«قارعالداق» اتىنداعى سيلىقتى شىعارما اۋدارما باسەكە جارىسىندا سيلانعان شىعارمالار(6)

2013.12.11 17:03  

　　

　　كۇن

　　احمەت ەمين (ەگيپەت)

　　مەن تەرەزەنى اشقان قاس قاعىم ساتتە ارايلى كۇننىڭ كوزدى ۇيالتاتىن التىن ساۋلەسى باسپانامدى شۋاقتى نۇرىنا بولەپ،وت باسىما جالىندى تىرلىك پەن ومىرشەڭدىك قۋات الا كەلدى. مەن دە مەرەيىم ءوسىپ، بويىم بالقىپ ماۋجىراعانىمدى سەزدىم؛ شۋاقتى كۇن شۇعىلاسىن شاشاردان بۇرىن تۇرمىسىم قاراڭعى تۇڭعيىققا شوگىپ، جالعىزدىق جانىما باتىپ، تىرلىگىمدە تيتتەي دە ءمان قالماعان -دى.

　　قاھارلى قىس ماۋسىمىندا كۇن نەمەسە كۇن جايىنداعى اڭگىمەدەن باسقا نە نارسە ادام جانىن جادىراتا الار دەيسىڭ؟ قاھارلى قىستىڭ قاتىگەز سۋىعى تىستەرىمىزدى ساقىلداتا سوعىستىرىپ، تەرىمىزدى قۇرىستىرىپ، دەنەمىزدى ءبۇرىستىرىپ، قاتۋلانعاندا وتتى كورسەك ءوزىمىزدى لاۋلاعان وت قۇشاعىنا اتقىمىز كەلىپ شيرىعامىز.

　　ۇلى تابيعاتتىڭ قۇدىرەتىن بەينەلەۋگە ءتىلىم جەتپەيدى؛ دەسە دە، بارشا سۇلۋلىق ءبىر كۇنگە عانا تاۋەلدى، كۇن سۇلۋدىڭ سىمباتتى تۇلعاسى ءتورت ماۋسىمدا دا جان بىتكەندى ءبىر وزىنە ءتانتى ەتەدى. جاز ماۋسىمى دا مۇنان قاعىس قالمايدى. دەسە دە، كۇن قىس ماۋسىمىندا ءوز كەرەمەتىن ءتىپتى دە ايگىلەي تۇسەتىن سەكىلدى.

　　ال جاز ماۋسىمىندا كۇن سۇلۋدىڭ كوركى ءتورت توڭىرەككە ايبات، كوركەمدىك سيلاعان قۇدىرەتى مەن كۇللى عالامداعى جان يەلەرىنە قۇشاعىن اشقان دارقاندىعىمەن دارالانادى.

　　ءبىز كۇنگە تابىنامىز، كۇننەن قورقامىز؛ اۋەل دەسەڭ كۇننەن بويىمىزدى اۋلاققا سالامىز. دەسە دە، كوڭىلىمىزدەگى كۇنگە دەگەن ماڭگىلىك ساعىنىشىمىزدى وشىرە العان ەمەسپىز. كۇن كەيدە سالقىن قاباق تانىتىپ، شىتىنا قالادى. دەسە دە، شىتىنعان قاباعىنىڭ قالقاسىنا شەكسىز شاپاعات جاسىرىنعان.

　　كۇن ــ قاتالدىق پەن كەڭشىلىك ءبىر باسىنان تابىلاتىن؛ اياۋ مەن ايباردى شەبەر قولداناتىن كورەگەن جەتەكشى تاقىلەتتى، كۇن الاۋلاعان اپتابىن بۇركىپ تەرىمىزدى كۇيدىرسە، جالىنى ءجۇزىمىزدى شارپيدى. ءبىراق قوشتاساردا ءوزىنىڭ ەلشىسى ــ جىلى ءجۇزدى، جايدارى اي سۇلۋدى جۇمساپ، كۇللى عالامداعى بارلىق جان يەسىنەن حال سۇرايدى؛ تارپاڭ مىنەزىمەن قاتالدىعىن جۋىپ - شايادى.

　　قىس كەلگەندە كۇن بىزگە تاعى ءبىر قىرىن كورسەتىپ، بيازى دا سابىرلى بەينە مەن دارقان پەيىل تانىتىپ، شۋاقتى مەيىرىنە بولەيدى. كۇننىڭ جومارتتىعى مەن شاپاعاتىن سەزگەن سايىن كوڭىلىڭىزدىڭ تەرەڭ تۇكپىرىنەن كۇنگە دەگەن شىنايى ساعىنىشتىڭ تۋىندايتىنى ءشۇباسىز.

　　ءار ءتۇرلى رەڭمەن ادىپتەلگەن كۇن الۋان قۇبىلىپ تۇرادى، كەيدە اق جارقىن كوڭىلمەن سۇتتەي اپپاق بەينە تانىتسا، كەيدە سابىرعا شاقىرىپ سارعىش رەڭ بايقاتادى، كەيدە ۇياتتى اڭعارتىپ نارتتاي قىزارادى... قاراعان سايىن كوزىڭ قارلىعىپ، ەرىكسىز قيال تەڭىزىنە سۇڭگيسىڭ. ءسىرا قايسى رەڭىندە قۇدىرەت پەن سۇلۋلىق بارىنا ءجىپ تاعا الماي سارساڭ بولاسىڭ.

　　شىركىن، كۇن بارشا جاندى وزىڭە ىڭكار ەتكەن نۇرلى شاپانىڭدى شەشىپ، گۇلدەرگە جاپساڭ گۇلدەردى تاماشالاعان قانشاما ادام قۇلپىرا اشىلعان گۇلدەردىڭ اسەم كوركىنە ماس بولىپ، الىستاپ كەتە الماي اينالسوقتاپ جۇرەر ەدى. گۇل قاۋاشاقتارى دا سەنىڭ نۇرلى شۇعىلاڭنىڭ ارقاسىندا سۇلۋلىعىن اسىرىپ بارشا جاندى ءبىر وزىنە باۋراپ الادى...

　　قان تامىرىمىزداعى قان دا سەنىڭ ارقاڭدا اعۋدا، ويتكەنى قان قورەكتەن كەلەدى، قورەك سەنىڭ جىلۋ ەنەرگياڭنان كەلەدى. كۇللى عالامداعى بارلىق جان يەسىنىڭ قوجاسى سەنسىڭ، سەن بولعان سوڭ بايتاق وڭىردە اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلىپ، جەمىس - جيدەك ءماۋىلجىپ پىسىپ، جاسىل مايسالار جايقالا ءوستى.

　　كۇن، سەن نەتكەن ۇلى ەدىڭ !

　　دەسە دە، سەنى جاراتۋشىنىڭ ۇلىلىعىن بەينەلەۋگە مەنىڭ ءتىلىم قايدان جەتسىن !

　　اۋدارعان: بايتۇرعان دانابەك ۇلى

　　(3 – دارەجەلى سيلىق بەرىلدى)

　　 كۇن

　　احمەت ەمين (ەگيپەت)

　　تەرەزەنى اشىسىممەن ارايلى التىن كۇن شۋاعى ءۇي ىشىنە توگىلدى، ونىمەن بىرگە تىڭ تىنىستى ومىرشەڭ ءبىر كۇش ىلەسە كىرىپ، تۇلا بويىمدى جىلۋ كەرنەپ،بۇرىنعى تاس تۇنەك، جىم -جىلاس،مەڭىرەۋ،ءمان -ماعىناسىز تۇرمىسىما ءسان سيلاعانداي بولدى.

　　قىتىمىر قىستا كۇننەن نەمەسە شۋاقتى كۇندى تىلگە تيەك ەتۋدەن راقات نە بار ەكەن دەشى! قاھارلى قىستىڭ سۋىعى ءتىسىمىزدى ساقىلداتىپ،تەرىمىزدى قۇرىستىرىپ،دەنەمىزدى يكەمگە كەلتىرمەي تۇرعان سول ساتتە الاۋعان وت جالىنىنىڭ ىپ -ىستىق قۇشاعىنا قۇلاي كەتكىڭ كەلەدى.

　　بارشا ۇلى تابيعات تۇگەلدەي ءتىل جەتكىسىز كوركەم. دەسە دە،كۇن ــ وزگەدەن ۇستەم دارا قۇبىلىس، ول جىلدىڭ ءتورت ماۋسىمىندا دا ادەمى، جازدا دا سولاي، دەگەنمەن ەڭ تارتىمدى شاعى ــ تاعى دا سول قىس كۇنى.

　　جازدا ونىڭ سۇلۋلىعى تورتكىل دۇنيە مويىنداعان كۇش - قۋاتى مەن ءار ۋاقىت شايداي اشىق تۇرۋىندا.

　　ءبىز وعان تابىنامىز، ودان قايمىعامىز، ءتىپتى تايساپ قاشامىز، ءبىراق ءارقاشان كوڭىل تۇكپىرىمىزدە وعان دەگەن ماحابباتىمىز سارقىلعان ەمەس. ول كەيدە اسا قاتىگەز، ءبىراق سول قاتىگەزدىگىنىڭ ىشىندە مەيىر - ماحاببات جاسىرىنىپ جاتادى.

　　ول بەينە قاتاڭدىق پەن مەيىرىمدىلدىكتى قاتار ۇستانعان اقىلى اسقان ابىز سياقتى،اۋزىنان وت جالىنىن بۇرىككەندە،بىلەكتەرىمىز بەن بەتىمىزدى كۇيدىرەدى. ال ءوزى بىزدەن الىستاعاندا سەنىمدى سەرىگى اي پەريزاتىن جىبەرىپ ءبىزدى جۇباتىپ،كۇندىزگى ەسەرلىگىنىڭ ەسەسنە اي نۇرىمەن ايمالاتادى.

　　قىستا كۇن بىزگە ءوزىنىڭ موپ -موماقان، سابىرلى دا،مەيىرىمدى،كەڭ پەيىل وزگەشە ءبىر بەينەسىن كورسەتىپ، جىلى ءجۇزدى جاناشىر تۇلعاسىن جۇرەك تۇكپىرىمىزگە ۇيالاتادى.

　　سان الۋان تۇسكە بويالعان كۇن بىردە اققا، بىردە سارى تۇسكە، بىردە قىزىلعا وزگەرىپ، جانارىمىزدى شاعىلىستىرىپ،قيال الەمىنە قىدىرتادى. ءبىز ونداعى قايسى ءتۇستىڭ ەڭ كوركەم،ەڭ ايبىندى ەكەنىن تۇسپالداۋعا امالسىزبىز.

　　ۋا، كۇن، سەن بارشانى باۋراعان بۇلتتان جامىلعان شاپانىڭدى شەشىپ اسەم گۇلدەرگە جاپقانىڭدا،قانشاما ادامنىڭ اۋزىنىڭ سۋىن قۇرتىپ،قۇشتارلىعىن قوزعادىڭ. گۇل -بايشەشەكتەر سەنىڭ نۇرىڭا مالىنعاندا عانا تامام جۇرتتى وزىنە ءتانتى ەتەدى. سەنىڭ جارقىراعان نۇرىڭنان مىناۋ عالام الۋان تۇسكە بويالىپ، جاپ -جاسىل جەلەك جامىلۋدا. مىناۋ عالامنىڭ قايسى ءبىرى سەنىڭ جومارتتىعىڭنان، سەنىڭ قامقورلىعىڭنان قاعىس قالدى ەكەن دەشى!

　　الپىس ەكى تامىرىمىزدا ورعىپ اققان قان دا سەنەن ءنار الىپ، سەنىڭ قۋاتىڭنان كۇش الۋدا. سەن ــ مىناۋ عالامشارداعى تىرشىلىك اتاۋلىنىڭ يەسىسىڭ، سەن بولعاندا عانا قارا جەر قويناۋىنان ماي اعىپ، قامبامىز استىققا، جەر بەتى جەمىسكە تولىپ، گۇل - شوپتەر مەن تال - قايىڭدار نۋ ورمانعا اينالىپ، گۇلدەر قۇلپىرا تۇسپەك...

　　كۇن، سەن نەتكەن ۇلى ەدىڭ!

　　ال، سەنى جاراتۋشىنىڭ ۇلىلىعىن بالكىم بەينەلەۋگە تەڭەۋ ءسوز دە تاپپاسپىز!

　　اۋدارعان: بەكمۇقامەت نۇردانبەك ۇلى

　　(3 – دارەجەلى سيلىق بەرىلدى)

　　(«ىلە كەشى» گازەتىنىڭ 2013 – جىلى جەلتوقساننىڭ 11 – كۇنگى سانىندا جاريالاندى)

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى