«كۇمىس كومەي» جەڭىمپازىمەن سىر - سۇحبات

سۇحباتتاسقان نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى

2015.01.29 14:26  

　　شينجياڭ تەلەۆيزياسى قازاق ارناسىنىڭ «كۇمىس كومەي» ءان بايقاۋى جۇرت كوڭىلىنەن شىعىپ، حالىق اراسىنداعى بولاشاعىنان ءۇمىت بايقاتقان دارىندى جاستارعا جارقىن جول سىلتەپ، ۇكىلى ءۇمىت باعىشتاعان يگى جوبا بولدى. وسى ءان بايقاۋىندا اعالاپ العا شىعىپ، انشىلىك شەبەرلىگىن ايگىلەگەن، بايقاۋدىڭ جەڭىمپازى شالقار الىمبەك ۇلىمەن قىسقاشا اڭگىمەلەسۋدىڭ ءساتى تۋدى.

　　ءتىلشى: بايگەڭ قۇتتى بولسىن، باۋىر، جۇلدەلى بولعان سوڭ ومىرىڭدە قانداي وزگەرىستەر بولىپ جاتىر؟

　　شالقار الىمبەك ۇلى: الدىمەن بايگەمدى قۇتتىقتاعانىڭىزعا راحىمەت! مەن بۇل جارىسقا قاتىناسقاندا وسىنداي ولجالى بولامىن دەپ ويلاماعانمىن، بۇل مەن ءۇشىن توسىن سي بولدى، مەن ۇدايى ايتىپ جۇرەمىن، بۇل بايگە مەنىڭ ءومىر جولىمدا، ونەر جولىمدا شىراق بولىپ جانعان ءتارىزدى، رۋحاني جاقتا، بەينە جاڭا ءبىر باعىت – باعدارىمدى تاپقانداي سەزىندىم. ادەتتەگى تۇرمىستا، اينالامىزداعى كوپتەگەن ادامدارعا تانىلدىق، ەل الدىندا باعامىز ءبىراز ارتقانداي بولدى، حالىقتىڭ القاۋى مەن قۇرمەتىنە بولەندىك. نەگىزگى باعىت – باعدارىمدى تاۋىپ، ءار باسقان قادامىمدى نىق سەنىممەن الاتىن سەزىم مەن جەتىستىك سيلادى. وسى جارىس ارقىلى حالىقتىڭ جۇرەگىنەن ورىن الىپ، كوپكە تانىلا باستادىم، قازىر اينالامداعى ادامدار ۇنەمى «مىناۋ ‹كۇمىس كومەيدەگى› شالقار – عوي» دەپ تانىپ جاتادى، سوندىقتان، بۇرىنعىعا قاراعاندا كۇندەلىكتى ومىردە ءجۇرىس – تۇرىسىما، ءسوز – ارەكەتىمە كوڭىل ءبولىپ، ءوزىمدى جاقسى ۇستاۋعا قۇلشىنامىن.

　　ءتىلشى: مەملەكەت كولەمىندەگى ءان بايقاۋلارىنا قاتىناسىپ كورۋ ويىڭ جوق پا؟

　　شالقار الىمبەك ۇلى: باعىمدى اشىپ، ۇلكەن بەلەستەرگە جەتەلەيتىن مەملەكەت كولەمىندەگى ءان بايقاۋلارعا شاما – شارقىم جەتسە قاتىناسىپ، باعىمدى سىناپ كورگىم كەلەدى. ءبىراق، ەلىمىزدەگى ءىرى ءان بايقاۋلارى نەگىزىنەن حانزۋ تىلىندە وتكىزىلەدى، ول جاعىنان وتە سەنىمدى دە ەمەسپىن. بالا كۇنىمىزدەن قازاق تىلىندە ءان شىرقاپ وسكەن ءبىز ءۇشىن حانزۋ تىلىندەگى اندەردى ناشىنا كەلتىرە ورىنداۋ دا وڭاي شارۋا ەمەس، ونىڭ ۇستىنە بۇرىننان بەرى حانزۋشا اندەرى كوپ تىڭداماۋشى ەدىم. بۇل جاعىندا ەندى ەرىنبەي ەڭبەكتەنىپ، ءوزىمنىڭ ولقىلىقتارىمنىڭ ورنىن تولتىرىپ، وراتى كەلگەن كەزدە ەلىمىز كولەمىندەگى ءىرى ءان بايقاۋلارعا قاتىناسىپ باعىمدى سىناپ كورۋ ويىم بار.

　　ءتىلشى: قانداي جوسپارلارىڭىز بار؟ جەكە ءان جيناعىن شىعارۋدى ويلاستىردىڭىز با؟

　　شالقار الىمبەك ۇلى: قازىر بۇگىن – ەرتەڭ نە ىستەيمىن دەپ «تايعا تاڭبا باسقانداي» انىقتاپ قويعان جوسپارىم جوق، ءبىراق، الداعى بەتالىس – باعدارىم تۋرالى كوكەيىمدە جۇرگەن جوسپارىم بار، سول جوسپارلارىمنىڭ بىرەۋى وسى ءان جيناعىن، ءوزىمنىڭ جەكەلىك ءان البۋمىمدى شىعارۋ، وسى تۋرالى ازداپ ىزدەنىستەردى ەندى قولعا الىپ، باستاپ وتىرمىن. بۇل ويىم ىسكە اسىپ جاتسا، ونان كەيىن ءوزىم ايتقان اندەرگە بەينەبايان ءتۇسىرۋ ءىسى دە كوكەيدە جۇرگەن ءۇمىت. بارىنە ءبىر – بىردەن كىرىسۋ كەرەك، حالقىما ەڭبەگىمنەن ەسەپ بەرەتىن ءان كەشىمدى وتكىزگىم كەلەتىنىن دە جاسىرمايمىن، ءبىراق، بۇل جىلداردىڭ ەنشىسىندە، ءبىراز جىل تالاپتانۋعا، ونەرىمدى شىڭاي تۇسۋگە تۋرا كەلەدى. الداعى جەردە ەل ىشىندەگى نەمەسە كورشىلەس ەلدەردەگى ءان بايقاۋلارىنا قاتىناسىپ باعىمدى سىناسام، بيىك بەلەستەرگە تالپىنسام دەگەن ويىم بار.

　　ءتىلشى: انشىلەردەن كىمدەردى وزىڭىزگە ۇلگى ەتەسىز؟

　　شالقار الىمبەك ۇلى: تولىق ورتا، ورتالاۋ مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە مۋزارت، جىگىتتەر، نۇر – مۇقاسان قاتارلى توپتاردىڭ ءانىن تىڭداپ وستىك. سول كەزدە ولاردىڭ اندەرى كەڭ تارالدى، جاقسى كورىپ تىڭداۋشى ەدىك. كەيىن كەلە مۋزيكا كاسىبىنە وقۋعا ءتۇسىپ، مۋزيكالىق بىلىمىمەن سۋسىنداعاننان سايىن، تانىمىمىزدا، مۋزيكاعا دەگەن تۇسىنىك - باعامىزدا وزگەرىستەر بولدى.

　　قازىر مەنىڭ جاقسى كورىپ تىڭدايتىن انشىلەرىمنەن جۇبانىش جەكسەن ۇلى دەگەن ءانشى اعامىزدى اتار ەدىم. ول كىسىنىڭ ءبىر كەرەمەت قاسيەتى ــ ءاربىر ءانىن اسا جاۋاپكەرشىلىك سەزىممەن شىعارادى. ءاربىر ءانى ومىردە ارتتا قالىپ، بوياۋى كەۋىپ، قوقسىققا اينالىپ قالمايدى. قايسى ءانىن، قانداي ۋاقىتتا ەستىسەڭىز دە ەستىگىڭ كەلىپ، ءوز دامىمەن جۇرگىڭنەن ورىن الادى. حالىق جۇرەگىنەن تەز ورىن الاتىن، سونداي عۇمىرلى اندەردى جازاتىن، ورىندايتىن كىسى. سول جاعىنان ول كىسىنى ۇلگى تۇتامىن، ءوزى دە كىشپەيىل ادام، وزىمەن كەزدەسۋ ورايى دا ءناسىپ بولعان، ادامدىعى دا ونەرى دە كەرەمەت ۇنايدى.

　　ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جۇرگەندە شەتەلدىڭ انشىلەرىمەن دە ازداپ تانىستىق. سول كەزدە يتاليانىڭ اندرەي پوچەلي دەگەن سوقىر ءانشىسىن ۇناتىپ تىڭداۋشى ەدىم. ول ادامنىڭ ايتقان اندەرىندە ءبىر ءتۇرلى تازالىق بار، بالكىم، ادامدار اراسىنداعى زۇلىمدىقتار مەن قاراڭعى – قالتارىستاردى كورمەي، بارلىعىن جۇرەكپەن عانا سەزىنگەندىكتەن، ونىڭ اندەرىنە وسىنداي تازالىق ۇيالاعان شىعار دەپ ويلايمىن. ول كىسى دۇنيەگە تانىلعان ءانشى، شىن جۇرەگىمەن ايتقان اندەرى ءسىزدى راحاتقا باستاپ، جۇرەگىڭىزدى تازالىققا، ماحابباتقا جەتەلەيتىن ۇلى تۇلعالاردىڭ ءبىرى دەپ باعا بەرەمىن.

　　ءتىلشى: جەڭىسكە جەتۋىڭىزگە نەلەر سەبەپكەر بولدى دەپ ويلايسىز؟

　　شالقار الىمبەك ۇلى: ارينە، جەڭىسكە جەتۋگە ەڭ باستى سەبەپ بولعان مەنىڭ ونەرگە دەگەن ماحابباتىم شىعار دەپ ويلايمىن. ءسۇيۋ بولعان جەردە، ماحاببات بولعان جەردە ەشقانداي توسقىندىقتاردى ەلەمەيتىن، قيىندىققا مويىمايتىن رۋحاني كۇش دارىپ، باسقا ەشتەڭەگە مويىن بۇرعىزباي، ادامدى ۇزدىكسىز العا جەتەلەيدى. ارينە، سول كۇشتىڭ، مۋزيكاعا دەگەن اۋەستىكتىڭ، ىنتىزارلىقتىڭ، قۇشتارلىقتىڭ ارقاسىندا مويىماي ەڭبەك ەتۋ ناتيجەسىندە وسى كۇنگە كەلدىم دەپ ويلايمىن.

　　اۋىلداعى سۇيىكتى اكە – شەشەم قاراپايىم ديحان بولسا دا، شاماسىنىڭ جەتىسىنشە، مەنى ۋنيۆەرسيتەتكە دەيىن اكەلىپ وقىتىپ، قينالعانىنا قاراماي مەنى بار كۇشىمەن قولداپ – قۋاتتاپ جۇرەدى، ولارعا العىسىم شەكسىز، اۋىلداعى باۋىر – تۋىستارىما راحىمەت، ونان سوڭ، ۇستازدارىما راحىمەت ايتقىم كەلەدى، ءومىرىمنىڭ ءار كەزەڭىندە مەنى ءبىلىم نارىنەن سۋسىنداتقان ۇستازدارىم ماڭگى جۇرەگىمدە قالادى، سول كىسىلەرگە راحىمەت. مىسالى، ۋنيۆەرسيتەتتە باعدات ەستەمەس ۇلى دەگەن ۇستازىمىز بولدى، الىمجان دەگەن ۇيعۇر مۇعالىمىم ءان ساباعىن بەردى. ول كىسىلەرگە العىس ايتامىن.

　　شالقار الىمبەك ۇلى: ىلەنىڭ كۇنەس اۋدانى كەڭسۋ اۋىلى كوكتوبە قىستاعىندا 1988 – جىلى 15 – اقپاندا ديحان وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن، 2007 – جىلى شينجياڭ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتى مۋزيكا فاكۋلتەتىندە مۋزيكا عىلىمى ماماندىعى بويىنشا وقۋعا تۇسكەن، 2012 – جىلى وقۋ تامامداعان، قازىر ءوزىنىڭ انا مەكتەبى ــ پەداگوگيكا ۋنيۆەرسيتەتىندە ۋاقىتشا سىرتتاي ۇسىنىس ەتىلگەن مۇعالىم بولىپ دومبىرادان ساباق بەرەدى.

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى