بار ەكەن.
«گيمالاي تاس تۇزىنىڭ باعاسىن بەلگىلەۋ ءتۇرلى فاكتورلاردىڭ ىقپالىنا ۇشىراعان، مىسالى، يمپورت ەتىلگەن ءونىم دەگەن اتاعى، اسا كوركەم كورىنەتىن كۇلگىن ءتۇستى سىرتقى كورىنسى قاتارلىلار، تەك ونىڭ قۇرامى مەن ساپاسىنا عانا قاتىستى ەمەس»، — دەيدى گاۋ جيە، ساۋداگەرلەردىڭ شەكتەن تىس جارنامالاۋى، تۇتىنۋشىلاردىڭ كوزسىزدىكپەن دۇرمەككە ىلەسۋى دە بۇل ءونىمنىڭ باعاسىنىڭ ۇيلەسىمسىز تۇردە قىمباتتاۋىنا كومەگىن تيگىزگەن.
ماماندار سۇحباتتى قابىلداعان كەزدە تۇتىنۋشىلارعا مىنانى ەسكەرتتى: تۇزدىڭ دامىمەن قوسا سىرتقى كوركىنە دە ءمان بەرەتىن تۇتىنۋشىلار جونىنەن ايتقاندا، بەلگىلەمەگە ساي وندىرىلگەن گيمالاي تاس تۇزى وزگەشە رۋحاني ءلاززات دەپ تۇسىنۋگە بولادى، الايدا، ساۋداگەرلەردىڭ شەكتەن تىس جارناما جاساۋىنا سەنبەۋ، بايسالدىلىقپەن تۇجىرىم جاساپ، تۇزدى ءوز دەنەمىزدىڭ قورەكتىك قاجەتىنە جانە تۇتىنۋ قۋاتىمىزعا قاراي ساتىپ العانىمىز ءجون.
ءاربىر ادامنىڭ تۇزدان اقاۋسىز پايدالانۋ ولشەمى ۇقسامايدى
بەيجيڭدەگى بەلگىلى ينتەرنەت سەرىكتەستىگىنىڭ جاسامپازدىقپەن جوسپارلاۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى قىزمەتكەرى شياۋجاڭنىڭ ۇستەلىندە جەتى – سەگىز ءتۇرلى قورەكتىك بۇيىم جاتىر، ونىڭ ىشىندە شەتەلدەن يمپورت ەتىلگەندەرى دە بار. «قاربالاس بولعان كەزدە تاماق ىشۋگە ۋاقىت شىقپايدى»، — دەيدى شياۋجاڭ، — «بۇل زاتتاردى ساتىپ الۋدان بۇرىن دا بۇلاردىڭ عىلىمي باعالاۋىنا سۇيەنبەدىم نەمەسە ەگجەي – تەگجەيلى ۇعىسقان جوقپىن، كوبىنەسە، كوڭىلگە مەدەۋ ەتۋ رولى باسىم». ءتىلشىنىڭ توڭىرەگىندە شياۋجاڭ سياقتى «جوعىنان بارى جاقسى» دەپ كۇتىنگەن بولىپ جۇرگەندەردىڭ سانى از ەمەس.
ەلىمىزدىڭ باسىم كوپ ءبولىم وڭىرلەرى يود كەمشىل وڭىرلەر، يود كەمشىلدىكتەن تۋىندايتىن اۋرۋلاردان ساقتانۋ ءۇشىن، ەلىمىز ازىق – تۇلىكتىڭ قۇرامىنا، ءسوزسىز، بەلگىلى مولشەردە يودتى تۇز قوسۋدى بەلگىلەگەن. اس تۇزى ۇنەمى پايدالانىلاتىن تۇرمىستىق دامدەندىرگىش بولىپ قالماستان، يودتى تولىقتايتىن ماڭىزدى جول.
يمپورت ەتىلگەن گيمالاي اس تۇزىن شەتەلدەن ۋاكىلدىك ساتىپ اكەلۋشىلەر اراسىندا، بەلگىلى «يودتسىز» ونىمدەردى تۇتىنۋشىلار تالاسا ساتىپ العان، ولاردىڭ اراسىندا «شياۋ جاڭ» سياقتى ادامدار از ەمەس، ولار وزدەرىنىڭ دەنساۋلىق جاعدايىن جانە قانداي تيپتەگى ونىمدەردى تۇتىنۋ كەرەك ەكەنىن انىق بىلمەيتىن تۇتىنۋشىلار.
دەنساۋلىعى جاقسى ادامدار جونىنەن ايتقاندا، مۇنداي «يودسىز تۇز» ءونىمىن ۇزاق ۋاقىت پايدالانۋ ادام دەنەسىندەگى يودتىڭ جەتىسپەۋىن كەلتىرىپ شىعارماي ما؟ جاۋابى: ءسوزسىز سولاي بولادى. ۇيتكەنى، ادەتتەگى ادامدار جونىنەن ايتقاندا، يودتى تۇز ءالى دە يود قۇرامىن قابىلداۋدىڭ ەڭ جاقسى جولى، كۇندەلىكتى تۇرمىستا ۇيلەسىمدى مولشەردە يود قۇرامىن قابىلداۋ قاجەت.
«اس تۇزىن تۇتىنۋدىڭ تەتىگى — مولشەرىن مەڭگەرۋدە، تۇزدى كوپ تۇتىنسا، قان قىسىمىن جوعارىلاتادى، جۇرەك – قان تامىرى اۋرۋلارىنا شالدىعۋ قاتەرىن ارتتىرادى، دەنساۋلىققا پايداسىز. قان قىسىمى جوعارى ادامدار ناتري قۇرامى تومەن تۇزداردى تۇتىنسا بولادى. تۇتىنۋشىلار باسقا ميكرو ەلەمەنتتەردى قابىلداۋدى كوزدەسە، ءبىرقالىپتى ازىقتانۋ وسىعان جەتكىزەتىن ەڭ جاقسى جول»، — دەيدى رۋان گۋاڭفىڭ. (لي يحۋان، سۇن ياڭدار بۇل ماقالانى جازۋعا ۇلەس قوستى)
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
