ال، اعايىن اسپانعا ات بورىگىڭدى...

حاباردى جازعان: قالمۇرات ماقسات ۇلى (ورتالىق ۇلتتار ۋنيۆەرسيتەتى قازاق ءتىل-ادەبيەت فاكۋلتەتى)

2013.04.26 13:52   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　اسسالاۋماعالايكوم، جاڭالىققا جانى قۇمار اعايىن! ءساۋىردىڭ 21-جۇلدىزى ورتالىق ۇلتتار ۋنيۆەرسيتەتى قازاق ءتىل-ادەبيەتى فاكۋلتەتىندە بويىنا تەكتىلىگىن ساقتاعان، بابانىڭ جىرىن جاتتاعان ءبىر توپ جاس بۋىن ستۋدەنتتەردەن ۇيىمداسقان فاكۋلتەتىمىزدەگى تۇڭعىش كەزەكتى «قيسا-داستان جاتتاۋ جارىسى» بولىپ ءوتتى.

　　ۇلت مۇراسىن ۇلىقتاعان بۇل كەشكە فاكۋلتەتىمىزدىڭ اياۋلى ۇستازدارىمەن قاتار، سىرت ورىنداردان دا ءبىر تالاي ارقالى اعالارىمىز كەلىپ تاماشالاپ قايتتى.

　　ساعىمدى كۇننىڭ بىرىندە، ءساۋىردىڭ سالقىن تۇنىندە، وزدەرىنە سەنىمدەرى، سوزدەرىنە توزىمدەرى ساي سەگىز سايگۇلىك بابادان قالعان سارقىتتى سانادان سارقىپ ايتتى. جارىستىڭ شارتىندا ساعاتتاپ جىر ايتاتىن ساڭلاقتارىمىزعا ساراپتاپ قانا جىيرما مينۋد اينالاسىندا جىرلاۋ تالابى قويىلعان. سول از عانا ۋاقىتتا قيساگەرلەرىمىز قوڭىراۋلاعان ۇندەرىمەن قۇلاقتىڭ قۇرىشىن قاندىردى. تورتتەن-تورتتەن ەكى گرۋپپاعا بولىنگەن قيساگەرلەر ساحنا تورىندە، ويۋلى سىرماقتىڭ ۇستىندە مالداس قۇرىپ، بەينە اقبوز ءۇيدىڭ تورىندە وتىرعانداي ايرىقشا سالتاناتپەن كورەر كوزدىڭ جاۋىن الدى. الدىمەن كەزەكتى العان اراي قادىلبەك قىزى قوڭىر دومبىراسىن كۇمبىرلەتىپ، تامىلجىعان ءتاتتى ۇنىمەن «قىز جىبەك» قيساسىنداعى جىبەك سۇلۋدىڭ كوشىن جىرلادى. سايىن ساحارانى جايلاعان، جەلىگە قۇلىن بايلاعان، مىڭعىرتىپ مالىن ايداعان اتا-بابالارىمىزدىڭ سالتاناتتى تىرلىگىن كوڭىل ەكرانىمىزدىڭ الدىنان كولبەي وتكىزدى. ارايداي ارۋىمىزدىڭ ايتقان جىرىن ەردەن جالعاستىرىپ، ەستىر قۇلاققا، ەسىل جىرلار توكتى. ءۇشىنشى كەزەكتە گۇلشىكەن قازەز قىزى «ەسپەنبەت» قيساسىن ەرشىمىنە كەلتىرىپ جىرلاسا، تورتىنشى بولىپ كەزەك العان ءمادينا باشەر قىزى «قالقامان-مامىر» قيساسىن مامىرلاتتى. زار زاماننىڭ زاپىرانىن جۇتىپ، ەسكىلىكتىڭ بۇعاۋىنان شىعا الماعان قاتىگەز اكەنىڭ قاندى جەبەسىمەن قان جۇتقان قايران ەسىل ارۋدىڭ اقتىق دەمىندە ايتقان ارمانداعى ءسوزىن ءمادينادان قارىنداسىمىز تەبىرەنە وتىرىپ تولعاعاندا تىڭدارمانداردى بىرگە تولقىتتى. ارەدىگىندە فاكۋلتەتىمىزدەن بيىل تۇعىردان تۇلەگەلى تۇرعان ارداق اپكەمىز مارعاسقا جىر جازعان ماعجان اقىننىڭ «باتىر بايان» قيساسىنان ءۇزىندى ايتىپ، كەلەشەك ءىنى-قارىنداستارىنىڭ كەكىلىنەن سيپادى. ەكىنشى گرۋپپادا شىققان تورت شاباندوز ساحنا تورىنە جايعاسقان سوڭ، اۋەلى كەزەكتە ايشۇعا ازاتجان قىزى «احمەت-نۇريلا» قيساسىن تىڭدارماندارمەن قاۋىشتىرسا، ەكىنشى كەزەكتە ءمينار ەلشات قىزى جالىنداپ شىعىپ،ءوزىن ولەڭمەن تانىستىرىپ، تىڭدارمانىن اۋىزىنا قاراتىپ العان سوڭ، «باقتىياردىڭ قىرىق بۇتاعىن» تولعاي جونەلدى. ارتىنشا ءۇشىنشى كەزەك العان قالمۇرات ماقسات ۇلى:

　　جاتىر عوي ونەر ءبىزدى كەمەلدى ەتىپ.

　　تۇرمايىن كوپتى سويلەپ، كولەمدەتىپ.

　　اسسالاۋماعالايكۋم دەي سالايىن،

　　ءمينار قۇساپ وتىرماي ولەڭدەتىپ،-دەپ قارسىلاسى ءميناردى ادەمى ازىلىمەن شىمشىپ، تىڭدارماندى دۋ كۇلدىردى، ىلە قارىمجى قايتارعىسى كەلگەن ءمينارعا ءسوز بەرىپ وتىرماي كەزىندەگى «ەر جاقسىسى تۇرمەدە، ات جاقسىسى كەرمەدە» سىنالعان الاساپىران كەزدىڭ ايعاعىنداي سەزىلەتىن بۇركىتباي باتىردىڭ ەرلىگىن جىرلايتىن «وي، عايشا» قيساسىن قوڭىرلاتىپ جىرلاپ كەتتى. الاساپىران كەزدەگى ەل مۇڭى، جەر مۇڭى، توزعان ەلدىڭ تىرلىگى، قاپيادا قولعا تۇسكەن ەسىل ەردىڭ اقتىق سىنداعى ايانىشتى ءۇنىن مۇڭلى اۋەنىمەن تىڭدارماننىڭ جۇرەك قىلىن تەربەتىپ جەتكىزىپ، سوڭىن بۇركىتبايدىڭ «وي، عايشا» انىمەن اياقتاتتى. ەڭ سوڭعى كەزەكتە كومبەدە كوسىلگەن توقتاۋبەك تاۋ ۇلى «ارتقى تۇيەنىڭ جۇگى اۋىر» دەيتىن اتالى ۇعىمدى ءبىر شۋماق ولەڭگە سيعىزىپ «سايرام اڭىزى» قيساسىن تىڭدارمانعا سيعا تارتتى. ءۇش ساعات ۋاقىت كولەمىندە قيساگەرلەرىمىز تولەگەن بوپ قىزجىبەكپەن تانىسىپ، قالقامان بوپ مامىرمەنەن قاۋىشىپ، بۇركىتبايداي ارماندا ءومىر تاۋىسىپ، ءار عاسىردان، ءار عاسىرعا اۋىسىپ وتكەندى ەسكە سالدىردى. تىڭدارماننىڭ قۇلاق قۇرىشىن قاندىردى. ولاردىڭ جاتقا جىر ايتقان جاڭالىعى، حالقىمىزدىڭ دانالىعىن تاعى ءبىر قىرىنان تانىتقانداي. تاريحي جىردىڭ تۇنباسىن تۇنىق تىلمەن كوز تەرەزەمىزدىڭ الدىنا كەلتىرىپ، كوڭىل بايلىعى ەتىپ سيلاعان قيساگەرلەرىمىز تىڭدارمان كوڭىلىندە باعالانىپ، ءادىلعازىلارىمىزدىڭ باعاسىمەن دارالانىپ، سوڭىندا ايشۇعا ازاتجان قىزى مەن ءمينار شابىتتاندىرۋ سيلىعىن، ەردەن، اراي، ءمادينا قاتارلى ستۋدەنتتەرىمىز 3-دارەجەلى، قالمۇرات، گۇلشىكەن ەكەۋى 2-دارەجەنى ەنشىلەسە، توقتاۋبەك تاۋ ۇلى قارا ءۇزىپ كەلىپ، الدىمەن تىزگىن ۇستاتتى كومبەدەن.

　　كەڭ دالانىڭ كەشەگى جىرى كەرميىق كەلەشەك جاستاردىڭ بويىندا كەزەگىن تاپقانىنا ءشۇيىنشى اعايىن! ورتامىزداعى وسىنداي وسپادارلىقتان اۋلاق، وزىق جاستارىمىزعا تاڭداي باعى مەن ماڭداي باعىن تىلەيمىز! ءارى وسى قيمىلىمىزعا جاقىننان جاردەمشى بولعان فاكۋلتەت دەكانى مۇحتار اعامىزعا، ۇلاعاتتى ۇستازىمىز نۇرباقان مۇعالىمعا، قارجىلاي جانە كىتاپپەن قامداعان «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالىنىڭ رەداكتورى ءمينار نۇرلازات قىزى اپەكەمىزگە ايرىقشا العىسىمىزدى ايتامىز. وسىنداي ۇلتجاندى ۇستازدارىمىزبەن دەمەۋشىلەرىمىز، ونەرلى ۇل-قىزدارىمىز باردا، قازاق ءتىل-ادەبيەتى فاكۋلتەتى ميلليارتتىڭ استاناسىندا قازاق مادەنيەتىنىڭ التىن قورىن ارشىپ، اينالاسىن تالاي مارتە تاڭعالدىرادى ءالى...

　　ءيلايىم وسىنداي جەڭىستى، جەمىستى كۇندەردىڭ كۋاگەرى بولا بەرەيىك...

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى