بالا تاربيەسى اتا-انانىڭ بۇلتارماس بورىشى
بەيسەنباي ساۋىت ۇلى
2015.04.07 15:57
{ ءارىپتىڭ ۇلكەن-كىشىلىگى كىشى ورتا ۇلكەن} باسىپ شىعارۋ
بالام جاقسى بولسا، كەلەشەگى نۇرلى، قوعامنىڭ جاقسى ۇلانى بولىپ جەتىلسە دەپ تىلەمەيتىن اتا-انا بولمايدى. «قارعا بالاسىن اپپاعىم، كىرپى بالاسىن جۇمساعىم دەر» دەيتىنى سياقتى. دەسەدە كەي اتا-انا وتباسى تاربيەسىنە ونشا دا ءمان بەرىپ كەتپەيدى، ايتەۋ قوعامدا ءبىر جارامدى ادام بولسا بولدى ەمەس پە دەيتىن كوزقاراستا بولاتىنى دا جوق ەمەس. ايتالىق، مال مەن ەگىننىڭ سوڭىنان كەتكەن كەي شارۋالار جونىنەن العاندا، كوبىنەسە بالالارىنىڭ نەندەي ىستەرمەن شۇعىلدانىپ جۇرۋىمەن قاتىسى بولمايتىن، ايتەۋ حات تانىسا بولدى، كوپ وقىعانمەن نە پايدا، قايدا بولسا دا مال مەن ەگىننىڭ سوڭىندا جۇرەتىن ادامدارمىز عوي، بۇل جۇمىستى ىستەيتىن ادامدا كەرەك دەپ قارايتىن ەسكى يدەيادا بولاتىن ادەتتەر دە جوق ەمەس. بۇل كونە كوزقاراستىڭ بۇعاۋىنان قۇتىلا الماي جۇرگەنى بارشامىزعا ايان. قانشا دەسەدە بالالارىن ىشكەرىلەي باۋلىپ، تاربيەلەگەن، بارلىق قيمىلىنا كوڭىل بولگەن، ءمان بەرگەن ەگىنشى-مالشى بالالارىنىڭ ىشىندە قوعامدا ۇلكەن ماماندىق كورسەتىپ، عالىم اتانىپ، تاپقىرلىق جاراتىپ جۇرگەندەرى دە از ەمەس. «بالاپان ۇيادان نەنى كورسە ۇشقاندا سونى الادى» دەپ بابالار بەكەر ايتپاعان. بالا وتباسىندا قانداي تاربيەگە يە بولسا، سونداي جاقسى كوزقاراسپەن العا باساتىن بولادى. سول ءۇشىن دە بالانى وتباسىندا جاقسى باۋلۋ اتا-انانىڭ ەڭ ماڭىزدى مىندەتى، بۇلتارماس بورىشى.
كەي اتا-انا بالانىڭ قالاي بولسا سولاي جۇرگەنىنە ءماز بولادى، مەكتەپتە نە ىستەپ ءجۇر، تاپسىرما ورىندادى ما، جوق، ونىسىمەن جۇمىسى بولمايدى. سەبەبى بالالارىنىڭ تاپسىرمالارىن كورە دە المايدى، كورۋىنە ۋاقىتى دا جەتپەيدى، بالكىم، ساباق ۇيرەتۋىنە قابىلەتى دە جەتپەيدى. ەمتيحاننان كوشسە بولدى دەپ قارايدى. «بالام ايتەۋ كوشتەن قالماسا بولدى» دەيتىن جامان ادەتتى ءون بويىنا ءسىڭىرىپ العان. كلاس اتتاسا بولدى دەپ، بالانىڭ ۇيرەنۋىنە سۋىق سۋ سەبەتىن جايتتەر دە جوق ەمەس. اۋەلى، قازىر كەي شارۋالارىمىز دا دۇنيە قۇمارلىققا بەتتەپ، بالالارىن وقۋدان شىعارىپ الىپ، اقشا تابۋعا قاراي جەتەكتەيتىن پيعىل اۋا جايىلىپ بارا جاتقانى بايقالىپ وتىر. ايتار بولساق ءار كۇنگى ات بايگەسىنە اتتارىن قوسىپ، بالالارىن اتقا مىنگىزىپ، مىنگەن اتتىڭ يەسىنەن ءبىر اتقا مىنگەنىنە ءجۇز يۋان اقى الىپ، ءبىر كۇندە 5 اتقا مىنسە بەس ءجۇز يۋان تابۋعا اۋەستەنىپ، ءبىر اپتاداعى 7 كۇندە قىستاقتاردى، ءتىپتى اۋىلداردى ارالاپ، اۋدان اتتاپ اتتارىن ۇكىلەپ، ويۋ ورنەكتى جابۋمەن جابۋلاپ، 4، 5 ءجۇز يۋانعا اۆتوكولىك مايلاپ قوسىپ جاتقان بايگە اتقا مىنەتىن بالالاردى ءجيى كورەتىن بولدىق. ونىڭ بەرى جاعىندا سىرتتاي كورىپ وتىرعان كورەرمەندەر دە «قۇمار» ويناعانداي ءباس تىگىپ، بەكەردەن بەكەر پالەنبايدىڭ تورى اتى ءبىرىنشى بولادى، تۇگىلەنبايدىڭ قارا اتى ەكىنشى بولادى دەپ سىرتتاي الا وكپەلىككە سالىنىپ، تون ءپىشىپ، ەكى توپقا ءبولىنىپ الىپ جارنا قوسىپ، ەكى جاقتان ەلشى شىعىپ، اقشا جيناپ وتىراتىنىن قارامايسىڭ با؟ سودان قايسى ات وزىپ كەلسە، سول اتتىڭ يەسى جاڭاعى ۇتىسقا تىككەن اقشانىڭ ءبارىن جيناپ الىپ، 100 يۋان جارنا قوسقاندارىنا 200 يۋان، 10 مىڭ يۋان قوسقاندارىنا 20 مىڭ يۋان
ەسەلەپ قايتارىپ، قارسى جاعىن ءبىر-اق توناپ شىعاراتىنىن قايتەرسىڭ. وسىنىڭ سالدارىنان ەكى جاقتان توبەلەس شىعىپ، داۋ-ماجىرا تۋىلىپ، قانشالاعان شاڭىراق شايقالدى. كيكىلجىڭمەن بىرگە بۇنى كورگەن بالا جۇرەگىنە قانشا جارا ءتۇستى دەسەڭىزشى! ونان دا سوعان ۇتتىرعان اقشانى وتباسىنىڭ يگىلىگىنە ىستەتسە بولماي ما؟ بۇل ءىس كىمنىڭ دە بولماسىن ءىشى اشيتىن جاعىمسىز جامان دەرت قوي.
مىنە، وسىلاي ەس-دەرتىن تەك ات بايگەسى العان ورەندەرىمىز وقۋعا قىزىقپاي، كلاستا وتىرسا دا ەلەڭدەپ اتقا ءمىنۋدى اڭساپ تۇراتىن جايتتەرىن بايقاپ قالىپ ءجۇرمىز. وقۋدان قول ءۇزۋدى ارمانداپ جۇرگەن بالالار دا بار سىڭايلى. سوندىقتان اۋىل-قىستاقتاعى بۇنداي ىستەرگە سول ورىنداعى جاۋاپتى باسشىلار، اسىرەسە اتا-انا ەرەكشە كوڭىل بولگەنى ءجون، ەرەكشە ەسكەرمەسە بولمايتىن دارەجەگە جەتتى. «جامان ايتپاي، جاقسى جوق» ءبىرى ابايسىزدا اتتان جىعىلىپ، قاتتى مەرتىكسە، جازىلماس اۋرۋعا دۋشار بولسا، ولسە ونىڭ ومىرىنە كىم جاۋاپتى. اتتىڭ يەسىنىڭ نەسى كەتەدى، «بالاڭنىڭ ءوزى مىنەم دەگەن، مەن زورلاعام جوق، اقشاسىن بەرگەم» دەپ شىعارى حاق. قازىر نە كوپ، ەكى كۇننىڭ بىرىندە وتكىزىلىپ جاتقان بەلگىلى قوعام، ۇيىم جاعىنان نەمەسە جەكەنىڭ توي- تومالاعىنداعى ات بايگەسى كوپ، ال كوبىندە بايگەگە بالالار مىنەدى. سول سەبەپتى ەگىنشى-مالشى اتا-انا ۇرپاق تاربيەسىنە ەرەكشە ءمان بەرمەسە بولمايتىن بولدى. اتا-انا بولعان ادام ءوزىنىڭ بۇگىنگى ارزان شاتتىعىنا ەمەس، بالانىڭ كەلەشەگىنە ەرەكشە ءمان بەرۋى كەرەك. كىشكەنتايىنان باستاپ بالالارىنىڭ وقۋىنا، حاۋىپسىزدىگىنە، دەنساۋلىعىنا، ءجۇرىس-تۇرىسىنا ەرەكشە ءمان بەرۋى، قاشاندا كەلەشەگىڭ الدىڭدا، بولاشاقتا قوعامنىڭ جارامدى ءىزباسارى بول، قوعام سەندەردىكى، جاقسى وقىساڭدار كەلەشەكتە ءبىر كىسىلىك جاقسى ورىندارىڭ بار دەپ جاقسى جولعا قاراي جەتەكتەۋگە باسا كوڭىل ءبولۋى كەرەك.
كەلۋ قاينارى: تارباعاتاي اقپارات تورابى
كەي اتا-انا بالانىڭ قالاي بولسا سولاي جۇرگەنىنە ءماز بولادى، مەكتەپتە نە ىستەپ ءجۇر، تاپسىرما ورىندادى ما، جوق، ونىسىمەن جۇمىسى بولمايدى. سەبەبى بالالارىنىڭ تاپسىرمالارىن كورە دە المايدى، كورۋىنە ۋاقىتى دا جەتپەيدى، بالكىم، ساباق ۇيرەتۋىنە قابىلەتى دە جەتپەيدى. ەمتيحاننان كوشسە بولدى دەپ قارايدى. «بالام ايتەۋ كوشتەن قالماسا بولدى» دەيتىن جامان ادەتتى ءون بويىنا ءسىڭىرىپ العان. كلاس اتتاسا بولدى دەپ، بالانىڭ ۇيرەنۋىنە سۋىق سۋ سەبەتىن جايتتەر دە جوق ەمەس. اۋەلى، قازىر كەي شارۋالارىمىز دا دۇنيە قۇمارلىققا بەتتەپ، بالالارىن وقۋدان شىعارىپ الىپ، اقشا تابۋعا قاراي جەتەكتەيتىن پيعىل اۋا جايىلىپ بارا جاتقانى بايقالىپ وتىر. ايتار بولساق ءار كۇنگى ات بايگەسىنە اتتارىن قوسىپ، بالالارىن اتقا مىنگىزىپ، مىنگەن اتتىڭ يەسىنەن ءبىر اتقا مىنگەنىنە ءجۇز يۋان اقى الىپ، ءبىر كۇندە 5 اتقا مىنسە بەس ءجۇز يۋان تابۋعا اۋەستەنىپ، ءبىر اپتاداعى 7 كۇندە قىستاقتاردى، ءتىپتى اۋىلداردى ارالاپ، اۋدان اتتاپ اتتارىن ۇكىلەپ، ويۋ ورنەكتى جابۋمەن جابۋلاپ، 4، 5 ءجۇز يۋانعا اۆتوكولىك مايلاپ قوسىپ جاتقان بايگە اتقا مىنەتىن بالالاردى ءجيى كورەتىن بولدىق. ونىڭ بەرى جاعىندا سىرتتاي كورىپ وتىرعان كورەرمەندەر دە «قۇمار» ويناعانداي ءباس تىگىپ، بەكەردەن بەكەر پالەنبايدىڭ تورى اتى ءبىرىنشى بولادى، تۇگىلەنبايدىڭ قارا اتى ەكىنشى بولادى دەپ سىرتتاي الا وكپەلىككە سالىنىپ، تون ءپىشىپ، ەكى توپقا ءبولىنىپ الىپ جارنا قوسىپ، ەكى جاقتان ەلشى شىعىپ، اقشا جيناپ وتىراتىنىن قارامايسىڭ با؟ سودان قايسى ات وزىپ كەلسە، سول اتتىڭ يەسى جاڭاعى ۇتىسقا تىككەن اقشانىڭ ءبارىن جيناپ الىپ، 100 يۋان جارنا قوسقاندارىنا 200 يۋان، 10 مىڭ يۋان قوسقاندارىنا 20 مىڭ يۋان
ەسەلەپ قايتارىپ، قارسى جاعىن ءبىر-اق توناپ شىعاراتىنىن قايتەرسىڭ. وسىنىڭ سالدارىنان ەكى جاقتان توبەلەس شىعىپ، داۋ-ماجىرا تۋىلىپ، قانشالاعان شاڭىراق شايقالدى. كيكىلجىڭمەن بىرگە بۇنى كورگەن بالا جۇرەگىنە قانشا جارا ءتۇستى دەسەڭىزشى! ونان دا سوعان ۇتتىرعان اقشانى وتباسىنىڭ يگىلىگىنە ىستەتسە بولماي ما؟ بۇل ءىس كىمنىڭ دە بولماسىن ءىشى اشيتىن جاعىمسىز جامان دەرت قوي.
مىنە، وسىلاي ەس-دەرتىن تەك ات بايگەسى العان ورەندەرىمىز وقۋعا قىزىقپاي، كلاستا وتىرسا دا ەلەڭدەپ اتقا ءمىنۋدى اڭساپ تۇراتىن جايتتەرىن بايقاپ قالىپ ءجۇرمىز. وقۋدان قول ءۇزۋدى ارمانداپ جۇرگەن بالالار دا بار سىڭايلى. سوندىقتان اۋىل-قىستاقتاعى بۇنداي ىستەرگە سول ورىنداعى جاۋاپتى باسشىلار، اسىرەسە اتا-انا ەرەكشە كوڭىل بولگەنى ءجون، ەرەكشە ەسكەرمەسە بولمايتىن دارەجەگە جەتتى. «جامان ايتپاي، جاقسى جوق» ءبىرى ابايسىزدا اتتان جىعىلىپ، قاتتى مەرتىكسە، جازىلماس اۋرۋعا دۋشار بولسا، ولسە ونىڭ ومىرىنە كىم جاۋاپتى. اتتىڭ يەسىنىڭ نەسى كەتەدى، «بالاڭنىڭ ءوزى مىنەم دەگەن، مەن زورلاعام جوق، اقشاسىن بەرگەم» دەپ شىعارى حاق. قازىر نە كوپ، ەكى كۇننىڭ بىرىندە وتكىزىلىپ جاتقان بەلگىلى قوعام، ۇيىم جاعىنان نەمەسە جەكەنىڭ توي- تومالاعىنداعى ات بايگەسى كوپ، ال كوبىندە بايگەگە بالالار مىنەدى. سول سەبەپتى ەگىنشى-مالشى اتا-انا ۇرپاق تاربيەسىنە ەرەكشە ءمان بەرمەسە بولمايتىن بولدى. اتا-انا بولعان ادام ءوزىنىڭ بۇگىنگى ارزان شاتتىعىنا ەمەس، بالانىڭ كەلەشەگىنە ەرەكشە ءمان بەرۋى كەرەك. كىشكەنتايىنان باستاپ بالالارىنىڭ وقۋىنا، حاۋىپسىزدىگىنە، دەنساۋلىعىنا، ءجۇرىس-تۇرىسىنا ەرەكشە ءمان بەرۋى، قاشاندا كەلەشەگىڭ الدىڭدا، بولاشاقتا قوعامنىڭ جارامدى ءىزباسارى بول، قوعام سەندەردىكى، جاقسى وقىساڭدار كەلەشەكتە ءبىر كىسىلىك جاقسى ورىندارىڭ بار دەپ جاقسى جولعا قاراي جەتەكتەۋگە باسا كوڭىل ءبولۋى كەرەك.
كەلۋ قاينارى: تارباعاتاي اقپارات تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
حابارلار
- ·ا ق ش – تىڭ بالتيمور قالاسىندا بۇلىك تۋىلدى
- ·حالىقارالىق كومەك اترەتتەرى نەپالعا جەتتى
- ·7 - كەزەكتى «پەيىل لوڭقاسى» فۋتبول جارىسى …
- ·2015-جىلعى اۆتونوميالى رايوننىڭ تۇڭعىش كەز…
- ·اۆتونوميالى رايوننىڭ 5-كەزەكتى جاستارمەن و…
- ·13-كەزەكتى قىسقى سپورت جينالىسىنىڭ ەرەكشە …
- ·«جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندەگى كەدە…
- ·شينجياڭدا كاسپورىنعا ساياتىن اقى تۇرلەرى ا…
- ·شينجياڭ بويىنشا ونەركاسىپ-ساۋدا سالاسىنىڭ …
كوپ مەديا
ۇلتتىق مانەر
