بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى
حالىق تورابى

اپتا ارقاۋى: حيساگەر-ايشا اققوجا قىزى

2013.11.29 14:49   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى



ايشا اققوجا قىزى، 1938-جىلى قۇلجا اۋدانى قاراعاش اۋىلىنىڭ كىشى اشى دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلگەن، 1946-جىلدان 1952-جىلعا دەيىن قىزىلبۇلاق مەكتەبىنەن وقىعان، 1955-جىلى قۇلجا اۋدانى 2-مال فەرماسىنا ۇزاتىلىپ تۇرمىستانعان، 1958-جىلدان 1966-جىلعا دەيىن وسى فەرمادا كوشپەلى مەكتەپ مۇعالىمى بولىپ بالا وقىتقان، 1966-جىلى قۇلجا اۋدانى سادىقجۇز اۋىلىنا اۋىسىپ ديحانشىلىقپەن شۇعىلدانعان.

  1978-جىلى قۇلجا اۋدانى كوكقامىر قايشى جايلاۋى سارتوبە جازىعىندا وتكەن 1-رەتكى اقىندار ايتىسىنا، 1981-1983 جىلدارداعى كوكقامىر تۋراسۋ جايلاۋىندا وتكەن اقىندار ايتىسنا قاتىناسقان جانە ءبىر- ەكى ايتىستا باعالاشى دا بولعان. ايشا اپامىزبەن بولعان ءسوز كەزەگىندە ءوزىنىڭ قۇلجا اۋدانىنىڭ العاشقى بۋىن اقىندارىنىڭ ىشىندەگى ايگىلى ادۋىندى ايتىسكەر اقىن باراتبايمەن ايتىسقانىن، ايتىستا ءبىر رەت تە جەڭىلىپ كورمەگەنىن ءوز اۋزىنان ەستىدىك.

  ادۋىندى ايتىسكەر اقىن، ىلۋدە ءبىر كەزىگەتىن حيساگەر انامىز نەبارى 17 جاسىندا تۇرمىسقا شىعىپ، جاستايىنان كۇيكى تىرلىكتىڭ كۇيبەڭنە كىرىسەدى، بۇرىنعىداي اۋىلداعى تويلاردا ايتاتىن حيسا-ولەڭدەرىنە زاماننىڭ سابىنداي بۇزىلۋى مەن ءدىني عۇراپيلىق يدەيا سەبەبىنەن شەكتەمە قويىلىپ، تۇساۋ سالىنادى، ءسۇيتىپ، ەندى-ەندى قانات قۇيرىعى جەتىلىپ كەلە جاتقان قىرشىن جاس جول ورتادا حيسا-ولەڭ ايتۋىن ءبىر مەزەت دوعارادى.

  مىنە وسىنداي ۇلتىمىزدىڭ حيسا سىندى ايدىك مادەنيەتىن 60 نەشە جىل قورعاپ كەلگەن قۇيما قۇلاق، كەۋدەسى التىن ساندىق ايشا اپامىزدىڭ بالالىق شاعى جايلى سۇراعانىمىزدا مىناداي مالىمەتكە دە يە بولدىق: ايشا اپامىز كىشكەنتايىنان وتە زەرەك، العىر بولعاندىقتان، اكەسى ونى جانىنداي جاقسى كورىپ، ۇنەمى الدىنا الىپ وتىرىپ وعان ەرتەك، ولەڭ، ءبايىت كىتاپتاردى وقىپ بەرەدى ەكەن، ءبىر ايتقاندى ءبىر، ەكى ايتقاندى ەكى قاعىپ الىپ وتىراتىن ول، وقىماي، حات تانىماي تۇرىپ-اق «ماعراج»، «التىنبالىق»، «پەرەنسوز» دەگەن كولەمدى حيسالاردى جاتقا ايتاتىن بولعان. كەيىن مەكتەپكە ءتۇسىپ بەلگىلى دارەجەدە ساۋاتىن اشقاننان كەيىن، بىلىمگە قاتتى قىزىققان، اكەسى جيعان، جازعان، اكەلىپ بەرگەن ولەڭ، حيسا كىتاپتاردى تۇگەل جاتقا الۋمەن بىرگە، حالىق اراسىنداعى كىتاپتاردان دا ىزدەنىپ، دەن قويا وقىعان ءارى وقىعانىن كوكەيىنە توقي بىلگەن. كەزىندە قازىرگىدەي ءۇنالعى، تەلەديدار بولماعاندىقتان، توي-تومالاق، شىلدەحانالاردا نەمەسە جانە باسقا كوڭىل اشۋ ورىندارىندا، اۋىل ادامدارى وعان ارنايى ولەڭ-ءبايىت، تەرمە ايتقىزىپ تىڭدايدى ەكەن، قازىرگە دەيىن ول «ماعراج»، «التىنبالىق»، «پەرەنسوز»،« اعاش-ات»، «كەربالا»، «ءيۇسىپ پايعامباردىڭ حيساسى»، «ءلايلى-ءماجنۇن»، «سامەت بالا»، «قامار-زامان»،« قوبىلاندى باتىر»، «ەر شەريزات»، «تاڭجارىقتىڭ قويدىممەن ايتىسى»، «اسەتپەن ىرىسجاننىڭ ايتىسى»، «ءنۇسىپحان»، «ەر زايت»، «باھارام»، «قيامەت احۋالى»، «نازيگۇل»، «ءساليحا-سامەن»، «قۇرالاي»، « ەرەنعايىپ» سياقتى 20دان ارتىق حيسا مەن ولەڭدى جاتقا بىلەدى، بۇعان بۇل كىسىنىڭ مىناداي ءبىر ولەڭ شۋماقتارى كۋا:

قولعا الىپ «كەربالانى» باستايىندا،
جاتقا العان كىتاپ ەدى جاستايىمدا.
بىلگەندى وزىممەنەن الا كەتپەي،
ارتىما قول جازبا عىپ تاستايىن دا.
ءومىردى وتكىزبەيىن بۇعىپ الىپ،
شىعارماي بىلگەندى ىشكە تىعىپ الىپ.
وتىرسا ءبايىت ايتىپ قايران اكەم،
ۇيرەنگەم تىزەسىنە شىعىپ الىپ.
«ماعراج»، «التىنبالىق»، «پەرەنسوزدى»،
بەس جاستا جاتقا ايتقامىن ۇعىپ الىپ.
قايدا ول كەزدە تەلەديدار، ءۇنالعىلار،
ايتقىزىپ تىڭداۋشى ەدى ونى حالىق.
جيىلىپ اقساقالدار قىزىق كورىپ،
ءبايتتى ايتقىزاتىن قونىپ جاتىپ،
سوعىم جەپ، ەزگەن قۇرتتى ىشە وتىرىپ،
كەتكەنى بىلىنبەۋشى ەدى تاڭنىڭ اتىپ.
كوپ كىتاپ جاتتاپ ەدىم جاس شاعىمدا،
ءوتتى عوي، قايران جاستىق قاس-قاعىمدا.
جيىرما ولەڭ، حيسانى جاتقا ايتىپ،
كوكقامىر ءان شىرقادىم اسقارىندا.
ايتقاندا ۇزاق تاڭعا تاۋسىلمايتىن،
«ءيۇسىپ» پەن «كەربالانىڭ» داستانىن دا،
«اعاش ات»، «ءلايلى-ءماجنۇن»، «ەر شەريزات»،
ايتۋشى ەم حيسالارىن باسقانىڭ دا....

دەمەك، بۇل كىسى قازىردىڭ وزىندە حالىق اراسىندا ىلۋدە ءبىر كەزىگەتىن، تاپتىرماس حيساگەر، ارتىنا تالاي-تالاي ولەڭ، حيسا، تەرمە، ارناۋ، تاربيەلىك وسيەت جازىپ قالدىرعان سۋىرىپ سالما اقىن، حالىقتىڭ قالاۋلى پەرزەنتى ەسەپتەلەدى.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى

【1】 【2】 【3】 【4】 【5】 【6】 【7】 【8】 【9】 【10】 【11】 【12】 
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى

 سۋرەت