بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    

حالىق تورابى

”شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ اناعۇرلىم باقىتتى، تاماشا بولاشاقتى قارسى الاتىندىعى داۋسىز“

□ حالىق گازەتىنىڭ ءتىلشىسى حان شياۋميڭ

2022.05.24 14:15     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  كەزەكتە شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى بۇكىل ەل حالقىمەن بىرگە جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعامعا قادام قويىپ، شىن مانىندەگى ادامدىق ۇقىق قامتاماسىزدىعىنان تولىق يگىلىكتەنىپ وتىر. بۇل جۇڭگونىڭ ادامدى وزەك ەتكەن ادامدىق ۇقىق ۇستانىمى بويىنشا ۇلتتار تەڭدىگىنە تاباندى بولىپ، جالپى حالىقتىڭ ءتۇرلى ۇقىق - مۇددەلەرىن سايكەستى ىلگەرىلەتىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتكەندىگىنىڭ شىنايى بەينەسى.

  فاكتتەر مىنانى دالەلدەدى: جۇڭگونىڭ ادامدىق ۇقىعىنىڭ ادىلەتتى دارىپتەمەسى مەن تابىستى امالياتى جۇڭگونىڭ مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەدى، «بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ۋستاۆىنىڭ» نەگىزگى ماقساتى مەن پرينسيبىنە بويسۇنىپ، دۇنيە ءجۇزى ادامدىق ۇقىق جۇيەسىنىڭ نازاريالىق مازمۇنى مەن دۇنيە ءجۇزى ادامدىق ۇقىق ىستەرى دامۋىنىڭ امالياتتىق جولىن بايىتتى. شينجياڭنىڭ دامۋىنىڭ جاقسى - جاماندىعى جونىندە شينجياڭ حالقى ەڭ ءسوز سويلەۋ ۇقىعىنا يە. حالىقارادا كەيبىر كۇشتەردىڭ جات نيەتپەن تۋدىرعان وسەك - اياڭى، جاققان كۇيەسى شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدا جانە حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدا قول جەتكىزگەن تابىستارى الدىندا شىداس بەرە المايدى.

  حالىق تۇرمىسىنىڭ ساپاسى كورنەكتى جاقساردى

  حالىقتىڭ باقىتتى تۇرمىسى ەڭ ۇلكەن ادامدىق ۇقىق، دامۋ − حالىقتىڭ باقىتىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ تەتىگى. 2020 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن، شينجياڭدا قازىرگى ولشەمدەگى اۋىل - قىستاقتاعى 3 ميلليون 64 مىڭ 900 كەدەي حالىق تۇگەل كەدەيلىكتەن ارىلىپ، 3666 كەدەي قىستاق تۇگەل كەدەيلىك تىزىمىنەن شىعارىلىپ، 35 كەدەي اۋداننىڭ كەدەيلىك قالپاعى تۇگەل الىنىپ، مىڭ جىلدىق مۇلدەم كەدەيلىك ماسەلەسى تاريحي سيپاتتى شەشىم تاپتى. بۇل جۇڭگو قول جەتكىزگەن بەلەستىك مانگە يە ادامدىق ۇقىق تابىسى.

  فرانسيانىڭ جۇڭگو ماسەلەسى مامانى سونيا برەسلەي تالاي رەت شينجياڭدا ساپاردا بولىپ، بايىرعى جىبەك جولىن ارالاعان، شينجياڭعا قاتىستى كوپتەگەن شىعارمالارىن باسپادان شىعارعان، ول شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ جىلدام دامىعاندىعىن، قوعامىنىڭ ورنىقتىلىعىن كورىپ بىلاي دەدى: ”شينجياڭدا مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ قوعامدىق قامتاماسىز ەتۋ قۇرىلىمدارىنا تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزدىم، وسى قۇرىلىمدار حالىققا قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋدى، جۇمىسسىزدارعا قۇتقارۋ - كومەك بەرۋدى، زەينەتكە شىققانداردى قامتاماسىزداندىرۋدى، شارۋاشىلىق قۇرۋعا قولداۋ كورسەتۋدى قامتىعان ءتۇرلى كومەك ۇسىنعان، بۇدان مەن جۇڭگونىڭ كەدەيلىكتى جويۋ، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋ جاعىندا جاساعان ەرەن قۇلشىنىستارىن كوردىم“.

  برەسلەي جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ كوپ ۇلتتىڭ توعىسپالى دامۋىن جەبەپ، ءار ۇلتتىڭ ادەت - عۇرپىن جانە ءدىن مادەنيەتىن قورعاعاندىعىن تىلگە الدى. ول شينجياڭدا كوپ اداممەن سۇحباتتاسىپ، ولاردىڭ باستان كەشىرگەندەرىن تىڭداپ، ولاردىڭ مەملەكەتكە دەگەن قىزۋ سۇيىسپەنشىلىگىن جانە ۇكىمەتكە دەگەن سەنىمىن سەزىنگەندىگىن ايتتى.

  شينجياڭ جىل سايىن ادەتتەگى الەۋمەتتىك قازىنا مەجە ەسەبى شىعىسىنىڭ %70تەن استامىن حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە جاقسارتۋعا جۇمساپ، حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋ ينجەنەريالارىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تۇرمىس ساپاسى كورنەكتى جاقساردى.

  شينجياڭ قالا - اۋىل وقۋ - اعارتۋىن ءبىر تۇلعالاندىرا دامىتۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتىپ، توعىز جىلدىق مىندەتتى وقۋ - اعارتۋمەن جاپپاي قامتۋدى، وڭتۇستىك شينجياڭدا 15 جىلدىق تەگىن ءبىلىم بەرۋمەن جاپپاي قامتۋدى جۇزەگە اسىرىپ، بۇكىل رايوندا وقۋ جاسىنا تولماعان 4 جاستان 6 جاسقا دەيىنگى ءبىر ميلليون 558 مىڭ بالانىڭ ”بالاباقشاعا كىرۋگە تيىستىلەرى مۇمكىندىگىنشە كىرىپ“، بىردە - ءبىر بالا كەدەيلىك سەبەبىنەن ەندىگارى وقۋدان قول ۇزبەيتىن، وقۋدان قالمايتىن بولدى.

  جۇڭگو حالىق داشۋەسى جۇڭگو ءداستۇلى ءىلىم شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى، رەسەيلىك وقىمىستى سولونين بىلاي دەدى: وقىتۋ بارىسىندا شينجياڭنىڭ جاقىنداعى جىلداردان بەرى نەگىزدىك وقۋ - اعارتۋدى زور كۇشپەن دامىتىپ، مەملەكەتكە قىرۋار دارىندى جەتىلدىرىپ بەرگەنىن سەزىندىم. وقۋ - اعارتۋدىڭ قولجەتىمدىلىگى حالىقتىڭ باقىتتى تۇرمىسىنىڭ شەشۋشى شارتى، سونداي - اق ادامدىق ۇقىقتىڭ نەگىزگى فاكتورلارىنىڭ ءبىرى.

  ەڭبەكشىلەردىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسى تولىق قامتاماسىز ەتىلدى

  ۇيعۇر ۇلتىندا: ”ءوز قولىمەن ءۇزىپ جەگەن جەمىس بالدان دا ءتاتتى“ دەگەن ءتامسىل بار. شينجياڭ ەڭبەكشىلەردىڭ جۇمىستانۋ تىلەگىنە تولىق قۇرمەت ەتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ سول جەردىڭ وزىندە، جاقىن ماڭدا جۇمىستانۋىنا، تارتىپپەن قالاعا كىرىپ جۇمىستانۋىنا جانە ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ شارۋاشىلىق قۇرۋىنا شارت - جاعداي ازىرلەپ، ەڭبەك قابىلەتى بارلاردىڭ تولىق جۇمىستانۋىن نەگىزىنەن جۇزەگە اسىردى. شينجياڭداعى ءار ۇلت ەڭبەكشىلەرىنىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسى تولىق قامتاماسىز ەتىلدى.

  ”شارۋاشىلىق قۇرۋ بارىسىندا ۇكىمەتتىڭ شابىتتاندىرۋى مەن قولداۋىنا يە بولىپ، ءوسىمسىز قارىز اقشا بەرۋ ساياساتىنان كوپ رەت يگىلىكتەندىم“. مامەتىمىن ءسامار شينجياڭ قاشقار ايماعى پوسكام اۋدانى جيننيۋ باعىمشىلىق شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى. داشۋە بىتىرگەننەن كەيىن ول اۋىلىنا قايتىپ، مال شارۋاشىلىعى باعىمشىلىق سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، باعىمشىلىق كاسىبىن دامىتتى. بىرنەشە جىل دامىتۋ ارقىلى ونىڭ سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ كولەمى بارعان سايىن كەڭەيە ءتۇستى.

  2020 - جىلى جوعارى تەحنيكۋم بىتىرگەن گۇزالنۇر تۇرىپ شينجياڭ كورلا حۇيتۇڭتاي گۇل سالۋ - بوياۋ عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ توقىماشى جۇمىسكەرى بولدى، قىزمەتتە ول الۋان رەڭدى ءجىپتى گۇلدى ورامال ەتىپ توقيدى. كاسىپورىننىڭ كوپ ىستەگەن كوپ الۋ، جۇمىستىق ەڭبەكاقى تۇزىمىنە ساي، ول ايىنا مولشەرمەن 4500 يۋان كىرىس كىرگىزەدى، ول شوفەرلىك ۇيرەنىپ، اۆتوموبيل ساتىپ الىپ، اكە - شەشەسىن ەرتىپ ساياحاتتاۋدى جوسپارلاپ وتىر.

  بۇكىل ەل بويىنشا نەگىزگى ماقتا ءوندىرىس القابى رەتىندە، شينجياڭ ماقتاسىنىڭ ساپاسى جاقسى، پايداسى جوعارى، كوپتەگەن ديقان ماقتا ەگۋدى نەگىزگى كىرىس كوزى ەتىپ، كەدەيلىك قالپاعىن لاقتىرىپ، تاماشا تۇرمىس كەشىردى. شينجياڭ لوپنۇر اۋدانى شيڭپيڭ قالاشىعى توڭچيكە قىستاعىنداعى ماقتا ەگۋشى راحمان ءيۇنۇس: شاعىن تۇرپاتتى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن جۇرگىزۋ، قىرۋار جۇمىسكەر جۇمىس ىستەۋ جاعدايى تاريحقا اينالدى، بەيدوۋ جول نۇسقاۋ جۇيەسىنىڭ ءىرى تۇرپاتتى دالمە - ءدال ەگۋ ماشيناسى تۇقىم ءسىڭىرۋ، جارعاق توسەۋ، تامشىلاتىپ سۋارۋ تاسپاسىن جاتقىزۋدى ءبىر جولدا بىتىرەدى، وتباسىمىزدىڭ 530 مۋ جەرىنە 2 كۇندە ماقتا ەگىلىپ بولدى، - دەپ تانىستىردى، - ”ماقتا كوكتەگەننەن كەيىن، سەلبەستىك كووپەراتيۆى مەرزىمدى ۋاقىتتا ۇشقىش اپپاراتپەن ەگىس ءدارىسىن شاشتىرادى، اۋىلداستار بىرگە بايۋدا، كىرىستەرى كۇن سايىن ارتىپ كەلەدى، بىلتىر وتباسىمنىڭ مۋ باسىندىق ماقتا ءتۇسىمى 430 نەشە كيلوگرامعا جەتىپ، جالپى كىرىس ءبىر ميلليون 100 مىڭ يۋاننان استى“.

  يزرايلدىڭ ايگىلى بلوگەرى گاۋ يوۋسى ءوزى جاساعان بەينەماتەريالدا كورگەن - بىلگەندەرىن بىلاي دەپ باياندادى: ”شينجياڭدا ەجەلدەن ماقتا ەگەتىن ءداستۇر بار، ەشكىم شينجياڭدىقتاردى ماقتا ەگۋگە زورلاعان ەمەس. ونىڭ ۇستىنە ماقتا ەگۋ جاعىندا شينجياڭداعى ماقتا ەگۋشىلەر وتە تاماشا ىستەگەن“، ”شينجياڭنىڭ ماقتا ەگىمشىلىگىن ماشينالاستىرۋ جانە اۆتوماتتاستىرۋ دەڭگەيى وتكەن 10 جىلدا ەلەۋلى ناتيجەگە قول جەتكىزدى. ءىس جۇزىندە، ولار ىستەتكەن كوپتەگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماشيناسى امەريكادان ساتىپ الىنعان، بۇل ماقتا كاسىپ سالاسىنىڭ الەمدىك قامداۋ تىزبەگىن قالىپتاستىرعاندىعىنىڭ كۋاسى، شينجياڭداعى ماقتا ەگۋشىلەر ەگۋ بارىسىندا دۇنيە جۇزىندەگى وزىق تەحنيكالاردى قولدانىپ وتىر“.

  حالىقتىڭ باقىتتى تۇرمىسىنا تاباندى بولۋ ەڭ ۇلكەن ادامدىق ۇقىق

  بارلىق ادامنىڭ ادامدىق ۇقىقتان تولىق يگىلىكتەنۋى − ادامزات قوعامىنىڭ تالىقپاس تالپىنىسى. ادامدىق ۇقىققا قۇرمەت ەتۋ جانە قامتاماسىز ەتۋ اۋىزدا ايتىلعان ۋادە ەمەس، قايتا ءىس جۇزىندىك ارەكەت. جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى قۇرىلعان كۇننەن باستاپ، جۇڭگو حالقىن ىنتىماقتاستىرا باستاپ، ادامدىق ۇقىققا قول جەتكىزۋ، ادامدىق ۇقىققا قۇرمەت ەتۋ، ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋ، ادامدىق ۇقىقتى دامىتۋ جولىندا تالىقپاي كۇرەستى. جۇڭگو قاشاندا حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولىپ، مەملەكەتتى باسقارۋ جانە دامۋ جەتىستىكتەرى ارقىلى جالپى حالىقتى اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ادىلدىكپەن يگىلىككە كەنەلتۋدى ىلگەرىلەتىپ، بىردە - ءبىر ادامدى قاعىس قالدىرمادى.

  جۇڭگونىڭ ادامدىق ۇقىق ىستەرىندە قول جەتكىزگەن تاريحي سيپاتتى تابىستارى جۇرتقا ايان. جۇڭگو حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىن دارىپتەپ، حالىقتىڭ باقىتتى تۇرمىسى ەڭ ۇلكەن ادامدىق ۇقىق دەگەننەن جازباي، ادامدىق ۇقىقتىڭ جالپىلىق سيپاتىن ناقتى ءىس جۇزىندىكپەن ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، ءومىر ءسۇرۋ ۇقىعى مەن دامۋ ۇقىعىن ماڭداي الدى نەگىزگى ادامدىق ۇقىق ساناپ، جالپى حالىقتىڭ ەكونوميكا، ساياسي، قوعام، مادەنيەت، قورشاعان ورتا ۇقىقتارىن جۇيەلى ىلگەرىلەتىپ، قوعامدىق ادىلدىكتى، تۋراشىلدىقتى قورعاۋعا قۇلشىنىپ، ادامنىڭ جان - جاقتى دامۋىن جەبەپ، ادامزاتتىڭ قۇت - ىرىسىن ارتتىرۋعا جۇڭگونىڭ اقىل - پاراساتىن ارناپ، جۇڭگونىڭ جوباسىن ۇسىندى.

  سوڭعى جىلدارى 100 نەشە ەلدەن 2000نان استام مامان، ءتىلشى، ديپلومات، ءدىن سالاسىنداعى قايراتكەر سياقتىلار شينجياڭدا ەكسكۋرسيادا، ساپاردا بولىپ، شينجياڭنىڭ قوعامى تىنىش، ەكونوميكاسى دامىعان، حالقى باقىتتى شىنايى جاعدايدى ءوز كوزدەرىمەن كوردى. كوپتەگەن سانالى ازاماتتار شينجياڭنىڭ جاراسىمدى دامۋى بەينەلەگەن جۇڭگونىڭ ادامدىق ۇقىقتى باسقارۋ جاعىنداعى تابىستارىن تۇراقتاندىردى، جۇڭگونىڭ دۇنيە ءجۇزى ادامدىق ۇقىق ىستەرىنە قوسقان كۇشىن تۇراقتاندىردى.

  سيريانىڭ ساياسي ماسەلە بويىنشا مامانى حاسان ءيۇسۇپ شينجياڭعا ساپارلاي كەلىپ، شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ ۇزدىكسىز دامىعانىن، ءار ۇلت حالقىنىڭ تەرەزەسى تەڭ تۇرعىدا بىرگە جاساپ، تىنىش ءومىر، شات - شادىمان تىرشىلىك كەشىرىپ جاتقانىن، قوعامىنىڭ تىنىش ەكەنىن تىكە سەزىندى. ول: ”بۇل تابىستارعا جۇڭگو ۇكىمەتى مەن حالقى بىرگە قۇلشىنۋدىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزگەندىگى داۋسىز، ونى ءارقانداي ادامنىڭ تەرىسكە شىعارۋىنا جول بەرىلمەۋىكەرەك“، - دەدى. ءيۇسۇپ بىلاي دەدى: شينجياڭ حالقىنىڭ تۇرمىس دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، قوعامدىق قامتاماسىز ەتۋ ۇزدىكسىز كەمەلدەنۋدە، بۇل شينجياڭنىڭ دامۋىنىڭ، العا باسۋىنىڭ ەڭ جاقسى دالەلى، جۇڭگو ۇكىمەتى شينجياڭداعى ءار ۇلتتىڭ مادەنيەتىنە تەڭ دارەجەدە ءمان بەرۋدە جانە قورعاۋدا، ازاماتتاردىڭ ءدىني سەنىم ەركىندىگى ۇقىق - مۇددەسى دە قامتاماسىز ەتىلدى.

  فرانسيانىڭ ايگىلى جازۋشىسى، «ۇيعۇرلار جونىندەگى جالعان اقپارلاردىڭ دوعارىلۋى» كىتابىنىڭ اۆتورى ۆيۆاس شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ باقىتتى تۇرمىس كەشىرىپ جاتقاندىعىن ايتتى. ول: ”جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ جانە جۇڭگو ۇكىمەتىنىڭ باسشىلىعىندا، شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ءتىپتى دە باقىتتى، تاماشا بولاشاقتى قارسى الاتىندىعى داۋسىز“، - دەدى.

  ادامدىق ۇقىقتى قامتاماسىز ەتۋدە ەڭ جاقسى دەگەن بولمايدى، تەك ءتىپتى دە جاقسارا بەرۋى كەرەك. جۇڭگو حالقىنىڭ جۇڭحۋا ۇلتى ۇلى گۇلدەنۋى سىندى جۇڭگو ارمانىن جۇزەگە اسىرۋ بارىسىنىڭ ءوزى ماندىك جاعىنان قوعامدىق ادىلدىكتى، تۋراشىلدىقتى جۇزەگە اسىرۋ جانە ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ دامۋىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋ ءۇردىسى ەسەپتەلەدى. بولاشاقتا جۇڭگو ءوز مەملەكەت جاعدايىنا ۇيلەسەتىن ادامدىق ۇقىق ىستەرىن دامىتۋ جولىمەن بۇلجىماستان ءجۇرىپ، الەمدىك ادامدىق ۇقىقتى باسقارۋعا بەلسەنە قاتىناسىپ، حالىقارالىق ادامدىق ۇقىق ىستەرىنىڭ اقاۋسىز دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە تالىقپاي قۇلشىنادى.

  («حالىق گازەتىنىڭ» 5 - ايدىڭ 22 - كۇنگى سانىندا باسىلعان)
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار