ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداما(6)
2019.05.23 15:46 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
عىلىم-تەحنيكانىڭ تىرەكتىك قۋاتى ارتتىرىلادى. نەگىزدىك زەرتتەۋ مەن قولدانىلمالى نەگىزدىك زەرتتەۋدى قولداۋ تەبىنى كۇشەيتىلىپ، العاشقى جاڭالىق اشۋ، شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردا قامال الۋ كۇشەيتىلەدى. مەملەكەتتىك تاجىريبەحانالاردى ورنالاستىرۋ مىقتى ىلگەرىلەتىلىپ، مەملەكەتتىك ٴتۇيىندى تاجىريبەحانالار جۇيەسى قايتا ۇيىمداستىرىلادى. كەلەلى عىلىم-تەحنيكا نىساندارىن ۇيىمداستىرۋ جانە باسقارۋ كەمەلدەندىرىلەدى. كاسىپورىندى نەگىزگى تۇلعا ەتكەن، ٴوندىرۋ، وقىتۋ، زەرتتەۋ ٴبىرتۇلعالاندىرىلعان جاڭالىق اشۋ مەحانيزمى اقاۋسىزداندىرىلىپ، ٴىرى عىلىم-تەحنيكالىق نىسانداردى كاسىپورىن باس بولىپ اتقارۋعا قولداۋ كورسەتىلەدى. عىلىم-تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ بايلىعىن اشىق ۇستاۋ، ورتاق يگىلىكتەنۋ تەكشەسىن قۇرۋ جەدەلدەتىلىپ، ورتاشا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋىنا قىزمەت وتەۋ كۇشەيتىلەدى. حالىقارالىق جاڭالىق اشۋ سەلبەستىگى ۇلعايتىلادى. ٴبىلىم مەنشىگى ۇقىعىن قورعاۋ جاپپاي كۇشەيتىلىپ، ٴبىلىم مەنشىك ۇقىعىنا قول سۇعۋعا جازا سيپاتتى تولەم بەرۋ ٴتۇزىمى اقاۋسىزداندىرىلادى، تاپقىرلاۋ، جاسامپازدىق جاراتۋ جانە ونى وندىرگىش كۇشكە اينالدىرىپ قولدانۋ جەبەلەدى. عىلىم-تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، ٴمانى جاعىنان ايتقاندا، ادامنىڭ جاسامپازدىق قيمىلى بولىپ تابىلادى. عىلىمي زەرتتەۋشىلەردى تولىق قۇرمەتتەۋ جانە ولارعا سەنىم ٴبىلدىرۋ، جاڭالىق اشۋشى ۇجىمدار مەن كوش باسشىسى بولعان دارىندىلارعا اناعۇرلىم زور ادام، قازىنا، زاتتىق ماتەريال ورنالاستىرۋ ۇقىعى مەن تەحنيكالىق باعدار جونىندەگى شەشىم جاساۋ ۇقىعىن بەرۋ كەرەك. نەگىزدىك زەرتتەۋ نىساندارىنىڭ جاناما قاراجات سالىستىرماسى ونان ارى جوعارىلاتىلىپ، نىسان قارجىلارىن ىستەتۋدە ”كوتەرمەگە الۋ ٴتۇزىمىن“ قولدانۋ رەفورماسىن تۇيىندە سىناق ەتۋ ەتەك الدىرىلادى، پاندەر سالىستىرماسىنا شەك قويىلمايدى، ولاردى پايدالانۋدى عىلىمي زەرتتەۋ ۇجىمى دەربەس ۇيعارادى. عىلىم-تەحنيكا جەتىستىكتەرىن باعالاۋ مەحانيزمى كەمەلدەندىرىلەدى. عىلىم-تەحنيكا ٴتۇزىلىسى رەفورماسى شارالارىن تياناقتاندىرىپ، ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋگە كۇش سالۋ كەرەك، رەفورما ساياساتتارىن اۋىزدا عانا ايتىپ، قۇجاتتا عانا قالدىرۋعا استە بولمايدى. قىم-قۋىت رەسمياتتاردى بارىنشا ازايتىپ، عىلىمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ زەيىن قويا وتىرىپ ۇيرەنۋىنە، جاڭالىق اشىپ، تابىس جاراتۋىنا مۇمكىندىك جاسالادى. عىلىمي زەرتتەۋ قۇلقى مەن ۇيرەنۋ ستيلى قۇرىلىسى كۇشەيتىلەدى، عىلىم جولىندا سالعىرتسۋدان، ۇشقالاقتىقتان قاتاڭ ساقتانۋ كەرەك. ەلىمىزدە دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا ەڭ زور كولەمدەگى عىلىم-تەحنيكا دارىندىلارى قوسىنى بار، تاماشا عىلىمي زەرتتەۋ ەكولوگياسى جەتىلدىرىلەتىن بولسا، وندا ٴار الۋان دارىندىلار باسەكەمەن شىعاتىن، جاڭالىق اشۋ جەتىستىكتەرى قاۋلاپ جارىققا شىعاتىن جالىندى جاعداي جاراتىلادى.
كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، جالپى جۇمىلا جاڭالىق اشۋ ىشكەرىلەتە تۇسەدى. ٴتىپتى دە كوپ قوعام سۋبيەكتتەرى جاڭالىق اشۋعا، شارۋاشىلىق قۇرۋعا ىنتالاندىرىلادى، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ مۇمكىندىكتەرى زورايتىلىپ، جالپىلىق قىزمەت وتەۋ ۇلعايىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋ مەن جاڭالىق اشۋدان ۇلگى كورسەتۋ بازاسىنىڭ جەتەكتەۋ رولى ساۋلەلەندىرىلەدى. جالپىعا ٴتيىمدى قولداۋ كۇشەيتىلىپ، شاعىن كولەمدە باجى تاپسىرۋشىلاردىڭ ارتقان قۇن باجىسى بويىنشا العاش باجى تاپسىرۋ شەگى بۇرىنعى ايلىق ساتىلۋ سوماسى 30 مىڭ يۋان بولۋدان 100 مىڭ يۋان بولۋ سىندى باجى جەڭىلدىك ساياساتى ويداعىداي تياناقتاندىرىلادى. فينانستىق قولداۋ مەحانيزمىنە رەفورما جاسالىپ جانە كەمەلدەندىرىلىپ، عىلىم-تەحنيكا سەكتورى قۇرىلادى جانە تىركەۋ ٴتۇزىمى تۇيىندە سىناق ەتىلەدى، شارۋاشىلىق قۇرۋ جانە جاڭالىق اشۋ فينانستىق زايومىن تاراتۋعا شابىت بەرىلىپ، ٴبىلىم مەنشىگى ۇقىعىن كەپىلگە قويىپ قارجى قۇراۋ ۇلعايتىلىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋدى قارجىلاندىرۋ دامىتىلادى جانە وعان قولداۋ كورسەتىلەدى. دارىندىلاردى جەتىلدىرۋ، ىستەتۋ، باعالاۋ مەحانيزمى رەفورمالانىپ جانە كەمەلدەندىرىلىپ، شەتەلدە وقۋىن تاۋىسىپ ەلگە ورالعاندار مەن شەتەلدىك دارىندىلارعا قىزمەت وتەۋ ساپالىلاندىرىلادى. بازار قاجەتىنە باعىتتاۋ مەن گۋمانيتارلىق رۋحتى ايگىلەۋ ٴوزارا ۇشتاستىرىلىپ، ٴتۇرلى دارىندىلار ۇتىمدى باۋرالىپ، ورىندى ىستەتىلسە، جۇڭگونىڭ جاڭالىق اشۋى ٴسوزسىز اناعۇرلىم ويداعىداي دامىتىلىپ، ادامزات وركەنيەتىنىڭ العا باسۋىنا ٴتيىستى ۇلەسىن قوساتىن بولادى.
4) قۋاتتى ەل ٴىشى بازارىنىڭ قالىپتاسۋى جەبەلىپ، ىشكى سۇرانىمنىڭ كومەسكى كۇشى تىنباي جانداندىرىلادى. تۇتىنۋدىڭ نەگىزدىك رولى، قارجىلاندىرۋدىڭ شەشۋشى رولى تولىق ساۋلەلەندىرىلىپ، ىشكى ۇتىمدى سۇرانىس ورنىقتىرىلىپ، ەكونوميكانىڭ ورنىقتى اينالىمىنا مىعىم تىرەك دايىندالادى.
تۇتىنۋدىڭ ورنىقتى ارتۋى جەبەلەدى. قالا-اۋىل تۇرعىندارىنىڭ كىرىسىن مولايتۋ كوپ شارالارمەن جەبەلىپ، تۇتىنۋ قۋاتى ارتتىرىلادى. جەكەلەر تابىس باجىسىنىڭ جاڭادان وزگەرىس ەنگىزىلگەن زاڭى ويداعىداي تياناقتاندىرىلىپ، باجىنى كەمەيتۋ ساياساتىنا ۇيلەسەتىن 80 ميلليون باجى تاپسىرۋشى ودان يگىلىكتەنەدى. تۇتىنۋ سۇرانىسىنىڭ تىڭ وزگەرىسىنە سايكەسىپ، ساپالى ونىمدەر مەن قىزمەت وتەۋ ۇسىنىمى كوپ جولدارمەن ارتتىرىلادى، حالىقتىق كاپيتالدىڭ كىرۋىندەگى بوگەتتەردى ارىلتۋ تەزدەتىلەدى. ەلىمىزدە 60 جاستان اسقان حالىق سانى 250 ميلليونعا جەتتى. قارتتاردى كۇتىمدەۋ، وتە-موتە، قارتتاردى الەۋمەتتىك اۋماقتاردا كۇتىمدەۋ جۇمىسىن بارىنشا دامىتىپ، الەۋمەتتىك اۋماقتاردى كۇندىز كۇتىمدەۋ، ساۋىقتىرۋ-كۇتۋ، تاماقتانۋعا، ارەكەت جاساۋعا دەمەۋ بەرۋ سياقتى قىزمەت وتەۋلەرمەن قامداعان قۇرىلىمدارعا باجى اقىسىن كەمەيتۋ، كەشىرىم ەتۋ، قارجىلاي قولداۋ كورسەتۋ، سۋ، ەلەكتر، گاز جانە جىلۋ باعاسىنان تيىمدىلىك جاساۋ سياقتى قولداۋ كورسەتىلەدى، جاڭادان سالىنعان تۇرعىندار رايونىندا الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ قارتتار كۇتىمى جونىنەن قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارى سايكەستى سالىنۋ ٴتيىس، اۋىل-قىستاقتاردا قارتتاردى كۇتىمدەۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلارى قۇرىلىسى كۇشەيتىلىپ، ەمدەۋ مەن كۇتىمدەۋدى ۇشتاستىرۋ سىندى ساياساتتارعا رەفورما جاسالىپ جانە كەمەلدەندىرىلىپ، ۇزاق مەرزىمدىك باعىپ-قاعۋ قامسىزداندىرۋىن تۇيىندە سىناق ەتۋ كەڭەيتىلەدى، قارتتار قارتايعاندا باقىتتى بولسا، ۇرپاقتارىنىڭ بولاشاعى دا ٴماندى بولادى. نارەستە-سابيلەر كۇتىمى بارلىق وتباسىنا سايادى. ەكى بالالى بولۋعا جاپپاي جول قويۋ ساياساتى اتقارىلعاننان كەيىنگى تىڭ جاعدايلارعا قاراتا نارەستە-سابيلەر كۇتىمى جونىنەن ٴتۇرلى فورمادا قىزمەت وتەۋدى دامىتىپ، قوعامدىق كۇشتەردىڭ بالالاردى اماناتپەن باعىپ-قاعۋعا قىزمەت وتەۋ قۇرىلىمىن قۇرۋىنا قولداۋ بەرىلەدى، بالالاردىڭ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋ كۇشەيتىلەدى. وتباسىلىق قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ ساپاسىن ارتتىرىپ، كولەمىن كەڭەيتۋ جەبەلەدى. تولىق سەكتورلى ساياحات دامىتىلادى، ساياحات كاسىبى زورايتىلادى. اۆتوموبيل تۇتىنۋ ورنىقتىرىلىپ، جاڭا ەنەرگيالى اۆتوموبيل ساتىپ الۋعا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتى جالعاستى اتقارىلادى. زارياتتاۋ، سۋتەكتەندىرۋ سياقتى قۇرىلعىلار قۇرىلىسى ىلگەرىلەتىلەدى. تۇتىنۋدىڭ جاڭا قالىبى مەن جاڭا ۇلگىسى دامىتىلىپ، توراپتا تۇتىنۋ مەن توراپتان تىس تۇتىنۋدىڭ توعىسا دامۋى جەبەلىپ، تۇتىنۋدىڭ جاڭا ارتۋ تۇيىندەرى جەتىلدىرىلەدى. اۋىل-قىستاق اينالىم تورابى اقاۋسىزداندىرىلىپ، ەلەكتروندىق ساۋدا مەن جەدەل جەتكىزۋ كاسىبىنىڭ دامۋىنا قولداۋ بەرىلەدى. تۇتىنۋشىلاردىڭ ۇقىق-مۇددەسىن قورعاۋ كۇشەيتىلىپ، جۇرتشىلىقتىڭ الاڭسىز، قولايلى تۇتىنۋىنا مۇمكىندىك جاسالادى.
ۇتىمدى قارجىلاندىرۋ ۇيلەسىمدى كەڭەيتىلەدى. مەملەكەتتىڭ دامۋ ستراتەگياسى مىقتى مەڭگەرىلىپ، ٴبىر توپ ٴتۇيىندى نىساندار جەدەل اتقارىلادى. تەمىر جول قۇرىلىسىنا 800 ميلليارد يۋان، تاس جول، سۋ جولى تاسىمالىنا ٴبىر تريلليون 800 ميلليارد يۋان قارجى قوسۋدى ورىنداپ، سۋ يگىلىگىنەن جانە دە ٴبىر توپ ٴتۇيىندى ينجەنەريا جۇمىسىن باستاپ، سىچۋان-شيزاڭ تەمىر جولىن پلانداپ سالۋ تەزدەتىلىپ، قالا ارالىق قاتىناس، زات اينالىمى، قالا ىستەرى، اپاتتان ساقتانۋ جانە ونى جونگە سالۋ، حالىقتىق جانە جالپىلىق اۆياتسيا سياقتى نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى قارجىلاندىرۋ تەبىنى ارتتىرىلادى، جاڭا ۇرپاق ينفورماتسيا نەگىزدىك قۇرىلعىلارى قۇرىلىسى كۇشەيتىلەدى. بيىل ورتالىقتىڭ مەجە ەسەبى كولەمىندە ورنالاستىرىلعان قارجى 577 ميلليارد 600 ميلليون يۋان بولىپ، وتكەن جىلداعىدان 40 ميلليارد يۋان ارتتىرىلادى. نىساندىق قارجى توپتاۋ تاسىلىندە جاڭالىق اشىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى سياقتى نىسانداردىڭ كاپيتال قور سالىستىرماسى لايىقتى تومەندەتىلىپ، گۇلدەندىرۋ سيپاتتى فينانس قۇرالدارى ويداعىداي پايدالانىلادى، ٴتىپتى دە مول حالىقتىق كاپيتال ٴتۇيىندى سالا نىساندارى قۇرىلىسىنا ات سالىسۋعا تارتىلادى. حالىقتىق قارجىلاندىرۋدى قولداۋ ساياساتى تياناقتاندىرىلىپ، ۇكىمەت پەن قوعامدىق كاپيتال سەلبەستىگى ٴتارتىپتى ىلگەرىلەتىلەدى. مەردىگەر شاقىرۋ، مەردىگەرلىككە مالىمدەۋ تۇزىمىنە رەفورما جاسالادى جانە كەمەلدەندىرىلەدى. ۇكىمەت سەنىمدىلىكتى دارىپتەپ ۋادەدە تۇرۋعا باستاماشى بولىپ، استە ”جاڭا باستىق كونە ەسەپتى مويىندامايتىن“ بولماۋى، كاسىپورىنداردىڭ كەشىكتىرىلگەن اقشاسىن جىل سوڭىنان بۇرىن جارىمىنان استامىن قايتارىپ بەرۋى كەرەك، قايتالاي كەشىكتىرۋگە استە جول بەرىلمەيدى.
5) جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋ سىندى مىندەتتى ولشەم تۇتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جانە اۋىل-قىستاقتاردى گۇلدەندىرۋ تياناقتى ىلگەرىلەتىلەدى. اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل-قىستاقتى الدىمەن دامىتۋدان بۇلجىماي، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مەن اۋىل-قىستاقتاردى گۇلدەندىرۋدى ٴبىرتۇتاس جوسپارلاپ ۇلاستىرۋ كۇشەيتىلىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ نىساناسىنىڭ مەرزىمىندە ورىندالۋىنا، ديقاندار تۇرمىسىنىڭ جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى ورەگە جەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتىلەدى.
كەدەيلىكتەن شىن مانىندە ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسى ويداعىداي جۇرگىزىلەدى. ”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ٴۇشتى قامتاماسىز ەتۋدى“ ىسكە اسىرۋدا ٴدوپ كەلگەن كورنەكتى ماسەلەلەر ٴتۇيىندى تۇردە ويداعىداي شەشىلىپ، ”ٴۇش رايون، ٴۇش وبلىس“ سياقتى ەرەكشە كەدەي وڭىرلەردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ تەبىنى ارتتىرىلىپ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى كۇشەيتىلىپ، ەرەكشە كەدەي حالىققا باعىتتالعان قامتاماسىزداندىرۋ شارالارى تياناقتاندىرىلادى. كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايۋ كاسىپ سالاسىنىڭ دەمەۋىنەن قول ۇزە المايدى، كەدەي وڭىرلەردىڭ ەرەكشە، باسىمدىققا يە كاسىپ سالالارىن دامىتۋىن بار كۇشپەن سۇيەمەلدەۋ كەرەك. كەدەي رايونداردا وقۋدان قالۋدى تەجەپ، وقۋعا ٴتۇسۋدى قامتاماسىز ەتۋ ارناۋلى قيمىلىن ورىستەتىپ، وقۋدان قالۋ سالىستىرماسىن كورنەكتى ازايتىپ، ٴتۇيىندى جوعارى مەكتەپتەردىڭ اۋىل-قىستاقتان جانە كەدەي وڭىرلەردەن ارناۋلى قابىلدايتىن وقۋشى سانىن ۇزبەي ارتتىرىپ، ۇرپاقتان-ۇرپاققا جالعاسقان كەدەيلىكتى بوگەيتىن وقۋ-اعارتۋ دەگەن وسى ٴبىر تۇبىرىنەن وڭاۋ شاراسىن ويداعىداي پايدالانۋ كەرەك. ”13-بەسجىلدىقتىڭ“ كەدەيلەردى باسقا جەرلەرگە كوشىرىپ سۇيەمەلدەۋ پلان قۇرىلىسى مىندەتتەرى نەگىزىنەن ورىندالدى، ەندى جالعاستى سۇيەمەلدەۋ كۇشەيتىلەدى. كەدەيلىك قالپاعىن العان اۋدان مەن كەدەيلىكتەن ارىلعان حالىققا قاراتىلعان سۇيەمەلدەۋ ساياساتتارى جانە دە ٴبىر مەزگىل جالعاستى اتقارىلىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ تابىستارى بەكەمدەلەدى. باعالاۋ، باقىلاۋ كەمەلدەندىرىلىپ، ورتالىقتىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدى ارناۋلى ارالاپ تەكسەرۋ تابىستارى ويداعىداي پايدالانىلادى. كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ شەشۋشى ساتىسىنا جەتكەن سايىن قىزمەتتەردى شىنايى، ۇقىپتى يگەرىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ ناقتى ٴونىمى بولۋىنا، باياندى جالعاسۋىنا، تاريح سىنىنان وتە الۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
اۋىل شارۋاشىلىعى، وتە-موتە، استىق ٴوندىرىسى ويداعىداي يگەرىلەدى. ٴبىر ميلليارد 400 ميلليونعا جۋىق جۇڭگو حالقى ازىق-تۇلىك ماسەلەسىن، ٴسوز جوق، ٴوزى مەڭگەرۋى كەرەك. استىقتىڭ ٴونىم مولشەرى ورنىقتىرىلىپ، ٴونىم سورتى قۇرىلىمى ساپالىلاندىرىلادى. ەگىنجاي، سۋ يگىلىگى قۇرىلىسى كۇشەيتىلىپ، جوعارى ولشەمدەگى ەگىنجاي اۋماعى 80 ميلليون مۋدىڭ ۇستىندە تىڭنان قوسىلادى. شوشقا سياقتى مال، قۇس ٴوندىرىسى ورنىقتىرىلىپ، افريكا شوشقا وباسى سياقتى ىندەتتەردىڭ ويداعىداي الدى الىنادى جانە تىزگىندەلەدى. اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم-تەحنيكاسىنا رەفورما جاساۋ، جاڭالىق اشۋ اياق الىسى تەزدەتىلىپ، وسىزامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى كۇش سالا دامىتىلىپ، وزىق قولدانىلمالى تەحنيكانى جالپىلاستىرۋ كۇشەيتىلىپ، جاعراپيالىق بەلگى العان اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن قورعاۋ ينجەنەرياسى اتقارىلىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىن تولىق بارىستىق ماشينالاندىرۋ ىلگەرىلەتىلەدى. وتباسى ەگىس الاڭى، ديقاندار كووپەراتيۆى سياقتى جاڭاشا تيجارات سۋبيەكتىلەرى جەتىلدىرىلىپ، ۇساق ديقان قوجالىقتارىنا بەيىمدەلگەن قوعامدىق قىزمەت وتەۋ كۇشەيتىلىپ، الۋان فورماداعى كولەمدەنگەن تيجارات وركەندەتىلەدى. نەگىزگى استىق ٴوندىرۋ رايوندارىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جىنتىكتەپ مانەرلەۋىنە قولداۋ كورسەتىلەدى. اۋىلعا قايتىپ، اۋىلعا بارىپ شارۋاشىلىق قۇرۋعا، جاڭالىق اشۋعا قولداۋ كورسەتىلىپ، 1-، 2-، 3-شارۋاشىلىقتاردىڭ توعىسا دامۋى ىلگەرىلەتىلىپ، اۋدان وڭىرىندىك ەكونوميكا زورايتىلادى. جۇمىس ىستەۋدەن كىرەتىن كىرىس ديقاندار كىرىسىن مولايتۋدا نەگىزگى ۇلەستى ۇستايدى. ديقان جۇمىسكەرلەردىڭ ەڭبەكاقىسىن بەرمەي كەشەۋىلدەتۋ ماسەلەسىن تۇبىرىنەن وڭاپ، ارناۋلى اكىمشىلىك زاڭ-ەرەجەلەردى دەن قويا جاساپ، تابان ەت، ماڭداي تەرىن توككەن ديقان جۇمىسكەرلەرىنىڭ الۋعا ٴتيىستى ەڭبەكاقىسىن ۋاعىندا الۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك.
اۋىل-قىستاق قۇرىلىسى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلەدى. قۇرىلىس پلانى عىلىمي جولمەن جاسالىپ جانە اتقارىلىپ، ٴوندىرىس، تۇرمىس شارت-جاعدايى كۇش سالا جاقسارتىلادى. اۋىل-قىستاقتاردىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىن بەكەمدەپ ساپالىلاندىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارۋ جەدەلدەتىلىپ، بيىل جانە كەلەر جىل ىشىندە اۋىز سۋ قيىنشىلىعى بار حالىقتىڭ اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگى ماسەلەسى ويداعىداي شەشىلىپ، 60 ميلليون اۋىل-قىستاق حالقىن سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيى جوعارىلاتىلادى. اۋىل-قىستاق ەلەكتر تورابىنىڭ دارەجەسىن كوتەرىپ جاڭالاۋدىڭ جاڭا كەزەكتى جۇمىسى ورىندالادى. اۋىل-قىستاق تاس جولىنان 200 مىڭ كيلومەترى تىڭنان، قايتا سالىنادى. اۋىل-قىستاقتىڭ حاۋىپتى ۇيلەرىن جاڭالاۋ جالعاستى ىلگەرىلەتىلەدى. اۋىل-قىستاق قونىستانۋ ورتاسىن وڭاۋدى جەر جاعدايىنا قاراي جۇرگىزىپ، ”دارەتحانا توڭكەرىسىن“، قوقىر-قوقسىق، لاس سۋلاردى جونگە سالۋدى ىلگەرىلەتىپ، كورىكتى اۋىل-قىستاق گۇلدەندىرىلەدى.
اۋىل-قىستاق رەفورماسى جاپپاي تەرەڭدەتىلەدى. اۋىل-قىستاق جەرىن پايدالانۋعا الۋ، كوللەكتيۆ تيجاراتىندىق قۇرىلىستىق جەردى بازارعا سالۋ، قورا-جايلىق جەر ٴتۇزىمى رەفورماسىن تۇيىندە سىناق ەتۋ تابىستارى جالپىلاستىرىلادى. كوللەكتيۆ مال-مۇلىك ۇقىعى، كوللەكتيۆ ورمان ۇقىعى، مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورمان ٴوڭىرى مەن ورمان الاڭى، تىڭ يگەرۋ، قامداۋ-ساتۋ كووپەراتيۆى، ت.ب. رەفورمالار تەرەڭدەتىلەدى. اۋىل شارۋاشىلىعىن قولداۋ، قورعاۋ جۇيەسىنە رەفورما جاسالىپ، كەمەلدەندىرىلىپ، استىق باعاسىنىڭ بازارلانۋ جولىمەن قالىپتاسۋ مەحانيزمى اقاۋسىزداندىرىلادى. اۋىل شارۋاشىلىعىن ساياساتتىق قامسىزداندىرۋ رەفورماسىنىڭ سىناق تۇيىندەرى كەڭەيتىلەدى. اۋىل-قىستاققا فينانستىق قىزمەت وتەۋدە جاڭالىق اشىلادى جانە كۇشەيتىلەدى. اۋىل-قىستاق رەفورماسى باياندى تەرەڭدەتىلىپ، ۇلان-بايتاق اۋىل-قىستاقتاردا تىڭ تىرشىلىك تىنىسى مەن ومىرشەڭدىك تاسقىندايتىن بولادى.
