شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندەگى وسەك - اياڭ جانە شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى
2021.02.06 14:40 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندەگى وسەك - اياڭ جانە شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى
«حالىق گازەتى» (2021 – جىلى 2 – ايدىڭ 5 – كۇنى 10 – بەت)
كىرىس ءسوز
جۇڭگونىڭ شينجياڭى − تاماشا جەر. 56 ۇلت اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسىپ، كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرىپ، شينجياڭنىڭ قوعام ورنىقتىلىعىن، تىنىشتىعىن، ەكونوميكاسىنىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن، مادەنيەتىنىڭ جالعاسۋىن، ۇلتتاردىڭ ىنتىماعىن، جاراسىمدىلىعىن، ءدىني سەنىم ەركىندىگىن ىلگەرىلەتىپ، ءار ۇلت حالقى الاڭسىز تىرشىلىك ەتۋدە.
الايدا، ءبىر مەزگىلدەن بەرى ا ق ش مەن باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كەيبىر كۇشتەر اق پەن قارانى شاتاستىرىپ، جوقتى جونىپ شىعارىپ، شينجياڭعا ساياتىن قىرۋار جالعان ينفورماتسيانى جالعاننان شىعارىپ، جۇڭگونىڭ وبرازىنا كۇيە جاعىپ، جۇڭگونىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ ساياساتىن قارالاپ، جۇڭگونىڭ ىشكى ىسىنە كيلىگىپ، حالىقارالىق قوعامدى الداپ، شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعىنا، دامۋىنا كەدەرگىلىك جاساۋعا، ونى بۇلدىرۋگە ۇرىندى.
وتىرىكتىڭ اتى وتىرىك، ول جۇرتشىلىقتى ءبىر مەزەت الجاستىرعانىمەن، دۇنيە ءجۇزىنىڭ سەنىمىنە يە بولا المايدى. فاكت پەن شىندىق الدىندا وتىرىك ايپاراداي اشىلىپ، قۇرىپ - جوعالادى.
شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر ۇلت، ءدىن، ادامدىق ۇقىق ماسەلەسى ەمەس، قايتا زورلىقتى كۇشكە، لاڭكەستىككە، بولشەكتەۋشىلىككە قارسى تۇرۋ ماسەلەسى. جۇڭگو ۇكىمەتى شينجياڭدا لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىن زاڭ بويىنشا ورىستەتىپ، حالىقتىڭ باس اماندىعىن قورعاپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ شىن جۇرەكتەن قولداۋىنا يە بولدى. شينجياڭ قوعامىنىڭ باياندى، ورنىقتى دامۋى، ءار ۇلت حالقىنىڭ الاڭسىز تىرشىلىك ەتۋى − شينجياڭعا ساياتىن وتىرىكتى اشكەرەلەۋدىڭ ەڭ پارمەندى قارۋى.
شىندىققا ەلدىڭ كوزىن جەتكىزۋ ماقساتىندا، ءبىز جۇڭگوعا قارسى كۇشتەر قولدان جاساعان شينجياڭعا ساياتىن كەيبىر تيپتىك قاۋەسەتتەر مەن وسەك - اياڭدارىن ءتىزىپ، وسى جەردە باعىتتامالى تۇردە جاۋاپ بەرىپ، ناق فاكتىنى جايىپ سالىپ، شىندىقتى تۇسىندىرەمىز.
1- وسەك - اياڭ: پومپەو جۇڭگو ۇكىمەتى شينجياڭداعى ۇيعۇر ۇلتىنا جانە باسقا دا از ۇلتتارعا «ءناسىل جويۋ» جۇرگىزدى دەگەن.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆جاقىنعى جىلداردان بەرى شينجياڭداعى ۇيعۇر ۇلتىنىڭ حالىق سانى ۇزدىكسىز ارتتى. 2010 - جىلدان 2018 - جىلعا دەيىن شينجياڭداعى ۇيعۇر ۇلتى حالىق سانى 10 ميلليون 171 مىڭ 500 ادامنان 12 ميلليون 718 مىڭ 400 ادامعا ارتىپ، 2 ميلليون 546 مىڭ 900 ادام كوبەيىپ، %25.04 ارتتى، ۇيعۇر ۇلتى حالىق سانىنىڭ ارتۋ مولشەرى بۇكىل شينجياڭ حالىق سانىنىڭ %13.99تىك ارتۋ مولشەرىنەن جوعارى بولىپ قالماستان، بارلىق از ۇلت حالىق سانىنىڭ %22.14تىك ارتۋ مولشەرىنەن دە جوعارى بولدى، ءتىپتى حانزۋ ۇلتى حالىق سانىنىڭ %2.0تىك ارتۋ مولشەرىنەن كورنەكتى جوعارى بولدى.
◆ قازىر شينجياڭ قوعامىنىڭ كەلەلى جاعدايى ورنىقتى، حالىق تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ مەن حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدا بۇرىن بولماعان تابىسقا قول جەتتى. 2014 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن شينجياڭنىڭ وڭىرلىك ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى 919 ميلليارد 590 ميلليون يۋاننان ءبىر تريلليون 359 ميلليارد 710 ميلليون يۋانعا جوعارىلاپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن %7.2 ارتتى. شينجياڭ تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق يگەرىلمەلى كىرىسى جىلىنا ورتا ەسەپپەن %9.1 ارتتى. كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدا شەشۋشى تابىسقا قول جەتتى. قازىرگى ولشەمدەگى 3 ميلليون 649 مىڭ اۋىل - قىستاق كەدەي حالقى جالپى بەتتىك كەدەيلىكتەن ارىلىپ، شينجياڭداعى مۇلدەم كەدەيلىك ماسەلەسى تاريحي تۇرعىدان شەشىلدى.
◆ شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسى ءونىمدى قورعالدى. حالىق سانىنىڭ كوپ - ازدىعىنا قاراماي، ءار ۇلتتىڭ بارلىعى تەڭ زاڭدىق ورىنعا يە، بارلىعى مەملەكەت ىستەرىن باسقارۋعا ارالاسۋ، ءدىني سەنىم ەركىندىگى، ءبىلىم الۋ، ءوز ۇلت ءتىل - جازۋىن قولدانۋ، ءوز ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى مادەنيەتىن جالعاستىرۋ سياقتى ءتۇرلى ۇقىقتاردان زاڭ بويىنشا يگىلىكتەنەدى.
2 - وسەك - اياڭ: جىڭ گو - ىن بايانداما جاريالاپ، جۇڭگونىڭ شينجياڭى ۇيعۇر ۇلتى ايەلدەرىنە «زورلىقپەن تۋىتتان تيۋ» جۇرگىزىپ، ۇيعۇر ۇلتى حالىق سانىنىڭ زور مولشەردە ازايۋىن تۋدىردى دەگەن.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ Adrian Zenz (جۇڭگوشا اتى: جىڭ گو - ىن) «جۇڭگو ماسەلەسىن زەرتتەۋ مامانى» ەمەس، قايتا امەريكا ۇكىمەتى قۇرعان اسىرە وڭ قانات ۇيىم «كوممۋنيزم زاردابىنا ۇشىراعانداردى ەسكە الۋ قورى قوعامىنىڭ» مۇشەسى، سونداي - اق امەريكا اقپارات ورگاندارىنىڭ شەڭگەلىمەن قۇرىلعان جۇڭگوعا قارسى قۇرىلىمنىڭ تىرەكتى مۇشەسى، اۋەلى، ول اتى شۋلى ءناسىلشىل.
◆ جىڭ گو - ىننىڭ «بايانداماسى» كوپتەگەن ويدان شىعارىلعان ىستەرگە، بۇرمالانعان ساندى مالىمەتتەرگە تولعان. «باياندامادا» ورتاعا قويىلعان ايتىلمىش «زورلىقپەن تۋىتتان تيۋ» دالەلى: «2018 - جىلى جۇڭگوداعى جاڭادان جاتىر ىشىندەگى تۋىت تەجەگىش قويدىرعانداردىڭ %80ى شينجياڭدا» جانە «2018 - جىلى شينجياڭداعى حوتان جانە قاشقار ايماعى حالىق سانىنىڭ تابيعي ءوسۋ مولشەرى تەك ‰2.58 بولعان» دەگەننىڭ بارلىعى وبيەكتيۆتىك فاكتىگە مۇلدە ۇيلەسپەيدى.
مەملەكەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتى باسپادان شىعارعان «جۇڭگو دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق ساناعى جىلناماسى 2019» ساندى مالىمەتتىڭ كورسەتۋىنشە، 2018 - جىلى شينجياڭدا جاڭادان تۋىت تەجەگىش قويعاندار 328 مىڭ 475، بۇكىل مەملەكەتتە جاڭادان قويعاندار 3 ميلليون 774 مىڭ 318 بولىپ، شينجياڭدا جاڭادان قويعاندار بۇكىل ەلدەگى جاڭادان قويعانداردىڭ %8.7ىن عانا يەلەگەن. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق ساناق مەكەمەسى جاريالاعان 2019 - جىلعى «شينجياڭنىڭ ساناق جىلناماسىندا» كورسەتۋىنشە، 2018 - جىلى قاشقار ايماعى حالىق سانىنىڭ تابيعي ءوسۋ مولشەرى ‰6.93، حوتان ايماعىنىكى ‰2.96 بولعان.
3 - وسەك - اياڭ: انگليا راديو سەرىكتەستىگى(BBC) «جاڭالىقتار كەشىنىڭ» جاريالاۋىنشا، ءزورام داۋىت ءوزىنىڭ شينجياڭ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا «زورلىقپەن تۋىتتان تيدىرىلعانىن» ايتقان.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ ءزورام داۋىت ەشقاشان تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا تاربيەلەنۋدە بولماعان. ونىڭ 5 - اعاسى ابدۇحيلىل داۋىت بۇنى وسىدان بۇرىن راستادى.
◆ ول تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنان بوساتىلعاننان كەيىن، 3 بالا تۋعانىم ءۇشىن مەنى «زورلىقپەن تۋىتتان تيىپ»، جاتىرىمدى الىپ تاستادى دەگەن. ءىس جۇزىندە، 2013 - جىلى 3 - ايدا ءزورام داۋىت ءۇرىمجى قالالىق انا - بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ شيپاحاناسىندا (ءۇرىمجى قالالىق تۋىت شيپاحاناسى) 3 - بالاسىن بوسانعان كەزدە، ءوزى «بوسانۋ ەركى ماقۇلدىق كەلىسىمىنە» قول قويىپ، قۇرساقتى جارىپ بوساندىرۋعا، ۇرىق جولىن بۋىپ تاستاۋعا قوسىلاتىندىعىن ءبىلدىرىپ، سوڭىنان شيپاحانادا قۇرساعىن جارىپ بوساندىرۋ، ۇرىق جولىن بۋىپ تاستاۋ وتاسىن جاساتقان، ەشقاشان دا تۋىتتان تيدىرىلماعان، جاتىرى دا ەشقاشان الىپ تاستالماعان.
◆ ول جاسى ۇلعايعان اكەسىن شينجياڭ ۇكىمەتى كوپ رەت قاماۋعا جانە تەكسەرۋگە الدى، سونداي - اق كوپ ۇزاماي قايتىس بولدى، ءولۋ سەبەبى بەلگىسىز دەگەن. ءىس جۇزىندە، ونىڭ اكەسى ۇل - قىزدارىمەن باستان - اياق قالىپتى تۇرمىس كەشىرگەن، ەشقاشان «تەكسەرۋگە» نەمەسە «قاماۋعا» الىنعان ەمەس، ءتاج ارتەريا سيپاتتى جۇرەك اۋرۋىنا شالدىققاندىقتان 2019 - جىلى 10 - ايدىڭ 12 - كۇنى قايتىس بولعان. بۇنى ءزورامنىڭ 5 - اعاسى ابدۇحيلىل داۋىت، 3 - اعاسى ەركىن داۋىت راستادى.
◆ ول «جۇپ قۇراعان تۋىسىمىزدىڭ ۇيىندە شوشقا ەتى شىعارىلعان داستارقاندا بولدىم» دەگەن. ءىس جۇزىندە، ءزورام داۋىت ايتىپ وتىرعان «جۇپ قۇراعان تۋىس» ءىس جۇزىندە ونىڭ 5 - اعاسى ابدۇحيلىل داۋىتتىڭ جۇپ قۇراعان تۋىسى جاۋ چيلين. 2017 - جىلى 10 - ايدا ابدۇحيلىل داۋىت جاۋ چيلينمەن جۇپ قۇراپ تۋىس بولعان. 2018 - جىلى 1 - ايدا جاۋ چيلين ابدۇحيلىل داۋىت وتباسىن ۇيىنە قوناققا شاقىرعاندا، ءزورام داۋىت تا بىرگە بارعان. جاۋ چيليننىڭ شەشەسى ءوز قولىمەن قوناقتاردىڭ اس - سۋىن دايىنداعان. جاۋ چيليننىڭ شەشەسى حۇيزۋ بولعاندىقتان، اس - سۋ مۇسىلمانشا بولادى، «داستارقانعا شوشقا ەتىن شىعارۋى» مۇلدە مۇمكىن ەمەس.
4 - وسەك - اياڭ: ميھىرگۇل تۇرسۇن شەتەل اقپارات قۇرالىنىڭ تىلشىلىگىن قابىلداعاندا، تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنداعى كەزىمدە ماعان بەلگىسىز ءدارى جەگىزدى، كەيىن امەريكا شيپاگەرلەرى تۋىتتان تيدىرىلعانىمدى تۇراقتاندىردى دەگەن.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ 2017 - جىلى 4 - ايدىڭ 21 - كۇنى ۇلتتىق وشپەندىلىككە جانە ۇلتتىق كەمسىتۋگە جەلىكتىردى دەگەن كۇمان تاعىلىپ، ميھىرگۇل تۇرسۇندى شينجياڭ چارچان اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى قىلمىستىق ىستەر بويىنشا قولدا ۇستاي تۇرعان. مەرەز سياقتى جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققاندىقتان، ادامگەرشىلىك جاقتان ويلاستىرىپ، اۋداندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى 2017 - جىلى 5 - ايدىڭ 10 - كۇنى وعان قولدانىلعان زورلىقتى شارانى كۇشىنەن قالدىرعان. وسى 20 كۇندە قىلمىستىق ءىس بويىنشا قولدا ۇستاي تۇرۋدان سىرت، ميھىرگۇل تۇرسۇن جۇڭگوداعى كەزىندە بۇكىلدەي ەركىن بولعان، ەشقاشان سوتتالماعان، ەشقانداي دا ءبىر تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا تاربيەلەنۋدە بولماعان، زورلىقپەن ءدارى جەۋ جاعدايى ءتىپتى بولماعان. بۇدان سىرت، ۇعىسۋىمىزشا، ميھىرگۇل تۇرسۇننىڭ جۇڭگودا تۋىت تەجەۋ وتاسىن جاساتقان ەستەلىگى جوق ەكەن.
5 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ «قايتا تاربيەلەۋ لاگەرىن» قۇرىپ، نەشە ميلليون ۇيعۇر مۇسىلماندارىن قاماۋعا الدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭدا ايتىلمىس «قايتا تاربيەلەۋ لاگەرى» ەشقاشان بولعان ەمەس.
◆ شينجياڭ زاڭ بويىنشا قۇرعان كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى (تومەندە تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى دەلىندى) مەكتەپ سيپاتىنا جاتادى، شينجياڭنىڭ قولدانعانى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ بويىنشا الدىن الۋ سيپاتتى شارا. ماقساتى لاڭكەستىك پەن ۇشقارىلىقتىڭ ءونىپ - وسەتىن توپىراعىن قاينار كوزىنەن الاستاۋ. قاتىستى شارا حالىقارالىق قوعامنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ تاجىريبەسىنەن ۇلگى الىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ «زورلىقتى كۇش ۇشقارىلىقتان ساقتانۋ ارەكەتى جوسپارىندا» دارىپتەلگەن دامۋ، وقۋ - اعارتۋ سياقتى بايلىقتاردان پايدالانىپ ۇشقارى يدەيا اعىمىن تەجەۋ ۇستانىمىن امالياتتا ايگىلەگەن، «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ الەمدىك لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ستراتەگياسى» سياقتى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋداعى ءبىرسىپىرا حالىقارالىق قاۋلىلاردىڭ پرينسيبى مەن رۋحىنا بۇكىلدەي ۇيلەسەدى. شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدا جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋدا قولدانعان شارالارى بەلسەندى ناتيجەگە قول جەتكىزىپ، ۇدايى 4 جىلدان استام ۋاقىتتا زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلوسى تۋىلمادى.
◆ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنداعى تاربيەلەنۋشىلەر «ءۇشتى ۇيرەنۋ، ءبىردى الاستاۋ» ارقىلى، ياعني مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى، زاڭ بىلىمدەرىن جانە كاسىپتىك شەبەرلىك ۇيرەنۋ ارقىلى ۇشقارىلىقتى الاستاۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىردى. 2019 - جىلى 10 - ايدا شينجياڭداعى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا «ءۇشتى ۇيرەنۋ، ءبىردى الاستاۋ» كۋرسىنا قاتىناسقان تاربيەلەنۋشىلەر تۇگەلدەي وقۋ تاۋىستى، سونداي - اق كوپشىلىگى تۇراقتى جۇمىستانىپ، الاڭسىز ءومىر كەشۋدە.
6 - وسەك - اياڭ: شينجياڭداعى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى تاربيەلەنۋشىلەرگە «ءدىندى شەكتەۋ»، ساياسيمەن سۋارۋ جانە قورقىتۋ، اۋىر جازا قولدانۋ جۇرگىزدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى تاربيەلەنۋشىلەردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگىن، ۇلتتىق عۇرىپ - ادەتىن جانە ءوز ۇلتىنىڭ ءتىل - جازۋىن قولدانۋ ۇقىعىن تولىق قۇرمەتتەدى جانە قورعادى. دىنگە سەنەتىن تاربيەلەنۋشىلەر ۇيلەرىنە قايتقاندا زاڭدى ءدىني قيمىلدارعا قاتىناسۋ - قاتىناسپاۋدى ءوز ەركىمەن بەلگىلەي الادى؛ ءتۇرلى، مايەگى مول مۇسىلمانشا اس - سۋمەن تەگىن قامدالدى؛ ءتۇرلى ەرەجە - تۇزىمدەر، ساباق كەستەسى، اس ءمازىرى سياقتىلاردىڭ بارىنە مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ مەن جەرگىلىكتى از ۇلت ءتىل - جازۋى قولدانىلدى.
◆ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى تاربيەلەنۋشىلەردىڭ باس بوستاندىعى مەن ادامدىق ار - نامىسىن تولىق قامتاماسىز ەتتى. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى جاتاقتى مەكتەپ بويىنشا باسقارۋ قولداندى، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ جۇمىسى بولسا رۇقسات الۋىنا، مەرزىمدى ۋاقىتتا ۇيىنە قايتۋىنا بولادى، حابارلاسۋ ەركىندىگى بولدى. تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعى ءارقانداي ءبىر تاسىلمەن تاربيەلەنۋشىلەرگە ادامدىق جاقتان قورلاۋ جانە ازاپتاۋ جۇرگىزۋدى قاتاڭ شەكتەدى، ايتىلمىش «از ۇلتتارعا قىسىم كورسەتۋ»، «مۇسىلمانداردى قىسپاققا الۋ» دەگەن مۇلدە بولعان جوق.
◆ تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىندا ءتۇرلى تۇرمىستىق قۇرىلعىلار تولىق بولدى. جاتاقحانا ءبىر تۇتاس راديومەن، تەلەۆيزورمەن، اۋا رەتتەگىشپەن نەمەسە جەلدەتكىشپەن جابدىقتالدى؛ ەمحانا، زاڭدىق كەڭەس بەرۋ كەڭسەسى جانە پسيحيكالىق كەڭەس بەرۋ كەڭسەسى ورنالاستىرىلىپ، تاربيەلەنۋشىلەردى سالاماتتىعى بويىنشا دياگنوز قويۋ جانە ەمدەۋ، زاڭدىق جاقتان ءتۇسىندىرۋ جانە پسيحيكالىق كەڭەس بەرۋ قىزمەت وتەۋلەرىمەن تەگىن قامدادى؛ باسكەتبول، ۆولەيبول، ۇستەل دوبى سياقتى دەنە تاربيە قيمىل الاڭ - ورىندارى، كىتاپ وقۋ ءۇيى، كومپيۋتەر ءۇيى جانە كينو كورسەتۋ ءۇيى سياقتى مادەني قيمىل ورىندارى، سونداي - اق شاعىن زال، اشىق توبەلى ساحنا سياقتى ادەبيەت - كوركەمونەر ويىن نومىرلەرىن قويۋ ورىندارى قۇرىلدى. ۇلتتىق ءان - ءبي، سپورت جارىستارى سياقتى ساباقتان سىرتقى قيمىلدار ۇنەمى وتكىزىلىپ، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ ۇيرەنۋ، تۇرمىس، كوڭىل اشۋ سياقتى جاقتارداعى ءتۇرلى تالاپتارى ەڭ جوعارى شەكتە قاناعاتتاندىرىلدى. بارلىق تاربيەلەنۋشىلەر تۇگەلدەي زەينەتكەرلىك، ەمدەۋ سياقتى قوعامدىق قامسىزداندىرۋدان يگىلىكتەنىپ، جالپى حالىقتىق سالاماتتىق تەكسەرۋگە تەگىن قاتىناستى.
7 - وسەك - اياڭ: شەتەلدەگى كەيبىر اقپارات قۇرالدارى مەن الەۋمەتتىك تۇعىرلاردا «ادام ىزدەۋ حابارلاندىرۋى» شىقتى، شەتەلدەگى ۇيعۇرلار شينجياڭداعى «تۋىستارىمىز»، «دوستارىمىز» «حابارسىز كەتتى»، «جوعالىپ كەتتى» دەگەن.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭ ۇيعۇر ۇلتىن قامتىعان ءار ۇلت حالقىنىڭ ءجۇرىس - تۇرىس ەركىندىگىن، سونداي - اق ولاردىڭ شەتەلدەگى تۋىستارىمەن حابار - بايلانىسىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتىپ وتىر.
◆ قاتىستى تاراۋلاردىڭ تەكسەرۋىنشە، شەتەلدەگى «شىعىس تۇركستان» ەلەمەنتتەرى ءسوز ەتكەن ايتىلمىس «حابارسىز كەتكەندەردىڭ» كەيبىرەۋى قوعامدا قالىپتى تىرشىلىك ەتىپ جۇرسە، كەيبىرەۋى بۇكىلدەي ويدان شىعارىلعاندار.
«اۆستراليا راديو سەرىكتەستىگى» اۆستراليادا قونىستانعان جۇڭگو ازاماتى ءازامات وماردىڭ شينجياڭداعى اكەسىنىڭ، وگەي شەشەسىنىڭ، 3 اعا - باۋىرىنىڭ، 2 اپەكە - قارىنداسىنىڭ جانە 20 نەشە نەمەرە ۇل، نەمەرە قىز، جيەن ۇل، جيەن قىزدارىنىڭ «حابارسىز كەتكەندىگىن» حابارلاعان. تەكسەرۋدەن ونىڭ جۇڭگوداعى تۋىستارىنىڭ بارلىعىنىڭ تۇگەلدەي قالىپتى تۇرمىس كەشىرىپ جاتقانى بايقالدى.
2020 - جىلى 2 - ايدا بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ادامدىق ۇقىق القالار كەڭەسىنىڭ جينالىسى كەزىندە، «دۇنيە جۇزىلىك ۇيعۇرلار قۇرىلتايى» جەنەۆاداعى مەملەكەتتەر سارايىنىڭ الدىنداعى «اقساق سيراق ورىندىق الاڭىندا» ايتىلمىش «جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ زيانكەستىگىنە ۇشىراعان ۇيعۇرلاردىڭ» ءبىرسىپىرا سۋرەتتەرىن كورسەتتى. كەيىن تەكسەرۋ ارقىلى بۇل سۋرەتتەردىڭ جالعان ينفورماتسيا ەكەندىگى، بولشەكتەۋشى ۇيىمدار ۇرلاپ العان ۇيعۇرلاردىڭ سۋرەتتەرى مەن جەكە ينفورماتسيالارى ەكەندىگى، ولاردىڭ قوعامدا قالىپتى تۇرمىس كەشىرىپ جاتقاندىعى دالەلدەندى.
8 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋسىنان پايدالانىپ ۇيعۇرلاردىڭ كوزىن جويدى، تالاي ادام جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس جۇقتىرىپ ايانىشتى جاعدايدا ءولدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى تۋىلعاننان بەرى شينجياڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ توسقاۋىل شايقاسىن باتىل، ويداعىداي جۇرگىزىپ، قىسقا ۋاقىت ىشىندە ىندەتتى ءونىمدى تەجەدى، اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەت مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ بىرلەسىپ ساقتانۋ، بىرلەسىپ تىزگىندەۋ مەحانيزمى ماماندار گرۋپپاسىنىڭ قولداۋىندا، «ناۋقاستاردى شوعىرلاندىرۋ، مامانداردى شوعىرلاندىرۋ، بايلىقتى شوعىرلاندىرۋ، شوعىرلى قۇتقارۋ – ەمدەۋ» پرينسيبى بويىنشا، دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان ناۋقاستاردى بار كۇشپەن قۇتقاردى، ەمدەدى. اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەت وڭىرگە، دارەجەگە ءبولۋ، دالمە - ءدال ساقتانۋ - تىزگىندەۋ تاكتيكاسىن اتقارىپ، پارىقتى، عىلمي ساقتانۋ - تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانىپ، قوعامدىق ورىندارداعى، ادام ءجيى الاڭ - ورىندارداعى جانە ءتۇيىندى الاڭ - ورىندارداعى ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى كۇشەيتىپ، ىندەتتىڭ تارالۋ، ءورشۋ قاتەرىن ەڭ جوعارى شەكتە جويدى؛ اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەت كوكونىس، جەمىس - جيدەك، ەت، جۇمىرتقا، ءسۇت، استىق سياقتى تۇرعىنداردىڭ تۇرمىسىنا قاجەتتى بۇيىمداردى ءوندىرۋدى، قامداۋدى الۋان ءتۇرلى امال قولدانا وتىرىپ قامتاماسىز ەتىپ، زاتتىق ماتەريالدىڭ جەتكىلىكتى بولۋىنا، ساپاسىنىڭ كەپىلدىك ەتىلۋىنە، باعاسىنىڭ تۇراقتى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى، بۇل ءبىرسىپىرا شارا شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جاپپاي قولداۋىنا يە بولدى. بۇكىل شينجياڭدا جوعارىدان تومەنگە دەيىن قۇلشىنۋدىڭ ارقاسىندا، شينجياڭ وڭىرىندە دياگنوزى تۇراقتاندىرىلعان 826 ناۋقاس تۇگەلدەي ساۋىعىپ شيپاحانادان شىقتى، بىردە - ءبىر ادام ولگەن جوق.
9 - وسەك - اياڭ: جۇڭگو شينجياڭداعى 80 مىڭ ۇيعۇردى جۇيەلى تۇردە باسقا ولكەلەردەگى زاۆودتارعا اپارىپ زورلىقپەن ەڭبەككە سالدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى ايرىقشا جاۋاپتى بولۋ پوزيتسياسىمەن جۇمىستانۋدى بەلسەنە جەبەدى. وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستا كەدەي حالىق كوپ، كەدەيلىكتىڭ كولەمى كەڭ، كەدەيلىك دەڭگەيى اۋىر، ونەركاسىپتەنىپ، قالا - قالاشىقتانىپ دامۋى كەنجە قالعان، جۇمىس ورىندارى شەكتى، جەرگىلىكتى بۇقارانىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋ، جۇمىستانۋ تىلەگىن تولىق قاناعاتتاندىرۋ قيىن. وسى ءىس جۇزىندىك جاعدايدى نەگىزگە الا وتىرىپ، شينجياڭداعى ءار دارەجەلى ۇكىمەت ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇمىستانۋ تىلەگى مەن سۇرانىسىنا تولىق قۇرمەت ەتۋ نەگىزىندە، سول جەردە، جاقىن ماڭدا جۇمىستاندىرۋ، شينجياڭ ىشىندە ءوڭىر اتتاتىپ جۇمىستاندىرۋ، شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسەتىن ولكە، قالالارعا جىبەرىپ جۇمىستاندىرۋ سياقتى شارالاردى بەلسەنە قولدانىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇمىستانۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا، كەدەيلىكتەن ارىلۋىنا، باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋىنە كومەكتەسىپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ەڭبەكپەن جۇمىستانۋ ۇقىعىن تولىق قامتاماسىز ەتتى.
◆ 2018 - جىلدان بەرى شينجياڭ جيىنى 151 مىڭ ادامدى باسقا سالاعا ويىستىرىپ جۇمىستاندىردى، مۇنىڭ كوپ ساندىسى شينجياڭ ىشىندە ءوڭىر اتتاپ جۇمىستانعاندار، باسقا ولكە، قالاعا بارىپ جۇمىستانعاندار مولشەرىمەن 14 مىڭ 700 ادام، باستىسى، اۋىلداستار تانىستىرۋ، تۋىس - تۋعانى كومەكتەسۋ - جەتەكتەۋ، ادام كۇشى بايلىعى بازارى جۇمىس ورنىن سايكەستىرىپ بەرۋ سياقتى تاسىلدەرمەن جۇزەگە اسىرىلدى. شينجياڭنان باسقا ولكەلەرگە بارىپ جۇمىس ىستەگەن ادامداردىڭ ۇلتتىق عۇرىپ - ادەت، ءتىل - مادەنيەت جانە ءدىني سەنىم سياقتى جاقتارداعى ۇقىق - مۇددەسى تۇگەلدەي زاڭ بويىنشا تولىق قامتاماسىز ەتىلدى. ولاردىڭ ىشىندە ءبىرتالاي ادامنىڭ جىلدىق كىرىسى 45 مىڭ يۋانعا جەتىپ، اۋىلدارىندا ەگىنشىلىكپەن شۇعىلدانۋعا نەمەسە جۇمىس ىستەۋگە سالىستىرعاندا كىرىستەرى بىرنەشە ەسە كوپ بولدى.
10 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ كوپتەگەن ۇيعۇرلاردى ماقتا تەرۋگە زورلاپ، الەمدىك قامداۋ تىزبەگىن لاستادى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ بۇرىنعى جىلداردا، ماقتا اشىلعان كۇز كەزىندە حىنان، سىچۋان قاتارلى جەرلەردەن كوپتەگەن شارۋا جۇمىسكەرلەر پويەزعا وتىرىپ شينجياڭعا كەلىپ ماقتا تەرەتىن، ولار «ماقتا تەرۋشىلەر ۇلكەن قوسىنى» دەپ اتالعان. شينجياڭدا دا ءار ۇلت شارۋا جۇمىسكەرلەرى ماقتا تەرۋگە بارادى، ولار بىرگە ەڭبەك ەتىپ، ءبىر - بىرىنە كوڭىل ءبولىپ، تەرەڭ دوستىق ورناتتى. شينجياڭ ءىشى - سىرتىنداعى وسى ماقتا تەرۋشى جۇمىسشىلاردىڭ بارلىعى ءوز ەركىمەن بارعان، قىسقا عانا ءبىر ايدا ولاردىڭ تابىسى 10 مىڭ يۋاننان اسادى.
◆ وسى جىلداردا عىلىم - تەحنيكانىڭ دامۋىنا مەڭزەس، شينجياڭنىڭ ماقتا ءوندىرىسى جوعارى دەڭگەيدە ماشينالاسۋدى جۇزەگە اسىردى، ماقتا تەرۋدىڭ قاۋىرت مەزگىلىنىڭ وزىندە دە، قىرۋار «ماقتا تەرۋشى جۇمىسشى» ىستەتۋ قاجەتسىز. ايتالىق، 2015 - جىلدان باستاپ، شينجياڭ بايىنعولين وبلىسى وڭىرىندەگى ماقتانىڭ باسىم كوپ ءبولىمى ماشينامەن تەرىلەتىن بولدى.
11 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ از ۇلتتارعا قاراتا ءسىڭىرىپ الۋ ساياساتىن قولدانىپ، ۇيعۇر مادەنيەتىن جۇيەلى جويۋعا سۇقتاندى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنداعى ءار ۇلت ءوز ۇلتىنىڭ سالت - سانا، ادەت - عۇرپىن ساقتاۋ نەمەسە رەفورمالاۋ ەركىندىگىنەن تولىق يگىلىكتەندى. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى نەگىزگى زاڭ مەن زاڭداردىڭ بەلگىلەمەسىنە قاتاڭ بويسۇنىپ، ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن قورعاۋعا جانە دامىتۋعا ايرىقشا ءمان بەردى.
◆ شينجياڭداعى ءار ۇلتتىڭ مادەنيەت مۇراسى قورعالدى. قاشقارداعى اپپاق قوجا مازارى، قورعاستاعى تۇعىلىق تەمىرحان مازارى، موڭعۇلكۇرەدەگى لاما بۇتحاناسى، حىجيڭداعى موڭعۇل حان ورداسى، چارچانداعى توعىراق شارۋا قوجالىعى سياقتى ۇيعۇر، موڭعۇل، حۇيزۋ، سىبە قاتارلى از ۇلتتاردىڭ تاڭداۋلى تاريحي مادەنيەت مۇراسىنا ۋاكىلدىك ەتەتىن ءبىر توپ ايگىلى قۇرىلىستار تۇگەلدەي لايىقتى جوندەلدى جانە قورعالدى. ۇيعۇردىڭ مۇقام كوركەمونەرى، قىرعىزدىڭ ەپوسى «ماناس» قاتارلىلار يۋنەسكونىڭ «ادامزاتتىڭ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى ۋاكىلدىك تىزىمدىگىنە» جانە «قورعاۋدى شۇعىل قاجەت ەتكەن بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار تىزىمدىگىنە» ەنگىزىلدى.
◆ ۇلتتىق تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەت جالعاستىرىلدى. ۇيعۇر ۇلتىنىڭ «ءماشىرابى»، قازاق ۇلتىنىڭ «ايتىسى»، قىرعىز ۇلتىنىڭ «قومىز ايتىسى»، موڭعۇل ۇلتىنىڭ «نادام مەيرامى»، سىبە ۇلتىنىڭ «باتىسقا كوشۋ مەرەكەسى»، حانزۋ ۇلتىنىڭ «يۋانشياۋ شىراق مەرەكەسى» سياقتى ۇلتتىق ءداستۇرلى ادەبيەت - كوركەمونەر قيمىلدارى كەڭ كولەمدە ورىستەتىلدى. ۇيعۇر تەاترى «عارىپ - ءسانامى»، قازاق ۇلتىنىڭ «ايتىسى»، قىرعىز ۇلتىنىڭ «ماناسشىلارىنىڭ» «ماناستى» جىرلاۋى سياقتى ءداۋىردىڭ وراسان زور وزگەرىسىن بەينەلەيتىن قويۋ ۇلتتىق ءتۇس العان، وڭىرلىك ەرەكشەلىككە يە ءبىر توپ تاماشا تەاتر تۇرلەرى ىركەس - تىركەس كوركەمونەر ساحناسىنا شىعارىلدى.
◆ شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى ءار ۇلتتىڭ اس - سۋ، مەرەكە - مەيرام، توي - تومالاق، ءولىم - ءجىتىم سياقتى جاقتارداعى سالت - سانا، ادەت - عۇرپىن تولىق قامتاماسىز ەتتى. شينجياڭداعى ۇلكەن، ورتا قالالاردا جانە مۇسىلمان بۇقاراسى بار شاعىن قالاشىقتاردا بەلگىلى مولشەردەگى مۇسىلمانشا اسحانالار بار؛ ماڭىزدى قاتىناس تۇيىندەرىندە، سونداي - اق از ۇلت جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەرى بار مەكەمە - ورىنداردا «مۇسىلمانشا اسحانا» نەمەسە «مۇسىلمانشا وشاق» اشىلعان؛ مۇسىلمان بۇقاراعا بەرىلەتىن سيىر، قوي ەتتەرى سالت - سانا، ادەت - عۇرىپ بويىنشا سويىلىپ ءبىر جاقتى ەتىلەدى، ساقتالادى، تاسىلادى، ساتىلادى. ءارقايسى از ۇلتتار «قۇربان ايت»، «ورازا ايت» سياقتى وزدەرىنىڭ ءداستۇرلى مەرەكەلەرى كەزىندە زاڭدا بەلگىلەنگەن مەرەكەلىك دەمالىستان يگىلىكتەنەدى.
◆ قازىر شينجياڭداعى ۇلتتار، باستىسى، 10 ءتۇرلى ءتىل جانە جازۋدى قولدانادى. از ۇلت جازۋلارى ءادىليا، اكىمشىلىك، وقۋ - اعارتۋ، اقپارات - باسپا ءسوز، راديو - تەلەۆيزيا، ينتەرنەت سياقتى الەۋمەتتىك ىستەر سالالارىندا كەڭ كولەمدە قولدانىلادى. شينجياڭ حالىق راديو ستانسياسىندا حانزۋ ءتىلى، ۇيعۇر ءتىلى، قازاق ءتىلى، موڭعۇل ءتىلى، قىرعىز ءتىلى سىندى 5 ءتۇرلى تىلدە 12 راديو باعدارلاما بار. شينجياڭداعى باستاۋىش، ورتا مەكتەپتەردە ۇيعۇر ءتىلى، قازاق ءتىلى، قىرعىز ءتىلى، موڭعۇل ءتىلى، سىبە ءتىلى سياقتى كوپتەگەن از ۇلتتار ءتىل - جازۋىنداعى ساباقتار كەڭىنەن اشىلعان. جۇڭگو حالىق اقشاسىنىڭ قاعاز اقشاسى بەتىنە حانزۋ ءتىلى، زاڭزۋ ءتىلى، ۇيعۇر ءتىلى، موڭعۇل ءتىلى جانە جۋاڭزۋ ءتىلى سىندى جيىنى 5 تىلدەگى جازۋ باسىلعان.
12 - وسەك - اياڭ: شينجياڭنىڭ كەيبىر وڭىرلەرىندە از ۇلتتاردىڭ قابىرى ءبۇلىندى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭ ەجەلدەن از ۇلتتاردىڭ ءولىم جونەلتۋ سالتىنا تولىق قۇرمەت ەتىپ كەلەدى، ءبىرقىدىرۋ زاڭ ەرەجەلەر جانە ساياساتتار شىعارىپ، از ۇلت بۇقاراسىنىڭ ءولىم جونەلتۋ نەگىزگى ۇقىق - مۇددەسىن قامتاماسىز ەتتى. ارناۋلى پايدالانىلاتىن جەر ءبولۋ، ارناۋلى قابىرستاندىق سالۋ سياقتى شارالاردى جولعا قويۋ ارقىلى جەرلەۋ سالتى بار از ۇلتتاردىڭ ءولىم جونەلتۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىردى، از ۇلتتاردىڭ ءداستۇرلى ءولىم جونەلتۋ ادەت - عۇرىپتارى «ساپقا تۇرۋ، سۇيەك شىعارۋ، ءنازىر بەرۋ» سياقتىلار تۇگەلدەي ساقتالدى.
◆ شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنا جانە حالىق تۇرمىس دەڭگەيىنىڭ جوعارىلاۋىنا ىلەسە، ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر الەۋمەتتىك يگىلىك سيپاتتى قابىرستاندىقتاردى جوسپارلاپ سالۋ تەبىنىن ارتتىردى، ءار ۇلت قابىرستاندىقتارىنىڭ قۇرىلعىلارى ۇزدىكسىز كەمەلدەنىپ، ورتا شارت - جاعدايى ۇزدىكسىز جاقساردى، كەيبىر جەرلەردەگى ءار ۇلت بۇقاراسىندا وزدىكتەرىنەن، ەرىكتى تۇردە قابىرستاندىق كوشىرۋ جاعدايى بار.
13 - وسەك - اياڭ: جۇڭگو ۇكىمەتى شينجياڭداعى از ۇلت بالالارىن جاتاقتى مەكتەپتەرگە كىرگىزىپ، ولاردى «زورلىقتى تۇردە» اتا - انالارىنان ايىردى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ زاڭىندا»: «اۋدان دارەجەلى حالىق ۇكىمەتى قاجەتكە قاراي جاتاقتى مەكتەپ قۇرىپ، بىتىراندى قونىستانعان وقۋ جاسىنداعى بالالاردىڭ، وسپىرىمدەردىڭ مىندەتتى وقۋ - اعارتۋ بويىنشا ءبىلىم الۋىن قامتاماسىز ەتەدى» دەپ بەلگىلەنگەن. شينجياڭنىڭ جەرى كەڭ، قىستاق پەن قالاشىقتىڭ اراسى ءبىرشاما الىس، وقۋشىلاردىڭ وقۋعا بارۋى اسا قولايسىز، ۇيرەنۋ ساپاسىنا كەپىلدىك ەتۋ قيىن، اتا - انالاردىڭ بالالارىن مەكتەپكە اپارۋ، الىپ قايتۋ اۋىرتپالىعى وتە اۋىر. وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن، وتكەن عاسىردىڭ 80 - جىلدارىنىڭ وزىندە - اق شينجياڭ 400 جاتاقتى باستاۋىش، ورتا مەكتەپ سالعان بولاتىن. جۋىرداعى جىلداردان بەرى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى بۇكىل ەلمەن بىردەي مەملەكەتتىڭ تالابى بويىنشا جاتاقتى مەكتەپتەر قۇرىلىسىن عىلمي جوسپارلاپ، ۇيلەسىمدى ورنالاستىرىپ، مەملەكەت پەن اۆتونوميالى رايوننىڭ قاتىستى قۇرىلىس ولشەمدەرىنە قاتاڭ بويسۇنىپ، ءار ءتۇرلى ۇيرەنۋ، تۇرمىس قۇرىلعىلارى مەن جابدىقتارىن تولىقتادى. اماليات جاتاقتى مەكتەپ وقۋ - اعارتۋىن ورىستەتۋدىڭ شينجياڭنىڭ وقۋ - اعارتۋدى وسىزامانداندىرۋدى جەدەلدەتۋدەگى، كەدەيلىكتەن دالمە - ءدال ارىلتۋعا دەم بەرۋدەگى پارمەندى شاراسىنا اينالعاندىعىن، ءار ۇلت وقۋشىلارى مەن اتا - انالارىنىڭ بەلسەندى قولداۋىنا يە بولعاندىعىن دالەلدەدى.
◆ شينجياڭنىڭ جاتاقتى مەكتەپ قۇرىلىسى − شينجياڭنىڭ اۆتونوميالى رايوننىڭ ءىس جۇزىندىگىن شىعار ءتۇيىن ەتە وتىرىپ جولعا قويعان، كەدەيلەردى وقۋ - اعارتۋ ارقىلى سۇيەمەلدەۋدى، مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ ساپاسىن جوعارىلاتۋدى ماقسات ەتكەن ورنالاستىرۋى، ول از ۇلت باستاۋىش، ورتا مەكتەپتەرى وقۋ - اعارتۋىنىڭ وسىزاماندانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋعا، شينجياڭداعى ۇلتتاردىڭ بارىس - كەلىسىن، اۋىس - كۇيىسىن جەبەۋگە ءتيىمدى. شينجياڭنىڭ جاتاقتى مەكتەپ اشۋ سىندى ادىسىندە جۇڭگونىڭ باسقا وڭىرلەرىنىڭ، دۇنيە جۇزىندەگى باسقا ەلدەردىڭ وسى تەكتەس مەكتەپ اشۋىمەن ەشقانداي ماندىك پارقى جوق.
14 - وسەك - اياڭ: شينجياڭداعى مەكتەپتەر ۇلتتىق ءتىلدىڭ ورنىنا حانزۋ ءتىلىن قولدانىپ، ولاردىڭ «ميىن جۋدى». شينجياڭ از ۇلت وقۋشىلارىنىڭ ءوز ۇلتىنىڭ ءتىلىن قولدانۋىن شەكتەدى، ۇيعۇر تىلىندەگى مەكتەپتەردى جاپتى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ نەگىزگى زاڭىندا»، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ زاڭىندا» ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى ۇيرەنۋ جانە قولدانۋ ۇقىعى بار، مەملەكەت ازاماتتاردىڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى ۇيرەنۋىنە جانە قولدانۋىنا شارت - جاعداي ازىرلەيدى دەپ بەلگىلەنگەن. شينجياڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ تاربيەسىن ىلگەرىلەتۋمەن بىرگە، مەملەكەتتىڭ باستاۋىش، ورتا مەكتەپتەر ساباق ورنالاستىرۋى جوباسىنىڭ تالابى بويىنشا، از ۇلت ءتىل - جازۋىنداعى ساباقتاردى دا اشىپ، از ۇلت وقۋشىلارىنىڭ ءوز ۇلتىنىڭ ءتىل - جازۋىن ۇيرەنۋ ۇقىعىن تولىق قامتاماسىز ەتىپ، از ۇلتتاردىڭ ءتىل مادەنيەتىنىڭ جالعاسۋىن، دامۋىن ءونىمدى جەبەدى.
◆ شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى 7 ءتۇرلى تىلدە باستاۋىش، ورتا مەكتەپ وقۋ - اعارتۋىن جۇرگىزدى. قازىر شينجياڭ مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەدە جانە باستاۋىش، ورتا مەكتەپتەردە مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ وقىتۋىن، ءوز ۇلت ءتىل - جازۋىن قوسىپ وقىتۋ سىندى قوس ءتىل وقۋ - اعارتۋىن جالپى بەتتىك جالپىلاستىرىپ وتىر. مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋدى قولدانا بىلگەندە، وسى زامانعى قوعامعا اناعۇرلىم جاقسى ارالاسۋعا، ۇيلەسۋگە بولادى، مەيلى ۇيرەنۋدە، قىزمەت ىزدەۋدە، الدە ارالاسىپ سويلەسۋدە، ساۋدامەن شۇعىلدانۋدا، جۇمىس ىستەۋدە بولسىن بارلىعىندا ءتىپتى دە مول قولايلىلىق بولادى.
15 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ لاڭكەستىككە سوققى بەرۋدى سىلتاۋ ەتىپ از ۇلتتاردى جانىشتادى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ تولىقسىز ساناققا نەگىزدەلگەندە، 1990 - جىلدان 2016 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ۇلتتىق بولشەكتەۋشى كۇشتەر، ءدىني ۇشقارى كۇشتەر، زورلىقتى لاڭكەستىك كۇشتەر شينجياڭدا نەشە مىڭداعان رەت زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلولارىن (وقيعالارىن) جوسپارلاپ تۋدىرىپ، قىرۋار جازىقسىز بۇقارانى زيانكەستىككە ۇشىراتتى، نەشە جۇزدەگەن قوعام حاۋىپسىزدىگى حالىق ساقشىلارى قىزمەتتە قۇربان بولىپ، قيساپسىز مال - مۇلىك زيانعا ۇشىراپ، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنا اۋىر اپات اكەلدى.
◆ قاتاڭ دا كۇردەلى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جاعدايى جانە ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك قىلمىسىنا سوققى بەرۋ، ءومىر، مال - مۇلىك حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ سىندى كوكەي تەستى تالابىنا ساي، جۇڭگونىڭ شينجياڭى «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ الەمدىك لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ ستراتەگياسى» سياقتى لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جاعىنداعى ءبىرقىدىرۋ قۇجاتتارىنا بەلسەندىلىكپەن ءۇن قوسىپ، مەملەكەتتىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ زاڭى مەن اۆتونوميالى رايوننىڭ قاتىستى زاڭ، زاڭ ەرەجەلەرى بويىنشا بەلگىلى وڭىرمەن، ۇلتپەن، دىنمەن بايلانىستىرماۋدا تاباندى بولىپ، ازاماتتاردىڭ ادامدىق ۇقىعىنا قول سۇققان، الەۋمەتتىك حاۋىپسىزدىككە زالال تيگىزگەن، ۇلتتار ىنتىماعىن بۇلدىرگەن، مەملەكەتتى بولشەكتەمەك بولعان زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك ارەكەتتەرگە قاتاڭ سوققى بەردى. 2014 - جىلدان بەرى جيىنى 1588 زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك توپ تالقاندالىپ، 12 مىڭ 995 زورلىقتى كۇش لاڭكەس ەلەمەنتتەر ۇستالىپ، 2052 قوپارىلىس جابدىعى قولعا ءتۇسىرىلىپ، ۇشقارىلىقتىڭ سىنالاپ كىرۋى ءونىمدى شاۋجايلانىپ، قوعامنىڭ اماندىق جاعدايى كورنەكتى جاقسارىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تىرشىلىك ۇقىعى، سالاماتتىق ۇقىعى، دامۋ ۇقىعى سياقتى نەگىزگى ۇقىقتارى ەڭ جوعارى شەكتە قامتاماسىز ەتىلىپ، شينجياڭدا ءۇرتىس 4 جىلدان استام ۋاقىت زورلىقتى كۇش لاڭكەستىك دەلوسى تۋىلمادى.
16 - وسەك - اياڭ: شينجياڭنىڭ «ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ» شاراسى، «ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى» جانە ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بىرلەسكەن دوستىعى سياقتى قيمىلداردى جۇرگىزۋى − ۇيعۇر وتباسىلارىنا كيلىگۋ ءارى باقىلاۋ ءۇشىن.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ 2016 - جىلدان بەرى شينجياڭ ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى اراسىندا «ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى» جانە ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بىرلەسكەن دوستىعى قيمىلىن ورىستەتىپ، ءبىر ميلليون 110 مىڭ ءار ۇلت كادرلارى، جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەرى ءبىر ميلليون 600 مىڭنان استام ءار ۇلت بۇقاراسىمەن جۇپ قۇرادى، دوستاستى، تۋىس بولدى، مۇنىڭ ىشىندە ۇيعۇر ۇلتىن ءوز ىشىنە العان از ۇلت بۇقاراسىمەن جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان حانزۋ كادرلار دا، حانزۋ بۇقاراسىمەن جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان ۇيعۇر ۇلتى كادرلارىن ءوز ىشىنە العان از ۇلت كادرلارى دا بار.
◆ ءار ۇلت كادر - بۇقاراسى ارالاسىپ، ىشتەسىپ، توعىسىپ، ءوزارا قۇرمەتتەپ، ءوزارا كومەكتەستى، قالىڭ كادرلار مەن جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەر وزدەرىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى مەن ارتىقشىلىقتارىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، نەگىزگى ساتى بۇقاراسىن بايۋ جولىن كەڭەيتۋگە بەلسەنە جەتەكتەپ، ولاردىڭ ەمدەلۋ، جۇمىستانۋ، وقۋعا ءتۇسۋ سياقتى ءوندىرىس، تۇرمىس بارىسىنداعى ءىس جۇزىندىك قيىنشىلىقتارىن شەشۋىنە كومەكتەسىپ، حالىق تىلەگىنە يە بولعان، حالىق رايىنا سايكەسكەن كوپتەگەن ىزگى ءىس، ناقتى ءىس ىستەدى. ساناققا قاراعاندا، «ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بەرەكەلى شاڭىراعى» جانە ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ بىرلەسكەن دوستىق قيمىلىنا قاتىناسقان كادرلار، جۇمىسشى - قىزمەتكەرلەر نەگىزگى ساتىداعى بۇقاراعا 940 ميلليون يۋان اقشالاي جىلۋ، 49 ميلليون 210 مىڭ دانا زاتتىق جىلۋ بەرگەن، 18 ميلليون 30 مىڭ جاقسى ءىس، ناقتى ءىس ىستەگەن.
17 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ بارلىق جەردە بار كامەرا، قول تەلەفون APP، ينتەرنەت جالپىلىق ينفورماتسياسى سياقتى جوعارى عىلىم - تەحنيكا تاسىلدەرى ارقىلى ۇيعۇر ۇلتى مۇسىلماندارىن باقىلادى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭنىڭ قالا، اۋىلدارداعى الەۋمەتتىك وڭىرلەر، نەگىزگى جولدار، قاتىناس توراپتارى سياقتى الەۋمەتتىك ورىندارعا زاڭ بويىنشا كامەرا ورناتۋداعى ماقساتى قوعامدىق جونگە سالۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ، قىلمىستان ءونىمدى ساقتانۋ جانە وعان سوققى بەرۋ، وسى شارالار قوعامدىق حاۋىپسىزدىك سەزىمدى كۇشەيتتى، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جاپپاي قولداۋىنا يە بولدى. قاتىستى شارالار ءارقانداي بەلگىلى ۇلتقا باعىتتالماعان.
◆ وسى زامانعى عىلىم - تەحنيكا ونىمدەرىنەن جانە ۇلكەن ساندى مالىمەت ادىسىنەن پايدالانىپ قوعامدىق جونگە سالۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ − حالىقارالىق قوعامداعى جالپىلىق ءادىس. «نانحۋا تاڭعى گازەتىنىڭ» حابارىنا نەگىزدەلگەندە، ەڭ جاڭا زەرتتەۋ بايقاۋىندا باقىلاۋ كامەراسىنىڭ سانى جاعىندا الەمدە الدىڭعى 10 ورىندا تۇراتىن مەملەكەتتەر ۇلى بريتانيا، گەرمانيا، فرانسيا، نيدەرلاند قاتارلىلار ەكەن.
18 - وسەك - اياڭ: جۇڭگونىڭ شەتەلدە تۇراتىن ەلشىحانالارى، كونسۋلحانالارى شەتەلدەگى ۇيعۇرلارعا پاسپورت جاڭالاپ بەرمەي، ولاردى ەلگە قايتىپ زاڭنان تىسقارى قاماۋعا الۋدى نەمەسە اباقتىعا سالۋدى قابىلداۋعا ماجبۇرلەدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ جۇڭگو ازاماتتارىنىڭ باس بوستاندىعى مەن شەكارادان شىعۋ - كىرۋ ۇقىعى زاڭ بويىنشا قورعالادى. تەك جۇڭگو قاراستىلىعىنداعى ازامات بولسا، سونداي - اق جۇڭگو ازاماتى ەكەندىگىن ءوزى مويىنداسا بولعانى، جۇڭگونىڭ زاڭدارىنا، زاڭ ەرەجەلەرىنە قايشىلىق جاساماسا، تۇگەلدەي تۇرعان ورنىنداعى جۇڭگو ەلشىحاناسىنا، كونسۋلحاناسىنا پاسپورتتى جاڭالاپ بەرۋدى نەمەسە تولىقتاپ بەرۋدى ءوتىنىش ەتۋىنە بولادى.
◆ جۇڭگونىڭ شەتەلدە تۇراتىن ەلشىحاناسى، كونسۋلحاناسى «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ شەكارادان شىعۋدى، شەكارادان كىرۋدى باسقارۋ زاڭى»، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ پاسپورت زاڭى» سياقتى زاڭدارعا، زاڭ ەرەجەلەرگە ساي قاتىستى كاسىپتەردى ءبىتىرىپ، ءار ۇلتتى ءوز ىشىنە العان شەتەلدەگى حۋاچياۋلاردىڭ، حۋارىنداردىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتەدى. جۇڭگونىڭ شەتەلدە تۇراتىن ەلشىحانالارىنا، كونسۋلحانالارىنا پاسپورت جاڭالاپ بەرۋ نەمەسە تولىقتاپ بەرۋ ءوتىنىشن ۇسىنعان جۇڭگونىڭ شينجياڭىنا قاراستى ادامداردىڭ تەكسەرىپ بەكىتۋدەن ءوتىپ قاتىستى زاڭدارعا ۇيلەسكەندەرى قابىلداندى نەمەسە بەكىتىلدى.
19 - وسەك - اياڭ: جۇڭگو ۇكىمەتى شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ شينجياڭعا بارىپ تىلشىلىك جاساۋىنا رۇقسات ەتپەدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆شينجياڭ اشىق ۇستالعان وڭىرگە جاتادى، «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ شەتەلدىڭ تۇراقتى تۇراتىن اقپارات قۇرىلىمدارىنىڭ جانە شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ تىلشىلىك جاساۋ ەرەجەسىندەگى» بەلگىلەمەگە ساي، شەتەلدىك تىلشىلەر جۇڭگونىڭ زاڭدارىنا بويسۇنۋ، قاتىستى رەسمياتتاردى وتەۋ العى شارتىندا شينجياڭعا كەلىپ تىلشىلىك جاساۋىنا ابدەن بولادى. جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ شەتەلدىك تىلشىلەردىڭ شينجياڭعا بارىپ تىلشىك جاساۋىنا رۇقسات ەتپەۋ جاعدايى ورىن تەپكەن جوق.
◆ 2018 - جىلدىڭ سوڭىنان بەرى حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ ءمانساپتىلارىن، ديپلوماتتاردى، اقپارات قۇرالدارىنىڭ تىلشىلەرىن، ءدىني كوسەمدەردى قامتىعان جالپى 100دەن استام مەملەكەت، توپ - ۇجىمنان 1200 نەشە ادام شينجياڭعا ساپارلاي كەلدى.
◆ 2019 - جىلى 9 - ايدىڭ 3 - كۇنىنەن 7 - كۇنىنە دەيىن امەريكا مەملەكەتتىك راديو سەرىكتەستىگىنىڭ (NBC) تىلشىلەرى شينجياڭعا كەلىپ تىلشىلىك جاساپ، حابار جازدى.
◆ 2020 - جىلى 12 - ايدا ۇلى بريتانيا راديو سەرىكتەستىگىنىڭ (BBC) تىلشىلەرى شينجياڭنىڭ كۇشارى سياقتى جەرلەرگە بارىپ تىلشىلىك جاساپ، حابار جازدى.
20 - وسەك - اياڭ: بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرى جونىندەگى جوعارى دارەجەلى ءمانساپتىسى شينجياڭدا ساپاردا بولسا شەكتەمەگە ۇشىرايدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ جۇڭگو جاق بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرى جونىندەگى جوعارى دارەجەلى ءمانساپتىسى باچەلەتتىڭ جۇڭگودا ساپاردا بولۋىن ءارى شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولۋىن قارسى الادى، سونداي - اق بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جاعىمەن باستان - اياق تىعىز قارىم - قاتىناستى ساقتاپ كەلەدى.
21 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ ءىسلام ءدىنىن جانىشتادى، ءدىني سەنىم ەركىندىگىن شەكتەدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ءدىني سەنىم ەركىندىگىنە قۇرمەت ەتۋ جانە ونى قورعاۋ − جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ ۇزاق ۋاقىت تاباندى بولعان نەگىزگى ساياساتى. «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ نەگىزگى زاڭىنىڭ» 36 - تارماعىندا: جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى بار دەپ بەلگىلەنگەن. ءدىني سەنىم ەركىندىگىنىڭ نەگىزگى زاڭ پرينسيبى شينجياڭدا جالپى بەتتىك تياناقتاندىرىلدى، شينجياڭدا ازاماتتاردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ۇقىعى تولىق قامتاماسىز ەتىلدى، دىنگە سەنەتىن ازاماتتاردىڭ ءدىني سۇيىسپەنشىلىگىنە، سەنىم قاجەتىنە جانە ادەت - عۇرپىنا تولىق قۇرمەت ەتىلدى، زاڭدى ءدىني قيمىلدار زاڭ جاعىنان قامتاماسىز ەتىلدى، ءدىني مادەنيەت مۇرالارى ءونىمدى قورعالدى.
◆ شينجياڭ حانزۋ ءتىلى، ۇيعۇر ءتىلى، قازاق ءتىلى، قىرعىز ءتىلى سياقتى 4 تىلدە «قۇران كارىم»، «بۇحاري حاديستەرىنىڭ ناقتى ەستەلىككە الىنعان جاۋھارلارى» سياقتى ءدىني كلاسسيك كىتاپتاردى اۋدارىپ باسپادان شىعارىپ، ءار ۇلت دىنگە سەنەتىن بۇقاراسىنىڭ ءدىني بىلىمدەرگە يە بولۋىنا قولايلىلىق جاراتتى.
◆ شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق ۇكىمەت 1996 - جىلدان بەرى 2020 - جىلى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى سەبەبىنەن كۇشىنەن قالدىرىلۋدان سىرت، ءار جىلى تۇگەلدەي جالداما ۇشاق ورنالاستىرىپ ءارى شەكارادان شىعۋ - كىرۋ، ەمدەۋ، اس - سۋ سياقتى جاقتاردا جوعارى ساپالى قىزمەت وتەپ، قاجىعا بارۋ قيمىلىنىڭ حاۋىپسىز، ءتارتىپتى بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى شارت - جاعدايى بار ءار ۇلت مۇسىلماندارىنىڭ قاجىشىلاۋ مىندەتىن ءساتتى تامامداۋىن قامتاماسىز ەتتى.
22 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ مەشىتتەردى كەڭ كولەمدە شاقتى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭدا مەشىتتىڭ سانى دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ قالىپتى ءدىني قاجەتىن بۇكىلدەي قاناعاتتاندىرا الادى. شينجياڭداعى ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر مەشىتتەردىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ شارت - جاعدايىن ءۇرتىس جاقسارتۋمەن بىرگە، ۇكىمەت قارجى شىعارىپ «جەتىنى جەتكىزۋدى، ەكى بولۋدى» (سۋدى، ەلەكتردى، جولدى، گازدى، حابارلاسۋدى، راديو - تەلەۆيزيانى، مادەنيەت كىتاپ بولمەسىن مەشىتكە جەتكىزۋ، جۇمادا مەشىتتە جۋىنۋ قۇرىلعىلارى بولۋ، سۋمەن شاياتىن دارەتحانا بولۋ)، «توعىزدى سەپتەۋدى» (شيپاگەرلىك، دارىگەرلىك قىزمەت وتەۋىن، ەلەكتروندى ەكران، كومپيۋتەر، ەلەكتر جەلدەتكىش نەمەسە اۋا رەتتەگىش، ءورت ءوشىرۋ، ورتتەن ساقتانۋ قۇرىلعىلارى، تابيعي گاز، اۋىز سۋ جابدىقتارىن، اياق كيىم قابى نەمەسە اياق كيىم قاپتاۋىش ماشيناسىن، زات ساقتايتىن ىشكاپ سەپتەۋ) اتقارىپ، ءدىن سالاسىنداعى قالىڭ قايراتكەرلەر مەن دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ ايرىقشا قارسى الۋىنا بولەندى.
23 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ ءدىني قايراتكەرلەردى «قىسپاققا الدى».
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭ ءدىني وقىتۋشى - قىزمەتكەرلەردى تاربيەلەۋدى، باۋلۋدى كۇشەيتتى، قازىر اۆتونوميالى رايوندا ءىسلام ءدىنى شۋەيۋانى، سونداي - اق قاشقار، حوتان، ىلە سياقتى 8 بولىمشە شۋەيۋانى جانە شينجياڭ ءىسلام ءدىنى مەكتەبى بولىپ جالپى 10 ءدىني شۋەيۋان، مەكتەپ بار، ءار جىلى بەلگىلى مولشەردە تولىق كۋرسقا، جوعارى تەحنيكۋمعا، ورتا تەحنيكۋمعا وقۋشى قابىلدايدى، مەكتەپ اشۋ كولەمى 3000 نەشە ادامعا جەتەدى.
24 - وسەك - اياڭ: شينجياڭ مۇسىلمانداردىڭ اۋىز بەكىتۋىنە تيىم سالدى.
شىندىقتىڭ ناقتى جاعدايى:
◆ شينجياڭداعى ءار ۇلت مۇسىلماندارىنىڭ ءدىن قاعيدا - جوسىندارى جانە ءداستۇرلى ادەت - عۇرىپ بويىنشا، مەشىتتە جانە ءوزىنىڭ ۇيىندە اۋىز بەكىتۋ، ءىسلام ءدىنى مەرەكەسى سياقتى قالىپتى ءدىني قيمىلداردى جۇرگىزۋى بۇكىلدەي ءوزىنىڭ قالاۋى بويىنشا جۇرگىزىلەدى، ەجەلدەن ءارقانداي ادام كيلىكپەيدى ءارى ءارقانداي شەكتەمەگە ۇشىرامايدى.
◆ ءار جىلى ورازا ايى كەزىندە مۇسىلماندار بۇقاراسىنىڭ اۋىز بەكىتۋى نەمەسە اۋىز بەكىتپەۋى بۇكىلدەي ءوزىنىڭ ەركىندىگىندە بولادى. شينجياڭداعى ءار دارەجەلى ۇكىمەتتەر ورازا ايت سياقتى مەرەكەدە بازاردى قامداۋدى جانە ءدىني قيمىل حاۋىپسىزدىگىن بار كۇشپەن قامتاماسىز ەتتى.
(شينحۋا اگەنتتىگى، 2 - ايدىڭ 4 – كۇنى، بەيجيڭ)
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
