بەتتى ساقتاۋ | باس بەت قىلۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى
حالىق تورابى>>مادەنيەت

جارتى عاسىر بويى حاتكەرلىكپەن شۇعىلدانعان قارت

حاباردى جازعان نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى

2013.03.01 14:27  



  ادام جانى سۇلۋلىقتى سۇيەدى، كوركەم تۋىندىلاردان ءلاززات الادى. سول ءلاززاتتى ونەردىڭ ءبىرى حۇسنيحات، سۇلۋ حاتپەن ورنەكتەلىپ، شىمقاي كەستەلەنگەن دانالار ءسوزى وقىرماننىڭ ويىنا ورناپ، ساناسىنا ساۋلە شاشارى داۋسىز. حاتكەرلىك سىندى اسىل ونەرگە جاستايىنان قۇمارتىپ، جاسى جەتپىسكە تاياسا دا قىل قالامىن قولىنان تاستاماعان تۇرسىنبەك قياش ۇلى اتتى اقساقالدىڭ كوزگە ءنار، كوڭىلگە ازىق سيلايتىن حۇسنيحات تۋىندىلارىن كورگەندە بارەكەلدى دەمەي تۇرا المايسىز. كوكىرەگى وياۋ قارت حۇسنيحاتپەن سوناۋ ورتالاۋدا وقىپ جۇرگەندە تانىسىپ، سودان بەرى كوركەم جازۋمەن ۇزبەي شۇعىلدانىپ كەلگەن. قازىرگە دەيىن 1500دەن استام بەينەلى كوركەم جازۋدى جازىپ ساقتاعان، مۇنىڭ ىشىندە 500 پارشا جازۋدى رەتتەپ، باسپاعا ساي ەتىپ دايىنداپ وتىر. «ءوزىم بولدىم، تولدىم» دەيتىن وركوكىرەكتىكتەن بويىن اۋلاق ۇستاعان قارت ورتالاۋداعى قابىكەن اتتى ۇستازىنىڭ ءوزىنىڭ حۇسنيحاتپەن شۇعىلدانۋىنا ەرەكشە اسەر ەتكەنىن اڭگىمەلەسكەننىڭ بارىنە ايتىپ وتىرادى.

  تۇرسىنبەك اقساقال 1944-جىلى ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى نىلقى اۋدانىنىڭ سۇپتاي دەگەن جەرىندە دۇنيە ەسىگىن اشقان. اۋىل مەن اۋداندا ۇزاق جىل اكىمشىلىك قىزمەتتەرمەن شۇعىلدانعان. 1974-جىلى اۆتونوميالى رايوندىق پارتيا مەكتەبىندە، 1976-جىلى قىركۇيەكتەن 1978-جىلى ناۋرىزعا دەيىن ورتالىق ۇلتتار ۋنيۆەرسيتەتىندە كۋرستا بولعان. جەكە-جەكە نىلقى اۋداندىق، ىلە وبلىستىق حالىق قۇرىلتايلارىنىڭ ۋاكىلى، نىلقى اۋداندىق، ىلە وبلىستىق پارتكومداردىڭ تۇراقتى مۇشەسى قىزمەتتەرىن اتقارعان.

  حالقىنىڭ ەڭبەگىن ءسۇيىپ، باعالاعانىن تۇرسىنبەك قارت ەڭ زور ماقتانىش سەزىنەدى. ول كىسىنىڭ 100دەن استام حۇسنيحات شىعارمالارى شينجياڭ گازەتى، ىلە ايدىنى، ىلە جاستارى قاتارلى 10 نەشە باسىلىمدا جاريالانعان، شينجياڭ تەلەۆيزياسى مەن نىلقى تەلەۆيزياسىندا، سونداي-اق ايماقتىق، اۋداندىق راديولاردا حۇسنيحاتپەن اينالىسۋ بارىسى تانىسىتىرىلعان. تۇرسىنبەك اقساقال 1980-جىلدان باستاپ ءتۇرلى كورگىزبەلەرگە 200دەن استام تۋىندىسىن قاتىناستىرۋدان سىرت، 2012-جىلى قازان ايىندا پارتيا 18-قۇرىلتايىن قارسى الۋ بايلانىسىمەن نىلقى اۋدانىندا كوركەم جازۋ كورمەسىن وتكىزىپ، حالىڭ قاۋىمنىڭ جوعارى باعاسىنا يە بولدى.

  تۇرسىنبەك قياش ۇلى ءوز تۋىندىلارىن تاقىرىبىنا، كوركەمدەۋ تاسىلدەرىنە قاراي 15 تۇرگە جىكتەگەن. قازاق حاتكەرلىگىنىڭ كونەدەن كەلە جاتقان سارىنىن بۇزباۋ شارتىمەن، جاڭاشا ستيلدەرگە كوبىرەك دەن قويىپ، كوركەم جازۋ، سۋرەتشىلىك، بوياۋ بەرۋ قاتارلىلاردى شەبەر ۇشتاستىرعان. تۋىندىلارىنداعى ءتۇرلى حات نۇسقالارى مەن گەومەتريالىق، اسەمونەرلىك پىشىندەر ءوزارا جىكسىز قابىسىپ، اسەم دۇنيەگە اينالعان. اقساقالدىڭ شىعارمالارىنىڭ كوپ ءبولىمىن ايگىلى ادامداردىڭ اقىليالارى، ماقال-ماتەلدەر مەن قاناتتى سوزدەر ۇستايدى. سوندىقتان دا ادامعا اسەمدىك ءلاززات باعىشتاۋدان سىرت، تاربيەلىك رولى دا وتە جوعارى. ءىشىنارا شىعارمالارى قوعامدىق قيمىلدارمەن دە ۇشتاستىرىلىپ، ۇگىت-ءناسيحات رولىن اتقارعان.

  وقىعان تۇيگەنى مول قارتىمىز تۋىسقان ۇيعۇر ۇلتىنىڭ دا حاتكەرلىك سالاسىنداعى جەتىستىكتەرىنە نازار اۋدارىپ، حاباردار بولىپ وتىرادى. حاتكەرلىكپەن شۇعىلدانۋ ءۇشىن دە ءار سالادان ءبىلىمدى بولۋ قاجەت ەكەنىن ايتادى. ويى دانا، ءسوزى سارا تۇرسىنبەك قارت ەندىگى جەردە تۋىندىلارىنىڭ ارنايى كىتاپ بولىپ باسىلىپ شىققانىن كورگىسى كەلەدى. قادىرلى قارتتىڭ ارمانىن قولىنان ءىس كەلەر ازاماتتار ەسكەرەدى دەگەن ۇمىتتەمىز.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى

【1】 【2】 【3】 【4】 【5】 【6】 【7】 【8】 【9】 【10】 【11】 【12】 【13】 
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى

 سۋرەت