6) وڭىرلىك سايكەسە دامۋ جەبەلىپ، جاڭاشا قالا-قالاشىقتانۋ ساپاسى جوعارىلايدى. دامۋدىڭ تەڭ، بىركەلكى بولماۋ ماسەلەسىن شەشۋدى توڭىرەكتەپ، قاتىستى مەحانيزمدەر مەن ساياساتتارعا رەفورما جاساپ كەمەلدەندىرىپ، نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ تەڭگەرىمدىلىگى جەبەلىپ، وڭىرلىك باسىمدىقتىڭ ٴبىر-ٴبىرىن تولىقتاپ، قالا مەن اۋىلدىڭ توعىسا دامۋى ىلگەرىلەتىلەدى.
وڭىرلىك دامۋ جۇيەسى ساپالاندىرىلادى. باتىس بولىكتى اشۋدىڭ، رەفورمالاۋدىڭ تىڭ ساياسات، شارالارى بەلگىلەنىپ، باتىس بولىك وڭىرلەرىندەگى كاسىپورىندارعا تابىس باجىسى جاعىنان جەڭىلدىك جاساۋ ساياساتتارى مەرزىمى تولعان سوڭ جالعاستى اتقارىلادى. شىعىس سولتۇستىكتى جاپپاي گۇلدەندىرۋ، ورتا بولىكتەگى وڭىرلەردى كوركەيتۋ، شىعىس بولىكتى الدىمەن دامىتۋ سىندى رەفورمادا جاڭالىق اشۋ شارالارى تياناقتاندىرىلادى جانە كەمەلدەندىرىلەدى. بەيجيڭ-تيانجين-حىبەيدىڭ سەلبەسە دامۋىندا ‐‐ بەيجيڭ قالاسىنىڭ استاناعا جاتپايتىن فۋنكتسيالارىن سەيىلتىپ، شيۇڭ-ان جاڭا رايونىن جوعارى ولشەممەن سالۋ ٴتۇيىن ەتىلەدى. گۋاڭدۇڭ-شياڭگاڭ-اۋمىن شىعاناق رايونى پلان باعدارلاماسى تياناقتاندىرىلىپ، ەرەجەلەردىڭ ۇلاسۋى جەبەلىپ، وندىرگىش كۇش فاكتورىنىڭ جىلجۋى مەن ادامدار بارىس-كەلىسىنىڭ قولايلى بولۋى ىلگەرىلەتىلەدى. چاڭجياڭ اتىراۋى وڭىرلەرىن ٴبىرتۇلعالاندىرىپ دامىتۋ مەملەكەتتىك ستراتەگيا دەڭگەيىنە كوتەرىلىپ، دامىتۋ پلان باعدارلاماسى جاسالىپ اتقارىلادى. چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىن دامىتۋدا جوعارى، ورتا، تومەن اعارىنىڭ ٴوزارا سەلبەسۋدەن جازباي، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاپ قالپىنا كەلتىرۋدى جانە جالپىلىق قاتىناس تاسىمالى جۇيەسىنىڭ قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. بايلىق قاينارىندىق وڭىرلەردىڭ شارۋاشىلىق تيپىن جاڭالاۋىنا قولداۋ كورسەتىلەدى. توڭكەرىستىك بايىرعى رايون، ۇلتتىق وڭىرلەر، شەكارا وڭىرلەر جانە كەدەي وڭىرلەردىڭ دامۋىنداعى جەتەرسىزدىكتەر جەدەل تولىقتانادى. جاسىل ەكونوميكا بارىنشا دامىتىلىپ، تەڭىز-مۇحيت ورتاسى قورعالىپ، تەڭىز-مۇحيتتىق قۇدىرەتتى ەل قۇرىلادى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
