بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى
حالىق تورابى>>كوپ بەتتىك حابارلار

ىلە «تۇلپار مادەنيەتى باقشاسى» كەمەلدەنە تۇسۋدە

سۋرەتتەرىن ءتۇسىرىپ، ماقالاسىن جازعان  باقىتبەك ءجۇمادىل ۇلى

2014.08.22 17:03   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى



  سوڭعى جىلداردان بەرى ات ونەرى ارقىلى كوڭىل اشۋ ساياحاتتىڭ قىزۋ تۇرىنە اينالىپ، شارت - جاعدايى بار جەرلەر جاپا - تارماعاي ات ونەرى كلۋبتارىن قۇرىپ، ءداستۇرلى ات ءۇستى سپورتىن نەگىز ەتكەن ات ونەرى تۇرلەرىن دامىتا باستادى. وسى ۇردىستە ورتەكەستەگى «تۇلپار مادەنيەتى باقشاسى» بۇكىل ەل كولەمىندە كوزگە تۇسكەن ىلە وڭىرىندەگى ءتۇيىن بولىپ، ەل ءىشى - سىرتىنداعى ات ونەرى اۋەسكەرلەرىن باۋراپ وتىر.

  2013 - جىلدىڭ سوڭىنداعى ساناققا قاراعاندا، شينجياڭدا قازىر 860 مىڭ باستان ارتىق جىلقى بار بولىپ، مۇنىڭ ىشىندە ىلە اڭعارىنىڭ وزىندە 360 مىڭ باستان ارتىق جىلقى باعىلادى ەكەن. ال ىلە تۇلپارى بۇكىل شينجياڭ جىلقىسىنىڭ %64.2ىن يەلەپتى. مۇنداي مىقتى نەگىزدىڭ بولۋى اسا قۋانارلىق جاعداي. الايدا، ىلە وبلىسىنداعى جىلقى شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن تەك قانا وسىرىلگەن جىلقى سانىمەن ولشەۋگە كەلمەيدى. ويتكەنى كەزەكتە حالىقاراداعى جىلقى شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ دەڭگەيى قولدا بار جىلقىنىڭ سانىنان سىرت، ءناسىل ساپا دەڭگەيى مەن ات بايگەسى، ءتۇرلى ات ونەرى ويىندارى سياقتى جىلقىعا قاتىستى سپورتتىق ويىن تۇرلەرىنىڭ حالىقارالىق ورەگە جەتكەن - جەتپەگەنىمەن جانە جىلقىنىڭ جۇقپالى ىندەتتەرىنەن قورعانۋ قاتارلى جاقتاردا عىلمي ءتارتىپ قولدانۋ مەن كاسىپتىك جوبا جاساۋدىڭ عىلميلىعىمەن ولشەنەدى ەكەن. وسى تالاپتى ەسكەرگەن موڭعۇلكۇرە اۋدانى جۋىق جىلداردان بەرى مەمىلەكەتىمىز كولەمىندەگى جانە حالىقاراداعى ايگىلى جىلقى شارۋاشىلىعى ماماندارىن ۇسىنىس ەتىپ، بىرنەشە رەت جىلقى شارۋاشىلىعىنا قاتىستى جوعارى ورەدەگى عىلمي تالقىلار وتكىزىپ، ىلەنىڭ جىلقى شارۋاشىلىعىنىڭ دامتۋىن عىلمي نازاريالىق نەگىزبەن قامدادى. ءارى ەلىمىز جىلقىسىنىڭ اسىل تۇقىمى شينجياڭداعى ىلە تۇلپارى ەكەندىگى جونىندە داۋ جۇرمەيتىن دالەلدەرگە يە بولدى. ويتكەنى موڭعۇلكۇرەدە ىلە تۇلپارىنىڭ نەگىزىن قۇراپ وتىرعان موڭعۇلكۇرە اسىل تۇقىمدى جىلقى فەرماسى مەن ىلە اسىل تۇقىمدى جىلقى فەرماسى سىندى ەكى ءتۇيىندى جىلقى فەرما بار. سوندىقتان دا، جۇڭگو جىلقى شارۋاشىلىعى كاسىبىن دامىتۋدا شينجياڭ ىلە جىلقىسى وتە ماڭىزدى رول اتقاردى. قازىر، ەلىمىزدىڭ ءار ءبىر ءىرى ات ونەرى كلۋبىنداعى سايگۇلىكتەردىڭ ٪70ىن ىلە تۇلپارى يەلەپ وتىر. وسىنداي نەگىز بولعاندىقتان موڭعۇلكۇرەدە ات ونەرى باقشاسىن سالۋ جانە ونى كەمەلدەندىرۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن قاجەتتىلىك بولدى. مىنە وسىنداي دامۋدىڭ عىلمي جۇيەسىن ءداپ باسقان موڭعۇلكۇرە اۋدانى 2010- جىلدان باستاپ «تۇلپار مادەنيەتى باقشاسىن» سالىپ، ونى بىرتىندەپ كەمەلدەندىرىپ كەلەدى. قازىر وسى باقشادا حالىقارالىق ولشەمگە جەتكەن «باتىس وڭىر بايگە الاڭى»، ەلەكترلى مەڭگەرىلەتىن بايگە كومبەسى، قىسقى - جازعى ات جاتتىقتىرۋ الاڭى، كوكبار كومبەسى، 8 مىڭ ورىندىقتى ات بايگەسىن تاماشالاۋ تەكشەسى جانە 100 ات باعىلاتىن بولەكتەلگەن وقىرلى ات قورا سياقتى قۇرىلعىلار بار.

  ىلە «تۇلپار مادەنيەتى باقشاسىنىڭ» بەلگى سيپاتتى قۇرىلىسى بولعان ات بايگەسىن تاماشالاۋ تەكشەسى وسى باقشاداعى وتكەن جىلى پايدالانۋعا بەرىلگەن ءىرى قۇرىلىس. بۇل تەكشەنىڭ جالپى ۇزىندىعى 201 مەتر. كەڭدىگى 49.5 مەتر، بيىكتىگى 18 مەىر. ەڭ بيىك جەرى 26.6 مەتر كەلەدى. جاۋىن - شاشىن مەن اپتاپتان قورعانۋ سامالدعىنىڭ ەنى 22.3 مەتر. بۇل تەكشەنىڭ ات شابىس مايدانىنا قاراعان بەتىندە ساحنا، سيلى قوناقتار مىنبەسى، كورەرمەندەر رايونى، كەسكىنگە الۋ تەكشەسى بار. ال ساحنانىڭ ارتقى جاعىنا دەمالىس ورنى، اسحانا، ساۋدا دۇكەندەرى قاتارلى قۇرىلعىلار ورنالاستىرىلعان. جالپى قۇرىلىس كولەمى 14 مىڭ 649 شارشى مەتر. قۇرىلىسقا 40 ميلليون يۋان قارجى قوسىلعان. وسى بيىك ساحناعا ءبىر ۋاقىتتا 8 مىڭ ادام وتىرىپ، ات بايگەسى جانە ءتۇرلى ات ونەرى جارىستارىن انىق كورىپ تاماشالاي الادى. وسى قۇرىلىس پايدالانۋعا بەرىلگەننەن بەرى 6 رەتكى مەملەكەتتىك، حالىقارالىق ات بايگەسى، ىلە وبلىسىنىڭ 4 - كەزەكتى از ۇلتتار ءداستۇرلى دەنە تاربيە جارىسى، شيىنجياڭ ىلە تۇلپار حالىقارالىق ساياحات مەرەكەسى سياقتى ءىرى قيمىلداردى موڭعۇلكۇرەدە وتكىزۋدە ماڭىزدى رول اتقاردى. (تومەندە «تۇلپار مادەنيەتى باقشاسىنىڭ» اۋجايىنان جەلىلەس سۋرەتتەر)

  اۆتوردىڭ ءادىرىسى: ىلە حالىق راديو ستانسياسى

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى

【1】 【2】 【3】 【4】 【5】 【6】 【7】 【8】 【9】 【10】 【11】 【12】 【13】 【14】 【15】 
【16】 【17】 【18】 【19】 
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى

 سۋرەت