قادىرلى قالامگەرىن ەسكە الىپ، ەلەۋلى ەڭبەگىن ۇلاعاتتادى

حابارىن جازىپ، سۋرەتتەرىن تۇسىرگەن باقىتبەك ءجۇمادىل ۇلى (ىلە حالىق راديو ستانسياسى) 

2015.10.28 15:57   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　جينالىستىڭ باستالۋ ءساتى

　　شينجياڭ جازۋشىلار قوعامى، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگى، شينجياڭ حالىق باسپاسى جانە « شۇعىلا» جۋرنالى مەكەمەسى بىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان ايگىلى اقىن، جازۋشى، ادەبيەت زەرتتەرۋشى، كورنەكتى مادەنيەت قايراتكەرى ءجۇمادىل ماماننىڭ «ۇزىلمەس ءۇمىت» اتتى جەلىلەس كىتاپتارىنىڭ تاراتىلۋ سالتى مەن مارقۇمنىڭ دۇنيەگە كەلگەندىگىنىڭ 75 جىلدىعىن ەسكە الۋ جينالىسى قازاننىڭ 24 - كۇنى قۇلجا قالاسىنداعى دوستىق قوناق سايىندا وتكىزىلدى. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق ادەبيەت كوركەمونەشىلەر بىرلەستىگى، ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى، شينجياڭ حالىق باسپاسى قاتارلى ورىنداردىڭ باسشىلارى مەن الىس - جاقىنىنان كەلگەن اقىننىڭ قالامداس دوستارى، ادەبيەت - مادەنيەت زەرتتەۋشىلەرى، اقىننىڭ تۋعان تۋىستارى، اقپارات قۇرالدارىنىڭ تىلشىلەرى جانە ءار سالادان ۇسنىس ەتىلگەن سيلى قوناقتار بولىپ، ەكى جۇزگە تاياۋ ادام جينالىسقا قاتىناستى.

　　باسقارۋشى جينالىستىڭ ءمان - ماڭىزىن تانىسىترا كەلىپ، شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ ءتوراعاسى نۇرلان ءابىلماجىن ۇلى، اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى اسحات كەرىمباي ۇلى، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتى باستىعىنىڭ ورىنباسارى تىلەبالدى ابدىرەشيت ۇلى قاتارلى ەل اعالارىنىڭ، سونداي – اق، التاي، تارباعاتاي ايماقتارىنىڭ جانە الىس - جۋىقتاعى مادەنيەت ورىندارى مەن جەكەلەردىڭ قۇتتىقتاۋ تەلەگراممالارىن، لەبىز حاتتارىن وقىدى.

　　جينالسىتا اۋەلى ءسوز كەزەگىن العان ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىستىق حالىق ۇكىمەتى باس حاتشىسىنىڭ ورىنباسارى سەرىك ماقات ۇلى قىزمەت بابىمەن سىرتتا جۇرگەن ىلە وبلىسىنىڭ باستىعى مانەن زەينەل ۇلىنىڭ ىقىلاستى لەبىزىن جەتكىزدى. ونان كەيىن شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق ادەبيەت كوركەمونەشىلەر بىرلەستىگى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ەركەش قۇرمانبەك قىزى ءجۇمادىل مامان ۇلىنىڭ جاسامپازدىق بارىسىنا توقتالىپ، ءجۇمادىل ماماندى ادەبيەت كوركەمونەردىڭ ءار جانرىندا قالام تەربەگەن كوسەم ءسوزدىڭ شەبەرى دەپ ءتۇيىن ءتۇيىپ، مارقۇمنىڭ رايونىمىز كولەمىندەگى ادەبيەتتىك، مادەنيەتتىك ماڭىزدى قيمىلداردا كورنەكتى ۇيىمداستىرۋشىسى بولىپ ەلەۋلى ەڭبەك ەتكەنىن اتاپ ءوتتى.

　　شينجياڭ حالىق باسپاسى باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى، قازاق رەداكسياسىنىڭ جاۋاپتىسى اسان ابەۋ ۇلى تۇڭعىش تاراتىلۋ سالتى بولىپ وتىرعان « ۇزىلمەس ءۇمىت» اتتى جەلىلەس كىتاپتى شىعارۋشى ورىن ءارى كىتاپتىڭ جاۋاپتى رەداكتورى تۇرعىسىنان كىتاپتى باسپاعا دايىنداۋ، شىعارۋ بارىسىن بايانداي كەلىپ، وسى كەسەك تۋىندىلاردىڭ اجار - كوركىنە توقتالدى.

　　ونان سوڭ توقتار ءالباتىر ۇلى، ءشامىس قۇمار ۇلى، ابداقىمەت مەدەلقان ۇلى، گۇلي اۋكەن قىزى قاتارلى اقىن جازۋشى زەرتتەۋشىلەر، جۇكەڭنىڭ قالامداس دوستارى، قىزمەتتەستەرى ارت - ارتىنان ءسوز الىپ، جۇكەڭىنىڭ جاسامپازدىق مۇرات - ماقساتى مەن قالامگەرلىك قىرىنا، وسكەلەڭ ادامگەرشىلىك ءمورالى مەن باۋىرمال، كوپشىل، قورمال ازاماتتىعىنا، ادەبيەتىمىز بەن مادەنيەتىمىزدى دامىتۋعا قوسقان ەسەلى ەڭبەكتەرىنە ءار قىرىنان توقتالىپ، ارامىزدان كەتكەنىنە 3 جىل بولعان ارىسىن ساعىنا ەسكە الىپ، قالامگەردىڭ ۇشان تەڭىز ەڭبەكتەرى مەن ارتىندا قالعان ولمەس مۇراسىن ۇلىقتاۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن باياندادى.

　　ءسوز كەزەگىن العاندار ءجۇمادىل ماماننىڭ اياۋلى جارى مەملەكەتتىك 1 - دارەجەلى ارتيس كۇلمان شۇلەنباي قىزى مەن بالا - شاعالارىنىڭ جۇكەڭىنىڭ جارىق كورسەتۋگە ۇلگىرمەگەن ەڭبەكتەرىن جيناپ، رەتتەپ باسپاعا ۇسىنىپ، عىلمي تالقى جينالىسىن ۇيىمداستىرعاندىعىنا جانە قاتىستى ورىنداردىڭ قولداپ قۋاتتاعاندىعىنا العىس ايتتى.

　　ىلە وبلىستىق ادەبيەت – كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى، مارقۇم ءجۇمادىل مامان كوزى تىرىسىندە جارتى عاسىردان استام ءومىرىن ادەبيەت - كوركەمونەر، اقپارات - باسپا ءسوز سالاسىنىڭ گۇلدەنىپ – كوركەيۋىنە ارنادى. «ىلە ايدىنى»، «ىلە جاستارى» جۋرنالدارى، «ىلە ورەندەرى» گازەتى سىندى باسلىمداردىڭ شاڭىراعىن كوتەرىسىپ، ۋىعىن شانشىسىپ، كەمەلدەنۋىنە وزىندىك ەسەسىن قوستى. تاريحتى قازىپ، كومىلىپ قالعان ادەبيەت - كوركەمونەر الىپتارىنىڭ ەڭبەگىن زەرتتەۋگە دەن قويىپ، ءانشى اسەت، اقىن كودەك، اقىن تاڭجارىق، كۇيشى ءاشىم قاتارلى دارا تۇلعالاردىڭ ومىرىنە ۇڭىلىپ، مول ەڭبەكتەر جازدى.

　　ءجۇمادىل ەلىمىز قازاق ادەبيەتىندەگى بيىك تۇلعالاردىڭ ءبىرى. ول قاربالاس قىزمەتتەردىڭ سىرتىندا مايەگى مول، مانەرلى قىرۋار ولەڭ جازىپ، «تاۋ جالىنى»، «تۇنىق داۋىس» اتتى ولەڭدەر جيناعى، «اكبار– سەيىت» اتتى ولەڭمەن جازىلعان رومان، «اسقار تاۋلار» ، «كۇمبەزگە تۇسكەن كۇنشۋاق»، «ەكى بىردەي بوزداعىم»، «اۋىلداعى تاستۇلەك» اتتى رومان جانە پوۆەست، ەسسە، زەرتتەۋ ماقالالارى بولىپ، 20 دان ارتىق پروزالىق كىتاپتاردى باسپادان شىعاردى. ونىڭ «قارا تۇيعىن» اتتى پوۆەستتەر جيناعى مەن «ەكى بىردەي بوزداعىم» اتتى رومانىن قازاقىستاننىڭ «اتا جۇرت»، «ورحون» باسپالارى باسىپ تاراتتى. 20دان ارتىق ءان تەكسن جانە ساحنالىق شىعارمالاردى جاراتتى. ونىڭ ءبىرقىدىرۋ ادەبي ەڭبەكتەرى حانزۋ، ۇيعۇر، جاپون تىلدەرىنە اۋدارىلدى. توعىز شىعارماسى مەملەكەت، اۆتونوميالى رايون جانە ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسى جاعىنان «تۇلپار» سيىلىعى سياقتى سيلىقتاردى ەنشىلەدى. «دۇنيەدەگى ايگلى ادامدار»، «20 - عاسىر قازاقستان جازۋشىلارى»، «عاسىر اتتاعان جۇڭگو قازاق جازۋشىلارى»، «جۇڭگو شينجياڭ از ۇلت ادەبيەتشىلەرى»، «جۇڭگو ماماندارى» قاتارلى كىتاپتارعا جۇكەڭنىڭ ەسىمى كىرگىزىلىپ، قسەلى ەڭبەكتەرى ايشىقتاپ جازىلدى.

　　جۇكەڭنىڭ ءومىرىنىڭ سوڭىندا جازعان ءبىر ءبولىم شىعارمالارى وسى رەت «ۇزىلمەس ءۇمىت»، «قىران عۇمىر»، «ارىس جاتىر الاتاۋدىڭ بوكتەرىندە»، «كۇنىمىز كۇلە بەرسىن كوكتەمدەگى» دەگەن اتتارمەن جەلىلەس ءتورت كىتاپ بولىپ باسپادان شىعارىلىپ، تۇڭعىش رەت تاراتىلدى. ءارى جۇكەڭنىڭ جاسامپازدىعى جونىندە عىلمي تالقى بولىپ، سوڭى جۇكەڭنىڭ دۇنيەگە كەلگەندىگىنىڭ 75 جىلدىعىن ەسكە الۋ كەشى داستارقانىنا ۇلاستى. داستارقان باسىندا دا جۇكەڭنىڭ قالامداس دوستارى ەسكە الۋ سسوزىن سويلەپ، ەسكە الۋ ولەڭدەرى وقىلىپ، جۇكەڭ جازعان نازدى اندەر ورىندالىپ، قالامگەرگە دەگەن ساعىنىش اۋەندەرى اۋەلەپ، قيمىل ءوز مارەسىنە جەتىپ ءساتتى تامامدالدى.

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى