ماقتا اتىزىنا بارىپ، كىرىستى ارتتىرۋدىڭ ەگجەي - تەگجەيلى ەسەبىن جاساعاندا
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ جىلي، حي حۇڭۋي
2021.04.01 13:52 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
قۇمدى شولدە جوڭكىلە اققان تارىم وزەنى وڭتۇستىك شينجياڭ شۇراتتارىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعىن وركەندەتتى، ال ماقتا سول جەردەگى ەڭ ۇلكەن باسىمدىققا يە ەكونوميكالىق داقىل سانالادى.
كوكتەم كەلىپ، تارىم وزەنى جاعاسى جاسىل تۇسكە بولەندى. بىرنەشە كۇننەن بەرى وسىزاماندانعان ماقتا تۇقىمىن سەبۋ ماشينالارى بايتاق دالادا كۇمىس ءتۇستى جولاقتار ”توقىپ“، كوكتەمگى ەگىستىڭ ەڭ اسەم كورىنىسىن قالىپتاستىردى. جاڭا عانا جابىلعان اتىز جارعاقتارىنا قاراپ تۇرعان كۇشار قالاسى ياقا قالاشىعى شۇنۇت قىستاعىنداعى ءىرى كاسىپتىك ماقتاشى قۇربان توحتى بيىل مول ءونىم الاتىندىعىنا نىق سەنىمدە ەدى.
قۇربان توحتىنىڭ نىق سەنىمىنە ونىڭ كىرىس ارتتىرۋ ەسەبىن انىق سوعۋى سەبەپ بولىپ وتىر، ماقتا ەگىلگەننەن جينالعانعا دەيىنگى جارتى جىلدان ارتىق ۋاقىتتا، ءار بۋىننىڭ بارلىعى وزىق تەحنيكالىق قولداۋلارمەن، حالىققا ءتيىمدى ساياساتتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن، وعان وزىندىك قۇندى ۇنەمدەۋ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ شارالارى ۇستەلمەك. ەگىپ تاپقانىڭ بولسىن، ۇنەمدەپ ىركىپ قالعانىڭ بولسىن، جاردەماقىمەن تولىقتاپ العانىڭ بولسىن، بارلىعىنان پايدا كىرگەلى تۇر.
تۇسىمگە قالاي كەپىلدىك ەتۋگە بولادى
”ءار جىلدىڭ وسى مەزگىلىندە ءبىز جۇمىسقا تولىق ىنتامەن كىرىسەمىز. قازىر ماقتا تۇقىمىن سىڭىرسەك، كۇزدە تابىس مول بولادى“، - دەدى 3 - ايدىڭ 30 - كۇنى ياقا قالاشىعى چەشقۇم قىستاعى ۇلى ىنتىماق اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ مۇشەسى رەيىم راحىمان.
رەيىم راحىمان مەن سەلبەستىك كووپەراتيۆىندەگى باسقا بىرنەشە مۇشە وزدەرى ماقتا ەگىپ كىرىستەرىن ارتتىرىپ قانا قويماي، اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينا - جابدىقتارىن ساتىپ الىپ باسقالاردىڭ ماقتاسىن ەگىپ، باعىپ - باپتاپ اقشا تاۋىپ ءجۇر. سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ اۋلاسىندا ۇلكەن ات كۇشىندىك تراكتور، اينالمالى قوپسىتقىش، تۇقىم سەپكىش، ءدارى شاشقىش، ماقتا تەرۋ ماشينالارىنىڭ بارلىعى تولىق بولعاندىقتان، جۇمىسسىز وتىرامىز دەپ الاڭدامايتىن. وسى كۇنى تۇستەن بۇرىن جاۋىننان كەيىن اتىزعا بارۋدىڭ ىڭعايى ەندى كەلە بەرە، ولارعا ءبىرتالاي ەگىنشى تەلەفون شالدى.
”مەن 10 نەشە جىلدان بەرى ماقتا ەگىپ كەلەمىن، ماقتا ەگىمشىلىگى كىرىسىنىڭ كەپىلدىككە يە ەكەنىن بىلەمىن“، - دەدى 30دان ەندى اسقان رەيىم راحىمان ماقتادان كىرەتىن كىرىستى ءبىر - بىردەن ەسەپتەپ.
ۇلى ىنتىماق اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى اينالىمعا سالعان 300 مۋ جەردى مىسالعا الار بولساق، ءار مۋ جەردىڭ قامسىزداندىرۋ اقىسى 12 يۋان مولشەرىندە بولادى، جازعىتۇرىم قاتتى بوران سياقتى جاراتىلىستىق اپاتتارعا جولىققاندا، ءار مۋ جەرگە قامسىزداندىرۋدان 400 − 500 يۋان تولەماقى؛ كۇزدە بۇرشاق سياقتى جاراتىلىستىق اپاتتارعا جولىقسا، ءار مۋ جەرگە 1000 يۋاننىڭ ۇستىندە تولەماقى الۋعا بولادى. اۋىل شارۋاشىلىعى قامسىزداندىرۋى رەيىم راحىماننىڭ كوڭىلىن ورنىقتىردى.
رەيىم راحىماننىڭ ايتۋىنشا، بىلتىر ءوز جەرىمەن قوسا باسقالاردىڭ دا ەگىنىن ەگىپ بەرگەن ونىڭ تابىسى 500 نەشە مىڭ يۋانعا جەتىپتى. تىلشىمەن بىرگە جۇرگەن ياقا قالاشىعى پارتكومىنىڭ مۇشەسى، حالىق قۇرىلتايىنىڭ ءتوراعاسى تۇنياز ياقۇپتىڭ ايتۋىنشا، ياقا قالاشىعىندا ماقتاشىلار ساياساتتىڭ پايداسىن كورگەن سوڭ، كوپتەگەن ادام اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن ساتىپ الۋ ارقىلى ءوندىرىستى ۇلعايتىپ، كىرىس ارتتىرۋ ارنالارىن كەڭەيتىپ، تابىستارىن بارىنشا مولايتا ءتۇسىپتى. قازىر 2340 ءىرى تيپتى تراكتور، 4 اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارى كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى بار قالاشىق بىلتىر اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىنا 10 ميلليون يۋاننان استام جاردەماقى بەرگەن ەكەن.
جاقىنعى جىلداردان بەرى رايونىمىز كوپ شارالار قولدانىپ ماقتاشىلاردىڭ نەگىزگى تابىسىن قامتاماسىز ەتتى. ايتالىق، 2019 - جىلى 11 - ايدا اۆتونوميالى رايون ماقتانىڭ ”باعا قامسىزداندىرۋى + مەرزىمدىك تاۋار“ سىناق ءتۇيىنى قىزمەتىن باستاپ، قالىڭ ماقتاشىلاردىڭ القاۋىنا بولەندى.
وزىندىك قۇندى قالاي مەڭگەرۋگە بولادى
ماقتا ەگىلىپ بولماي جاتىپ، شايار اۋدانى قايلور قالاشىعى چاڭگاتەرەك قىستاعىنىڭ تۇرعىنى رەيىم ياسىن بيىل ءوزى مەن كورشىسىنىڭ ءار مۋ ماقتا اتىزىنىڭ تازا كىرىسى 1500 يۋانعا جەتۋىنەن ءۇمىت بار دەپ مەجەلەپ ۇلگىردى.
رەيىم ياسىن بىلاي دەپ قارايدى: بازار باعاسىنىڭ تولقۋ فاكتورىن بىلاي قويعاندا، ماقتا ەگۋدە ءوندىرىستىڭ وزىندىك قۇنىن مەڭگەرۋ اسا ماڭىزدى سانالادى. جالاقى، اۋىل شارۋاشىلىعى ماتەريالدارى سياقتىلاردىڭ وزىندىك قۇنى ۇزدىكسىز وسكەنىمەن، ۇكىمەت ماقتا كاسىپ سالاسىن دامىتاتىن كوپتەگەن پايدالى ساياساتتار شىعارعان، وسى ساياساتتاردان ويداعىداي پايدالانا بىلسە بولعانى، وزىندىك قۇندى ۇنەمدەپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋعا بولادى.
”بۇرىن ءار وتباسى اندىز - اندىز ازىن - اۋلاق اتىزدارعا ەگەتىن، 10 نەشە مۋ جەرگە بۇكىل وتباسى مۇشەلەرى جابىلا جىنىگەتىن، كەيدە ۇلگىرە الماعاندا كورشى - قولاڭ ارا كومەككە سۇيەنۋگە تۋرا كەلەتىن“، - دەيدى رەيىم ياسىن، - ”قازىر ماقتا ەگۋدىڭ وسىزاماندانعان ۇلگىسى قولدانىلدى، بۇرىنعىدان مۇلدە باسقاشا، جالاقىنى عانا ەمەس، باسقا اقىنى دا ۇنەمدەپ قالۋعا بولادى“.
3 - ايدىڭ سوڭىنداعى كوكتەمگى ەگىستى ايتار بولساق، بۇرىن تۇقىم سەبۋ ماشاقاتتى، دىڭكەنى قۇرتاتىن جۇمىس بولاتىن. ادام كۇشىمەن تۇقىم سەبۋ ماشيناسىنىڭ بىرەۋى 6 ادامنىڭ كۇشىن قاجەت ەتىپ، كۇنىنە 10 نەشە مۋ جەرگە عانا تۇقىم سەبە الاتىن. كوكتەپ شىققان سوڭ دا تاعى ءبىرتالاي ەڭبەككۇش قاجەت ەتەدى، ايتالىق، ماقتا مايساسىنىڭ اينالاسىن توپىراقپەن قومداپ، ارتىق مايسالاردى جۇلىپ تاستاۋ كەرەك ەدى؛ ال قازىر وزىق، شوفەرسىز، دالمە - ءدال ولشەممەن تۇقىم سەبۋ ماشيناسى كۇنىنە 200 − 400 مۋ جەرگە تۇقىم سەبەدى، بۇل تۇقىم سەبۋدىڭ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ قانا قويماي، تۇقىمدى دا ۇنەمدەيدى، كەيىن ارتىق مايسالاردى جۇلىپ تاستاۋ، توپىراق قومداۋ، جارعاقتى جۇلۋ سياقتىلاردىڭ قاجەتى جوق، ءسويتىپ، ءار مۋ جەردىڭ تۇقىم اقىسىنان 50 يۋان، ارتىق مايسالاردى جۇلىپ تاستاۋدان 100 يۋاننىڭ ۇستىندە ۇنەمدەلەدى.
5 − 6 - ايلاردا ماقتا مايساسى جەدەل جەتىلىپ، دەرت - دەربەز، زياندى جاندىكتەردەن ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قاجەتى ءۇشىن اۋىل شارۋاشىلىعى دارىلەرى بۇركىلەدى. بۇرىن ادام كۇشىمەن ءدارى بۇركىلەتىن، ءار ادام كۇنىنە نەبارى 2 − 3 مۋ جەرگە عانا ءدارى بۇركىپ، ءار مۋىنا 15 − 20 يۋان جۇمسالاتىن؛ ال قازىر وزىق ۇشۋ اپپاراتىمەن ءدارى بۇركىلەدى، ءار اپپارات كۇنىنە 300 مۋدان ارتىق جەردىڭ جۇمىسىن ورىندايدى، بۇل ەسەپتە ءار مۋ جەرگە تەك 5 يۋان جۇمسالادى. ءبىر ءوسۋ مەزگىلىندە 3 تە 4 رەت ءدارى بۇركۋ كەرەك، مىنە وسىنىڭ وزىنەن ءبىرتالاي قاراجات ۇنەمدەلەدى.
ماقتا اتىزىن سۋارۋدا بۇرىندارى قاپتاتىپ سۋاراتىنبىز، ءار مۋ جەرگە ءبىر رەتتە شامامەن 200 تەكشە مەتر سۋ قاجەت بولاتىن، ءبىر جىلدا 150 يۋان اينالاسىندا سۋ اقى تاپسىراتىنبىز؛ تامشىلاتىپ سۋارۋ جۇيەسى ورناتىلعاننان كەيىن تەڭ جارىمىنا تاياۋ سۋ ۇنەمدەلدى، ءار مۋ جەرگە ءار جىلى 70 تە 80 يۋان سۋ اقىسى عانا جۇمسالاتىن بولدى.
رەيىم ياسىن ماقتا تەرۋ بۋىنىنداعى ۇنەمشىلدىكتى ەڭ كوپ سەزىندى. بۇرىندارى جۇمىسكەرلەر ماقتا تەرگەندە ءار مۋ جەرگە 800 يۋان اينالاسىندا اقشا جۇمسالاتىن؛ قازىر ماقتا تەرۋ ماشيناسىن پايدالانعاننان كەيىن، ءبىر ماقتا تەرۋ ماشيناسى 200 دە 300 ەڭبەككۇشپەن بارابار بولىپ، ءار مۋ ماقتا اتىزىنداعى ماقتانى تەرۋگە 150 يۋان اينالاسىندا اقشا جۇمسالادى.
”بارلىق ۇنەمدەۋ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋ وسىزاماندانعان ماقتا ەگۋ ۇلگىسىنەن كەلگەن، جوعارى ءونىمدى سۋ ۇنەمدەۋ ينجەنەرياسىنان تىپتەن قول ۇزە المايدى“، - دەدى رەيىم ياسىن.
ءتىلشىنىڭ ۇعىسۋىنا قاراعاندا، 2017 - جىلى 6 - ايدا شايار اۋدانى وگەن وزەنى سۋارمالى وڭىرىندە وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى جوعارى ءونىمدى سۋ ۇنەمدەپ، كىرىستى ارتتىرۋ سىناق ءتۇيىنى نىسانىن اتقارىپ، جالپى ءبىر ميلليارد 292 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، 7 اۋىل - قالاشىقتاعى 132 قىستاقتى شارپىدى، 500 مىڭ مۋ ەگىنجايدى قامتىدى. بۇل نىساننىڭ اتقارىلۋىمەن 20 مىڭنان استام ەگىنشى وتباسىنىڭ ”الاقانداي جەرى“ جوعارى ولشەمدى ”ۇلكەن اتىزعا“ اينالىپ، ارىق، توعان، قىر ％40 اينالاسىندا ازايدى، جەردەن پايدالانۋ مولشەرى ％10 اينالاسىندا جوعارىلادى. كولەمدەنگەن، شوعىرلانعان، ماشينالانعان وندىرىسكە ساي، شايار اۋدانىندا ماقتا ەگىمشىلىگى سەلبەستىك كووپەراتيۆى كوبەيدى ءارى جەرگىلىكتى ورىنداعى توقىماشىلىق ونەركاسىبىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، قىرۋار ەڭبەككۇشتەردىڭ ۇيلەرىنىڭ قاسىندا جۇمىستانۋىن جۇزەگە اسىردى.
تەبىن قايدان كەلدى
ماقتا ەگۋ مەزگىلى اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىن ايداعان ديقاندار، سونداي - اق تەحنيكا، قىزمەت وتەۋدى جەتكىزگەن اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكتەرى جانە نەگىزگى ساتى كادرلارى اتىز باستارىندا قاربالاستىققا ءتۇستى.
”بۇرىندارى ماقتا سورتى ءتۇرلى - ءتۇرلى بولعاندىقتان، ءار مۋ جەردەگى ءشيتى ماقتانىڭ ءونىم مولشەرى 350 كيلوگرامعا جەتپەيتىن. بىلتىر مەن ساپالى ماقتا تۇقىمىن تاڭداعاننان كەيىن، ءار مۋ ماقتا اتىزىندا ماقتانىڭ ءونىم مولشەرى 400 كيلوگرامنان استى. مەن 200 مۋ جەرگە ەكتىم، ارتقان كىرىسىم ويلاعانداي بولدى“، - دەدى 2020 - جىلعى ءتۇسىمدى اۋىزعا العاندا اۋات اۋدانى تامتوعىراق قالاشىعى اقيار قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جاۋ باي - ۋي.
اۋات اۋدانى ”جۇڭگونىڭ ۇزىن تالشىقتى ماقتا مەكەنى“، ماقتاشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن قالاي جۇمىلدىرىپ، اۋات اۋدانىنىڭ ۇزىن تالشىقتى ماقتا ماركاسىن قالاي زورايتۋدى كوزدەگەن جەرگىلىكتى ۇكىمەت ماقتاشىلاردىڭ كىرىستەرىن ارتتىرۋىنا قىزمەت وتەۋ جاعىندا كوپ كۇش سالدى.
اۋات اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ پۋنكتىنىڭ باستىعى ۋاڭ تۇڭرىن بىلاي دەپ تانىستىردى: تاياۋ جىلداردان بەرى اۋات اۋدانى بۇرىنعى جىلدارى ماقتا سورتىنىڭ كوبەيۋ ەرەكشەلىگىنە، ەگىنجاي ءونىم مولشەرى، ساپاسىن ساراپتاۋ جانە بازار قاجەتى سياقتى جاعدايلارعا نەگىزدەلىپ، تۇقىمنىڭ كىرۋ وتكەلىن قاتايتىپ، تۇقىم ءوندىرۋ، مانەرلەۋ، ساتۋ جانە قىزمەت وتەۋ بۋىندارىنىڭ ساپاسىن باسقارۋدى كۇشەيتتى.
سونىمەن بىرگە ەگىنجايدى باسقارۋدىڭ ءتۇرلى شەشۋشى تەحنيكالار شاراسىن تياناقتاندىرىپ، اۋدانداعى، اۋىلداعى اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكتەرىن ۇيىمداستىرىپ، تەحنيكالىق جەتەكتەۋدى، قىزمەت وتەۋدى تۇتاس بارىس بويىنشا ورىستەتىپ، ساباقتى اتىزدا قالدىرۋ، ورگانيكالى تىڭايتقىشتى ۇستەمەلەپ شاشۋ، توپىراقتى ولشەپ، شارشىلاپ تىڭايتقىش شاشۋ، دالمە - ءدال ولشەممەن تۇقىم سەبۋ، سۋ ۇنەمدەپ تامشىلاتىپ سۋارۋ، سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرۋ، دەرت - دەربەزدەن، زياندى جاندىكتەن جاسىل جالپىلىق ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ، ماشينامەن تەرۋ سياقتى سايكەستى تەحنيكالاردى بار كۇشپەن جالپىلاستىرىپ، پايدالانىپ، حيميالىق تىڭايتقىشتىڭ، اۋىل شارۋاشىلىق دارىلەرىنىڭ مولشەرىن ازايتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى جەبەپ، ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ وزىندىك قۇندى ۇنەمدەپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرۋىن ىلگەرىلەتتى.
”كۇتۋشى ۇلگىسىندە“ قىزمەت وتەۋ قالىڭ ماقتاشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن قاۋلاتتى، اۋىلىنا قايتقان ءىشىنارا جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارى دا ماقتا ساپالى تۇقىمىن جەتىلدىرۋ، ەگۋ نەمەسە مانەرلەۋ لەگىنە قوسىلدى. بىلتىر اۋات اۋدانى تومەن ءونىمدى ماقتا اتىزىن 50 مىڭ 100 مۋ ازايتقان بولسادا مۋ باسىندىق ءونىمى وتكەن جىلداعىمەن سالىستىرعاندا 12.2 كيلوگرام ارتتى. ۋاڭ تۇڭرىن بىلاي دەدى: بيىل تۇتاس اۋدان تومەن ءونىمدى ماقتا اتىزىن 100 مىڭ مۋ اينالاسىندا ونان ارى ىقشامداپ، ”تۇقىم ساپاسىن جاقسارتۋ، قورەكتىك جيناقتاما دايىنداۋ، جەردى تەگىستەپ ەگۋدى مىقتاپ يگەرۋ“ سىندى 3 شارامەن ماقتانىڭ ساپاسىن ءوسىرىپ، ەگىمشىلىك دەڭگەيىن جوعارىلاتادى.
كەلۋ قاينارى: «شينجياڭ گازەتى» - تيانشان تورى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
سۋرەتتى حابار
لەبىز جازۋ
