«جۇڭگو از ۇلت جازۋشىلار قوعامى ‹اقساي› قازاق ادەبيەتى سيلىعىن» باعالاۋ باستالدى

2014.08.06 09:00   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　حالىق تورابى، 5 - تامىز، بەيجيڭ. (نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى) جۇڭگو از ۇلت جازۋشىلار قوعامى «اقساي» قازاق ادەبيەتى سيلىعىنىڭ باستالۋ سالتى گانسۋ ولكەسىنىڭ اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋدانىندا وتكىزىلدى. جۇڭگو جازۋشىلار باسپا توبى پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، «جۇڭگو جازۋشىلارى» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى اكبار ءماجيت ۇلى، جۇڭگو از ۇلت جازۋشىلارى قوعامىنىڭ ورىنباسار باستىعى، «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى شى ينيڭ، جيۋچۋان قالالىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمىنىڭ تۇراقتى ىستەرگە جاۋاپتى ورىنباسار ءبولىم باستىعى ۋاڭ انپيڭ، شينجياڭ ادەبيەت – كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى، جازۋشىلار قوعامىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى ەركەش قۇرمانبەك قىزى، ج ك پ اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋداندىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، اۋدان اكىمى باعدات مۇرات ۇلى قاتارلىلار سالتقا قاتىناستى. ءماجىلىستى اقساي اۋدانىنىڭ ورىنباسار اكىمى يۇي رۇيحۋا باسقاردى.

　　پارتيا 18 – كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ 3 – جالپى ماجىلىسىندە العا قويىلعان مادەنيەتتىڭ بارىنشا دامۋىن، گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن جەبەۋ جونىندەگى مازمۇنعا، سونداي – اق، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ قازاقستانعا ساپارلاي بارعاندا ورتاعا قويعان ەجەلگى جىبەك جولىنىڭ بويىنداعى ەلدەردىڭ «جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن» بىرلەسە قۇرۋ سىندى يدەياسىنا نەگىزدەلە وتىرىپ، مادەنيەت جاعىنداعى اۋىس – كۇيىستى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو قازاق ادەبيەتىنىڭ تاتۋ كورشىلەس ەلدەردەگى ىقپالىن كەڭەيتۋ، قازاق ادەبيەتىن اناعۇرلىم دامىتۋ، گۇلدەندىرۋ ءۇشىن جۇڭگو از ۇلت جازۋشىلارى قوعامى مەن گانسۋ ولكەسى اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋداندىق ۇكىمەت بىرلىكتە «جۇڭگو از ۇلت جازۋشىلار قوعامى ‹اقساي› قازاق ادەبيەتى سيلىعىن» (قىسقاشا «قازاق ادەبيەتى سيلىعى» دەپ اتالادى) باعالايدى.

　　اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋدانى گانسۋ ولكەسىندەگى بىردەن – ءبىر قازاق اۆتونوميالى اۋدان، ەجەلگى جىبەك جولىنىڭ بويىنداعى ماڭىزدى ورىنعا ورنالاسقان. اقساي اۋدانى --ۇلتتىق سالت – ساناعا باي، ايبىندى تابيعي كورىنىستەرى مەن تابيعي قازبا بايلىقتارى مول اۋدان. اۋدان قۇرىلعان 60 جىلدان بەرى، اقساي اۋدانىنداعى قازاق ۇلتى مەن ءار ۇلت حالقى قۇلشىنا يگىلىك جاراتىپ، قيىنشىلىقتان تايسالماي، ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزىپ، بىرلىكتە دامىپ وركەندەپ، ءتۇرلى سالالاردا جالت قاراتارلىق تابىستارعا قول جەتكىزدى. بۇل سيلىقتىڭ تاعايىندالۋى اقسايدىڭ مادەني بايلىقتارىنىڭ بەلگىسىن شوعىرلاندىرا ايگىلەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

　　«اقساي» قازاق ادەبيەتى سيلىعى جۇڭگو از ۇلت جازۋشىلار قوعامى باسقارىپ، «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالى سەلبەسكەن، گانسۋ ولكەسى اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋداندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ تىكەلەي دەمەۋىندە بارلىققا كەلگەن ىقپالدى ءارى ەڭ مارتەبەلى جۇڭگو قازاق ادەبيەت سيلىعى، بۇل سيلىق بۇكىل ەلىمىزدەگى قازاق جازۋشىلارىنىڭ ءتۇرلى ادەبي شىعارمالارى مەن قازاق تىلىندەگى ادەبي شىعارمالارعا جانە اۋدارما شىعارمالارعا بەرىلەدى.

　　اتالعان سيلىق ءتۇرى بويىنشا ەڭ ءىرى سيلىق ــ ارىس سيلىعىنىڭ سيلىق سوماسى 120 مىڭ يۋان بولادى، تۇڭعىش رەتكى سيلىق قازاق تىلىندە جازىلعان شىعارماعا بەرىلەدى؛ جاسامپازدىق سيلىعىنا 4 شىعارما باعالانىپ، ءار شىعارماعا 30 مىڭ يۋان سيلىق بەرىلەدى، مۇندا قازاقشا جازىلعان شىعارمالار مەن قازاق اقىن - جازۋشىلارىنىڭ حانزۋ تىلىندە جازعان شىعارمالارى قامتىلىپ، سيلىققا ۇسىنىلعان شىعارمالاردىڭ سانى بويىنشا سالىستىرمالى تۇردە تاراتىلادى؛ اۋدارما تۋىندىلاردان 2 تۋىندى باعالانىپ، سيلىق سوماسى 30 مىڭ يۋان بولادى؛ جاس قانات سيلىعى بويىنشا 2 تۋىندى باعالانىپ، جاسى 40تان تومەن اۆتورلارعا بەرىلەدى، سيلىق سوماسى 30 مىڭ يۋان.

　　قازاق ادەبيەتى سيلىعى ەكى جىلدا ءبىر رەت تاراتىلادى. تۇڭعىش كەزەكتە 2010 – جىلى 1 - قاڭتاردان 2013 – جىلى 31 – جەلتوقسانعا دەيىنگى ارالىقتا جازىلعان شىعارمالار باعالاۋعا ۇسىنىلادى، جۇڭگو ۇلى قۇرىلىعىندا اشىق باسىلىم كورگەن شىعارمالاردىڭ بارلىعىن باعالاۋعا قاتىناستىرۋعا بولادى. جەكە شىعارمالاردىڭ جاريالانعان ۋاقىتى كىتاپ مەنشىك ۇقىعى جازىلعان بەتتەگى ءبىرىنشى رەت باسپادان شىعارىلعان ۋاقىتى بويىنشا ەسەپتەلەدى. اڭگىمە، شالقىما، ولەڭ، شولۋ قاتارلى شىعارمالار جيناق بويىنشا باعالاۋعا قاتىناستىرىلادى؛ پوۆەست جەكە نەمەسە جيناق تۇرىندە دە سيلىققا قابىلدانادى؛ رومان، وچەرك رومان نەمەسە وچەركتەر جيناعىن باعالاۋعا ۇسىنۋعا بولادى. كوپ ادامنىڭ شىعارمالار جيناعى، تاڭدامالى تۋىندىلار جيناعى جانە جەكەلەردىڭ ءتۇرلى جانرداعى شىعارمالارىنىڭ جيناعى سيلىققا قابىلدانبايدى. اۋدارما تۋىندىلاردىڭ جانرىنا شەكتەمە قويىلمايدى، قازاقشادان حانزۋشاعا، حانزۋشادان قازاقشاعا اۋدارىلعان شىعارمالاردىڭ بارلىعى باعالاۋعا قابىلدانادى. تۇڭعىش كەزەكتى سيلىققا 3 – تامىزدان باستاپ شىعارما قابىلدانادى، 3 – قاراشادا شىعارما قابىلداۋ اياقتايدى.

　　بۇل سيلىققا ءبىر ادام ءبىر رەتتە ءبىر عانا شىعارما ۇسىنا الادى، مەملەكەت دارەجەلى سيلىققا يە بولعان شىعارمالار مەن اۆتورى ومىردەن وزعان شىعارمالار باعالاۋ كولەمىنە ەنگىزىلمەيدى. قازاق ادەبيەتى سيلىعىنا يە بولعان شىعارمالاردىڭ اۆتورى ونان كەيىنگى ءۇش كەزەك شىعارما باعالاۋدا قاراستىرىلمايدى.

　　سوتسياليستىك مادەنيەتتىڭ قارىشتاپ دامۋى مەن وركەندەۋىن ىلگەرىلەتۋ، جۇڭحۋا ۇلتتارىنىڭ اتا مەكەنىن ورتاق گۇلدەندىرۋ، ورتالىقتاعى باسشىلاردىڭ «ۇلتتار ادەبيەتىن ويداعىداي كوركەيتىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن،العا باسارلىقتى ىلگەرىلەتۋ » سىندى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن اناعۇرلىم دايەكتى تياناقتاندىرۋ ءۇشىن، «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالى مەن گانسۋ ولكەسى اقساي قازاق اۆتونوميالى اۋداندىق ادەبيەت – كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى بىرلىكتە تۇراقتاندىرعان جۇڭگو جازۋشىلار قوعامى «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالىنىڭ «اقسايداعى شىعارماشىلىق بازاسىنىڭ» ۋيۆەسكا ءىلۋ سالتى «اقساي» قازاق ادەبيەتى سيلىعىن تۇراقتاندىرۋ سالتىمەن بىرگە اقسايدا وتكىزىلدى.

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى