بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    

حالىق تورابى

جازعى استىقتان مول ءونىم الىنىپ، تۇتاس جىلدا استىقتان مول ءونىم الۋ نەگىزى بەكەمدەلدى

«استىق ءوندىرىسىن جىل سايىن مىقتى يگەرۋ كەرەك»

«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى گاۋ يۇنساي، يۇي جيڭشيان

2021.07.21 08:32     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

  «بيىل جاڭادان ەككەن ءبيدايدىڭ ءدانى ۇلكەن، سۋ قۇرامى دا ۇيلەسىمدى، ورتا ەسەپپەن ءبىر مۋ جەردىڭ ءونىم مولشەرى ءبىر مىڭ 200 جىڭنان اسادى». حىنان ولكەسى جۇنشيان اۋدانىندا گوبيڭ شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كوپەراتيۆىنىڭ القا باستىعى شيۇڭ شيۋجيە ءبيداي ورۋدىڭ قاربالاستىعىنان بوساپ، ەندى جۇگەرى ەگۋگە كىرىستى، «جازعى ەكپەشىلىك ءبىر كۇن كەشىكسە، كۇزگى جيىن - تەرىن 10 كۇن كەشىگەدى، جازعى استىقتى جيناپ بولعان سوڭ كۇزگى ەكپەشىلىككە كىرىسپەسەك بولمايدى».

  باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتكەن بولاتىن: «استىق حاۋىپسىزدىگىنىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن مىقتى يگەرىپ، استىق ءوندىرىسىن جىل سايىن مىقتى يگەرۋ كەرەك»، «استىق حاۋىپسىزدىگى جاۋاپكەرلىگىن باتىل ارقالاپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ 3 كاسىبىنىڭ توعىسپالى دامۋىن جەبەپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جانە باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتۋ كەرەك».

  استىق الەمدى تىنىشتاندىرادى، اۋىل شارۋاشىلىعى قوعامدى ورنىقتىرادى. «14 – بەسجىلدىق» جوبانىڭ باستاما جىلىندا ەلىمىز جازعى استىقتان قاتارىنان 18 جىل مول ونىمگە قول جەتكىزىپ، تۇتاس جىلدا استىقتان مول ءونىم الۋدىڭ نەگىزىن بەكەمدەدى. مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى 7 - ايدىڭ 14 – كۇنى جاريالاعان جازعى استىق ءوندىرىسىنىڭ ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، 2021 – جىلى بۇكىل ەل بويىنشا جازعى استىقتىڭ جالپى ءونىم مولشەرى 291 ميلليارد 600 ميلليون جىڭ بولىپ، 2020 – جىلداعىدان 5 ميلليارد 930 ميلليون جىڭ، ياعني %2.1 ارتقان.

  بيىلعى ءبيدايدىڭ ءدانى ءىرى، سۋ قۇرامى لايىقتى بولدى. جازعى استىقتان مول ءونىم الىنسا، تۇتاس جىلداعى ەكونوميكانىڭ نەگىزى تۇراقتانادى. استىق ءوندىرىسىنىڭ العاشقى شايقاسى ءساتتى بولىپ، تۇتاس جىلداعى استىق ءونىمىن ءبىر تريلليون 300 ميلليارد جىڭنان اسىرۋعا مۇمكىندىك جاسالىپ، «14 – بەسجىلدىقتا» جاقسى باستاما باستاپ، جاقسى قادام تاستاۋعا، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە، جاڭا دامۋ جاعدايىن قالىپتاستىرۋعا پارمەندى تىرەك ازىرلەندى.

  «ەگىن ەگە ءبىلۋ» «اقىل – پاراساتقا سۇيەنىپ ەگىن ەگۋگە» وزگەرىپ، استىقتىڭ ىسىراپسىز قامبالانۋىنا كەپىلدىك ەتىلدى

  اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋ ورەسىنىڭ جالپى تۇلعالىق جاقتان جوعارىلاۋى استىق ءوندىرىسىنىڭ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى.

  بيىل جازعى استىق وندىرىسىندە ماشينامەن ورىپ، زياندى ازايتۋدى ىلگەرىلەتۋ − ەلىمىزدىڭ «ەگىن ەگە بىلۋدەن» «اقىل – پاراساتقا سۇيەنىپ ەگىن ەگۋگە» قاراي جورىق جاساۋىنىڭ شوعىرلى بەلگىسى.

  شاندۇڭ ولكەسى تىڭجوۋ قالاسى گۋانچياۋ قالاشىعى سۋتان قىستاعىنداعى ءبيداي اتىزىندا 10 كومباين قاز - قاتار ءتىزىلىپ، كومباينشىلار استىق ورۋ، زياندى ازايتۋ ونەرىن كورسەتتى. «ءبىر كومباين 100 ىسىلعان ەڭبەككۇشپەن بىردەي، كومباينشىلار جۇمىس جۇرگىزۋ شەبەرلىگىنە قاجىرلىلىقپەن جاتتىعىپ، ماشينالاندىرۋ ابزالدىعىنان مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا پايدالانىپ، شىعىندى ازايتۋدا». تىڭجوۋ قالاسى شينجيان ەگىس ماشينالارى سەلبەستىك كوپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى ياڭ فۋجۇن بىلاي دەدى: «كومباينمەن ورعان كەزدە ءبيدايدىڭ پىسۋ دارەجەسىنە قاراي كومباين ساندىعى مەن كومباين شالعىسىنىڭ اينالۋ جىلدامدىعىن رەتتەپ، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا بىركەلكى جىلدامدىقپەن العا باسىپ، استىقتىڭ جاپىرىلۋىنان ساقتانۋ كەرەك».

  − ءتۇيىندى يگەرىپ، ماشينامەن ورىپ زياندى ازايتۋ كىرىستى ارتتىرۋدى جەبەدى.

  «نەگىزىنەن پىسسا، تولىق جيناپ الۋعا بولادى، تولىق پىسسا، ءبىر ۇلەسى ىسىراپ بولادى. ورۋدىڭ ورايلى ءساتتى توتەنشە ماڭىزدى». حىنان ولكەسىندەگى استىق وندىرەتىن ءىرى اۋدان حۋاشيان اۋدانى بايداۋكوۋ قالاشىعى شيحىجيڭ قىستاعىنىڭ اتىزىندا استىق جيناۋمەن قاربالاس بولىپ جۇرگەن ەگىنشى حۋاڭ گوشيڭ بىلاي دەدى: ءبيدايدىڭ ەڭ جاقسى ورۋ مەزگىلى بالاۋىز پىسۋدىڭ العاشقى مەزگىلى، وسى كەزدە داقىلداردىڭ سۋ قۇرامى شامامەن %15 - %25 بولىپ، ءونىم زيانى ەڭ از بولادى.

  جازعى استىقتى قامباعا ىسىراپسىز جيناپ الۋ ءۇشىن، جەر - جەردەگى كومباينشىلار مەن قىزمەت وتەۋ تۇلعالارى ەڭ سوڭعى مىندەتتى ورىنداۋ جولىندا تاپجىلماي ىستەۋدە. قازىر بۇكىل ەل بويىنشا ءبيداي، كۇرىش، جۇگەرىنىڭ ماشينامەن ورىلۋ دەڭگەيى جەكە – جەكە %97 كە، %94 كە جانە % 78 كە جەتىپ، زياندى تومەندەتۋ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولۋدا. جۇڭگو حالىق داشۋەسى اۋىل شارۋاشىلىعى جانە اۋىل - قىستاقتى دامىتۋ شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى كۇڭ شياڭجى بىلاي دەدى: «ماشينامەن ورىپ زياندى ازايتۋ − ءداندى قامباعا جيناۋدىڭ تەتىگى، ەگەر ءبيدايدىڭ ماشينامەن ورىلۋ مولشەرى ءبىر پايىز تومەندەسە، بۇكىل ەل بويىنشا 2 ميلليارد 500 ميلليون جىڭنان استام استىق اڭىزدا قالادى».

  − تۇتاس بارىستى يگەرىپ، ماشينامەن جيناۋ جۇمىسىنىڭ ساپاسىن جوعارىلاتتى.

  «ماشينامەن ورىپ زياندى ازايتۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، ماشينامەن ورۋدىڭ تۇتاس بارىسىن مىقتى يگەرۋگە تۋرا كەلەدى». حىنان ولكەسى جۇنشيان اۋداندىق ەگىس ماشينالارى مەكەمەسىنىڭ باستىعى جاڭ شانۋەي بىلاي دەدى: ماشينامەن ورۋ جالپى بارىسىندا ءونىم الۋ ورايى، ماشينا جابدىقتارىنىڭ قاسيەتى، كومباينشىلاردىڭ جۇمىس جۇرگىزۋ ورەسى سياقتى فاكتورلاردى ءونىمدى تۇردە ءبىر تۇتاس جوسپارلاعاندا عانا، استىقتى ىسىراپسىز جيناپ الۋعا بولادى. «ءبىر مۋ جەردىڭ زيانى 10 جىڭ بولسا، 3 مىڭ مۋ جەردىڭ زيانى 30 مىڭ جىڭ بولادى!» بيىل حىنان ولكەسى ەگىس ماشينالارىن ساتىپ الۋعا قوسىمشا قاراجات بەرۋ سياقتى ساياساتتاردان پايدالانىپ، جاڭادان 5 مىڭ كومباين ساتىپ الدى، جيىنى 3 ميلليون 20 مىڭ ءتۇرلى ماشينانى تەكسەرىپ جوندەدى، 166 مىڭ ەگىنشىلىك ماشيناسى شەبەرىن تاربيەلەدى.

  ءتۇرلى ءادىس - امال قولدانا وتىرىپ، ءونىم ساپاسىن جوعارىلاتتى. بيىل جازعى جيىن - تەرىن كەزىندە جەر - جەردىڭ ءبيداي ورۋعا قوسقان كومباينى 600 مىڭنان استى، مۇنىڭ ىشىندە شامامەن 250 مىڭ كومباين حىبەي، شاندۇڭ، حىنان، انحۇي قاتارلى كوپتەگەن ولكەدە رايون اتتاپ جۇمىس ىستەدى. كومباينشىلار جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزىپ، ءونىم الۋ ونەرىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، كوپ جەردىڭ ماشينامەن ورۋ شىعىنىن ءبىر پايىزدان استام تومەندەتتى.
− تىرەكتىك رولدى كۇشەيتىپ، ۇيىمنىڭ قىزمەت وتەۋ ابزالدىعىن تولىق ساۋلەلەندىردى.

  «قوعامدانعان قىزمەت وتەۋدىڭ ارقاسىندا 20 مۋ جەردەگى ءبيداي 4 ساعاتقا جەتپەيتىن ۋاقىتتا جينالىپ بولدى، ونىڭ ۇستىنە ءبىر مۋ جەردىڭ شىعىنى 40 نەشە جىڭ ازايدى» دەدى انحۇي ولكەسى فىڭتاي اۋدانى ديڭجي قالاشىعى كاۋجۋاڭ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى كاۋ چۋانشۋ. بيىل فىڭتاي اۋدانىندا جيىنى 216 قوعامدانعان قىزمەت وتەۋ ۇيىمى 4 مىڭنان استام كومبايندى جازعى جيىن - تەرىن جۇمىسىنا سالدى.

  «قوعامدانعان قىزمەت وتەۋ ۇيىمى ينفورماتسيا، جابدىق جانە قىزمەت وتەۋ جاعىنداعى ابزالدىعىن ساۋلەلەندىرۋ ارقىلى ءاربىر وتباسىنىڭ كۇردەلى ىستەرىن شەشىپ، جازعى جيىن - تەرىننىڭ جۇمىس ساپاسىن اناعۇرلىم ساپالىلاندىردى» دەدى چيڭحۋا داشۋەسى جۇڭگو اۋىل - قىستاق زەرتتەۋ ورنى باستىعىنىڭ ورىنباسارى جاڭ حۇڭيۇي.

  استىق ەگۋدە قوعامدانعان قىزمەت وتەۋ سىندى «اتىز كۇتۋشىسى» استىق ءوندىرىسىنىڭ ونىمدىلىگىن بارىنشا جوعارىلاتتى. قازىر بۇكىل ەل بويىنشا 194 مىڭ ەگىس ماشينالارىنىڭ قوعامدانعان قىزمەت وتەۋ ۇيىمى اماناتتاۋ، تاپسىرىس بەرۋ، مايعا بەرۋ سياقتى قىزمەت وتەۋلەر ارقىلى ءبيدايدىڭ ىسىراپسىز جينالۋىنا كەپىلدىك ەتىپ، شارۋالاردىڭ وزىندىك قۇنىن تەجەپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋىنا كومەكتەستى.

  «ءۇشتى ورنىقتىرۋعا» بىردەي كۇش سالىپ، استىقتىڭ ءوندىرىس قۋاتىن نىعايتتى

  اۋىل شارۋاشىلىعىن جونگە سالۋ جۇيەسىنىڭ ۇزدىكسىز كەمەلدەنۋى استىق ءوندىرۋ قۋاتىن جوعارىلاتتى.

  ساياسات، ەگىس كولەمى، ءونىم مولشەرى ورنىقتى بولدى، سونىڭ ناتيجەسىندە ءجۇز ميلليونداعان استىق ەگەتىن ەگىنشىلەردىڭ كوڭىلى ورنىقتى، پارتيا مەن ۇكىمەت بىردەي جاۋاپكەرلىك ارقالاۋ، اۋىل شارۋاشىلىعىنا ءمان بەرىپ، استىقتى يگەرۋ جاۋاپكەرلىگى تياناقتى بولدى.

  «بەس، ون، ون بەس...» شانشيدىڭ تۇڭگۋان اۋدانى چيندۇڭ قالاشىعى سىجى قىستاعىندا شىجىعان ىستىقتا ءبيداي اتىزى دۋمانعا بولەندى، قىستاق تۇرعىنى جاڭ پيڭ بيىل جاڭادان يە بولعان ەگىس اتىزىنا كەلىپ، ءبيداي ءدانىن قۋانا سانادى، «ءبىر ماساعىنان 52 ءتۇيىر ءتۇستى، ونىڭ ۇستىنە ءدانى تولىق، جىلتىر، بيىل ءبيدايدان مول ءونىم الاتىن بولدىق!» دەدى.

  جىلدىق استىق ءوندىرىسى جونىنەن العاندا، جازعى استىقتان مول ءونىم الۋ − شەشۋشى شايقاس. مەملەكەتتىك كەڭەس دامۋدى زەرتتەۋ ورتالىعى اۋىل - قىستاق ەكونوميكاسىن زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ باستىعى يە شيڭچيڭ مىنانى ءبىلدىردى: جازعى استىقتان تاعى دا مول ءونىم الىنىپ، تۇتاس جىلداعى استىق ءوندىرىسىنىڭ نەگىزگى جاعدايى ورنىقتىرىلدى.

  − ساياسات ورنىقتى بولدى، ءجۇز ميلليونداعان ەگىنشى الاڭسىز ەگىن ەكتى.

  «بيىل ءبيدايدىڭ ەڭ تومەنگى ساتىپ الۋ باعاسى مەن بازار باعاسى بىلتىرعىدان جوعارى». مەن ءبىر توقساندا ءبيداي ەگىپ، ءبىر توقساندا كۇرىش ەگىپ، اراسىنا قىسقىش ءوسىرىپ، قوماقتى تابىس تاپتىم!» دەدى جياڭسۋ ولكەسى سىحۇڭ اۋدانى شىجي اۋىلى تاڭياڭ قىستاعىنداعى استىق ەگەتىن ءىرى وتباسىنىڭ مۇشەسى زاڭ رۋجۇن نىق سەنىممەن. بيىل جىل باسىندا جياڭسۋ ولكەسى استىق وندىرەتىن 26 ءىرى اۋدانعا 133 ميلليون يۋان قوسىمشا قاراجات بەردى، ءار اۋدانعا 5 ميلليون دا 10 ميلليون يۋان سيلىق بەرىلدى.

  ساياساتتىڭ مازمۇنى مايەكتى بولىپ، ەگىنشىلەردى الاڭسىز ەتتى. بيىل ورتالىق استىق ءوندىرىسىن سۇيەمەلدەۋ ساياساتىن شىعارىپ، استىق وندىرەتىن ءىرى اۋدانداردى سيلاۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ۇشكىل كۇرىش پەن ءبيدايدىڭ ەڭ تومەنگى ساتىپ الۋ باعاسىن جوعارىلاتىپ، تولىق وزىندىك قۇندى قامسىزداندىرۋدى، كىرىستى قامسىزداندىرۋدى تۇيىندە سىناق ەتۋدى 3 ۇلكەن استىق داقىلىنا دەيىن كەڭەيتىپ، استىق ەگۋدىڭ پايدا مەجەسىن ورنىقتىرۋ ارقىلى حاۋىپ - قاتەرگە توتەپ بەرۋ قۋاتىن جوعارىلاتىپ، ەگىنشىلەردىڭ استىق ەگۋ بەلسەندىلىگىن قورعادى جانە جۇمىلدىردى.

  − ەگىس اۋماعى ورنىقتى بولىپ، جازعى استىقتان مول ءونىم الۋدىڭ نەگىزى بەكەمدەلدى.

  «استىق ءوندىرىسى ورنىقتى بولۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويۋدىڭ وزەگى − ەگىستىك جەردى ورنىقتىرۋ». شاندۇڭ ولكەسى جينان قالالىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسى ەگىنشىلىك ىستەرىن باسقارۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى چىن ليميڭ بىلاي دەدى: ەگىستىك جەرلەردىڭ تولىق ەگىلۋىنە كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن، بيىل قالادان ارناۋلى قارجى ءبولىپ، استىق ءوندىرىسىن كەڭەيتۋگە جەتەكشىلىك ەتىپ، استىق ەگىلەتىن جەر كولەمى مىندەتىن ورىنداعان رايون، اۋداندارعا قازىنادان شابىت بەردىك، بۇكىل قالاداعى ءبيداي ەگىلگەن جەر اۋدانى وتكەن جىلداعىدان 39 مىڭ 100 مۋ ارتتى.

  «جەردى بوس قالدىرۋعا بولمايدى، جىل توقساندا بوس قالدىرۋعا بولمايدى، ەككەندە ساڭلاۋ قالدىرماۋ كەرەك، سوندا قوسىمشا قاراجاتتان تولىق يگىلىكتەنۋگە بولادى». جەر - جەر جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ناقتى شارا قولدانىپ، استىقتىڭ تىڭعىلىقتى ەگىلۋىنە كەپىلدىك ەتتى. بيىل بۇكىل ەل بويىنشا كۇزدىك ءبيداي ەگىلگەن جەر اۋدانى 3 ميلليون مۋدان اسىپ، جازعى استىقتان مول ءونىم الۋعا بەرىك نەگىز قالادى.

  − ءونىم مولشەرىن ورنىقتىرىپ، اپاتتان ساقتانىپ، اپات زيانىن ازايتۋدا قورعاۋ رولىن اتقاردى.

  استىق قاشان قامبالانىپ بولعانشا، باسقارۋدى بوساڭسىتۋعا بولمايدى.

  «الدىڭعى ءبىر مەزگىلدە اتىزدىڭ ىلعالدىعى جوعارى بولدى، ءبيدايعا جولاقتى تات دەرتى وڭاي جۇعادى، اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكا ورتالىعى ۇشقىشسىز ۇشاقپەن دەر كەزىندە ءدارى بۇركىپ، ءونىم مولشەرىن ورنىقتىرىپ قالدى». بيىل جازعى استىقتان مول ءونىم الىندى، گانسۋ ولكەسى حىشۇي اۋدانى جيشيان قالاشىعى گۇڭحى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جاۋ پۋمين وسى ءجايتتى ايتىپ، كوڭىلىنىڭ جاي تاپقانىن ءبىلدىردى.

  «ەرتە ساقتاندىرۋ، ەرتە دايىندالۋ، دەرت – دەربەزدى ەرتە جويۋ كەرەك»، بيىلعى ءبيدايدىڭ جولاقتى تات دەرتىنىڭ، قىزىل زەڭ دەرتىنىڭ قايتا پايدا بولۋ جاعدايىنا قاراتا، ورتالىق قازىنا ءبىر ميلليارد يۋان اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىن اپاتتان قۇتقارۋ قارجىسىن ورنالاستىرىپ، جەر - جەردىڭ اۋىر دەرت - دەربەزدەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋىن قولدادى. جەر - جەردەگى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جوباسىن ەرتەرەك جاساپ، باقىلاۋ - تەكسەرۋدى، ساقتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، ءبىر تۇتاس ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جانە شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ - تىزگىندەۋدى دەر كەزىندە ورىستەتىپ، نەگىزگى ءوندىرىس رايوندارىندا مولشەرمەن 2 رەت ساقتانۋ، دەرت – دەربەزدى جويۋ ءىسىن جاپپاي ورىستەتىپ، ماساقتىڭ دەرتكە شالدىعۋ شاماسىن %3 ىشىندە تىزگىندەپ، مول ءونىم الۋعا كەپىلدىك ەتتى.

  قازىر وڭتۇستىكتەگى ەرتە پىساتىن كۇرىش شوعىرلى ءونىم الۋ مەزگىلىنە ءوتتى. حۋنان، جياڭشي سياقتى قوس ءتۇسىمدى كۇرىش وندىرىلەتىن وڭىرلەردە ەرتە پىساتىن كۇرىشتى ماشينامەن ورۋدىڭ زيانىن ازايتۋ جونىندەگى ورنالاستىرۋ جاسالىپ بولدى، «كۇرىش پىسقاندا ماشينامەن ورۋ، دىمقىل استىقتى ورگانيكالى قۇرعاتۋ، اتىزدى سۋ باساتىن جاعداي بولسا، سۋ ىعىستىرۋ» قامتاماسىز ەتىلىپ، ماشينامەن ورۋ شىعىنى مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ازايتىلىپ، جاي پىساتىن كۇرىشتى ماشينالاندىرىپ ەگۋ اياق الىسى جەدەلدەتىلدى.

  سانى مەن ساپاسىن بىرگە يگەرىپ، ءوندىرىس پەن ەكولوگيانى بىرگە باسقاردى

  اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسى استىق ءوندىرىس تاسىلىنە بۇرىلىس جاسادى.

  سۇرانىستى كوزدەپ، ءونىمدى ارتتىرۋ بەتالىسىنان ساپانى جوعارىلاتۋ بەتالىسىنا بۇرىلىس جاساپ، استىق ءوندىرىسىن ساپالىلانۋعا، جاقسارۋعا، جاسىلدانۋعا قاراي بەت الدىرىپ، ساپا مەن ونىمدىلىكتى ۇزدىكسىز جوعارىلاتتى.

  «ساپالى تۇقىم تاڭداساڭ، جاقسى ءونىم الاسىڭ، ءبىر جىڭ ساپالى ءبيداي ادەتتەگى ءبيدايدان 5 فىن قىمبات، كوپشىلىك مۇنى تەرەڭ سەزىندى». حىنان ولكەسى شيڭشيان اۋدانى فىڭفا اۋىل شارۋاشىلىق شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ القا باستىعى سۇي چاڭبو باس بارماعىن شىعارىپ: جاڭا سورتتىڭ مايساسى كوكتەمگى سۋىققا، جاپىرىلۋعا شىدامدى، مۋ باسىندىق ءونىم مولشەرى ءبىر مىڭ 200 جىڭ اينالاسىندا بولادى، اۋدانىمىزداعى بىرنەشە ۇن كاسىپورنىمەن ساتىپ الۋ كەلىسىمىنە قول قويىستىق، − دەدى.

  اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورماسىنىڭ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلۋىنە ىلەسە، الدىڭعى جارتى جىلدا استىق وندىرىسىندە جاڭا ەرەكشەلىكتەر جارىققا شىقتى:

  − تۇقىم ساپالى بولىپ، كوپ نەگىزدەنۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىردى.

  «بيىل اۋدان بويىنشا ءبيداي ەگىلگەن جەر اۋدانى 292 مىڭ 300 مۋ بولدى، سورتتى تۇقىمنىڭ قامتۋ شاماسى %98 تەن اسادى». چيشيان اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى ليۋ سانيۇي بىلاي دەدى: وسى مەزگىلدە جاڭا ءبيداي بازارىنىڭ ورتاشا باعاسى 1.2 يۋاننان استامعا جەتىپ، ەڭ تومەنگى ساتىپ الۋ باعاسىنان اسىپ، ساپالى ءونىم جوعارى باعادا ساتىلادى دەيتىن بازار زاڭدىلىعىن تولىق ايگىلەدى.

  ءونىمدى ورنىقتى ارتتىرۋمەن بىرگە، نەگىزگى ءوندىرىس رايوندارى بازارداعى تاپشى سورتتاردى كۇش سالا دامىتتى. «ارناۋلى ءبيدايدى سۇرىپتاپ جەتىلدىرۋ، جالپىلاستىرۋ ارقىلى سورتتى تۇقىمنىڭ قامتىمى مەن تەحنيكانىڭ تياناقتانۋىن كەڭەيتىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋىنا نەگىز قالادىق». انحۇي ولكەسىنىڭ ءبيداي شارۋاشىلىعى تەحنيكا جۇيەسىنىڭ باس مامانى ۋاڭ جيانلاي بىلاي دەپ تانىستىردى: اراق اشىتاتىن ءبيدايدىڭ مۋ باسىندىق ءونىمى 200 يۋاننان اسادى.

  بيىل مەملەكەت بويىنشا ساپالى ارناۋلى ءبيدايدىڭ اۋدانى %37.3 تى يەلەپ، الدىنداعى جىلداعىدان 1.5 پايىز جوعارىلاعان.

  − اۋىل شارۋاشىلىق ونەرى جاقسارىپ، ءونىم دە، كىرىس تە ارتتى.

  «ەندى عانا جيىپ العان ءبيدايدىڭ ءدانى تۇگەلدەي تولىق ەكەن، سەلبەستىك كووپەراتيۆىمىزدىڭ ءبيدايىنىڭ ساپاسى دا كەرەمەت، ءونىم دە، كىرىس تە ارتتى» دەدى شاندۇڭ ولكەسى چۇيفۋ قالاسى نيشان قالاشىعى ليمين ەگىنشىلىك ماشينالارى كووپەراتيۆىنىڭ القا باستىعى كۇڭ دىتۇڭ.

  اۋىل شارۋاشىلىق ونەرىنىڭ جاقسارى استىق ءونىمىن ارتتىرىپ، كىرىستى مولىقتىردى.

  «سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرۋ جانە تەرەڭ جىرتۋ، تەرەڭ قوپسىتۋ سياقتى شەشۋشى تەحنيكالاردان پايدالانىپ، ۇيلەسىمدى سۋارىپ، مۋ باسىندىق ءونىمدى بىلتىرعىدان 50 جىڭ ارتتىردىق، ءبىر مۋ جەردەن 160 يۋان وزىندىك قۇن ۇنەمدەدىك» دەدى حىبەي ولكەسى چۇيجوۋ اۋدانى جينكىفۋ ءبيداي كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى ۋاڭ جۇنشان. بيىل حىبەي ولكەسى ءبيدايدىڭ سۋ ۇنەمدەۋ ونىمدىلىگىن ارتتىراتىن سورتتاردى جاپپاي قامتۋدى نەگىزىنەن جۇزەگە اسىردى.

  الماستىرىپ ەگۋ، تەحنيكاعا سۇيەنە وتىرىپ ەگۋ اۋىل - قىستاققا تارالىپ، استىق ءوندىرىسى دەڭگەيىنىڭ ۇزدىكسىز جوعارىلاۋىن ىلگەرىلەتتى. بيىل اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل – قىستاق مينيسترلىگى 260 مىڭ اۋىل – قىستاق تەحنيگىن ۇيىمداستىردى، ولار جازعى ءوندىرىستىڭ ءبىرىنشى شەبىندە قاربالاس جۇمىس ىستەپ، اۋىل شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋعا قوسىمشا قاراجات بەرۋ نىسانى ارقىلى 100 دەن استام قولدانىلمالى تەحنيكانى جالپىلاستىردى، بيىل بۇكىل ەل بويىنشا ءبيدايدىڭ مۋ باسىندىق ءونىمى 4.2 كيلوگرام ارتتى.

  − ءوندىرىس جاسىل تۇسكە بەت الىپ، ساپانى جوعارىلاپ، ونىمدىلىك ارتتى.

  حۋناننىڭ حانشوۋ اۋدانى يانۋاڭحۋ قالاشىعىندا 10 مىڭ مۋ ساپالى كۇرىشتەن مول ءونىم الىندى. جاقىننان قاراعاندا، اتىزدا شىرعالاپ ۇستاۋ اسپابى مەن جەل سورعىزۋ ۇلگىسىندەگى قۇرت ولتىرەتىن شىراق ورناتىلعان، اتىز قىرىنا ەگىلگەن گۇل اشاتىن وسىمدىكتەر زياندى جاندىكتەردى ەلىكتىرەدى. «بيولوگيالىق ساقتانۋ - ەمدەۋ تەحنيكاسىنان پايدالانىپ، ەگىس دارىلەرىنىڭ مولشەرىن ازايتىپ، كۇرىشتەن مول ءونىم الدىق، كوپشىلىك مۇنىڭ يگىلىگىن كوردى» دەدى ۋ - جۋشان قىستاعىنىڭ تۇرعىنى جاڭ گۋاڭگو.

  استىق ءوندىرىسىنىڭ ەكولوگيالىق ءتۇسى بارعان سايىن ايقىندالا ءتۇستى. بيىل ەلىمىزدىڭ ەگىستىك جەردى اۋىستىرىپ ەگۋ، تىنىقتىرۋ كولەمى 47 ميلليون مۋدان استى؛ ءبيداي ەگۋ دارىلەرىن ارالاستىرۋ، تۇقىم وراۋ سياقتى ءدارى - دارمەك تەحنيكاسىن جالپىلاستىرۋ سالىستىرماسى %90 كە تايادى. ورتالىق 2 ميلليارد 500 ميلليون يۋان قارجى ورنالاستىرىپ، جاسىل، ساپالى، جوعارى ءونىمدى استىق الۋ قيمىلىن ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، تۇقىمدى، ءتاسىلدى جاقسارتۋ ارقىلى سۋارۋعا پايدالانىلاتىن سۋدىڭ، حيميالىق تىڭايتقىشتىڭ، ەگىس دارىلەرىنىڭ مولشەرىن ازايتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى جەدەل ىلگەرىلەتتى.

  «حالىق استىققا سۇيەنەدى، استىق مول بولسا، مەملەكەت اۋقاتتانادى». جاپپاي سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەت قۇرۋدىڭ جاڭا ساپارىندا، ءسوز جوق، استىق حاۋىپسىزدىگىنىڭ نەگىزىن ۇزدىكسىز بەكەمدەپ، استىق حاۋىپسىزدىگى جاۋاپكەرلىگىن ورنىقتى ارقالاپ، جۇڭگولىقتاردىڭ كەسەسىن ءوز قولدارىندا بەرىك ۇستاتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ساپالى، جوعارى ءونىمدى بولۋىن، اۋىل - قىستاقتىڭ قونىستانۋعا، كاسىپكە قولايلى بولۋىن، شارۋالاردىڭ باي - باقىتتى بولۋىن جەبەۋ كەرەك.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار