”شينجياڭنىڭ دامۋىنا كەدەرگىلىك جاساعاندارعا باتىل قارسى تۇرامىز!“
− سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندە اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىنەن كەلگەن ءۇن
□ شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى ما جويان، سۇن نان
2021.02.05 15:38 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
”شينجياڭدا ’زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ‘ ءومىر ءسۇرىپ وتىر؟“، ”ىشكى وڭىرلەردە زاۆودتار ۇيعۇر جۇمىسشىلارىنىڭ ناماز وتەۋىنە نەمەسە زاۆود اۋماعىنان شىعۋىنا رۇقسات ەتپەدى؟“... باتىستىڭ شينجياڭعا ساياتىن كەيبىر وتىرىك - وسەكتەرىنە قاراتا، شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنداعى ءبىرقانشا كادر - بۇقارا 2 - ايدىڭ 1 - كۇنى سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىندە وتكىزىلگەن شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندەگى اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە جۇڭگو جانە شەتەل اقپارات قۇرالدارىمەن جۇزدەسىپ، ءتول كەشىرمەلەرى ارقىلى وتىرىك - وسەكتەرگە ءبىر - بىردەن تويتارىس جاساپ، ءىستىڭ جاي - جاپسارىن شىندىق ارقىلى كورسەتتى.
”ءوزى ءۇشىن اقشا تابۋدى قالايشا ’زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ‘ دەۋگە بولادى؟“
”ءبىزدىڭ جۇمىسقا شىعىپ اقشا تابۋىمىز ءوز تۇرمىسىمىزدى جاقسارتا ءتۇسۋ ءۇشىن، ءبىزدى ەشكىم ماجبۇرلەپ وتىرعان جوق، بىرەۋدىڭ ماجبۇرلەۋىنىڭ دە قاجەتى جوق“. امەريكانىڭ بۇرىنعى مەملەكەت ىستەرى حاتشىسى پومپەونىڭ شينجياڭدا از ۇلتتار ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋعا“ ۇشىراپ وتىر دەگەن ءپاتۋاسىنا 27 جاستاعى شينجياڭدىق ازامات اكبار ابىلەتتىڭ زىعىردانى قاينادى.
ينتەرنەتتەگى جۇمىسقا قابىلداۋ ينفورماتسيالارى ارقىلى اكبار ابىلەت جوعارى تەحنيكۋمنان وقۋ تاۋىسقان سوڭ ءبىر جەم - ءشوپ زاۆودىمەن ەڭبەك توقتامىن جاسايدى. ەڭبەكشىل اكبار ابىلەت قىزمەتتەن تىس ۋاقىتتا، باسقارۋ جاعىنداعى بىلىمدەردى وزدىگىنەن ۇيرەندى، قازىر سەرىكتەستىكتىڭ ورتا دارەجەلى باسقارۋشىسى. ونىڭ سوزىمەن ايتقاندا، ”ءوزى دە اق جاعالىلاردىڭ قاتارىنا كىرگەن“.
تۇرمىس بارعان سايىن جاقسارا ءتۇستى، اكبار ابىلەت بيىل وزىنە جاڭا نىسانا قويىپ وتىر: ”اقسۋ قالاسىنان ءۇي العان سوڭ، قالىڭدىعىما ۇيلەنۋ تالابىن قويامىن“.
باتىس وقىمىستىلارىنىڭ شينجياڭدا نەشە ءجۇز مىڭ از ۇلت جۇمىسشىسى ”قولىمەن ماقتا تەرۋگە ماجبۇرلەندى“ دەگەنىن ەستىگەندە، كۇچار قالاسىنداعى ماقتاشى شارۋا باكىر ساۋىردىڭ كوكەيىنە سۇراۋلار تولدى: ”ماقتا تەرۋشىلەردى ماقتا تەرۋگە شاقىرساق، ولار 2 ايدان استام ۋاقىتتا 10 مىڭ يۋاننان استام اقشا تابادى، ءبارى تالاسا - تارماسا كەلەدى، مۇنى زورلادى دەۋگە كەلە مە؟“.
”ءوزىنىڭ جەرىن ەكسە، ءوزىنىڭ ماقتاسىن تەرسە، ءوزى ءۇشىن اقشا تاپسا، قالايشا ’زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ‘ دەۋگە بولادى؟“، - دەدى باكىر ساۋىر.
شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمىنىڭ ورىنباسار باستىعى شۇي گۇيشياڭ اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە مىنالاردى ءبىلدىردى: شينجياڭداعى ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ ەڭبەكاقى الۋ ۇقىعى، دەمالۋ، دەمالىس الۋ ۇقىعى، ەڭبەك حاۋىپسىزدىگىن، تازالىعىن قورعاۋ ۇقىعى، قوعامدىق قامسىزداندىرۋعا، يگىلىككە كەنەلۋ ۇقىعى قاتارلى ۇقىقتارى تۇگەلدەي زاڭ بويىنشا قورعالادى. ولاردىڭ مەيلى شينجياڭدا بولسىن نەمەسە باسقا جەرلەردە بولسىن، ءدىني سەنىم، ۇلت مادەنيەتى، ءتىل - جازۋ قاتارلى جاقتارداعى ۇقىق - مۇددەسى بىردەي زاڭ بويىنشا قۇرمەتتەلەدى جانە قامتاماسىز ەتىلەدى، پومپەو جالا جاۋىپ وتىرعان ”زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ“ قايدان بولسىن؟
”اپتا سوڭىندا مەشىتكە بارىپ ناماز وتەۋىمىزگە ەجەلدەن ەشكىم كەسە - كولدەنەڭ بولىپ كورگەن جوق“
”نانچاڭ قالاسىندا مەشىت بارىن ءبارىمىز بىلەمىز، جۇمىستان تۇسكەن سوڭ نەمەسە دەمالعان كەزدە دىنگە سەنەتىن قىزمەتتەستەر مەشىتكە بارىپ ناماز وقيدى، ەجەلدەن ەشكىم كەسە - كولدەنەڭ بولعان ەمەس“. كەزىندە جياڭشيدىڭ نانچاڭىندا جۇمىس ىستەگەن ءيۇسۇپجان ياسىنجان ”ۇيعۇر جۇمىسشىلارىنىڭ ەركىندىگى شەكتەلدى“ دەگەن سۇراۋعا وسىلاي اڭىس قايتاردى.
سەرىكتەستىكتەگى تۇرمىسىن تىلگە العاندا، ءيۇسۇپجان ياسىنجاننىڭ ەمەۋرىنىنەن ساعىنىش لەبى ەسەدى. ونىڭ قاراۋىنشا، سەرىكتەستىكتىڭ جاتار ورىن شارت - جاعدايىن ”جۇلدىز دارەجەلى مەيمانحانا“ دەڭگەيىندە دەۋگە بولادى. تۋىستارى نانچاڭعا ساياحاتتاي كەلگەندە ول 2 كۇن رۇقسات الىپ، ولارمەن بىرگە تىڭۋاڭگى قاتارلى كورىنىس تۇيىندەرىن ارالاعان.
”اپتا سوڭىندا دەمالعان كەزدە بىرنەشە قىزمەتتەستەر ۋادەلەسىپ بىرگە كوشە ارالايمىز، زات ساتىپ الامىز، كينو كورەمىز. ءار جىلى تۋىسشىلاۋ دەمالىسىن العان كەزدە سىرتقا شىعىپ ساياحاتتاۋىمىزعا دا، ۇيگە قايتىپ وتباسىمىزداعىلارمەن بىرگە بولۋىمىزعا دا بولادى، سەرىكتەستىك تۋىسشىلاۋ جول قاراجاتىمىزدى ەسەپتەن كوتەرىپ بەرەدى“، - دەدى ءيۇسۇپجان ياسىنجان تىلشىگە، ول كەيىن گرۋپپا باستىعى بولدى، ايلىق ەڭبەكاقىسى ەڭ باستاپقى 4500 يۋاننان 5500 يۋانعا ءوستى. 2019 - جىلى 8 - ايدا ول اۋىلىنا قايتىپ، جۇمىس ىستەپ تاپقان اقشاسىمەن اكەسى ەكەۋى ءۇي اشەكەيلەۋ ساۋداسىن ىستەدى.
پومپەونىڭ مالىمدەمە جاريالاپ ”شينجياڭ ءدىن ەركىندىگىن شەكتەدى“ دەگەنىنە، قاراقاش اۋدانى شىنباق ءمالىسى كونەشاھار مەشىتىنىڭ يمامى مامەت مامەتيمىن ءتول كەشىرمەلەرى ارقىلى ”پومپەونىڭ وتىرىك - وسەگىن ايپاراداي اشۋعا“ بەكىدى.
2018 - جىلى شينجياڭ ءىسلام ءدىنى شۋەيۋانىنان وقۋ تاۋىسقاننان كەيىن مامەت مامەتيمىن مەشىتكە بارىپ يمام بولدى. ول بىلاي دەدى: ءار كۇنگى بەس ۋاقىت نامازدا، جۇما نامازىندا، ”ورازا ايت“، ”قۇربان ايت“ نامازىندا ماڭايداعى مۇسىلمانداردىڭ بارلىعى وسى اراعا كەلىپ ناماز وتەيدى. ءار جىلعى ورازا ايى مەزگىلىندە مۇسىلمانداردىڭ ورازا ۇستاۋى نەمەسە ورازا ۇستاماۋى تۇگەلدەي جەكە ادامنىڭ ءوز جۇمىسى، كيلىگۋگە ۇشىرامايدى.
”اياق كيىمنىڭ ءدال كەلگەن - كەلمەگەندىگىن كيگەن ادام بىلەدى. جۇڭگونىڭ ءدىن ساياساتى جاقسى ما - جامان با، شينجياڭنىڭ ءدىن جاعدايى جاقسى ما - جامان با، شينجياڭداعى ءدىني قايراتكەرلەر مەن ءار ۇلت مۇسىلماندارىنىڭ ەڭ سويلەۋ ۇقىعى بار“. مامەت مامەتيمىن بىلاي دەدى: ”ءبىز پومپەوعا ەندىگارى ءدىننىڭ كيەلى اتىن قورلاعانىڭدى قوي، سەنىڭ ايتىلمىس ’مالىمدەمەڭ‘ ءبىر جاپىراق جاراقسىز قاعاز عانا دەپ قاتاڭ ەسكەرتەمىز!“.
”تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى مەنى جار باسىنان قۇتقاردى“
حوتان ايماعى حوتان اۋدانىنان كەلگەن نۇريمانگۇل وبۇلقاسىم تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان وقۋ بىتىرگەننەن كەيىن بۇگىنگى كۇندە قىستاقتىڭ ايەلدەر مەڭگەرۋشىسى بولدى، قىستاقتاعى اپەكە - سىڭلىلەردىڭ بارلىعى ونى قۇرمەتتەيدى، قيىنشىلىققا جولىقسا ودان كومەك سۇرايدى، بۇل ونى ماقتانىش سەزىمىنە بولەدى. ءبىراق، بۇرىنعى ىستەردى ەسكە العاندا، ول ءوزىن ىلگەرىدە ”جىندانىپ كەتكەندەي“ سەزىنەتىندىگىن ايتتى.
”بۇرىن ارالاسقان كەيبىر ادامدار ماعان ۇشقارى يدەيانى تاراتاتىن ءبىر كىتاپ بەردى ءارى ماعان ۇزدىكسىز ءناسيحات جۇرگىزدى“. نۇريمانگۇل وبۇلقاسىم: ”ءبىر جولى اعامنىڭ قىزىنىڭ بىرەۋدىڭ تويىندا بيلەپ جۇرگەنىن كورىپ ونى بوگەدىم جانە وعان قول جۇمسادىم. مەنىڭ ارەكەتىمنەن قاسىمداعى تۋىس - تۋعان، دوس - جاراندارىم قاتتى ۇرەيلەنىپ كەتتى“، - دەدى.
”تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى مەنى جار باسىنان قۇتقاردى“. كەيبىرەۋلەردىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى تاربيەلەنۋشىلەردى ”قىسپاققا الدى“ دەگەنىنە نۇريمانگۇل وبۇلقاسىم قاتتى ىزالانىپ: ”ولار تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنا كەلىپ ەكسكۋرسيالاپ كورگەن جوق، تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان وقىعان بىزبەن دە بەتپە - بەت اڭگىمەلەسكەن ەمەس، مۇنداي وسەك - اياڭدى قايدان شىعارىپ جۇرگەنىن كىم ءبىلسىن؟ شىنىندا، وتە ماسقارالىق!“، - دەدى.
نۇريمانگۇل وبۇلقاسىم سياقتى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى جونىندەگى وسەك - اياڭداردى ەستىپ قاتتى كەكتەنگەندەردەن تاعى سادىرجان سابىر دا بار. وقۋ بىتىرگەننەن كەيىن ول اس - سۋ سەرىكتەستىگىنە جۇمىسقا قابىلدانىپ، تەحنيكالىق تىرەكتىدەن ورتا دارەجەلى باسقارۋشىعا كوتەرىلسە، قازىر سەرىكتەستىكتىڭ ورىنباسار ديرەكتورى، اجەپتاۋىر كىرىسى بار بولىپ، وتباسىنىڭ شارت - جاعدايى دا بارعان سايىن جاقساردى.
”تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى بولماسا، مەنىڭ جاعدايىم قازىرگىدەي جاقسى بولماس ەدى. مەن شەكارا سىرتىنداعى ءىشىنارا ادامداردىڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىن ’جازا لاگەرى‘، تۇرمە، ۇلتتىق ەزگى، ءدىني ەزگى دەگەندىگىن ەستىدىم، بۇل بۇكىلدەي جالا جاۋىپ، كۇيە جاققاندىق. ءبىزدىڭ قانداي تۇرمىس كەشىرىپ جاتقاندىعىمىزدى كەلىپ كورسەڭدەر بىلەسىڭدەر!“، - دەدى سادىرجان سابىر.
” ءبىز بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى سياقتى حالىقارالىق ۇيىمدى قامتىعان حالىقارالىق قوعامنىڭ ءبىزدىڭ يگىلىكتى ارەكەتىمىزدى ىشكەرىلەي ءتۇسىنۋىن، قورىتىندىلاۋىن، ۇلگى الۋىن قارسى الامىز، ءبىز دە حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسىنە ۇلەس قوسۋدى قالايمىز“. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى اقپارات كەڭسەسىنىڭ مالىمدەمەشىسى ءىليجان انايەت: ”ال، ەگەر دە سىڭار جاقتى كوزقاراستا بولىپ، شينجياڭعا كەلىپ ايتىلمىس ’ىسپاتتاۋ‘ ارەكەتىمەن شۇعىلدانسا، قىلمىسى بار دەپ تۇجىرىمداۋ جولىمەن تەكسەرۋ جۇرگىزسە، ايتىلمىس ’شينجياڭ ماسەلەسىن‘ سىلتاۋراتىپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىكسە، شينجياڭنىڭ ىستەرىنە قول سۇقسا، شينجياڭنىڭ دامۋىنا كەدەرگىلىك جاساسا ءبىز قارسى المايمىز ءارى باتىل قارسى تۇرامىز!“، - دەدى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 2 - ايدىڭ 2 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
