قازاقستاننىڭ تۇيە ءسۇتى تالقانىنىڭ جۇڭگو بازارىنا ەنۋى جونىندە

2020.07.03 14:35   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　وچەرىك: «شولۋشى قوسىننان» «تۇراقتى ارميا» قاتارىنا قوسىلۋ — قازاقستاننىڭ تۇيە ءسۇتى تالقانىنىڭ جۇڭگو بازارىنا ەنۋى جونىندە

　　شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلىشىسى رىن جۇن ، ۋاڭ ميڭيۇي

　　6 – ايدا قازاقستان ساحاراسى گۇلگە ورانادى، الىسقا كوز تاستاساڭىز، ۇشى – قيىرسىز جايىلىمداعى شالعىن سامالمەن تەربەلىپ، قورالى قوي مەن تابىن – تابىن سيىرلار، ويناق سالعان جىلقىلار كوزگە شالىنادى. قاراعاندى وبىلىسىنىڭ داڭسالى قىستاعىنان 7 كيلومەتر قاشىقتىقتاعى جايلاۋدىڭ قويناۋىنا ورنالاسقان ءسۇت ونىمدەرى زاۆودى تۇيە ءسۇتى تالقانى مەن جىلقى ءسۇتى تالقانىن جاسايدى.

　　زاۆود باستىعى بايان ەلشىن ۇلى 40 نەشە جاستا، ورتا بويلى، قارا تورى جىگىت اعاسى ساپتاما ەتىك، كوك مەشپەت كيگەندى ۇناتادى. بايان ءار كۇنى تۇيە قوراسى مەن جىلقى قوراسىن، قۇرىلعىلاردى قايتا – قايتا تەكسەرىپ، جۇمىسكەرلەرگە حاۋىپسىزدىك جاعىنداعى بىلۋگە ءتيىستى ىستەردى قايتا – قايتا ەسكەرتەدى. ول ۇنەمى دالالىق كولىگىمەن زاۆودتىڭ ماڭىنداعى جوتاعا شىعىپ، فەرماداعى نەشە مىڭ جىلقىنىڭ ساحارادا جەلمەن جارىسىپ شاۋىپ جۇرگەنىن تاماشالايدى.

　　«ءبىز زاۆودىمىزدى ادەيى ەلسىز مەكەنگە ورنالاستىردىق، بۇل اراداعى 35 مىڭ گەكتار جايىلىمدا 200 نەشە تۇيە مەن 2500 دەن استام جىلقى ەمىن – ەركىن جايىلادى. تۇيە ءسۇتى مەن جىلقى ءسۇتىن قازاقستاندىقتار اسىل زات دەپ باعالايدى. جۋىردان بەرى، زاۆودىمىزدان شىققان تۇيە ءسۇتى تالقانى جۇڭگو بازارىنا ءساتتى ەنگىزىلدى، جىلقى ءسۇتى تالقانىنىڭ دا جۇڭگو بازارىنا ەنۋىنەن ءۇمىت زور، بارلىق جۇمىسكەرلەر كۇش سالا جۇمىس ىستەۋدە»، — دەيدى بايان.

　　بۇل ءسۇت ونىمدەرى زاۆودىن قازاقستان ەۆرازيا قارجىلاندىرۋ سەرىكتەستىگى قۇرعان، 2014 – جىلى وندىرىسكە قوسىلعان، جىلىنا 60 توننا تۇيە ءسۇتى تالقانى مەن 60 توننا جىلقى ءسۇتى تالقانىن وندىرە الادى.

　　ەۆرازيا قارجىلاندىرۋ سەرىكتەستىگى باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى قايران مەيرامبەكوۆ تىلشىگە بىلاي دەدى: بىلتىر سەرىكتەستىگىمىز جۇڭگو – قازاقستان قورعاس حالىقارالىق شەكارالىق سەلبەستىك ورتالىعىندا تۇيە ءسۇتى تالقانىن ارنايى ساتاتىن دۇكەن اشىپ، ءبىرىنشى جىلدىڭ وزىندە ساتىلىم سوماسى 600 ميلليون تەڭگە (حالىق اقشاسىنا شاققاندا شامامەن 10 ميلليون يۋان) بولدى، بۇل ولارعا جۇڭگو بازارىنىڭ وراسان زو كومەسكى قۋاتىن سەزىندىردى.

　　بيىل جىل باسىندا، جۇڭگو كەدەن باس مەكەمەسى حابارلاندىرۋ جاريالاپ، قاتىستى تالاپتارعا ۇيلەسەتىن قازاقستان تۇيە ءسۇتى ونىمدەرىنىڭ جۇڭگوعا شىعارىلۋىنا رۇقسات بەردى. ەۆرازيا قارجىلاندىرۋ شەكتى سەرىكتەستىگى العاشقى توپتا جۇڭگو بازارىنا كىرەتىن، قازاقستاننىڭ تۇيە ءسۇتى ونىمدەرىن وندىرەتىن ءۇش كاسىپورىننىڭ ءبىرى بولدى. 1 – ايدان بەرى، سەلبەستىك ورتالىعىنىڭ قازاقستان جاعى جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيروس ىندەتى سەبەبىنەن تيجاراتىن توقتاتتى. ادامدى جەلپىندىرەتىنى، 6 – ايدىڭ 12 – كۇنى 7000 قالبىرداعى العاشقى توپتاعى 3.5 توننا تۇيە ءسۇتى تالقانى گانسۋ ولكەسى لانجوۋ قالاسى جاڭا رايونىنداعى امبەباپ قورعامالى باجى اۋماعىنا كىرگىزىلدى ءارى ينتەرنەتتە ساتىلدى، بۇل اتالعان ءونىمنىڭ جۇڭگو بازارىنا رەسمي ەنگەنىنەن دەرەك بەرەدى.

　　مەيرامبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، زاۆود قالادان الىس بولعاندىقتان ءارى ءسۇت ءوندىرۋدىڭ ماۋسىمدىق ەرەكشەلىگىنە ساي، ءسۇت تالقانى ءوندىرىسى ىندەتتىڭ ىقپالىنا نەگىزىنەن ۇشىرامادى، كەدەندە توسىلىپ قالۋ، زات اينالىمىنىڭ ىركىلىسكە ۇشىراۋى ءسۇت تالقانىن ەكسپورت ەتۋگە كوپتەگەن قيىندىقتار اكەلدى، ەكسپورت ەتۋ ۋاقىتى 2 – ايدان 6 – ايعا كەشىكتىرىلدى.

　　جۇڭگو جاقتاعى يمپورت ەتۋشى سەرىكتەستىك — لانجوۋ قالاسى جاڭا رايونى ساۋدالىق قارجىلاندىرۋ توبى امبەباپ قورعامالى باجى اۋماعى حالىقارالىق ساۋدا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ جاۋاپتىسى كاڭ كىۋەيدىڭ تانىستىرۋىنشا، بۇل رەت يمپورت ەتۋ ۋاقىتى بىرنەشە ايعا سوزىلىپ، سان وتكەلەكتەن وتكەن. ىندەت مەزگىلىندە، ادامداردىڭ كەلىپ – كەتۋى قولايسىز بولعاندىقتان، كەسكىندى جيىن اشۋ ارقىلى كەڭەس وتىزگەن. تاسىمال ىركىلىسكە ۇشىراعاندىقتان، سەرىكتەستىك قازاقستاننىڭ يمپورت – ەكسپورت بىرلەستىگى، ءوندىرۋشى جاقتىڭ ەكسپورتتى ۋاكىلدىك ءبىتىرۋشى سەرىكتەستىگى، قازاقستان جاقتىڭ زات اينالىمى سەرىكتەستىگى قاتارلى كوپتەگەن جاقتارمەن بىرگە سايكەسە وتىرىپ، بۇل قيىنشىلىقتارعا توتەپ بەرىپ، ەڭ سوڭىندا، ۇيلەسىمدى زات اينالىمى جوباسىن بەكىتكەن.

　　«وسىنىڭ الدىندا قازاقستان ءسۇت تالقانى شەكارالىق ساۋدا نەمەسە شەتەلدەن ۋاكىلدىك ساتىپ الۋ تاسىلدەرى ارقىلى جۇڭگو بازارىنا ەنگەن، بۇل جولى يمپورت ەتۋدىڭ بارلىق رەسميەتتەرىن وتەدىك، اتاپ ايتقاندا، ‹شولۋشى قوسىننان› ‹تۇراقتى ارميا› قاتارىنا قوسىلدى»، — دەيدى كاڭ كىۋەي.

　　«لانجوۋداعى تۇتىنۋشىلار تاپسىرىس بەرگەن سوڭ 24 ساعات ىشىندە قازاقستاننان اكەلگەن تۇيە ءسۇتى تالقانىن تۇتىنا الادى، گانسۋ ولكەسى اۋماعىنداعى باسقا قالالارعا بىرنەشە كۇن ىشىندە جەتكىزىلەدى، ال، ءداستۇرلى شەكارا اتتاعان ەلەكتروندىق ساۋدا تەكشەلەرىنەن ساتىپ العاندا، ادەتتە جارىم ايدان استام ۋاقىتتا جەتكىزىلەدى»، — دەيدى كاڭ كىۋەي.

　　ينتەرنەتكە شىعارىلعان 10 كۇننەن بەرى، ەۆرازيا قارجىلاندىرۋ سەرىكتەستىگىنىڭ تۇيە ءسۇتى ونىمىنەن 100 قۇتىدان استامى ساتىلدى. «جۇڭگونىڭ ءسۇت ونىمدەرىن تۇتىنۋ بازارى كۇننەن – كۇنگە كوپ ۇيەكتەنگەن جاعدايدا، قازاقستاننىڭ تۇيە ءسۇتى تالقانى ەل ىشىندەگى تۇتىنۋشىلارعا اناعۇرلىم مول تالعام ۇسىندى»، — دەيدى كاڭ كىۋەي.

　　جۇڭگو كەدەىنىڭ ساندى دەرەكتەرىنە قاراعاندا، 2019 – جىلى جۇڭگو جيىنى ءبىر ميلليون 360 مىڭ توننا ءسۇت تالقانىن يمپورت ەتكەن، بۇل 2018 – جىلداعىمەن سالىستىرعاندا %20.8 ارتقان، يمپورت ەتۋ سوماسى 8 ميلليارد 300 ميلليون دوللارى بولىپ، %15.5 ارتقان. ىندەت قابىنعان بيىلعى الدىڭعى ءتورت اي ىشىندە، ءسۇت تالقانىن يمپورت ەتۋ سوماسى ارتۋدى ساقتاپ، 3 ميلليارد 100 ميلليون دوللار بولىپ، سايكەستى مەزگىلمەن سالىستىرعاندا %5.5 ارتقان.

　　جۇڭگو بازارىنا كىرۋدىڭ بولاشاعى تۋرالى توقتالعاندا، مەيرامبەكوۆ كامىل سەنىممەن: «قازاقستاننىڭ ءسۇت ونىمدەرى كاسىبى جونىنەن ايتقاندا، جۇڭگو بازارىنا كىرۋ — كاسىپورىنداردىڭ دامۋىنداعى زور وراي. جۇڭگو تۇتىنۋشىلارى تۇيە ءسۇتى تالقانىنىڭ قاسيەتىن بىلە باستادى، بازار كولەمى دە ارتا تۇسۋدە. تەكسەرۋ – كارەنتيندەۋ ولشەمى بولماعاندىقتان، ءبىز جىلقى ءسۇتىن ەنگىزۋ رۇقساتىنا قول جەتكىزە المادىق، الايدا، سەرىكتەستىگىمىز جۇڭگو بازارىنا جىلقى ءسۇتى تالقانىن بەلسەنە تانىستىرۋدا»، — دەدى.

　　بايان تىلشىگە بىلاي دەدى: «وسى ايدىڭ سوڭىندا جۇڭگوعا تاعى ءبىر توپتا 3 توننا اينالاسىنداعى تۇيە ءسۇتى تالقانىن تاسىمالدايمىز. قازىر ءبىز الماتىدا جاڭادان ءسۇت تالقانى زاۆودىن سالىپ جاتىرمىز ءارى قازىرگى زاۆودىمىزعا قۇرىلعىلار ساتىپ الىپ، ءوندىرىس كولەمىن كەڭەيتۋدەمىز، جوسپار بويىنشا، تۇيە ءسۇتى تالقانىنىڭ جىلدىق ءونىم مولشەرىن 60 توننادان جوعارىلاتىپ، 200 – 300 تونناعا جەتكىزبەكپىز»، — دەدى.

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى