حالىق شارۋاشىلىعى مەن الەۋمەتتىك دامۋدىڭ 2018-جىلدىق جوسپارىنىڭ اتقارىلۋ احۋالى جانە 2019-جىلدىق جوسپار جوباسى تۋرالى بايانداما(6)
ــــ 13-كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 2-ماجىلىسىندە 2019-جىلى 3-ايدىڭ 5-كۇنى جاسالدى
مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورمالاۋ كوميتەتى
2019.07.01 11:24 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
4) جاڭاشىل ەل بولۋ تەزدەتىلەدى. دامۋدى جاڭالىق اشۋ ارقىلى ىلگەرىلەتۋ ستراتەگياسى تياقتاندىرىلىپ، كوپ بولىپ شارۋاشىلىق قۇرۋ، جالپى جۇمىلىپ جاڭالىق اشۋ دەڭگەيى جوعارىلاتىلىپ، اسكەري ورىندار مەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ سايكەسە وتىرىپ جاڭالىق اشۋى جەبەلىپ، جاڭالىق اشۋ قابىلەتى مەن ونىمدىلىگى جاپپاي جوعارىلاتىلادى.
ٴبىرىنشى، مەملەكەتتىڭ جاڭالىق اشۋ جۇيەسى قۇرىلىسى كۇشەيتىلەدى. جاڭا كەزەكتى جاپپاي جاڭالىق اشۋ رەفورما سىناعى زەرتتەلەدى جانە جوسپارلانادى. عىلىم-تەحنيكا ٴتۇزىلىسى رەفورماسى باياندى جۇرگىزىلىپ، عىلىمي زەرتتەۋ ورگاندارى مەن قىزمەتكەرلەرىنە اناعۇرلىم كوپ ٴوزىن-ٴوزى باسقارۋ ۇقىعىن بەرۋگە قاتىستى ساياساتتاردىڭ دايەكتى تياناقتانۋى مىقتى يگەرىلەدى. عىلىم-تەحنيكالىق جاسامپازدىق جەتىستىكتەرىنىڭ عىلىمي، تەحنيكالىق، ەكونوميكالىق قۇنىن باعالاۋ تۇزىمىنە رەفورما جاسالىپ، عىلىمي زەرتتەۋ جەتىستىكتەرىنىڭ وندىرگىش كۇشكە اينالۋىن تەزدەتۋ ىلگەرىلەتىلەدى. جاڭالىق اشۋدى، ساپانى، قوسقان ۇلەستى باعىت ەتكەن عىلىم-تەحنيكا دارىندىلارىن باعالاۋ-شابىتتاندىرۋ جۇيەسى اقاۋسىزداندىرىلادى جانە قۇرىلادى. مەملەكەتتىڭ عىلىم-تەحنيكانى دامىتۋدىڭ ورتا، ۇزاق مەرزىمدىك جاڭا كەزەكتى جوسپارى جاسالادى. نەگىزدىك زەرتتەۋگە باعىتتالعان ورنىقتى، باياندى قوسىلىم ارتتىرىلادى. مەملەكەتتىڭ عىلىم-تەحنيكالىق كەلەلى ارناۋلى نىساندارى مەن عىلىم-تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ 2030 ـــ ٴىرى نىسانىنىڭ اتقارىلۋى تەزدەتىلەدى. اشىق، سايكەستى، جوعارى ٴونىمدى جالپىلىق تەحنيكانى زەرتتەۋ-اشۋ تەكشەسى قۇرىلىپ، سۇرانىستى باعدار، كاسىپورىندى نەگىزگى تۇلعا ەتكەن ٴوندىرۋ، وقىتۋ، زەرتتەۋ ٴبىرتۇلعالانعان جاڭالىق اشۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ تەزدەتىلەدى. حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ العاشقى جاڭالىق اشۋىنا بارىنشا قولداۋ بەرىلەدى، جوعارى تەحنيكالى حالىقتىق كاسىپورىندى ٴوز ىشىنە العان جەتەكشى كاسىپورىنداردىڭ كەلەلى عىلىم-تەحنيكا نىساندارىنا باستاماشى بولۋىنا قولداۋ كورسەتىلەدى، كاسىپورىن، عىلىمي زەرتتەۋ ورگاندارى جانە جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ جاڭالىق اشۋ بايلىعىن بىرىكتىرىپ، ورتاق پايدالانىلۋى كۇشەيتىلەدى. ونەركاسىپ نەگىزىن كۇشەيتۋ ينجەنەرياسىندا سايكەسە وتىرىپ قامال الۋ كۇشەيتىلەدى، كاسىپ سالاسى جەلىسى جالپى بارىسىنىڭ تۇتاسۋىنان ۇلگى كورسەتۋ جانە ونى قولدانۋ ىلگەرىلەتىلەدى. مەملەكەتتىك تاجىريبەحانانى ورنالاستىرۋ مىقتى يگەرىلىپ، مەملەكەتتىڭ ٴتۇيىندى تاجىريبەحانا جۇيەسى جاڭادان قۇرىلادى. ٴتۇيىندى عىلىم-تەحنيكا نىساندارىن ۇيىممداستىرۋ باسقارۋ كەمەلدەندىرىلەدى، مەملەكەتتىڭ كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋ ورتالىعى قۇرىلىسى كۇشەيتىلىپ، مەملەكەتتىڭ جاڭا ٴبىر توپ دەربەس جاڭالىق اشۋدا ۇلگى كورسەتۋ رايون قۇرىلىسىنا قولداۋ كورسەتىلىپ، ماڭىزدى سالالاردا ٴبىرقىدىرۋ مەملەكەتتىك جاساۋ كاسىبىندە جاڭالىق اشۋ ورتالىعى ورنالاستىرىلادى جانە قۇرىلادى. بەيجيڭ-تيانجين-حىبەي سەلبەسىپ جاڭالىق اشۋ ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ تەزدەتىلەدى، بەيجيڭ، شاڭحاي عىلىم-تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ورتالىعى قۇرىلىسىنا قولداۋ بەرىلەدى، بەيجيڭنىڭ حۋايروۋ رايونىنداعى، شاڭحايدىڭ جاڭجياڭ رايونىنداعى، انحۇيدىڭ حىفەي قالاسىنداعى وسى ٴۇش كەشەندى مەملەكەتتىك عىلىم ورتالىعى قۇرىلىسىنا قولداۋ بەرىلەدى، چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ دامۋى، چاڭجياڭ اتىراۋى ٴوڭىرىنىڭ ٴبىرتۇلعالانىپ دامۋ ستراتەگياسى عىلىم-تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ارقىلى سۇيەمەلدەنەدى، گۋاڭدۇڭ-شياڭگاڭ-اۋمىن شىعاناعىندا حالىقارالىق عىلىم-تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ ورتالىعىن قۇرۋ زەرتتەلەدى جانە ونى قۇرۋ پارمەندى قولداۋعا يە بولادى، سونىمەن قاتار، كەشەندى مەملەكەتتىك عىلىم ورتالىعى قۇرىلىسى ورنالاستىرىلادى.
ەكىنشى، جاڭالىق اشۋدىڭ، شارۋاشىلىق قۇرۋدىڭ جوعارى ساپادا دامۋى باياندى ىلگەرىلەتىلەدى. دارەجەسى جوعارىلاعان ”جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋداعى“ ماڭىزدى مىندەتتەردى تياناقتاندىرۋ تەزدەتىلەدى. جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ ورتاسى ونان ارى وڭالىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋدى سۇيەمەلدەيتىن ٴتۇرلى ساياساتتاردىڭ تياناقتانۋى ىلگەرىلەتىلەدى، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ جۇيەسى اقاۋسىزداندىرىلىپ، شارۋاشىلىق جەتىلدىرۋ بازاسىنىڭ ٴتۇرلى دانەكەرى بەلسەندى دامىتىلىپ، اۋىس-ٴتۇيىس پەن بايلىقتان تەڭ يگىلكتەنۋدى ايگىلەيتىن تەكشە جاسالادى. ٴبىلىم مەنشىك ۇقىعىن قورعاۋ جاپپاي كۇشەيتىلىپ، ٴبىلىم مەنشىك ۇقىعى ساۋداسى، باعالاۋ سىندى جاقتاردى قامتىعان قىزمەت وتەۋ جۇيەسى اقاۋسىزداندىرىلىپ، ٴبىلىم مەنشىك ۇقىعىنا قول سۇققانداردى جازالاۋ سيپاتىنداعى تولەم تولەۋ ٴتۇزىمى ورناتىلادى. شارۋاشىلىق قۇرۋدى قارجىلاندىرۋدىڭ دامۋىن سۇيەمەلدەيتىن قاتىستى ساياساتتار اناعۇرلىم كەمەلدەندىرىلىپ، جاڭالىق اشۋدىڭ، شارۋاشىلىق قۇرۋدىڭ ارناۋلى فينانستىق زايومدارىن، جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق جەتىلدىرۋ ارناۋلى زايومدارىن تاراتۋ شابىتتاندىرىلادى. مەملەكەتتىڭ جاڭادان گۇلدەنگەن شارۋاشىلىق قۇرۋدى قارجىلاندىرۋعا جەتەكتەۋ قورىنىڭ ۇتىمدى اينالىمى ىلگەرىلەتىلىپ، جاڭادان گۇلدەنگەن سالالاردا شارۋاشىلىق قۇرۋدى قارجىلاندىرۋ بىرلەستىگى قۇرىلادى. 2019-جىلعى مەملەكەتتىك جاڭالىق اشۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ اپتالىعى ويداعىداي وتكىزىلەدى.
ٴۇشىنشى، اسكەري ونەركاسىپ پەن حالىقتىق ونەركاسىپتىڭ توعىسپالى ىشكەرىلەي دامۋى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلەدى. مەملەكەتتىڭ اسكەري ونەركاسىپ پەن حالىقتىق ونەركاسىپتى توعىستىرۋ كەلەلى ۇلگى نىساندارى مەن اسكەري ونەركاسىپ پەن حالىقتىق ونەركاسىپتىڭ توعىسۋىندا جاڭالىق اشۋدان ۇلگى كورسەتۋ رايونى قۇرىلىسى ىشكەرىلەي جەبەلىپ، اسكەري ونەركاسىپ پەن حالىقتىق ونەركاسىپ توعىسقان كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى جەبەلىپ، اسكەري ونەركاسىپ پەن حالىقتىق ونەركاسىپتىڭ توعىسۋىنىڭ ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن جەتىلدىرۋ مەن نىعايتۋداعى ماڭىزدى تىرەكتىك رولى تولىق ساۋلەلەندىرىلەدى. ەكونوميكالىق قۇرىلىس نىساندارىنداعى قورعانىستىق تالاپتاردى دايەكتىلەندىرۋدى تۇيىندە سىناق ەتۋ پارمەندى شارالارمەن ىشكەرىلەي ورىستەتىلىپ، بىرگە قۇرۋ، تەڭ يگىلىكتەنۋ، تەڭ پايدالانۋ ىسكە اسىرىلادى. اسكەري ونەركاسىپ پەن حالىقتىق ونەركاسىپ توعىسقان ٴتۇزىلىس-مەحانيزم اقاۋسىزداندىرىلىپ، ”حالىقتىق كاسىپورىننىڭ اسكەري ونەركاسىپ ونىمدەرىن ساتىپ الۋعا ارالاسۋىنداعى“ قامالدار تالقاندالىپ، ”اسكەري ٴوندىرىستىڭ حالىقتىق وندىرىسكە اۋىسۋ“ تەبىنى ارتتىرىلادى. ارمياعا دا، جەرگىلىكتى ورىنعا دا قاجەت دارىندىلاردى جەتىلدىرۋ مەحانيزمى اقاۋسىزداندىرىلىپ، ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ دارىندىلارىنىڭ ٴبىر-بىرىنە اۋىسۋ ارنالارى بوگەتسىزدەندىرىلەدى. قورعانىستىق اسكەري ونەركاسىپ ٴوندىرىس قۋاتى قۇرىلىسى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلىپ، حالىق شارۋاشىلىعىنىڭ جۇمىلدىرۋ ورنالاسىمى ونان ارى ساپالىلاندىرىلادى. اسكەري ونەركاسىپ پەن حالىقتىق ونەركاسىپتى توعىستىرۋ جونىندە جان-جاقتىلى زاڭ شىعارۋ ىلگەرىلەتىلەدى. اسكەري ونەركاسىپ كاسىپورىنداردىڭ ارالاس مەنشىك ٴتۇزىمى رەفورماسىن تۇيىندە سىناق ەتۋ جالعاستى ىشكەرىلەتىلەدى. اسكەري جانە حالىقتىق عىلىم-تەحنيكا جەتىستىكتەرىنىڭ قوس باعىتتا اۋىسىپ قولدانىلۋى كۇشەيتىلەدى. مەملەكەتتىڭ اسكەري ونەركاسىپ پەن حالىقتىق ونەركاسىپكە الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ تەكشەسىنىڭ يقۋاتى توعىستىرىلا كەڭەيتىلەدى.
5) ٴتۇيىندى سالالارداعى رەفورما جالعاستى ىشكەرىلەتىلەدى. باس شۋجي
شي جينپيڭنىڭ رەفورمالاۋ، ەسىك اشۋدىڭ 40 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جيىنىندا سويلەگەن ٴسوزىنىڭ رۋحى جاپپاي دايەكتى تياناقتاندىرىلىپ، رەفورمانىڭ جەتەلەۋ رولى ۇزدىكسىز كۇشەيتىلىپ، ميكرو سۋبيەكتتەردىڭ ومىرشەڭدىگىن كۇشەيتۋ ٴتۇيىن ەتىىلپ، ەكونوميكالىق ٴتۇزىلىس رەفورماسىنىڭ ىشكەرىلەي، تىڭعىلىقتى جۇرگىزىلۋى ىلگەرىلەتىلەدى.
ٴبىرىنشى، ”ۇكىمەت قۇرىلىمدارىن ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋ مەن باسقارۋدى ۇشتاستىرۋ، قىزمەت وتەۋدى ساپالىلاندىرۋ“ رەفورماسى تەرەڭدەتىلەدى. جۇڭگونىڭ تيجارات-ساۋدا ورتاسىن باعالاۋ جۇيەسى كەمەلدەندىرىلىپ، باعالاۋ، تالداۋ جاساۋ جۇيەسى اقاۋسىزداندىرىلادى. توتە قاراستى قالالاردا، جوسپارى بولەك جاسالاتىن قالالاردا، كەيبىر ولكە ورتالىق قالالارى مەن ايماق دارەجەلى قالالاردا تيجارات-ساۋدا ورتاسىن باعالاۋ ورىستەتىلىپ، بۇكىل ەل كولەمىندە تيجارات-ساۋدا ورتاسى دارەجەسى جاپپاي جاقسارتىلىپ، تۇزىمدىك ساۋدانىڭ وزىندىك قۇنى تومەندەتىلەدى. بازارعا كىرۋگە رۇقسات ەتىلمەيتىندەر تىزىمدىگى ٴتۇزىمىن جاپپاي اتقارۋ ىلگەرىلەتىلىپ، تىزىمدىكتى يكەمدى رەتتەۋ مەحانيزمى ورناتىلىپ جانە اقاۋسىزداندىرىلىپ، تىزىمدىك ينفورماتيساسىن اشىق ۇستاۋ مەحانيزىمى ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىلىپ، ”تيىم سالىنباعانداردىڭ بازارعا كىرۋىنە رۋقسات ەتۋدى“ جاپپاي تياناقتاندىرۋ ىلگەرىلەتىلەدى. اكىمشىلىك رۇقسات تۇرلەرىنىڭ ٴبىر توبىن جانە دە كۇشىنەن قالدىرۋ ىلگەرىلەتىلىپ، ٴتۇسى وزگەرگەن ٴتۇرلى تەكسەرىپ بەكىتۋ جانە رۇقسات تۇرلەرى جەدەل جونگە سالىنىپ، اكىمشىلىك جازا تۇرلەرى ىقشامدالىپ، جۇيەگە تۇسىرىلەدى. ينجەنەريالىق قۇرىلىس نىساندارىن تەكسەرىپ بەكىتۋ ۋاقىتى بارىنشا قىسقارتىلىپ، كاسپورىن قۇرۋ، ساۋدا ماركا تىركەتۋ، مال-مۇلىكتى تىزىمدەۋ، ەلەكتردەن يگىلىكتەنۋ، شەكارا اتتاعان ساۋدا سياقتى ىستەردى ٴبىتىرۋ بۋىندارى، ۋاقىتى قىسقارتىلىپ، وزىندىك قۇنى تومەندەتىلەدى، اكىمشىلىك تەكسەرىپ بەكىتۋدەگى ٴتۇرلى دانەكەرلىك قىزمەت وتەۋ ىستەرى ونان ارى رەتتەلىپ، جۇيەگە تۇسىرىلەدى. كاسىپتىك قوعامدار مەن ساۋدا قوعامدارىن اكىمشىلىك ورگانداردان ايىرۋ رەفورماسى جاپپاي جۇرگىزىلىپ، زاڭ-تۇزىمدەنگەن، حالىقارالانعان، قولايلىلانعان تيجارات-ساۋدا ورتاسى جاراتىلادى. ساۋدا ىستەرى ٴتۇزىمى رەفورماسى تەرەڭدەتىلىپ، ”كۋالىك پەن كىناشكانى ايىرۋ“ رەفورماسى جالپى جۇزدىك قامتۋ بەلسەندى ىلگەرلەتىلەدى، كاسپورىنداردى تىزىمنەن ٴوشىرۋدى قولايلىلاندىرۋ رەفورماسى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلەدى، پاتەنتتى تەكسەرۋ جانە تاۋار ماركانى تىركەۋ ۋاقىتى جالعاستى قىسقارتىلادى. تەكسەرىلەتىندەردى كەز-كەلگەن ۋاقىتتا تەكسەرۋ، زاڭ اتقارۋشىلاردى كەز-كەلگەن ۋاقىتتا جىبەرۋ، تەكسەرۋ ناتيجەسىن دەركەزىندە جاريالاۋ نەگىزگى ٴتاسىل، ٴتۇيىندى باقىلاۋ-باسقارۋ تولىقتاما، سەنىمدىلىكتى باقىلاۋ-باسقارۋ نەگىز ەتىلگەن جاڭا ۇلگىدەگى باقىلاۋ-باسقارۋ مەحانيزمىن قۇرۋ جەدەلدەتىلىپ، بازاردى باقىلاۋ-باسقارۋ سالاسىندا تاراۋلار ارا تەكسەرىلەتىندەردى كەز-كەلگەن ۋاقىتتا تەكسەرۋ، زاڭ اتقارۋشىلاردى كەز-كەلگەن ۋاقىتتا جىبەرۋ، تەكسەرۋ ناتيجەسىن دەركەزىندە جاريالاۋ سىندى باقىلاۋ- باسقارۋ جۇرگىزىلىپ، مونوپوليالاۋ مەن جوسىقسىز باسەكەگە قارسى زاڭ اتقارۋ كۇشەيتلەدى. ”ينتەرنەت + ۇكىمەتتىك قىزمەت وتەۋ“ پارمەندى ىلگەرلەتىلىپ، ”سيفرلى ۇكىمەت“ قۇرىلىسى كۇشەيتىلىپ، مەملەكەت بويىنشا ٴبىرتۇلعالانعان توراپتا اكىمشىلىك قىزمەت وتەۋ تەكشەسىن قۇرۋ مىقتى مەڭگەرىلەدى، ٴبىر توراپتا ٴبىتىرۋدى، باسقا جەردە ٴبىتىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ تەزدەتىلەدى. مەملەكەتتىڭ اكىمشىلىك ىستەر ينفورماتسيا جۇيەسىن باسقارۋ ٴادىسى جارىققا شىعارىلىپ، مەملەكەتتىڭ اكىمشىلىك ىستەر ينفورماتسياسى جۇيەسى ٴتىزىمىن باسقارۋ مەحانيزمى ورناتىلادى جانە كەمەلدەندىرىلەدى.
ەكىنشى، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتال مەن مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىن رەفورماسى ىلگەرىلەتىلەدى. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسپورىن رەفورماسى جونىندەگى ”1+N“ ساياساتتىق قۇجاتتاردى ناقتىلى تياناقتاندىرۋ جانە ٴتۇرلى رەفورما سىناق تۇيىندەرىنىڭ تاجىريبە جەتىىستىكتەرىن جالپىلاستىرۋ، قولدانۋ تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلەدى، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالعا ۇقىق بەرىپ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ ٴتۇزىلىسىن رەفورمالاۋ جوباسى اتقارىلىپ، جان-جاقتىلى رەفورما تەرەڭدەتىلىپ، كاسىپتىك مەڭگەرۋشى قاتارلى تۇزىمدەر ورناتىلىپ، دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا الدىڭعى ورىنداعى تاڭداۋلى كاسىپورىندار جەتىلدىرىلەدى. ماڭىزدى سالالاردا ارالاس مەنشىك ٴتۇزىمى رەفورماسى ىلگەرىلەتىلىپ، قىزمەتكەرلەردىڭ جارنا يەلەۋى سىندى سايكەستى ساياساتتار كەمەلدەندىرىلىپ، جاي باسەكە سالاسىنداعى مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ ارالاس مەنشىك ٴتۇزىمى رەفورماسى جەدەلدەتىلىپ، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىنا ارالاسۋى بەلسەندى ىلگەرىلەتىلەدى. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالدى كۇشەيتۋ، ساپالىلاندىرۋ، ۇلعايتۋعا تاباندى بولىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى شارۋاشىلىقتى ستراتەگيالىق جاقتان قايتا ۇيىمداستىرۋ جانە ورنالاستىرۋ ساپالىلاندىرىلىپ، كاسىپورىن باسقارۋدان كاپيتال باسقارۋعا قاراي ويىسۋدى جۇزەگە اسىرۋ قادامى جەدەلدەتىلىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالىمەن قارجىلاندىرىلعان سەرىكتەستىكتەردىڭ ٴبىر توبى قايتا قۇرىلىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالمەن شارۋاشىلىق جۇرگىزەتىن سەرىكتەستىكتەردىڭ ٴبىر توبى قۇرىلىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالمەن قارجىلاندىرىلعان، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالمەن شارۋاشىلىق جۇرگىزەتىن سەرىكتەستىكتەردى تۇيىندە سىناق ەتۋ جاعىندا ٴتىپتى دە مول تابىسقا جەتۋ ىلگەرىلەتىلەدى. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتال تيجاراتى مەجە ەسەبىن اتقارۋ كولەمى زەرتتەپ كەڭەيتىلىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالمەن شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ مەجە ەسەبىن جاي الەۋمەتتىك مەجە ەسەپكە ەنگىزۋ سالىستىرماسى جوعارىلاتىلادى. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاپيتالدىڭ ٴبىر ٴبولىمىن قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ قورىن تولىقتىرۋعا ٴبولىپ اۋدارۋ ۇزدىكسىز توپقا ٴبولىپ ىلگەرىلەتىلەدى. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسپورىنداردىڭ ەڭبەك اقى بەلگىلەۋ مەحانيزمى رەفورماسى ىشكەرلەي جۇرگىزىلەدى.
ٴۇشىنشى، ٴتۇيىندى سالالارداعى رەفورما تەرەڭدەتىلەدى. مۇناي، تابيعي گاز ٴتۇزىلىسى رەفورماسى تەرەڭدەتىلىپ، مەملەكەتتىك مۇناي-تابيعي گاز قۇبىر تورابى سەرىكتەستىگى ۇيىمداستىرىلىپ قۇرىلىپ، قۇبىر ارقىلى جەتكىزۋ مەن ساتۋدى ٴبولۋ جۇزەگە اسىرىلادى. مۇناي مەن تابيعي گازدى بارلاۋ، اشۋ رۋحسات شەكتەمەسىنە ىرىق بەرىلىپ، قوعامدىق كاپيتالدى بەلسەندىلىكپەن تارتۋ ارقىلى مۇناي-تابيعي گازدى بارلاۋ، اشۋ تەبىنى كۇشەيتىلەدى. ەلەكتر كۇشى ٴتۇزىلىسى رەفورماسى تەرەڭدەتىلىپ، ساۋدا قۇرىلىمدارىنىڭ دەربەس جۇيەلى اينالىمى ىلگەرىلەتىلەدى، ەلەكتردى بازارلاندىرىپ ساۋداعا سالۋ جەدەلدەتىلىپ، دايىن ەلەكتر بازارى قۇرىلىسىن تۇيىندە سىناق ەتۋ ورنىقتى ىلگەرىلەتىلىپ، ەلەكتر مولشەرىن ارتتىرۋ، ەلەكتر ۇلەستىرۋ كاسىبىنە رەفورما جاساۋدى تۇيىندە سىناق ەتۋ كەڭەيتىلەدى. وزىندىك قۇندى باقىلاۋ-تەكسەرۋدى كۇشەيتۋ نەگىزىندە، باقىلاۋ-باسقارۋدىڭ ەكىنشى كەزەگىندە ەلەكتر جەتكىزۋ-ۇلەستىرۋ باعاسى رەفورماسى ىشكەرلەي جۇرگىزىلىپ، مۇناي، تابيعي گاز، قاتىناس-تاسىمال قاتارلى ٴتۇيىندى سالالارداعى باعا رەفورماسى جالعاستى ىلگەرىلەتىلەدى. پوچتا جانە تەمەكى سالاسىنىڭ ٴتۇزىلىس رەفورماسى تەرەڭدەتىلەدى.
ٴتورتىنشى، ماڭىزدى فاكتورلاردى بازارلاندىرىپ ورنالاستىرۋ ساپالىلاندىرىلادى. ماڭىزدى فاكتورلاردى بازارلاندىرىپ ورنالاستىرۋدى كەمەلدەندىرۋ جونىندەگى پىكىر جاسالىپ، ماڭىزدى فاكتورلاردىڭ بازارعا كىرۋ، ولاردى باقىلاپ-باسقارۋ، شەگىنىپ شىعۋ تۇزىمدەرى كەمەلدەندىرىلەدى. ادام كۇشى بايلىعى بازارى قۇرىلىسى ىشكەرلەي جۇرگىزىلىپ، ادام كۇشى بايلىعىنىڭ ەركىن، ٴتارتىپتى اينالىمى جەبەلەدى. قارجىلاندىرۋ، قارجى قۇراۋ ٴتۇزىلىسى مەحانيزمى كەمەلدەندىرىلىپ، قارجىلاندىرۋعا، قارجى قۇراۋعا قىزمەت وتەۋدى جەتەكتەپ، تيپىن وزگەرتۋ جەدەلدەتىلىپ، قارجىلاندىرۋدى تەكسەرىپ بەكىتۋدى قولايلىلاندىرۋ ۇزدىكسىز جۇيەگە تۇسىرىلەدى، كاسىپورىندار قارجىلاندىرۋ نىساندارى جونىنەن ۋادە بەرۋ ٴتۇزىمى رەفورماسى تەرەڭدەتىلەدى. مەملەكەت مەنشىگىندەگى جەردەن اقىلى پايدالانۋ كولەمى كەڭەيتىلىپ، ونەركاسىپكە پايدالانىلاتىن جەردى بازارلاندىرىپ ۇلەستىرۋ رەفورماسىن تۇيىندە سىناق ەتۋ تەرەڭدەتىلىپ، ونەركاسىپكە پايدالانىلاتىن جەردى 1-دارەجەلى بازاردا ٴتۇرلى فورمالارمەن وتكەرمەلەۋ جانە 2-دارەجەلى بازاردا تارتىپپەن اينالىمعا سالۋ ىلگەرلەتىلەدى، اۋىل-قىستاقتاردا كوللەكتيۆتىك تيجارات سيپاتىنداعى قۇرىلىسقا پايدالانىلاتىن جەردى بازارعا سالۋ ىشكەرىلەي جۇرگىزىلەدى. الەۋمەتتىك بايلىق ساۋداسى تەكشەسى رەتتەلىپ، تەڭ يگىلىكتەنۋ جەبەلەدى. تەحنيكالىق ماڭىزدى فاكتورلاردى بازارلاندىرىپ ۇلەستىرۋ تەرەڭدەتىلىپ، مىندەتتىك عىلىم-تەحنيكا جەتىستىكتەرىنىڭ مەنشىك ۇقىعى ٴتۇزىمى رەفورماسى جونىندە ىزدەنىس جاسالادى. دەرەك ينفورماتسيا ماڭىزدى فاكتورىن بازارلاندىرىپ ۇلەستىرۋ ىلگەرىلەتىلىپ، جەكە ينفورماتسيا جونىندە ۇقىق بەرۋ جانە ٴىرى دەرەك ساۋداسى ٴتۇزىمى كەمەلدەندىرىلەدى.
بەسىنشى، قازىنا-باجى، فينانس ٴتۇزىلىسى رەفورماسى تەرەڭدەتىلەدى. شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ، قۇتقارۋ، تابيعي بايلىق قاتارلى سالالاردا ورتالىق پەن جەرگىلىكتى قازىنانىڭ ٴىس ۇقىعى مەن شىعىس جاۋاپكەرلىگىن ٴبولۋ رەفورماسى جوباسى جاسالادى. جەرگىلىكتى باجى جۇيەسى اقاۋسىزداندىرىلىپ، ورتالىق پەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ كىرىسىن ٴبولۋ رەفورماسى ىلگەرىلەتىلەدى. مەجە ەسەپتى قىزمەت ونىمدىلىگى بويىنشا باسقارۋ جاپپاي اتقارىلادى. ارتقان قۇن باجىسى رەفورماسى تەرەڭدەتىلىپ، مەرزىم سوڭىندا دولايلاستىرىپ باجى قايتارۋ ٴتۇزىمى بىرتىندەپ ورناتىلادى. شاڭحاي اكتسيا ساۋدا ورنىندا عىلىم تەحنيكالىق جاڭالىق اشۋ بازارى جانە تۇيىندە سىناق ەتۋدى تىركەتۋ ٴتۇزىمى ورناتىلىپ، بازارعا شىعارىلعان سەرىكتەستىكتىڭ جارناسىن قايتا ساتىپ الۋ ٴتۇزىمى كەمەلدەندىرىلىپ، بازارعا شىعارىلعان سەرىكتەستىكتىڭ اقشالاي تابىس ٴبولىسى مەن شەگىنىپ شىعۋ مەحانيزمى اناعۇرلىم كەمەلدەندىرىلەدى. اقشا ساياساتى مەن ماكرولىق بايىپتى باسقارۋ ساياساتى سياقتى قوس تىرەكتى تىزگىندەۋ جۇلگەسى كەمەلدەندىرىلىپ، ٴتىپتى دە كوپ فينانس قيمىلى، فينانس بازارى، فينانىس قۇرىلىمى جانە فينانس نەگىزدىك قۇرىلعىلارى ماكرولىق بايىپتى باسقارۋ ساياساتى جۇلگەسىنە ەنگىزىلەدى. جالپى سىرتقى قارىز بەن شەكارا اتتاعان كاپيتالدى باسقارۋ جۇيەسى كەمەلدەندىرىلەدى. جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ فينانسىن باقىلاۋ-باسقارۋ ٴتۇزىلىسى كەمەلدەندىرىلىپ، زاڭسىز فينانس قۇرىلىمدارى مەن زاڭسىز فينانس قيمىلدارىنا قاتاڭ سوققى بەرىلەدى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
