- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
«يەسىنەن ۇرىسى كۇشتى» *
نۇربولات ءابدىقادىر
2015.07.02 11:05 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
«بازارى جاقىن بايىماس» دەپ ماقال شىعارعان ەلدىڭ بۇگىنگى باسەكەلى بازار تۇسىندا بايي المايتىنى حاق (كوپكە توپىراق شاشۋدان اۋلاقپىز!) ولايى، بۇرىنعىداي شاي – تۇز الۋعا اندا – ساندا تاۋدان ويداعى ماگازينگە بولماسا اۋدانعا (قالاعا) جول الاتىن، قايتارىندا قورجىنى توق اتتى ادام قازىر جوق دەرلىك. ول كەز – ساتارمان از، الارمان كوپ زامان. قازىر شە؟ ساتارمان كوپ، الارمان دا جەتەرلىك. قالادا دا بازار، دالادا دا بازار. ءوزىمىزدى ءوزىمىز ايتىپ جۇرگەندەي اقىن كوپ ەمەس، ەندى ساۋداگەر كوپ. قاشاڭىزدان اتتاي سالساڭىز بولدى – ماگازين. ءجا، قالايدا «بازارى جاقىن بايۋعا ءتيىس» بولسا تاعى نە ىستەگەن ءجون.
ادامزاتتىڭ وزىنە پايدا جەتكىزۋ ءۇشىن جاساعان ەكى نارسەسى بار دەسەك، ول – اقشا جانە اتوم... بىزگە جەتكىزەر پايداسى – اتالعان ەكى نارسەنىڭ كۇنگەيى. ەندەشە، مۇنىڭ ىزعارلى تەرىسكەيى دە عاسىرلار بويىنا بىرگە ءومىر ءسۇرىپ كەلەدى دەگەنگە ادامداردى سەندىرىپ كورىڭىز!
بانكەنىڭ قارىز اقشا بەرۋى – بۇگىنگى ساياساتتىڭ تيىمدىلىگى. ۇكىمەت قازىناسىن دا وپىرىپ كەتكەن «سۇڭعىلا دارابوزدار»ءار جەردەن نەكەن – ساياق تابىلۋدا دەسەك تە، ايتەۋ ۇكىمەت الا الادى، جەكەلەر جەكەدەن الا المايدى (ۋادەلى جانداردان كەشىرىم وتىنەمىز). ءبىزدىڭ قۋالاعان ءورىسىمىز – وسىعان قاتىستى كىسىلىك احلاق، ءمورال. بۇعان تۇراقتى زاڭ جوق. بىرەۋدىڭ اقشاسىن «ۇتتىم» دەپ جۇرگەن «سۇڭعىلالار» وسىنى بىلەدى. «ۋادە – قۇداي ءسوزى» دەپ زارلاپ، اقشا قارىز الۋىن العانىمەن بەرمەكتە كوزىنە كوپ كورىنەدى دە، جۇت قالتاسىن قۇت ساناپ، قارسى جاقتى قاقساتادى – اي كەپ. قارىز الىپ «بايىعانداردىڭ» ءتۇبى وڭعان ەمەس، تاريح بۇعان كۋا...
وزگەنىڭ اقشاسىن جۇمساپ نەمەسە قارىز الىپ قايتارماۋشىلىق – كەيبىر ستۋدەنتتەر اراسىندا ءتىپتى ادەتكە اينالدى. ونداي ۇرپاقتان ەرتەڭ نە قايىر. ءبىلىپ تۇراسىز، ءبىرىنشى رەت تانىسادى، ەكىنشى رەت اقشا سۇراپ كەلەدى. «ادامگەرشىلىكتى» سونىمەن ولشەيدى...؟ «يەسىنەن ۇرىسى كۇشتى» دەي مە، بارىنەن دە قيىنى – كۇندە كورىپ ءوزىڭدى ۇيالتادى. ءيا، سونىمەن اتالمىش كەيىپكەرىمىز كىم – كىمنىڭ دە اقشاسىن ءبولىپ بولسا دا قايتارمايدى دا اراعا ءۇش نەمەسە ءتورت – بەس جىلدى اۋناتىپ، مەكتەبىن دە ءبىتىرىپ، ءانىن اندەپ، جاي – جايىنا كەتە بارادى. قايدان تاباسىڭ؟! نە ىستەۋ كەرەك؟ الدانىپ بەرگەن قارىز اقشانى ۋاعىندا قايتارىپ الۋ لازىم. ءبىراق، قايتىپ؟
وسىعان لايىقتى ءبىر مىسال ەسكە ورالا بەرەدى: بالكىم نە ىشكەرىدە، نە شەتەلدە، ءمالىم ءبىر ۇلكەن اسحانا قوجايىنى ءبىر سەرىكتىكتەن قىرۋار قارجى قارىز الادى. كوپ جىلدار وتسە دە قايتارمايدى. سەرىكتىك جاق ابىرجىپ، ءتۇرلى جولدارمەن قارىزدى الىپ بەرۋگە ارنايى قىزمەت وتەيتىن ءمالىم ورتالىققا مالىمدەيدى. قارىزدى بىرنەشە كۇندە ءسوزسىز الىپ بەرۋگە كەپىلدىك ەتەمىز دەگەن سوڭ سەنىپ، ءتيىستى اقى تاپسىرىپ، مەرزىمدى ۋاقىتقا دەيىن كۇتەدى. سوسىن، الگى ورتالىق مۇشەلەرى سول قالاداعى عارىپ – ءمۇساپىر قايىرشىلاردى تەرىپ ءبىر اراعا جيناپ، قولدارىنا اقشا ۇستاتىپ، كۇندە ءبىر ۋاق الگى اسحانادان عانا تاماق ىشۋگە استىرتىن ءناسيحاتتايدى. قايىرشىلار ءبولىنىپ – ءبولىنىپ بارىپ سول اسحانادان عانا تاماق ءىشىپ جۇرەدى. بىرنەشە كۇن وتپەي – اق، اتاقتى اسحانانىڭ حاريدارلارى انالاردى كورىپ جيرەنىپ، كەلۋىن ءبىرسىن – ءبىرسىن سيرەتە باستايدى. اتى ءماشھۇر تانىس قوجايىن باياعى قارىز اقشاسىن اقىرى بەرىپ قۇتىلادى. اتالمىش ورتالىق تاعى دا كەيبىر قارىز الىپ بەرمەي جۇرگەن جەكەلەردىڭ ارتىنا تانىمايتىن ءبىر ادامدى سالىپ قوياتىن كورىنەدى. الگى ادام انانىڭ ارتىنان مەكتەپكە، اسحاناعا، كەڭسەگە، دارەتحاناعا، مەيلى قايدا بارسا سوندا جابىسىپ ىلەسىپ الاتىن بولعاسىن، و دا قارسى جاعىنىڭ قارىزىن شاراسىز بەرىپ قۇتىلاتىن سياقتى.
مۇنى ايتىپ وتىرعانىم – وسىنداي ورتالىق شىركىن ءار قالادا قۇرىلسا دەگەن ارمان. سوندا، امالى كەتكەندەر سولاي قاراي الدىمەن اعىلار ما ەدى دەگەن وي...
... اماناتقا قىلداي قيانات جاساماۋ – اۋىزداعى سوزگە اينالدى. ادامدار اراسىندا سەنىم ازايدى. بەرۋگە قول قىسقاردى، الۋعا جول ۇزاردى. بىرىنە ءبىرى قارىز بەرۋدەن، كەز كەلگەن سوما قاتىناسىنان الاڭدايتىن بولدى. بار بولسا دا جوق. ۋاقىتى تىم ۇزارىپ كەتكەندە، قارىز بەرۋشى اقشاسىن سۇرايدى عوي، ال، قارىز الۋشى ونى بارىنشا جەك كورگەن راي بايقاتادى: «تۇرا تۇرساڭ ولەسىڭ بە؟ بار بولسا بەرمەيمىن بە؟ بولماسا جانىمدى ال!» دەيدى، وزگەگە تۇرمىس كەرەك ەمەستەي. سودان امال جوق، سونى ءتورت كوزبەن كۇتىپ، سول الاي – بۇلاي جولاۋشى كەتسە دە اماندىعىن تىلەپ، لاجىسىز سونىڭ سىرتىنان قورعاۋشى بولدىم دەي بەرىڭىز. اقشا قارىز بەرۋشىلەر كەدەي، اقشا قارىز الۋشىلار راسىندا باي ەكەن! سونىمەن - ول كۇشتى، ءسىز ءالسىزسىز. اقشاعا ۇيات جۇرۋدەن قالدى دەگەن وسى؟!
حوش!... اريستوتەلدىڭ سوزىمەن «ءۇمىتسىز» جازىلعان ماقالامىزدى اياقتايمىز: «عىلىمدا العا شىقانىمەن، ادامگەرشىلىك جاعىنان تونالا باستاعان ادام – ىلگەرى ەمەس، كەيىن كەتىپ بارا جاتقان ادام» نەمەسە «جاقسىلىق تەز ۇمىتىلادى»...
(* ماقالا «ىلە كەشى» گازەتى 2006 – جىلى 5 – ماۋسىم كۇنگى سانىنان الىندى)
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
