ايتىلمىس ”ۇيعۇر ەرەكشە سوتى“ شينجياڭداعى 25 ميلليون ءار ۇلت بۇقاراسىنا قاراتىلعان ورەسكەل ارانداتۋ
2021.05.27 16:04 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جىڭ جو 5 - ايدىڭ 25 - كۇنى بەيجيڭنەن حابارلايدى. امەريكاداعى، باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەر ”دۇنيە جۇزىلىك ۇيعۇر قۇرىلتايى“ سياقتى ”شىعىس تۇركستان“ ۇيىمدارىمەن استاسىپ قۇرعان ايتىلمىس انگليانىڭ ”ۇيعۇر ەرەكشە سوتى“ جۋىقتا ”سوت اشىپ“، ”شينجياڭداعى ءناسىل جويۋ“ ءىسى جونىندە تىڭداۋ جۇرگىزبەك بولعانىنا بايلانىستى، 5 - ايدىڭ 25 - كۇنى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى بەيجيڭدە شينجياڭعا ساياتىن ماسەلەلەر جونىندە 9 - رەتكى اقپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن اشىپ، ”جالعان سوتتىڭ“ سۇرقيا كەيىپ - كەسپىرىن اشكەرەلەدى، سونداي - اق ەلىمىزدىڭ ىشكى ىسىنە ورەسكەل كيلىگىپ، حالىقارالىق زاڭنىڭ ءتارتىبىن ورەسكەل اياق استى ەتكەن مۇنداي قىلىقتى قاتاڭ جازعىردى.
”ءبىر زاڭسىز سوتتىڭ عاسىرلىق وتىرىك جونىندە ’كۋاگەرلەردىڭ ءسوزىن تىڭداماق‘ بولعانى بارىپ تۇرعان سوراقىلىق. بۇل حالىقارالىق زاڭنىڭ ءتارتىبىن ورەسكەل اياق استى ەتۋ، ءناسىل جويۋدىڭ ناعىز جابىرلەنۋشىلەرى ءۇشىن ناعىز اۋىر قورلاۋ، ونان دا ماڭىزدىسى، شينجياڭداعى 25 ميلليون ءار ۇلت بۇقاراسىنا قاراتىلعان ورەسكەل ارانداتۋ، ءبىز بۇنى قاتاڭ جازعىرامىز جانە بۇعان نالەت ايتامىز!“. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى شۇي گۇيشياڭ بىلاي دەدى: امەريكاداعى، باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەر مەن شەتەلدەگى ”شىعىس تۇركستان“ كۇشتەرى ءوزارا استاسىپ، ايتىلمىس انگليانىڭ ”ۇيعۇر ەرەكشە سوتى“ دەگەندى شىعارىپتى، ولاردىڭ ماقساتى − تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىن ”جازا لاگەرى“ ەتىپ كورسەتىپ، شينجياڭداعى تاربيەلەۋ - باۋلۋ قىزمەتىن ”ءناسىل جويۋمەن“ بايلانىستىرىپ، سوڭىندا شينجياڭعا ”ءناسىل جويۋ“ قالپاعىن كيگىزۋ. بۇل ايتىلمىس ”سوتتىڭ“، ”سوت اشۋ“، ”تەرگەۋ“ سياقتى ءارقانداي قيمىلى تۇگەلدەي جاۋ كۇشتەردىڭ ”شينجياڭ ارقىلى جۇڭگونى شاۋجايلاۋ“ ارام نيەتىن جۇزەگە اسىرۋعا سۇقتانعان جيىركەنىشتى ويىنى سانالادى.
”’ۇيعۇر ەرەكشە سوتىنىڭ‘ قۇرىلۋىنىڭ ەشقانداي زاڭدىق نەگىزى جوق“. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اقپارات مالىمدەمەشىسى يليجان انايت تانىستىرىپ بىلاي دەدى: ءبىر زاڭدى حالىقارالىق ءادىليا قۇرىلىمىنىڭ قۇرىلۋى قاتاڭ زاڭدىق نەگىزدى قاجەت ەتەدى، «ءناسىل جويۋ قىلمىسىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى جازالاۋ تۋرالى شارت»، حالىقارالىق زاڭدار، حالىقارالىق ادەت زاڭدارى جانە قاتىستى مىسالدار بويىنشا ءناسىل جويۋ قىلمىسى ەڭ اۋىر حالىقارالىق قىلمىس سانالادى، ونى تۇراقتاندىرۋ قۇزىرەتتى، قاتاڭ زاڭدىق تارتىپتەن ءوتۋى قاجەت.
بۇل ”ۇيعۇر ەرەكشە سوتى“ حالىقتىق ۇيىم تۇرعىسىنان قاراعاندا دا زاڭعا قايشى بولىپ تابىلادى، ول انگليانىڭ «2011 - جىلعى قايىرىمدىلىق زاڭىندا» بەلگىلەنگەن ”زاڭدى ۇيىمداردا ءتيىستى ەرەجە جانە اماناتتاپ باسقاراتىن القالار كەڭەسى بولۋ“ سياقتى شارتتارعا ساي ەمەس، ونىڭ ۇستىنە وسى زاڭدا تالاپ ەتىلگەن قايىرىمدىلىق ۇيىمدارى قول جەتكىزۋگە ءتيىستى ۇكىمەتتىك قارجىلىق قولداۋلارعا دا يە بولماعان. ەسكەرەرلىك ءبىر جايت، وسى جالعان سوتتىڭ سايت اتىنىڭ سوڭعى جالعاۋىنان ونىڭ ناعىندا ساۋدالىق قۇرىلىم ەكەندىگىن بىلۋگە بولادى.
يليجان انايتتىڭ تانىستىرۋىنشا، ”ۇيعۇر ەرەكشە سوتىنىڭ“ ”سوت باستىعى“ جەففرەي نيس ”نازارىن اۋدارىپ، قىسىم ءتۇسىرۋ“ دەگەندى دارىپتەۋمەن بولعان، ونىڭ وسەك - اياڭ تاراتۋداعى شىنايى نيەتى بەسەنەدەن بەلگىلى. ”دۇنيە جۇزىلىك ۇيعۇر قۇرىلتايى“ ”سوتقا“ 235 مىڭ فۋنت ستەرلينگ بەرگەن سوڭ، اتالعان ”سوت“ 3 اي دەگەندە ارەڭ - پارەڭ 7000 نەشە فۋنت ستەرلينگ قانا جيناعان اۋمەسىر ەسەرسوق بولىپ شىققان.
وسى جالعان سوتتا ايتىلعان كەيبىر ”كۋاگەرلەر“ جونىندە شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەڭگەرمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى يالقۇن ياقۇپ مىنالاردى ءبىلدىردى: بۇلار باتىستاعى جۇڭگوعا قارسى كۇشتەر قايتا - قايتا ايتاقتاپ پايدالاناتىن ”ارتيستەر“ عانا. وسى ايتىلمىس ”كۋاگەرلەر“ ۇزاقتان بەرى جۇڭگونىڭ شينجياڭىن داتتايتىن قىرۋار ساندىراقتار شىعارىپ كەلەدى، ولاردىڭ اراسىندا، ءتىپتى، جۇڭگو ۇكىمەتى تۇراقتاندىرعان لاڭكەستەر دە بار، ولار ەشقاشان دا ايتىلمىس ”جابىرلەنۋشىلەر“ ەمەس.
اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە شينجياڭ حوتان ايماقتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتىنىڭ جاۋاپتىسى، حوتان اۋدانىنداعى بۇرىنعى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىعىنىڭ وقىتۋشىسى جانە وقۋ تاۋىسقان تاربيەلەنۋشىلەر ەگجەي - تەگجەيلى ساندى مالىمەتتەرمەن جانە ءوز باسىنان كەشكەندەرىمەن شينجياڭعا باعىتتالعان ءتۇرلى وسەك - اياڭدارعا تويتارىس بەردى.
ساناق مالىمەتتەرىنىڭ كورسەتۋىنشە، 2010 - جىلدان 2018 - جىلعا دەيىن جۇڭگونىڭ شينجياڭىنداعى ۇيعۇر ۇلتىنىڭ جان سانى ％25.04 ءوسىپ، ءوسۋ كولەمى بۇكىل شينجياڭ جان سانىنىڭ ءوسۋ كولەمىنەن جوعارى بولىپ قانا قويماي، باسقا از ۇلتتاردىڭ جان سانىنىڭ ءوسۋ كولەمىنەن دە جوعارى بولعان، حانزۋ ۇلتى جان سانىنىڭ ءوسۋ كولەمىنەن ءتىپتى دە كورنەكتى جوعارى بولعان.
شۇي گۇيشياڭ مىنانى قايتالاي باسا دارىپتەدى: شينجياڭدا ايتىلمىس ”جازا لاگەرى“ ەشقاشان بولعان ەمەس، ايتىلمىس ”شينجياڭداعى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىقتارىنىڭ تاربيەلەنۋشىلەرى باسقىنشىلىق جاساۋعا، جىنىستىق قورلاۋعا جانە قاتال جازاعا ۇشىرادى“ دەگەن ەشقاشان بولعان ەمەس، ايتلىمىس ”شينجياڭداعى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىقتارىندا زورلىقپەن بەدەۋلەۋ جۇرگىزىلدى“ دەگەن ەشقاشان بولعان ەمەس، ”شينجياڭداعى تاربيەلەۋ - باۋلۋ ورتالىقتارىندا زورلىقپەن ەڭبەككە سالدى“ دەگەن ەشقاشان بولعان ەمەس، ايتىلمىس ”شينجياڭدا ءناسىل جويۋ جۇرگىزىلدى“ دەۋ ادامزات تاريحىنداعى ەڭ ۇلكەن جالا جابۋ دەلوسى سانالادى.
امەريكا بىرىككەن اگەنتتىگى، بلۋمبەرگ اگەنتتىگى، اراي اقپاراتى، ءال - جازيرا تەلەۆيزياسى، پاكيستان بىرىككەن اگەنتتىگى سياقتى شەتەل اقپارات قۇرالدارى، شياڭگاڭ سىمسىز تەلەۆيزياسى، شياڭگاڭ راديو ستانسياسى، اۋمىن گازەتى، اۋيا جاساندى سەرىك تەلەۆيزياسى سياقتى شياڭگاڭ، اۋمىن اقپارات قۇرالدارى، سونداي - اق حالىق گازەتى، شينحۋا اگەنتتىگى، ورتالىق راديو - تەلەۆيزيا باس ستانسياسى، جۇڭگو گازەتى، جەرشارى ۋاقىت گازەتى سياقتى ەل ىشىندەگى كوپتەگەن اقپارات قۇرالدارى اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىنە قاتىناستى، سونداي - اق وزدەرى قىزىعاتىن ماسەلەلەر جونىندە اۆتونوميالى رايون جاقتاعى قاتىستى جاۋاپتى ادامدارمەن تولىق سويلەسۋ - پىكىرلەسۋ جۇرگىزدى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
