جۇرەكتى نارلەندىرىپ، رۋحتى سومداپ، ورتاق رۋحاني مەكەن قۇردى
□ انار بۇلت / شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جاڭ حايفىڭ
2021.09.09 15:21 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
9 - ايدىڭ 1 - كۇنى ”ءداۋىر ونەگەسى“ لاچين بايەكەنىڭ قىزى 14 جاستاعى دۇرحان لاچين ورتالىق تەلەۆيزياسىنىڭ «وقۋ باستاۋداعى العاشقى ساباق» مىنبەرىنە شىعىپ، تەرەڭ سەزىممەن: ”مەن ەسەيگەندە اسكەري شيپاگەر بولامىن، حونچيراپقا قايتىپ، وتباسىمىزدى، مەكەنىمىزدى بىرگە قورعايمىن“، - دەدى. ونىڭ جۇرەك تۇكپىرىنەن شىققان بۇل سوزىنەن تالاي جاننىڭ جانارىنا جاس ىركىلدى.
باس شۋجي شي جينپيڭ ورتالىقتىڭ ۇلت قىزمەتى ماجىلىسىندە سويلەگەن ماڭىزدى سوزىندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ءسوز جوق، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق رۋحاني مەكەنىن قۇرىپ، ءار ۇلت حالىق تىلەگىنىڭ توعىسۋىنا، رۋحاني جاقتا ءبىر - بىرىنە سۇيەنۋىنە مۇمكىندىك جاساپ، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىراتىن، ىنتىماقتاسا ەكپىندەي العا ىلگەرىلەيتىن قۋاتتى رۋحاني دانەكەر قالىپتاستىرۋ كەرەك.
وتباسى - وتان سۇيىسپەنشىلىگى − جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنىڭ وزەكتى مازمۇنىنىڭ ءبىرى. جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ورتاق رۋحاني مەكەنىن قۇرۋدا جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن كۇش سالا اسقاقتاتۋ كەرەك. شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋ ينجەنەرياسىنىڭ ىشكەرىلەي اتقارىلۋىنا بايلانىستى ءار ۇلت بۇقاراسى سۇيىسپەنشىلىكتەرىن توعىستىرىپ، ءوزارا قارايلاسىپ، جۇڭحۋانى ءسۇيۋ تۇقىمىن جۇرەك تۇكپىرىنە تەرەڭ تامىر تارتقىزدى.
جۇڭحۋا مادەنيەتىمەن جۇرەكتەردى نارلەندىرىپ، ادام تاربيەلەدى
ءۇشتۇرپان اۋدانى يماملىرىم قالاشىعىنىڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىندە كۇڭزىنىڭ مىس ايكەلى وقىتۋ عيماراتىنىڭ الدىندا قاسقايىپ تۇر، «كۇڭزى اقىليالارى» سياقتى ءداستۇرلى بايىرعى مادەنيەت كىتاپتارىنىڭ ۇگىت سۋرەتتەرى بارلىق جەردەن كەزدەسەدى.
ساباقتان سىرتقى ۋاقىتتا بالالار حاتكەرلىك ۇيرەنىپ، قورشاما دويبى ويناپ، گۋجىڭ شەرتىپ، ىرحۋ تارتىپ، بەيجيڭ تەاترىن ايتىپ، بەل بارابان سوعىپ، ارىستان ءبيىن ۇيرەنىپ، ياڭگىرعا ماشىقتانادى... ۇشان - تەڭىز جۇڭحۋا تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتى بالالاردى قىزىقتىردى.
باي اۋداندىق 1 - باستاۋىش مەكتەپ، 2 - باستاۋىش مەكتەپ وتاندىق ءىلىم ءۇيىن، كۇڭزى الاڭىن قۇردى، ءۇرىمجى قالاسى بەيجيڭ تەاترى، حاتكەرلىك سياقتى تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەت كوركەمونەرىن مەكتەپ ساباعىنا ەنگىزدى. ءرازيا ابدۇللا ءۇرىمجى قالالىق 46 - ورتا مەكتەپتىڭ ورتالاۋ 2 - جىلدىعىنىڭ وقۋشىسى، ول بەيجيڭ تەاترى «ياڭ شاڭىراعىنىڭ ايەل ساربازدارىنداعى» مۋ گۇييىڭنىڭ قولباسشىلىق ەتكەن ارياسىن ورىندادى، ”بەيجيڭ تەاترى كوركەمونەرىنىڭ اسەمدىگىن سەزىنىپ قانا قويماي، جەلەكتى قاھارماننىڭ وتانشىلدىق رۋحىن ۇيرەندىم“.
قۇربان نياز ۇشتۇرپان اۋدانى يماملىرىم قالاشىعى مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىن قۇرۋشى، ونىڭ قاراۋىنشا، ”جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن مەكتەپ اۋلاسىنا ەنگىزۋ“ قيمىلى بالالاردىڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىلدى جاقسى ۇيرەنىپ، جۇڭحۋانىڭ مادەنيەتىنە مۇراگەرلىك ەتۋدە توتەنشە جاقسى جەبەۋ رولىن اتقارادى ەكەن، ”بالالاردى كىشكەنتايىنان جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن قىزۋ سۇيۋگە تاربيەلەپ، بالالاردىڭ’بەستى شىنايى مويىنداۋىن‘ كۇشەيتۋگە جەبەپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن تۇبىرىنەن سومداۋ كەرەك“، - دەدى قۇربان نياز.
مۇسا تۇرعۇن ءۇشتۇرپان اۋدانىنان تۇڭعىش رەت چيڭحۋا داشۋەسىنە قابىلدانعان وقۋشى، سونداي - اق يماملىرىم قالاشىعى مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل باستاۋىش مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى. ول بىلاي دەدى: ”وقىعان ادامنىڭ مۇراتى اسقاق، ەركى بەرىك بولماسا بولمايدى، ويتكەنى ونىڭ مىندەتى اۋىر، جولى ۇزاق. مەن قۇلشىنا ۇيرەنىپ، قابىلەتىمدى ۇشتاپ، بولاشاقتا وتاننىڭ ءۇمىتىن اقتايمىن“.
الۋان ءتۇرلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالاردى جۇرەكتەرگە توعىستىرىپ، ءوزارا ونەگە الدى
شينجياڭنىڭ باي مازمۇندى الۋان ءتۇرلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ كوپ نەگىزدى، ءبىر تۇلعالى بولۋىنىڭ جاندى تۇسىندىرمەسى. 6 - ايدىڭ 10 - كۇنى مەملەكەتتىك كەڭەس 5 - توپتاعى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىنىڭ ۋاكىلدىك سيپاتتى ءتۇر ءتىزىمى مەن كەڭەيتىلگەن ءتۇر ءتىزىمىن جاريالادى، شينجياڭنان (بيڭتۋاندى قامتيدى) 14 ءتۇر تىزىمدىككە ەندى. وسىعان دەيىن شينجياڭنىڭ مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار ءتۇرى 97گە كوبەيدى. مۇنان تىس، اۆتونوميالى رايون دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار ءتۇرى 315 بولىپ، تاعى 3 بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرا ءتۇرى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى وقۋ - اعارتۋ، عىلىم، مادەنيەت ۇيىمىنىڭ ”ادامزاتتىڭ بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارىنىڭ ۋاكىلدىك تۋىندى تىزىمىنە“ ەنگىزىلدى.
ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتى تۇگەلدەي جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ قۇرامداس بولىگى. ءار ۇلتتىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىن ويداعىداي قورعاۋ ءۇشىن، بۇكىل شينجياڭنىڭ ءارقايسى ايماق، وبلىس، اۋدان، قالالارى تۇگەلدەي بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار ءتىزىمىن ورناتىپ، بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالاردى قورعاۋ، وعان مۇراگەرلىك ەتۋ جۇيەسى كۇن سايىن كەمەلدەندى. اتىلاس تورعىنى، قاشقار قىش بۇيىمدارى، تۇت قاعازىن جاساۋ تەحنيكاسى... كەزىندە قۇرىپ جوعالۋعا تاياعان بەيزاتتىق مادەنيەت تۇرلەرىنىڭ بۇگىنگى كۇنى جاستىق كوكتەمى جايناي ءتۇستى.
ساياحات ارقىلى شينجياڭدى گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىنىڭ اتقارىلۋىنا ساي، كوپتەگەن بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار ءتۇرى تۋىندامالى ونىمدەرىن اشۋ ارقىلى ”جاندى كۇيدە“ مۇراگەرلىك ەتۋدى جۇزەگە اسىردى. ولار شينجياڭ كەرەمەتىنىڭ ءبىر بولىگى بولىپ قانا قويماي، ۇلتتاردىڭ مادەنيەت كەلبەتىن ايگىلەۋىندەگى، اۋىس - كۇيىس جاساپ ءوزارا ۇلگى الۋداعى، سۇيىسپەنشىلىكتەرىن توعىستىرۋداعى دانەكەرگە اينالدى.
”مەن شينجياڭنىڭ گۇلدى دوپپاسىن، كەستەسىن، بالكۇلشەلەرىن جانە حوش ءيىسى اڭقىعان نانىن ۇناتامىن... وسى ادەمى دە ءدامدى نارسەلەر تۇگەلدەي بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالارى ەكەن! شينجياڭعا ساياحاتتاۋ ماعان جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ تەلەگەي تەڭىز دارقاندىعىن سەزىندىردى!“. ءبىر ايگىلى ساياحات APPىندە شاڭحايلىق ساياحاتشى ۋاڭ لييىڭ جازعان وسى ءبىر ابزاتس ءسوز توراپتاستاردىڭ القاۋىنا بولەندى.
جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ تامىرى تەرەڭ، ءدىڭى سوم بولعاندا عانا، ءار ۇلت مادەنيەتى وركەن جايىپ، بارىنشا قاۋلايدى. الۋان ءتۇرلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇرالار ءتۇرى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ورتاق رۋحاني بايلىعى رەتىندە، ءار ۇلتتىڭ ءبىر - ءبىرىنىڭ ارتىقشىلىقتارىن كورە ءبىلىپ، كوركەمدىكتى ورتاقتاسىپ، تۋىسقانداي ەتەنە بولىپ، اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.
69 جاستاعى تۇرسۇن ءرۇستام قاشقار قىش بۇيىمدارىنىڭ 7 - ۇرپاق مۇراگەرى، سونداي - اق وسى مەملەكەت دارەجەلى بەيزاتتىق مادەنيەت مۇراسىن جالعاستىرۋشى. 2020 - جىلى بەيجيڭدىك بويجەتكەن فان يۇيچيان قاشقار بايىرعى قالاسىنا ساياحاتتاعاندا قاشقار قىش بۇيىمدارىن كورگەن جەردەن ۇناتادى، سونىمەن تۇرسۇندى ۇستاز تۇتىپ، قاشقاردا ايالداپ ۇيرەنەدى. تاياۋدا تۇرسۇننىڭ تۋعان كۇنىندە فان يۇيچيان ارنايى ۇلكەن بالكۇلشە الىپ قۇتتىقتايدى، كاريا بۇعان قاتتى اسەرلەنەدى. ”ول نەمەرە قىزىممەن قارايلاس، ءبىز ءبىر وتباسىنىڭ ادامدارىندايمىز“، - دەدى تۇرسۇن.
مادەني ەسكەرتكىشتەر تاريحقا كۋا بولىپ، ورتاق تانىم سومدادى
9 - ايدىڭ 4 - كۇنى قاشقاردان كەلگەن شينجياڭ داشۋەسى 1 - جىلدىعىنىڭ جاڭا وقۋشىسى ءيۇسۇپ قاسىم مەن 2 ساباقتاسى شينجياڭ مۇراجايىنا باردى، ”مادەني ەسكەرتكىشتەر وقۋلىقتاعى تاريحتاردى ايعاقتاپ تۇر، شينجياڭ ەجەلدەن وتانىمىزدىڭ ايرىلماس ءبىر بولىگى“، - دەدى ءيۇسۇپ.
مادەني ەسكەرتكىشتەر تاريحي مادەنيەتتىڭ دانەكەرى، سونداي - اق جۇڭحۋا ۇلتى تاريح كوزقاراسى تاربيەسىن ورىستەتۋدەگى ”جاندى وقىتۋ ماتەريالى“. ارحەولوگيا جەتىستىكتەرىن تەز ارادا كورەرمەندەرمەن جۇزدەستىرۋ ءۇشىن، بۇكىل شينجياڭنىڭ جەر - جەرى تۇگەلدەي مۇراجاي سالۋدى جانە دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جەدەلدەتتى. قازىر تيانشان الابىندا مەملەكەت مەنشىگىندەگى مۇراجايدان 92سى بار، مۇراجايدا ساقتالعان مادەني ەسكەرتكىشتەر 450 مىڭعا جەتەدى.
اراسىندا جۇرسەڭىز، باتىس ءوڭىر كەڭ بايتاق دالاسىنىڭ جۇڭحۋا ۇلتى ۇلكەن شاڭىراعىمەن تامىرلاس بولىپ جاتقان ەتەنە بايلانىسىن تولىق سەزىنە الاسىز. دۇرىس جۇڭحۋا ۇلتى تاريحى كوزقاراسى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇڭحۋا ۇلتى جونىندەگى مۇراتتاستىق سەزىمى مەن ماقتانىش سەزىمىن ارتتىردى.
سيفرلى تەحنيكا مۇراجايلاردىڭ باۋراۋ كورسەتكىشىن ارتتىردى. 2019 - جىلى بۇكىل شينجياڭداعى ءار دارەجەلى مۇراجايلار 7 ميلليون ادام - رەتكە جۋىق كورەرمەن قابىلدادى. مۇراجاي بۇكىل شينجياڭداعى ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ تاريحي مادەنيەتتى ۇيرەنۋىندەگى ۇلكەن ساباقحاناعا اينالىپ، شينجياڭدى مادەنيەتپەن نارلەندىرۋ بارىسىندا ماڭىزدى رول اتقارۋدا. سونىمەن قاتار بۇكىل شينجياڭعا ورنالاسقان ايگىلى مادەني ەسكەرتكىشتەر كونە جۇرتى كورىنىس تۇيىندەرى دە ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇڭحۋا تاڭداۋلى ءداستۇرلى مادەنيەتىنە مۇراگەرلىك ەتۋىندەگى، وتانشىلدىق تاربيە قابىلداۋىنداعى جاندى ساباقحاناعا اينالدى.
”ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ مۇراجايدان شينجياڭ تاريحىن ۇيرەنۋى دۇرىس جۇڭحۋا ۇلتى تاريحى كوزقاراسىن ورناتۋدا، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەرىك ورناتۋدا ماڭىزدى مانگە يە“، - دەدى اۆتونوميالى رايوندىق مادەنيەت جانە ساياحات مەڭگەرمەسى مۇراجاي جانە توڭكەرىستىك مادەني ەسكەرتكىشتەر قىزمەتى باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى ۋاڭ جينۋىن.
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
