تۇلپار مەكەنىنىڭ بۇگىنگى تىنىسى

2016.10.11 13:54   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　

　　حالىق تورابى، 11 - قازان، بەيجيڭ. تاريحي دەرەكتەردە باتىس حان پاتشالىعى تۇسىندا ءۇيسىن حاندىعىنىڭ جەلدەي ەسكەن تۇلپارلارىمەن ورتا جازىققا تانىمالى بولعانى ايتىلادى. سول ءۇيسىن حاندىعىنىڭ جازعى جايلاۋلارىنىڭ ءبىرى بولعان موڭعۇلكۇرە ساحاراسىندا بۇگىنگى كۇنى اتا كاسىبىنىڭ ارقاۋى ۇزىلمەي، جىلقى شارۋاشىلىعى قارقىندى قانات جايىپ كەلەدى. بۇگىنگى تاڭدا موڭعۇلكۇرە اۋدانىندا تۇلپار تۇقىمىن اسىلداندىرۋ، تۇلپارلاردى جاراتىپ باپتاۋ، جىلقى شارۋاشىلىعىن ساياحاتپەن سايكەستىرۋ، سويىستىق جىلقى باعىمشىلىعى سىندى جىلقى شارۋاشىلىعىنىڭ ءتۇرلى باعىتتارى تولىق قامتىلىپ، اۋداننىڭ جاراتىلىستىق ورتاسىنىڭ باسىمدىلىقتارىن تولىق ساۋلەلەندىرۋدە قىرپۋلى قىزمەتتەر ىستەلۋدە.

　　موڭعۇلكۇرە اۋدانىندا مەملەكەت مەنشىگىندەگى 2 جىلقى فەرماسى بار، بۇل ارادا جىلقىنىڭ ەلىمىزدەگى اسىل تۇقىمدارىنىڭ ءبىرى سانالاتىن ىلە تۇلپارىن باپتاۋعا ەرەكشە ءمان بەرىلەدى، الدىڭعى عاسىردىڭ 90 – جىلدارىنان بەرى، موڭعۇلكۇرە اۋدانى مەن اۋدانداعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى جىلقى فەرمالارى اۋىل شارۋاشىلىق مينيسترلىگى، عىلىم – تەحنيكا مينيسترلىگىنىڭ ءمىنىس كولىك، ساۋىن بيە باپتاۋ نىساندارىنا يە بولدى، مەملەكەتتىك، اۆتونوميالى رايوندىق دەڭگەيدەگى جىلقى شارۋاشىلىعىنا قاتىستى زەرتتەۋ نىساندارىن مىندەتىنە الدى، ۋنيۆەرسيتەتتەرمەن سەلبەسە وتىرىپ، قاتىستى عىلمي زەرتتەۋ تاقىرىپتارىنا دا اتسالىستى، جىلقى شارۋاشىلىعىنا قاتىستى كاسىپورىندار مەن كوپەراتيۆتەر قۇرىپ، جىلقىنىڭ جەم – ءشوبىن دايىنداۋ، مانەرلەۋ، جىلقىدا بولاتىن دەرت – دەربەزدەردەن ساقتانۋ مەن ەمدەۋ قاتارلى جاقتاردا وزىندىك ناتيجەلەرگە قول جەتكىزدى، جىلقى شارۋاشىلىعى دارىندىلارىن تاربيەلەۋگە دەن قويدى، نارىقتىڭ قاجەتىنەن شىعۋ ءۇشىن الدىڭعى عاسىردىڭ 90 – جىلدارىنان بەرى ورلوۆ جىلقىسى، انگليا تازا قاندى جىلقىسى، اراب جىلقىسى، احالتەكە قاتارلى الەمدەگى اسىل تۇقىمدى جىلقى تۇقىمدارىن ەنگىزىپ، ىلە جىلقىسىنىڭ تۇقىمىن اسىلداندىرۋ جۇمىسىن ىستەدى.

　　موڭعۇلكۇرە اۋدانى توڭىرەگىن قارلى شىڭدار قورشاعان ۇستىرتتەگى «ويپاتتى ءوڭىر» ەسەپتەلەدى، جاز ماۋسىمىندا كليماتى قوڭىر سالقىن، جەرى ساياحات شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا وڭتايلى. وسىنداي جاراتىلىستىق باسىمدىلىقتارىن جىلقى شارۋاشىلىعىمەن ۇشتاستىرا بىلگەن موڭعۇلكۇرە اۋدانى «ىلە تۇلپارى» حالىقارالىق ساياحات فەستيۆالى قاتارلى ءىرى شارالاردى ۇزبەي ۇيىمداستىرۋدان سىرت، ءىرىلى – ۇساقتى بايگەنى ۇنەمى وتكىزىپ، ساياحاتشىلاردى باۋرادى. اۋداندا جىلقى شارۋاشىلىعىن ارقاۋ ەتكەن كولەمدى مۇراجاي قۇرىلىسى دا اياقتاۋعا تاياعان، مۇراجاي قۇرىلىسى اياقتاعان سوڭ، ساياحاتشىلاردى باۋرايتىن تاعى ءبىر نىسان بولارى ءشۇباسىز، مۇنان سىرت، تەك جىلقىنىڭ ەتىنەن، سۇتىنەن، مايىنان جاسالعان ازىق – تۇلىك، بەزەنۋ بۇيىمدارى قاتارلى جەرگىلىكتى ونىمدەر دە ساياحاتشىلاردىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، نارىقتا سۇرانىسقا يە بولۋدا.

　　ارينە، مۇنىڭ ءبارى موڭعۇلكۇرە اۋدانىنىڭ تاياۋ جىلداردان بەرگى جەمىستى قىزمەتتەرىنىڭ ءبىر ءبولىمى عانا، اتالعان اۋدان جىلقى شارۋاشىلىعى مەن ساياحات شارۋاشىلىعىن ۇشتاستىرۋدان سىرت، اۋىل شارۋاشىلىعىنا، ورمان شارۋاشىلىعىنا دا بارىنشا دەن قويىپ، شارۋاشىلىقتى سالالاندىرىپ، ەكونوميكانى وركەندەتىپ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدىڭ العى شەبىندە نىق قادام باسۋدا. (جوعارىداعى كەسكىن موڭعۇلكۇرە اۋدانىندا وتكىزىلگەن قازاق كۇرەسىنەن 6 - كەزەكتى الەم چەمپيوناتىنىڭ حابارى، سۋرەتتەر موڭعۇلكۇرە اۋدانىنداعى جىلقى فەرماسىنان تۇسىرىلگەن)

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى