جەر شارىنىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرايىق
− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ باسشىلار باس قوسۋىندا سويلەگەن ارقاۋ ءسوزى تۋرالى
«حالىق گازەتىنىڭ» شولۋشىسى
2021.10.13 15:45 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
«ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسى 10 - ايدىڭ 11 - كۇنى كۇنميڭدە اشىلدى، شارت جاساسقان 140 تان استام مەملەكەتتەن، رايوننان جانە 30 نەشە حالىقارالىق قۇرىلىمنان، ۇيىمنان كەلگەن 5 مىڭنان استام ۋاكىل جەلى ءىشى – سىرتىن ۇشتاستىرۋ تاسىلىمەن جينالىسقا قاتىناسىپ، دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن جونگە سالۋدىڭ جاڭا ستراتەگياسىن اقىلداسىپ، دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن جونگە سالۋدىڭ جاڭا اياق الىسىن بىرگە باستادى.
«حالىقارالىق قوعام سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، جەر شارىنىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋى كەرەك». «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتىنىڭ» 15 - رەتكى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ باسشىلار باس قوسۋىندا ءتوراعا شي جينپيڭ بەينە ەكران تاسىلىمەن ارقاۋ ءسوز سويلەپ، ادامزاتتىڭ باياندى دامۋىن ىلگەرىلەتۋ بيىك تۇرعىسىندا تۇرىپ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋدىڭ، جەر شارىنىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋدىڭ كەلەلى ءمانىن تەرەڭ پايىمداپ، ادامزاتتىڭ ساپالى دامۋىنىڭ جاڭا جورىعىن باستاۋداعى 4 ءتۇرلى قۋاتتاماسىن ايقىن العا قويىپ، جۇڭگونىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋدەگى ناقتى شارالارىن سالتاناتپەن جاريالادى، بۇل ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ءىرى ەل كوسەمىنە لايىق دۇنيە جۇزىلىك كوز اياسى مەن دۇنيە جۇزىلىك سۇيىسپەنشىلىگىن تولىق بەينەلەدى، جۇڭگونىڭ دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىنا ات سالىسۋشى، ۇلەس قوسۋشى، جەتەكشىلىك ەتۋشى بولۋ سىندى بەلسەندى ىسكەرلىگى مەن تاريحي جاۋاپكەرلىگىن تولىق ايگىلەدى، حالىقارالىق قوعامنىڭ جاپپاي ۇندەستىك تابۋىنا جانە ىشكەرىلەي وي جۇگىرتۋىنە تۇرتكىلىك جاسادى.
«بارلىق زات ءوز الدىنا تىرشىلىك ەتەدى، ءارقايسىسىنىڭ وزىندىك نەسىبەسى بولادى». جەر شارى − ادامزات بىرگە تىرشىلىك ەتەتىن جانە قورعايتىن مەكەن، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى − جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىنىڭ قان تامىرى جانە نەگىزى، جەر شارىن تىرشىلىك تىنىسىنا بولەيدى، سونداي - اق ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋى مەن دامۋىنىڭ نەگىزى دە سانالادى. ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ جەر شارى مەكەنىمىزدى قورعاۋعا، ادامزاتتىڭ باياندى دامۋىن جەبەۋگە پايدالى. 1972 - جىلى ب م ۇ ادامزات ورتاسى ءماجىلىسىن اشتى، ماجىلىسكە قاتىناسقان ەلدەر «ادامزات ورتاسى جارناماسىنا» قول قويدى، بيولوگيالىق بايلىقتى قورعاۋ 26 تارماقتى پرينسيپكە ەنگىزىلدى. 1993 - جىلى «ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى شارتى» رەسمي كۇشكە يە بولدى، شارتتا ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋ، ونىڭ قۇرامداس بولەگىنەن ۇزدىكسىز پايدالانۋ، سونداي - اق تۇقىم قۋالاۋ بايلىعىنان پايدالانۋ ارقىلى پايدا تابۋ سىندى 3 ۇلكەن نىسانا بەلگىلەنىپ، بۇكىل جەر شارىنداعى ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋدىڭ جاڭا عاسىرى باستالدى. كۇنميڭ جينالىسى «ەكولوگيالىق وركەنيەت: جەر شارىنىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋدى» نەگىزگى تاقىرىپ ەتىپ، «2020 - جىلدان كەيىنگى دۇنيە جۇزىلىك ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جۇلگەسىن» جاساۋدى ىلگەرىلەتىپ، بولاشاقتاعى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاۋعا نىسانا بەلگىلەپ، جول ايقىندادى، بۇل، ءسوز جوق، دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن جونگە سالۋدىڭ تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە جۇزىلىك قورشاعان ورتانى جونگە سالۋعا تىڭ قوزعاۋشى كۇش ۇستەيدى.
قازىر دۇنيە جۇزىندەگى تۇرلەردىڭ تۇقىمى قۇرۋ قارقىنى ۇزدىكسىز تەزدەپ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىنىڭ ازايۋى مەن ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ شەگىنۋى ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋى مەن دامۋىنا اۋىر حاۋىپ - قاتەر توندىرۋدە. ادامزاتتىڭ تۇتاس تۇلعا، جەر شارىنىڭ ورتاق مەكەن ەكەنىن سەرگەكتىكپەن تانۋ كەرەك. ادامزات تابيعاتتى ەتەنە قورعاعان كەزدە، تابيعات ەسەلەپ قارىمجى قايتارادى؛ ادامزات تابيعاتتى دورەكىلىكپەن تالان - تاراجىلاعان كەزدە، تابيعات تا راقىمسىزدىقپەن جازاعا تارتادى. تاماشا ەكولوگيالىق ورتا − ءارى تابيعي بايلىق، ءارى ەكونوميكالىق بايلىق، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدىڭ كومەسكى كۇشى مەن تەبىنىنە سايادى. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى دۇنيە ءجۇزىنىڭ دامۋىنا كولەڭكە ءتۇسىرىپ، ب م ۇ – نىڭ 2030 – جىلعا دەيىنگى باياندى دامۋ كۇن ءتارتىبىن ىلگەرىلەتۋ ءتىپتى دە زور سايىسقا ءدوپ كەلدى، ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋ جانە ورتانى قورعاۋ سىندى ەكى بىردەي مىندەت الدىندا وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەر كومەككە جانە قولداۋعا ءتىپتى دە مۇقتاج. جەر شارىنىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرعاندا عانا ءتۇرلى دۇنيە جۇزىلىك سايىستارعا توتەپ بەرىپ، كورىكتى جەر شارى مەكەنىمىزدى بىرگە قۇرۋعا بولادى. ءتوراعا شي جينپيڭ «ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جەر شارى مەكەنىمىزدى قۇرۋدى»، «ەكونوميكا مەن قورشاعان ورتا سايكەسە العا باسقان جەر شارى مەكەنىمىزدى قۇرۋدى»، «دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل بىرگە داميتىن جەر شارى مەكەنىمىزدى قۇرۋدى» ايقىن العا قويدى، بۇل − ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋى جونىندەگى تەرەڭ تۇسىنىك، تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق ەكەنىن تەرەڭ يگەرگەندىك، ورتاق سىن – سايىس الدىندا، ءسوز جوق، بىرگە دامۋدى جەبەپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قول ۇستاسا بىرگە قۇرۋ جونىندەگى تەرەڭ باعام، بۇل جەر شارى تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرۋعا ايقىن باعدار جانە جول كورسەتتى.
ۇلى تابيعات − ادامدى قامتىعان بارلىق ورگانيزمدەردىڭ بەسىگى، ادامزاتتىڭ ءومىر ءسۇرۋىنىڭ، دامۋىنىڭ نەگىزگى شارتى. ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جەر شارى مەكەنىمىزدى قۇرۋدا، ءبىز تابيعاتقا قۇرمەت ەتىپ، تابيعاتقا ۇيلەسىپ، تابيعاتتى قورعاپ، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر ءسۇرۋ جولىن قاراستىرىپ، ادام مەن تابيعات جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرەتىن جاڭا جاعدايدىڭ قالىپتاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، كۇللى تىرشىلىك جاراسىمدى وتەتىن كورىكتى مەكەندى بىرگە قۇرۋىمىز كەرەك. ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدىڭ ءوزى − وندىرگىش كۇشتى قورعاعاندىق، ەكولوگيالىق ورتانى جاقسارتۋدىڭ ءوزى − وندىرگىش كۇشتى دامىتقاندىق، بۇل − قاراپايىم اقيقات. ەكونوميكا مەن قورشاعان ورتا سايكەسە العا باسقان جەر شارى مەكەنىمىزدى قۇرۋدا، ءبىز تابيعات جولى ارقىلى كۇللى تىرشىلىك يەسىن اسىراپ، تابيعاتتى قورعاۋ بارىسىندا دامۋ ورايىن قاراستىرىپ، جاسىل دامۋ ءتاسىلىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، ەكونوميكانىڭ دامۋى مەن قورشاعان ورتانى قورعاۋدا تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى جەبەپ، تاماشا ەكولوگيالىق ورتانى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ باياندى دامۋىنىڭ تىرەگىنە اينالدىرۋىمىز كەرەك. 100 جىلدىق وزگەرىس جاعدايى مەن عاسىرلىق ىندەت ارالاسىپ، قاباتتاسىپ، ءار ەل حالقىنىڭ بەيبىت دامۋعا دەگەن تىلەگى ونان ارى كۇشەيىپ، ادىلدىك پەن ادىلەتتىلىككە دەگەن ءۇنى ونان ارى زورايىپ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ تالپىنىسى ونان ارى بەكەمدەلدى. دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەل بىرگە داميتىن جەر شارى مەكەنىمىزدى قۇرۋدا، ءبىز ىنتىماقتى كۇشەيتىپ، قيىنشىلىقتاردى بىرگە جەڭىپ، دامۋدى الدىمەن ەسكەرۋدە، حالىقتى وزەك ەتۋدە، جالپىعا ءتيىمدى، سيىسىمدى بولۋدا، جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋدە، ادام مەن تابيعاتتىڭ جاراسىمدى قاتار ءومىر سۇرۋىندە، ارەكەت بەتالىسىندا تاباندى بولىپ، اناعۇرلىم قۋاتتى، جاسىل، اقاۋسىز دۇنيە جۇزىلىك دامۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن، تاماشا ەكولوگيادان ءار ەل حالقىنىڭ اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ءادىل يگىلىككە كەنەلتۋىنە مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك.
«ادامزات ەكولوگيالىق ورتانى ايالاي بىلسە، ەكولوگيالىق ورتا ادامزاتقا باقىت سيلايدى. ەكولوگيالىق وركەنيەت − ادامزات وركەنيەتى دامۋىنىڭ تاريحي بەتالىسى». ءارقايسى جاق قول ۇستاسىپ، ەكولوگيالىق وركەنيەت ۇستانىمىنان جازباي، ۇرپاقتارعا جاۋاپتى بولۋ بيىك تۇرعىسىندا تۇرىپ، بۇرىن بولماعان ۇلى مۇرات جانە ارەكەت ارقىلى ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ، جاۋاپكەرلىكتى باتىلدىقپەن ارقالاعاندا عانا، ءسوز جوق، جەر شارىنىڭ تىرشىلىك ورتاق تۇلعاسىن بىرگە قۇرىپ، تازا دا كوركەم دۇنيە ءجۇزىن بىرگە قۇرۋعا بولادى!
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
