حالىق شارۋاشىلىعى مەن الەۋمەتتىك دامۋدىڭ 2018-جىلدىق جوسپارىنىڭ اتقارىلۋ احۋالى جانە 2019-جىلدىق جوسپار جوباسى تۋرالى بايانداما(8)
ــــ 13-كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ 2-ماجىلىسىندە 2019-جىلى 3-ايدىڭ 5-كۇنى جاسالدى
مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورمالاۋ كوميتەتى
2019.07.01 11:24 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
7) قالا مەن اۋىلدىڭ، وڭىرلەردىڭ سايكەستى دامۋى جەبەلەدى. دامۋ بىركەلكى، تولىق بولماۋ ماسەلەسىن شەشۋ وزەك ەتىلىپ، اۋىل-قىستاقتاردى كوركەيتۋ جانە وڭىرلەردى دامىتۋ كەلەلى ستراتەگياسىنىڭ ناقتى ناتيجەگە قول جەتۋى ىلگەرىلەتىلەدى، جاڭاشا قالا-قالاشىقتانۋ ساپاسى كۇش سالا جوعارىلاتىلىپ، قالا-اۋىلدىڭ وڭىرلىك دامۋ پارقى ازايتىلادى.
ٴبىرىنشى، اۋىل-قىستاقتاردى كوركەيتۋ ستراتەگياسى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىلەدى. اۋىل شارۋاشىلىعىن، اۋىل-قىستاقتى الدىمەن دامىتۋ باس باعىتى تياناقتاندىرىلىپ، اۋىل-قىستاقتى كوركەيتۋدىڭ ستراتەگيالىق جوباسىنداعى (2018—2022-جىل) ٴتۇرلى مىندەتتەردى تياناقتاندىرۋ بەلسەندى ىلگەرىلەتىلەدى. قىستاق جوباسىن جاساۋ جەدەلدەتىلىپ، اۋىل-قىستاق نەگىزدىك قۇرىلعىلارى مەن الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ساپاسىن ٴوسىرىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ ىلگەرىلەتىلەدى، كوپ تۇلعالى قوسىلىم مەحانيزمى اقاۋسىزداندىرىلىپ، جول، قۇبىر سۋ، ەلەكتر، جانار گاز، حابارلاسۋ قاتارلى قالا-اۋىلدىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن ٴبىرتۇلعالاندىرۋ جوباسى، ۇلاستىرۋ-تۇتاستىرۋ جەدەلدەتىلىپ، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ اۋىل-قىستاققا جەتۋى، قوعامدىق ىستەردىڭ اۋىل-قىستاققا دەيىن قامتۋى ىلگەرىلەتىلەدى. اۋىل-قىستاق اۋىز سۋ حاۋىپسىزدىگىن بەكەمدەپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ قاتارلى ينجەنەريالىق قۇرىلىستارعا بارىنشا قولداۋ بەرىلەدى. اۋىل-قىستاق قونىستىق ورتاسىن وڭاۋدىڭ ٴۇش جىلدىق ارەكەتى مىقتى مەڭگەرىلىپ، اۋىل-قىستاقتارداعى ”دارەتحانا توڭكەرىسى“، اۋىل-قىستاقتارداعى تۇرمىستىق قوقىسىق، لاس سۋدى جونگە سالۋ، قوقسىقتاردى تۇرگە ايىرۋ جانە بايلىققا اينالدىرىپ پايدالانۋ، كوركەم اۋىل-قىستاق قۇرۋ ٴتۇيىندى ىلگەرىلەتىلەدى. اۋىل-قىستاقتارداعى توپىراقتىڭ شايىلۋىن جان-جاقتى وڭاۋ جەدەلدەتىلىپ، ەكولوگياسى تازا شاعىن اعار قۇرىلىسى جۇرگىزىلەدى. اۋدان، اۋىل، قىستاقتارداعى زات اينالىمىنىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار تورابى كەمەلدەندىرىلىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى اينالىمنىڭ تىرەكتى تورابى مەن سۋىق كۇيدە جەتكىزۋ زات اينالىمى جۇيەسى قۇرىلىسى كۇشەيتىلەدى، ماڭىزدى قالالاردىڭ قالا قۇرىلعىلارىن قالا، اۋىل ورتاق پايدالانۋ جەدەلدەتىلەدى. قىستاق نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى ينجەنەرياسى جۇرگىزىلىپ، 200 مىڭ كيلومەتر اۋىل-قىستاق تاس جولى تىڭنان، قايتا سالىنادى. اۋىل-قىستاق رەفورماسى جاپپاي تەرەڭدەتىلىپ، اۋىل-قىستاقتاعى جەردى ساتىپ الۋ ٴتۇزىمى رەفورماسى تەرەڭدەتىلەدى، اۋىل-قىستاقتاعى ٴۇي-جايعا ارنالعان جەر ٴتۇزىمى رەفورماسى ورنىقتى ىلگەرىلەتىلىپ، ٴۇي مەن جەر ٴبىرتۇلعالانعان اۋىل-قىستاقتاعى كوللەكتيۆتىك قۇرىلىسقا ىستەتىلەتىن جەر مەن ٴۇي-جايلىق جەردەن پايدالانۋ ۇقىعىن ايقىنداۋ، تىزىمدەۋ، كۋالىك بەرۋ ىلگەرىلەتىلىپ، بوس تۇرعان ٴۇي-جايلىق جەر مەن ديقاندار ٴۇيىن يكەمدى پايدالانۋ جەدەلدەتىلىپ، اۋىل-قىستاق كوللەكتيۆ مال-مۇلىك ۇقىعى ٴتۇزىمى رەفورماسى ىلگەرىلەتىلەدى. تىڭ يگەرۋدى رەفورمالاۋ، دامىتۋ تەرەڭدەتىلەدى.
ەكىنشى، ادامدى وزەك ەتكەن جاڭاشا قالا-قالاشىقتاندىرۋ تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلەدى. قالا مەن اۋىلدى توعىستىرا دامىتۋ ٴتۇزىلىس-مەحانيزمدەرى مەن ساياسات جۇيەسى ورناتىلىپ جانە اقاۋسىزداندىرىلىپ، قالا مەن اۋىلدىڭ توعىسا دامۋى ىلگەرىلەتىلەدى. نوپوسقا قونباعان 100 ميلليون ادامدى قالا نوپوسىنا قوندىرۋ نىساناسىن تياناقتاندىرۋ ىلگەرىلەتىلىپ، نوپوس ٴتۇزىمى رەفورماسى جەدەل ىلگەرىلەتىلەدى، مايعا بەرىلەتىن ۇيدە تۇراقتى تۇراتىن ادامداردى قالاداعى كوللەكتيۆ نوپوسقا قوندىرۋ جەدەلدەتىلەدى. قالا شوعىرلارىن ٴبىرتۇلعالاندىرۋ ٴتۇزىلىس-مەحانيزمىن قۇرۋ جەدەلدەتىلىپ، ورتالىق قالالاردىڭ جەبەۋ جانە جەتەكتەۋ قۋاتى بەكەمدەلەدى، قاتىناس قۇرىلعىلارىن تۇتاستىرۋ كۇشەيتىلىپ، كاسىپ سالاسى ساپالىلاندىرىلادى. قالا ساپاسى ۇزدىكسىز جوعارىلاتىلىپ، قالا رايونىنداعى بايىرعى ونەركاسىپ رايوندارىنداعى، قالا-قالاشىق حالقى ٴجيى قونىستانعان رايوندارداعى حاۋىپتى حيميالىق زاتتار وندىرەتىن كاسىپورىنداردى كوشىرۋ، قايتا قۇرۋ جەدەلدەتىلىپ، قالالارداعى بايىرعى، كونە، شاعىن اۋماقتاردى قايتا قۇرۋ تارتىپپەن ىلگەرىلەتىلەدى، ەلەكتر ساتى ورناتۋ جانە بوگەتسىز ورتا قۇرىلىسنا قولداۋ بەرىلەدى، جاڭاشا، زەردەلى قالا بەلسەنە قۇرىلادى، جەر استى كەشەندى دالىزدەرى، سۋ ٴسىڭىرىمدى قالا قۇرىلىسى مەن قالالاردىڭ سۋ ىعىستىرۋ، سەلدەن ساقتانۋ قۇرىلعىلار قۇرىلىسى جەدەلدەتىلەدى. ەرەكشە شاعىن قالاشىق قۇرۋ جۇيەلى، ٴتارتىپتى جۇرگىزىلەدى. قالا-قالاشىقتارعا باعىتتالعان قارجىمەن قامتاماسىزداندىرۋدىڭ كوپ تۇلعالانعان، باياندى مەحانيزمىن قۇرۋ جەدەلدەتىلەدى.
ٴۇشىنشى، وڭىرلىك سايكەستى دامۋ كۇش سالا ىلگەرىلەتىلەدى. باتىس بولىكتى اشۋ، اشىق ۇستاۋدىڭ جاڭا ساياسات-شارالارى بەلگىلەنىپ، باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋدىڭ جاڭا جاعدايىنىڭ قالىپتاسۋىن ىلگەرىلەتۋ، باتىس بولىك رايونداردىڭ ەكولوگيالىق، تيجارات-ساۋدالىق، اشۋ، جاڭالىق اشۋ ورتاسىن كورنەكتى جاقسارتۋ ىلگەرىلەتىلەدى. شىعىس سولتۇستىك رايونداردا رەفورمالاۋ، جاڭالىق اشۋدى تەرەڭدەتۋدىڭ جوعارى، ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتۋگە قولداۋ بەرىلەدى. تيجارات-ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرۋ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىن تەرەڭدەتۋ، حالىقتىق شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن جەبەۋ سىندى ساياساتتار مەن شارالاردى تياناقتاندىرۋ جەدەلدەتىلەدى. ورتا بولىك رايونداردىڭ باسىمدىلىقتارىن ساۋلەلەندىرۋىنە قولداۋ كورسەتىلەدى، جاساۋ شارۋاشىلىعىنىڭ نەگىزى بەكەمدەلىپ، ەل ٴىشى-سىرتىنداعى كاسىپ سالاسىنىڭ كوشۋى پارمەندى، ٴتارتىپتى ۇلاستىرىلادى. ورتا، باتىس بولىك پەن شىعىس سولتۇستىك رايونداردا عىلىم-تەحنيكا جەتىستىكتەرىن وتكەرۋ، وندىرىسكە قوسۋدان ۇلگى كورسەتۋ رايونىن قۇرۋعا قولداۋ كورسەتىلەدى. حۋايحى ەكولوگيالىق، ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ دامۋ جوباسى جاسالادى. بايىرعى توڭكەرىستىك رايوندار، ۇلتتىق رايوندار، شەكارا رايوندار، كەدەي رايونداردىڭ جەدەل دامۋىن قولداۋ تەبىنى ارتتىرىلىپ، شەكارا رايوندى گۇلدەندىرىپ، حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ قيمىلى ىشكەرىلەي جۇرگىزىلەدى، بايلىق قاينارىندىق رايونداردىڭ شارۋاشىلىق تيپىن وزگەرتىپ دامۋى بەلسەندى جەدەلدەتىلەدى. مەملەكەت دارەجەلى جاڭا رايونىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋى ىلگەرىلەتىلەدى، اۋەجايدى ماڭايلاعان شارۋاشىلىق ۇلگى رايونى، دەربەس جاڭالىق اشۋ ۇلگى رايونى قاتارلى تەكشەلەردى قۇرۋ بەلسەندى ىلگەرىلەتىلەدى جانە وعان قولداۋ كورسەتىلەدى. قۇرلىق پەن تەڭىزدى ٴبىرتۇتاس جوسپارلاۋعا تاباندى بولىپ، تەڭىز-مۇحيت جاعىندا قۋاتتى ەل بولۋدى تەزدەتۋ جونىندەگى ساياسات پەن جوبا جاسالىپ، تەڭىز شارۋاشىلىعىنىڭ جوعارى، ساپالى دامۋى ىلگەرىلەتىلەدى.
ٴتورتىنشى، مەملەكەتتىڭ ماڭىزدى وڭىرلىك ستراتەگياسى ىشكەرىلەي اتقارىلادى. بەيجيڭ-تيانجين-حىبەيدىڭ سايكەستى دامۋى جەدەلدەتىلىپ، بەيجيڭدى بەي استانالىق يقۋاتىنان ارىلتۋ بەلسەنە ورنىقتى ىلگەرىلەتىلەدى، شيۇڭ-ان جاڭا رايونىنا قاتىستى جوبا جانە رەفورمالاۋ، ەسىك اشۋعا سايكەستى اتقارۋ جوباسى شىعارىلىپ جانە اتقارىلىپ، قاتىناس، ەكولوگيا، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قاتارلى نەگىزدىك قۇرىلعىلار نىسانى قۇرىلىسى ىلگەرىلەتىلەدى، بەيجيڭنىڭ قالا قوسالقى ورتالىعى قۇرىلىسى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىلەدى. استانا سۋ قاينارىن قورعاۋ يقۋاتىندىق رايون مەن ەكولوگيالىق ورتا تىرەگى رايونى ويداعىداي قۇرىلادى. چاڭجياڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ دامۋى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلىپ، تاۋ، وزەن، ورمان-توعاي، ەگىنجاي، كول، جايىلىمدى جۇيەلى وڭاۋدى ٴبىرتۇتاس پلانداۋ يدەياسى بويىنشا، ”سۋدىڭ لاستانۋىن جونگە سالۋ، سۋ ەكولوگياسىن قالپىنا كەلتىرۋ، سۋ قاينارىن قورعاۋ“ مەن ەكولوگيالىق ورتانى جونگە سالۋدىڭ ”1+4“ ينجەنەرياسى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتىلەدى، تەمىر جول، تاس جول، سۋ جولدارى باسىمدىلىعى ساۋلەلەندىرىلە وتىرىپ كەشەندى تاسىمال جۇيەسى جالپى تۇلعالىق جاقتان جوبالانادى. چاڭجياڭ اتىراۋى ٴوڭىرىن ٴبىرتۇلعالاندىرىپ دامىتۋ مەملەكەتتىك ستراتەگيا ەتىلىپ، دامۋ جوباسى باعدارلاماسى جارىققا شىعارىلادى. گۋاڭدۇڭ-شياڭگاڭ-اۋمىن شىعاناق رايونى شارۋاشىلىعىن دامىتۋ، نەگىزدىك قۇرىلعىلار، ەكولوگيالىق ورتا قاتارلىلار جونىندە ارناۋلى جوبا جاسالادى، شىنجىنداعى چيانحاي، گۋاڭجوۋداعى نانشا، جۋحايداعى حىڭچين قاتارلى گۋاڭدۇڭ-شياڭگاڭ-اۋمىن سەلبەسىپ دامۋ تەكشەسى قۇرىلىسىنا قولداۋ بەرىلەدى.
8) حالىق تۇرمىسى شىن مانىندە قامتاماسىزداندىرىلادى جانە جاقسارادى. حالىقتى وزەك ەتۋ سىندى دامۋ يدەياسىنا تاباندى بولىپ، نەگىزگە كەپىلدىك ەتىپ، تومەنگى شەكتەن تۇسىرمەۋ كورنەكتىلەنىپ، ٴتۇرلى حالىق تۇرمىسى قىزمەتى مۇقيات، ويداعىداي ىستەلىپ، جالپىعا ٴتيىمدى جانە باياندى قوعامدىق ساياسات ٴتىپتى دە جاقسى اتقارىلادى.
ٴبىرىنشى، جۇمىستانۋدى الدىڭعى ورىنعا قويۋ قىزمەتى تىڭعىلىقتى ىستەلەدى.
ا ق ش-قا قاراتىلعان ساۋداداعى ٴتۇيىندى كاسىپورىنداردىڭ جۇمىسشى ىستەتۋىن باقىلاۋ-باسقارۋ كۇشەيتىلىپ، حاۋىپ-قاتەرگە توتەپ بەرۋ جوباسى كەمەلدەندىرىلىپ، ىقپالعا ۇشىرايتىن كاسىپورىندارعا كومەكتەسۋ، جۇمىس ورنىن ورنىقتىرۋ قاتارلى شارالار ويداعىداي تياناقتاندىرىلادى. جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلار، اسكەردەن بوساعاندار، ديقان جۇمىسكەرلەر قاتارلى شوعىردىڭ جۇمىستانۋ جۇمىسى تىڭعىلىقتى ىستەلىپ، قالا-قالاشىقتاعى جۇمىستانۋى قيىن ٴتۇرلى ادامداردىڭ جۇمىستانۋىنا كومەكتەسۋ كۇشەيتىلەدى. جوعارى مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلاردىڭ جۇمىستانۋىن، شارۋاشىلىق قۇرۋىن جەبەۋ جوسپارى مەن نەگىزگى ساتىدا جەتىلۋ جوسپارى ىشكەرىلەي اتقارىلىپ، ٴۇش جىلدا ٴبىر ميلليون جاستى جاتتىقتىرۋ جوسپارى باستاپ اتقارىلادى. يكەمدى جۇمىستانۋعا، جاڭا فورماتسيادا جۇمىستانۋعا قولداۋ كۇشەيتىلەدى. جەر-جەرلەر شارۋاشىلىق قۇرۋ دانەكەرىن جەتىلدىرۋگە ىنتالاندىرىلىپ، اۋىلىنا قايتىپ شارۋاشىلىق قۇرۋدى تۇيىندە سىناق ەتۋدە ۇلگى كورسەتۋ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلەدى. كاسىپتىك ونەرگە جەتىلدىرۋ ٴتۇزىمى ۇزدىكسىز اقاۋسىزداندىرىلىپ، عۇمىرلىق كاسىپتىك ونەرگە جەتىلدىرۋ ٴتۇزىمى جەدەل ىلگەرىلەتىلەدى. تەحنيك جۇمىسشىلاردىڭ كاسىپتىك دامۋ مەحانيزىمى اقاۋسىزداندىرىلادى. الەۋمەتتىك كاسىپتىك ونەرگە جەتىلدىرۋ نەگىزدىك تەكشەسىن قۇرۋ قيمىل جوباسىن اتقارۋعا ۇيىمداستىرىلادى. ٴوندىرۋ مەن وقىتۋ توعىسقان جەتىلدىرۋ بازاسى قۇرىلىسى تەزدەتىلەدى. شەبەرلىك رۋح زور كۇشپەن ساۋلەلەندىرىلىپ، كاسىپورىنداردىڭ جاڭاشا شاكىرت تاربيەلەۋ ٴتۇزىمى بەلسەندى جالپىلاستىرىلادى. ديقان جۇمىسكەرلەردىڭ كاسىپتىك ونەرىن جوعارىلاتۋ جوسپارى سىندى ارناۋلى جەتىلدىرۋ ىلگەرىلەتىلەدى. جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋ وتەمىنىڭ مولشەرىن كەزەڭگە ٴبولىپ تومەندەتۋ ساياساتى جالعاستى اتقارىلىپ، جۇمىسسىزدىقتى قامسىزداندىرۋ قورىنىڭ جۇمىستانۋدى ورنىقتىرۋ شىعىسى شىن مانىندە ۇلعايتىلىپ، جۇمىسسىزدىقتى قامسىزداندىرۋ قورى ارقىلى جۇمىس ورنىن ورنىقتىرۋ، وزىنە قايتارۋ ساياساتى جاپپاي تياناقتاندىرىلادى. كاسىپتىك ونەرىن جوعارىلاتۋ قيمىلى جۇرگىزىلىپ، جۇمىسسىزدىق قامسىزداندىرۋ قورىنىڭ ىركىندىسىنەن 100 ميلليارد يۋان شىعارىلىپ، 15 ميلليون ادام-رەت جۇمىسشى-قىزمەتكەردىڭ جۇمىس ورنىن اۋىستىرىپ، ونەرگە جەتىلۋىنە جۇمسالادى. قيىنشىلىعى بار كاسىپورىنداردىڭ جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەردى جۇمىس ۇستىندە جاتتىقتىرۋدى ورىستەتۋىنە قولداۋ بەرىلىپ، جۇمىسسىزداردى كاسىپتىك ونەرگە جەتىلدىرۋ نەمەسە شارۋاشىلىق اشۋعا جەتىلدىرۋ كۇشەيتىلەدى. اۋىل-قىستاقتاعى كەدەي حالىقتى، قالا-قالاشىقتاعى جۇمىسسىزدىققا تىزىمدەلگەنىنە جارتى جىلدان اسقان ادامداردى جۇمىسقا قابىلداعان ٴتۇرلى كاسىپورىندار 3 جىل ىشىندە نورما بەلگىلەنىپ باجى-اقىدان كەشىرىم ەتىلەدى، مۇگەدەكتەر سياقتى جۇمىستانۋى قيىن توپتارعا جاردەم بەرۋ تەبىنى ارتتىرىلىپ، ٴبىر دە ادامى جۇمىستانباعان وتباسىلارىنىڭ ٴبىر ادامىنىڭ جۇمىستانۋىنا كەپىلدىك ەتىلەدى.
ەكىنشى، قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ ٴتۇزىمى مەن ساياساتى ونان ارى كەمەلدەندىرىلەدى. كوپ ساتىلى قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ جۇيەسى قۇرىلىسى ٴبىرتۇتاس ىلگەرىلەتىلىپ، مەملەكەتتىڭ اكىمشىلىك ىستەر جونىنەن قىزمەت وتەۋ تەكشەسىن ٴبىرتۇتاس ەسىك ەتكەن قوعامدىق قامسىزداندىرۋدىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ تەكشەسىن قۇرۋ جەدەلدەتىلەدى. زەينەتكەرلەردىڭ نەگىزگى زەينەتاقىسىن لايىقتى تەڭشەۋ مەحانيزمىن ورناتۋ زەرتتەلىپ بەلگىلەنەدى. نەگىزگى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋىنىڭ كەدەيلەردى تەگىس قامتۋى ىلگەرىلەتىلەدى. كاسىپورىن جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەرىنىڭ نەگىزگى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋ قورىن ورتالىق تەڭشەۋ ٴتۇزىمى تياناقتاندىرىلىپ، زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋىن ولكە دارەجەلى ٴبىرتۇتاس جوسپارلاۋدى كەمەلدەندىرۋ جەدەلدەتىلىپ، الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ وتەمى مولشەرىن تومەندەتۋگە قاتىستى قىزمەتتەر تياناقتاندىرىلادى. قالا-اۋىل تۇرعىندارىنىڭ نەگىزگى ەمدەلۋىن جانە سالماقتى اۋرۋلاردى قامسىزداندىرۋدىڭ بىرلىككە كەلگەن ٴتۇزىمىن ورناتۋ جاپپاي ىلگەرىلەتىلەدى. ۇزاق ۋاقىت كۇتىمدەۋدى قامسىزداندىرۋ ٴتۇزىمىن تۇيىندە سىناق ەتۋ ۇلعايتىلادى. ەمدەلۋدى قامتاماسىزداندىرۋ قورىن باقىلاۋ-باسقارۋ كۇشەيتىلەدى. ولكە اتتاپ، وزگە جەردە ەمدەلۋدە تىكە ەسەپ جابۋ ونان ارى ىلگەرىلەتىلەدى. اۋىل-قىستاقتارداعى ەڭ تومەنگى تۇرمىستىق قامتاماسىزدىق ٴتۇزىمى كەمەلدەندىرىلىپ، ەڭ تومەنگى تۇرمىستىق قامتاماسىزداندىرۋ وبيەكتىسىن بەلگىلەۋ ٴادىسى اقاۋسىزداندىرىلادى. جۇمىسسىزدىقتى قامسىزداندىرۋ ٴتۇزىمى كەمەلدەندىرىلىپ، جاڭا كاسىپ قالىبىمەن شۇعىلدانعان جۇمىسشىلاردىڭ اراسىنداعى جۇمىس ىستەيتىن ورنى جوق جۇمىسشىلاردىڭ كاسىپتىك زاقىمدالۋىن قامتاماسىزداندىرۋ ماسەلەسى زەرتتەلىپ شەشىلەدى. ەرەكشە قيىنشىلىعى بارلاعا كومەكتەسۋ، ولاردى قامداپ-باعۋ ٴتۇزىمى تياناقتاندىرىلىپ، ۋاقىتتىق كومەك بەرۋ سەرپىنى ارتتىرىلىپ، قۇتقارۋ ٴادىسى مەن تەكسەرۋ-بەكىتۋ ٴتارتىبى ساپالىلاندىرىلادى، قوعامدىق قۇتقارۋ مەن قامتاماسىزداندىرۋ ولشەمى زات باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىمەن ۇشتاستىرىلىپ وزگەرەتىن مەحانيزم مۇقيات اتقارىلادى. اۋىل-قىستاقتارداعى حاۋىپتى ٴۇيدى قايتادان سالۋ جالعاستى ورىستەتىلىپ، لاشىق مەكەندەردى وزگەرتۋ قىزمەتى جالعاستى ويداعىداي ىستەلەدى، مايعا بەرىلەتىن الەۋمەتتىك ۇيلەر ونان ارى ارناعا تۇسىرىلەدى.
ٴۇشىنشى، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ولقىلىقتارىن تولىقتاپ، ٴالسىز بۋىندارىن كۇشەيتۋ، ساپاسىن جوعارىلاتۋ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلەدى. مەملەكەتتىك نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ ولشەمى بەلگىلەنىپ، رايونداردىڭ، سالالاردىڭ ولشەمدەرىن جۇيەگە ٴتۇسىرىپ ويداعىداي ۇلاستىرۋ ىلگەرىلەتىلپ، قوعامدىق سالالاردىڭ الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ولقىلىقتارىن تولىقتاۋ، ٴالسىز بۋىندارىن كۇشەيتۋ، ساپاسىن جوعارىلاتۋ ارەكەتى جوباسى اتقارىلادى. 3 جاستان تومەنگى نارەستەلەر مەن سابيلەردى باعىپ-كۇتۋ قىزمەتىنىڭ دامۋىن جەبەۋ جونىندەگى جەتەكشى پىكىر جارىققا شىعارىلىپ اتقارىلادى، اماناتپەن باعىپ-كۇتۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋدى ٴونىمدى ۇسىنۋ كۇش سالا ارتتىرىلادى. وقۋ-اعارتۋدى الدىمەن دامىتۋ باتىل جالعاستىرىلادى. ساپالى ٴارى جالپىعا ٴتيىمدى وقۋعا دەيىن ٴبىلىم بەرۋ بايلىعىنىڭ كولەمىن كەڭەيتۋ قۇرىلىسىنا بەلسەندى قولداۋ بەرىلەدى، ۇكىمەتتىك، حالىقتىق بالالار باقشاسىن اشۋ قاتار جۇرگىزىلەدى، ۇكىمەتتىك بالالار باقشاسىن جالعاستى ويداعىداي اشۋمەن بىرگە قوعامدىق كۇشتەر جالپىعا ٴتيىمدى بالالار باقشاسىن قۇرۋعا جەتەكتەلەدى، جالپىعا ٴتيىمدى حالىقتىق بالالار باقشاسىن تانۋ ولشەمى، كومەك قاراجات ولشەمى جانە سۇيەمەلدەۋ ساياساتىن كەمەلدەندىرۋ جەدەلدەتىلەدى. قالا مەن اۋىلداردىڭ مىندەتتى وقۋ-اعارتۋىنىڭ ٴبىرتۇلعالانىپ دامۋى جالعاستى ىلگەرىلەتىلىپ، تولىق ورتا ساتىسىنداعى وقۋ-اعارتۋدى جالپىلاستىرۋدان قامال الۋ جوسپارى ىشكەرىلەي اتقارىلىپ، قالا-قالاشىقتاعى مەكتەپتەردە كلاستاعى وقۋشى سانىنىڭ شەكتەن تىس كوپ بولۋى بەلسەنە جويىلادى. كەدەي رايوندارداعى مەكتەپتەردىڭ نەگىزگى وقىتۋ شارت-جاعدايلارى ۇزدىكسىز جاقسارتىلىپ، كەدەي رايوندارداعى بالالاردىڭ العاشقى كەزدەگى دامۋىن قولداۋ تەبىنى ارتتىرىلىپ، اۋىل-قىستاق پەن كەدەي رايوندارداعى بالالاردىڭ وقۋدان قالۋىن تىزگىندەپ، وقۋىن قامتاماسىزداندىرۋ قىزمەتى نىعايتىلادى، اۋىل-قىستاق وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسى كۇشەيتىلەدى. حالىقتىق وقۋ-اعارتۋدىڭ دامۋىنا زاڭ بويىنشا قولداۋ بەرىلەدى. ۇلتتىق رايونداردا قوس ٴتىل وقۋ-اعارتۋى عىلىمي، ورنىقتى ىلگەرىلەتىلەدى. وسىزامانعى كاسىپتىك وقۋ-اعارتۋ دامىتىلىپ، كاسىپتىك جوعارى مەكتەپتەردىڭ ەمتيحان الۋ، وقۋشى قابىلداۋ، وقىتۋ ٴتۇزىلىسى مەن تاربيەلەۋ مەحانيزمىنە رەفورما جاسالادى. كاسىپورىندار مەن قوعامدىق كۇشتەردىڭ كاسىپتىك وقۋ-اعارتۋمەن شۇعىلدانۋىنا قولداۋ بەرىلەدى، ماعلۇماتتىق كۋالىك پەن كاسىپتىك ونەر دارەجەسى كۋالىگىن ۇلاستىرۋ تەزدەتىلەدى. الدىڭعى قاتارداعى مەكتەپتەر مەن وزىق عىلىم-ٴپان قۇرىلىسى تەزدەتىلىپ، جوعارى دارەجەلى وقۋ-اعارتۋدىڭ مايەكتى دامۋى كۇشەيتىلەدى. وقۋ-اعارتۋدى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ ينجەنەرياسى ويداعىداي جۇرگىزىلەدى. 2019-جىلى، 9 جىلدىق مىندەتتى وقۋ-اعارتۋدى بەكەمدەۋ مولشەرى %94.6 كە، تولىق ورتا مەكتەپ كەزەڭىندەگى وقۋ-اعارتۋدا مەكتەپكە ٴتۇسۋ مولشەرى %89.4 كە، كاسىپتىك جوعارى مەكتەپتەرگە قابىلداناتىن وقۋشىلاردىڭ سانى ٴبىر ميلليونعا، جاي، جوعارى وقۋ-اعارتۋدىڭ تولىق كۋرسى مەن ارناۋلى كۋرسىلارىنا قابىلداناتىن وقۋشى مولشەرى 8 ميلليون 700 مىڭ ادامعا، اسپيرانتقا قابىلداناتىن وقۋشى مولشەرى 933 مىڭعا جەتەدى دەپ مەجەلەنىپ وتىر. ەمدەۋ، ٴدارى-دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ٴتۇزىلىسى رەفورماسى ىشكەرىلەتىلەدى. دارەجەگە ٴبولىپ ەمدەۋ ٴتۇزىمى، وسىزامانعى شيپاحانا باسقارۋ ٴتۇزىمى، جالپى حالىقتىق ەمدەلۋدى قامتاماسىزداندىرۋ، ٴدارى-دارمەكپەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ، ەمدەۋ-دەنساۋلىق ساقتاۋ كاسىبىن كەشەندى باقىلاپ-باسقارۋ سىندى بەس ٴتۇرلى ٴتۇزىم بەلسەنە ىلگەرىلەتىلەدى. ”ينتەرنەت+ەمدەۋ-دەنساۋلىق“ دامىتىلادى، الىس ارالىقتان ەمدەۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ورناتۋ تەزدەتىلەدى. وڭىرلىك ەمدەۋ ورتالىعى پلانى قۇرىلىسى ورنىقتى ىلگەرىلەتىلەدى. اۋىل-قىستاق شيپاگەرلەر قوسىنى قۇرىلىسى كۇشەيتىلەدى. سالماقتى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ جانە ونى ەمدەۋ كۇشەيتىلەدى. كۇردەلى، قيىن ناۋقاستارعا دياگنوز قويۋ جانە ەمدەۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ جانە جۇڭگوشا ٴدارى-دارمەككە مۇراگەرلىك ەتۋ مەن وندا جاڭالىق اشۋ ينجەنەرياسى ۇزدىكسىز اتقارىلادى. بالالار ٴدارىسىن زەرتتەپ اشۋ تەزدەتىلەدى. سيرەك كەزىگەتىن اۋرۋلاردىڭ ٴدارى ىستەتۋ قامتاماسىزدىعى كۇشەيتىلەدى. ەمدەلۋ قامسىزداندىرۋىنىڭ اقى تولەۋ ٴتاسىلى رەفورماسى ىشكەرىلەتىلىپ، ەمدەلۋ قامسىزداندىرۋىنىڭ شىعىس قۇرىلىم ساپالىىلاندىرىلادى. الدىن الۋدى نەگىز ەتۋگە تاباندى بولىپ، الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ جاعىنان قىزمەت وتەۋ، كاسىپتىك اۋرۋلار مەن جەرگىلىكتى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋ قابىلەتى قۇرىلىسى كۇشەيتىلەدى. جاستار مەن جاس وسپىرىمدەردىڭ كورۋ قۋاتىنىڭ ٴالسىز بولۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى ەمدەۋ ويداعىداي مەڭگەرىلەدى. ۇرپاق كورۋدىڭ سايكەستى شارالارى كەمەلدەندىرىلەدى. ۆاكسينا دارىلەرىن باقىلاپ-باسقارۋدىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق ۇتىمدى مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋ جەدەلدەتىلەدى. شيپاگەرلەر ٴمورالى مەن ٴىستىلى قۇرىلىسى جانە ەمدەۋ-دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا سەنىمدى جوعالتۋدى جونگە سالۋ اناعۇرلىم كۇشەيتىلەدى. قوعامنىڭ ەمدەۋگە قاتىناسۋىنان ۇلگى كورسەتۋ ارەكەتى ورىستەتىلىپ، دەنساۋلىق كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپامەن دامۋىن جەدەلدەتۋدىڭ ارەكەت باعدارلاماسى بەلگىلەنەدى. تۇرعىنداردىڭ ٴتان ساۋلىعى مەن جان ساۋلىعى تاربيەسى مەن ٴوزى دەنساۋلىعىن ساقتاۋىن باسقارۋ كۇشەيتىلەدى. قالا-اۋىلدىڭ قارتتاردى كۇتىمدەۋ قۇرىلعىلار قۇرىلىسى كۇشەيتىلىپ، حالىقتىق كاپيتال مەن شەتەل قارجىسى قارتتار كۇتىمىندىك قىزمەت وتەۋ كاسىبىنە كىرۋگە بەلسەنە جەتەكتەلەدى. قارتتار كۇتىمىنە، وتە-موتە، تۇرعىندار رايونىنداعى قارتتار كۇتىمىنە قىزمەت وتەۋ بارىنشا دامىتىلادى. قوعامدىق قىزمەت وتەۋدىڭ تولىق قامتىمدى ينجەنەرياسىن اتقارۋ ىلگەرىلەتىلىپ، قارتتار، مۇگەدەكتەر، قيىنشىلىقتا قالعان بالالار، اۋىل-قىستاقتارداعى ۇيدە قالعان بالالار، پىسحيكاسى بۇزىلعاندار قاتارلى قيىندىقتا قالعان قاۋىمعا قىزمەت وتەۋ قۇرىلعى قۇرىلىسىنىڭ دەڭگەيى جوعارىلاتىلادى. ايەلدەر، ازامات جاسىنا تولماعاندار، مۇگەدەكتەر قاتارلى قوعامدىق توپتاردىڭ ۇقىق-مۇددەسىن قورعاۋ شىنايى كۇشەيتىلەدى. مەملەكەتتىڭ حالىقتىڭ قارتتانۋىنا بەلسەنە توتەپ بەرۋدىڭ ورتا جانە ۇزاق مەرزىمدىك پلانى باستاپ اتقارىلادى. ۇلى كانال مادەنيەت بەلدەۋى قۇرىلىسى ىلگەرىلەتىلىپ، باياشاتتى گۋگۇڭ بايىرعى پاتشا سارايى، مەملەكەتتىك اسەمونەر سارايى، جۇڭگو تەحنولوگيا اسەمونەر سارايى، مەملەكەتتىك كىتاپحانانىڭ مەملەكەتتىك جازبا ەڭبەكتەر ستراتەگيالىق زاپاس قور قامباسى قاتارلى ٴىرى مادەنيەت نىساندار قۇرىلىسى بەلسەنە ىلگەرىلەتىلەدى. جۇڭحۋانىڭ تاڭداۋلى ٴداستۇرلى مادەنيەتىنە مۇراگەرلىك ەتۋ جانە دامىتۋ ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتىلىپ، مادەني مۇرالاردى قورعاۋ، پايدالانۋ رەفورماسى جانە تاريحي مادەني مۇراعاتتاردى قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ كۇشەيتىلەدى. فيلوسوفيا، قوعامدىق عىلىمدار گۇلدەندىرىلىپ جانە دامىتىلىپ، جۇڭگوشا جاڭاشا اقىل-پاراسات قويماسى قۇرىلادى. جالپى حالىقتىق كىتاپ وقۋ دارىپتەلەدى. بۇكىل ەل بويىنشا توڭكەرىستىك ساياحات كلاسسيك كورىنىس رايونىنىڭ 3-مەرزىمدىك جالپى تۇلعالىق قۇرىلىس جوباسىن اتقارۋ بار كۇشپەن ىلگەرىلەتىلەدى. قىسقى وليمپيادا سپورت الاڭى قۇرىلىسى ىلگەرىلەتىلىپ، سپورت قۇرىلعىلار قۇرىلىسىنىڭ تەبىنى ارتتىرىلادى. 2019-جىلعى بەيجيڭ دۇنيە جۇزىلىك باۋ-باقشا جارمەنكەسى ويداعىداي وتكىزىلەدى. حاۋىپسىز ٴوندىرىس جاۋاپكەرشىلىگى ٴتۇزىمى قاتاڭ تياناقتاندىرىلىپ، حاۋىپسىزدىكتى باقىلاپ-باسقارۋ مەحانيزمى كەمەلدەندىرىلىپ، ازىق-تۇلىك، ٴدارى-دارمەك، قاتىناس قاتارلىلاردىڭ حاۋىپسىزدىگى مىقتى يگەرىلەدى.
شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ دامۋ جالپى جاعدايىنا توعىسۋىنا اناعۇرلىم قولداۋ كورسەتىلىپ، گۋاڭدۇڭ-شياڭگاڭ-اۋمىن شىعاناق رايونى پلانى قۇرىلىسى جەدەل ىلگەرىلەتىلەدى، شياڭگاڭ، اۋمىن تۇرعىندارىنىڭ كۋالىكتەرى قولايلىلاندىرىلىپ، ولاردىڭ ىشكى ولكەلەردە كاسىپ جاراتۋىنا، جۇمىستانۋىنا اناعۇرلىم قولايلىلىق جاسالادى، گۋاڭدۇڭ، شياڭگاڭ، اۋمىن تىسقارى اۋماقتىق يقۋات اقىسىن تومەندەتۋ قاتارلى ساياساتتىق شارالار ويداعىداي اتقارىلادى. شياڭگاڭ مەن اۋمىننىڭ مەملەكەتتىڭ ەكونوميكاسىن جوعارى ساپامەن دامىتۋعا جانە جاڭا كەزەكتى جوعارى دەڭگەيدەگى ەسىك اشۋعا قاتىناسۋىنا قولداۋ كورسەتىلىپ، شياڭگاڭ مەن اۋمىندى مەملەكەتتىڭ قوس باعىتتا اشىلعان ٴوڭىرى ەتىپ قۇرىپ شىعۋعا كۇش سالىنادى. شياڭگاڭنىڭ حالىقارالىق فينانس، سۋ تاسىمالى، ساۋدا وزەگىندىك ورنىن جوعارىلاتۋعا قولداۋ كورسەتىلەدى، شياڭگاڭنىڭ ىشكى ولكەلەرمەن بولعان عىلىم-تەحنيكا سەلبەستىگى جەبەلىپ، شياڭگاڭنىڭ حالىقارالىق جاڭالىق اشۋ عىلىم-تەحنيكا ورتالىعىن قۇرۋىنا قولداۋ كورسەتىلەدى. اۋمىننىڭ دۇنيە جۇزىلىك ساياحات دەمالىس ورتالىعىندىق ورنىن، جۇڭگو مەن پورتۋگاليا ونەركاسىپ-ساۋدا سەلبەستىگى جونىنەن قىزمەت وتەۋ تەكشەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋىنە قولداۋ كورسەتىلەدى، جۇڭگوشا ٴدارى-دارمەك، عىلىم-تەحنيكا كاسىبىن دامىتۋ تەكشەسى قۇرىلادى. اۋمىننىڭ جۇڭحۋا مادەنيەتىن نەگىزگى اعىم ەتىپ كوپ تۇلعالانعان مادەنيەتتىڭ قاتار ٴومىر ٴسۇرۋى اۋىس-ٴتۇيىس سەلبەستىك بازاسىن قۇرۋىنا قولداۋ بەرىلەدى. ەكى جاعالاۋدىڭ اۋىس-كۇيىس سەلبەستىگى كەڭەيتىلىپ، ەكى جاعالاۋدىڭ توعىسا دامۋى تەرەڭدەتىلىپ، ەكى جاعالاۋدىڭ ەكونوميكا، مادەنيەت جاقتارىنداعى اۋىس-كۇيىس سەلبەستىگىن جەبەۋدىڭ ”31 تارماقتى شارالارى“ ۇزدىكسىز تياناقتاندىرىلىپ، تايۋاندىق باۋىرلاستارعا اناعۇرلىم كوپ يگىلىكتەر اكەلەتىن ساياسات-شارالار شىعارىلىپ، تايۋاندىق باۋىرلاستاردىڭ، تايۋان كاسىپورىندارىنىڭ ۇلى قۇرلىقتا اناعۇرلىم ويداعىداي دامۋىنا شارت-جاعداي جاراتىلادى.
قۇرمەتتى ۋاكىلدەر، 2019-جىلعى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋدىڭ ماڭىزى زور، مىندەتى اۋىر. ٴبىز شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە تىعىز ىنتىماقتاسىپ، جۇڭگوشا سوتسياليزم ۇلى تۋىن بيىك ۇستاپ، شي جينپيڭ جاڭا ٴداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتى مەن مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارى بويىنشا، مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايىنىڭ باقىلاۋىن سانالىلىقپەن قابىلداپ، مەملەكەتتىك ساياسي كەڭەستىڭ پىكىرى مەن ۇسىنىسىن كىشپەيىلدىكپەن تىڭداپ، مىندەت ارقالاۋعا باتىل بولىپ، جۇمىستى تىڭعىلىقتى ىستەپ، ٴوز كۇشىمىزگە سۇيەنىپ ٴومىر ٴسۇرىپ، قاجىرلىقپەن كۇرەس جاساپ، رەفورما جۇرگىزىپ، جاڭالىق اشىپ، قيىن قامالداردى الىپ، ەكونوميكانىڭ، قوعامنىڭ باياندى، اقاۋسىز دامۋىن جەبەپ، جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعىن تاماشا تابىستارمەن قارسى الايىق!
جۇڭگو ۇلتتار ءتىل - جازۋ اۋدارما مەكەمەسى اۋدارعان، مەملەكەتتىك ۇلتتىق ىستەر كوميتەتى بەرگەن
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
